تعالی مدیریت کیفیت مدار

مقدمه

دیدگاه هاي مختلفی در مورد شیوه مدیریت مدارس وجود دارد عده اي از مدیران مدارس ریشه بسیاري از مشکلات و راه حل هاي مدارس را در منابع مالی ، فیزیکی و بودجه آن می دانند این افراد بیشترین توجه خود را به ورودي هاي سیستم مدرسه معطوف داشته و عده اي دیگر اعلام می دارند که، اگرچه توجه به منابع موجود در ورودي هاي سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است اما باید به فرایند سیستم توجه بیشتري معطوف داشت آن ها در فرایند سیستم به محتوي ، روش ها ، چگونگی تدریس ، نحوه ي مدیریت و ارزشیابی تأکید می نمایند . مدیریت کیفیت مدار که خود محصول مدیریت فرایند محور است تلاش می کند برنامهریزي استراتژیک را وارد رفتار روزانه مدارس کند در این روش که به مشارکت همه کارکنان تأکید می شود استفاده از روش ها، ابزار و مدلهاي مناسبی براي تعالی بخشیدن به کیفیت وکار مدرسه به مدیران و کارکنان پیشنهاد می گردد و لازم است مدیران و کارکنان با آموزش این شیوه ها تغییرات عمده اي را در روشهاي کاري خود به وجود آورده و برنامهریزيمناسبی را براي مدرسه معمول واجرا نمایند.

در این راستا دفتر آموزش متوسطه راهنمایی تحصیلی سعی دارد با همکاري مسئولین استانی ، مناطق و مدیران مدارس این دوره تحصیلی ضمن بهرهگیري از شیوه هاي مدیریت فرایند محور و مدیریت کیفیت جامع با اجراي طرح " تعالی مدیریت کیفیت مدار " در مسیر بهبود مستمر وتعالی مدیریت کیفیت در سطح مدارس گام بردارد .

در مجموعه ي حاضر ضمن تآکید به مدیریت فرایند محور و ارائه تعریفی از مدیریت کیفیت جامع ، راه کارهایی براي دستیابی به مدیریت کیفیت مدار و ملاك هاي ارزیابی آن ارائه شده است . از آنجا که یکی از مراحل اجراي طرح تعالی مدیریت کیفیت مدار، انجام فرایند خود ارزیابی میباشد، لذا به منظور سهولت، هماهنگی و دستیابی به نتایج مطلوبتر ضمن ارائهي تعریفی از محورهاي اصلی مورد توجه در فرایند مدیریت کیفیت، معیارها، ملاك هاو مصداق هاي پیشنهادي جهت استفاده در فرایند ارزیابی و بهبود مستمر ارائه می گردد.

تعریف ومفهوم مدیریت:

با رشد و پیشرفت جامعه انسانی ، سازمان هایی به وجود آمده است که افراد هر سازمان براي دست یافتن به هدف هاي آن فعالیت می کنند و می دانیم تامین هدف هاي یک سازمان بدون طرح وتنظیم برنامه هاي دقیق، ایجاد تشکیلات منظم و هماهنگ ورهبري وکنترل فعالیت هاي دسته جمعی افراد میسر نیست بنابراین می توان مدیریت را علم و هنر متشکل و هماهنگ کردن رهبري وکنترل فعالیت هاي دسته جمعی به منظور تامین هدف یا هدف هاي مشترك خاصی تعریف نمود.علماي علم مدیریت تعاریف متعددي از مدیریت بیان کرده اند که به چند تعریف اشاره می شود.

مدیریت یعنی گردآوري اطلاعات و تنظیم آن ها در جهت انجام کارهاي سازمانی یا مدیریت عبارت است از هماهنگی منابع انسانی و مادي ، در جهت دست یافتن به هدف هاي سازمان و در تعریف دیگر مدیریت یعنی به وجود آوردن یا تامین یک محیط مناسب ، براي افراد سازمانی درجهت هدف هاي سازمان می باشد .

در مدیریت کمال مطلوب این است که بالاترین بهره از کار گرفته شود و این امر به زور امکان نخواهد داشت زیرا وفاداري ، علاقه به کار و ابتکار عمل را بازور نمی توان در افراد ایجاد کرد بطور خلاصه باید گفت مدیران موسسات مدرن امروزي با داشتن آخرین اطلاعات و تکنولوژي وقتی با انسان ها سروکار پیدا می کنند باید در درجه نخست به نیازهاي آنان توجه داشته باشند تا بتوانند از ابتکار عمل آنان در بالا بردن سطح کارآیی وافزایش بازده کار موسسات استفاده کنند .

وظایف مدیر آموزشی

هدف اصلی مدیریت آموزشی تسهیل و پیشبرد امر آموزش و یادگیري است که براي رسیدن به این هدف مدیران آموزشی باید وظایف زیر را انجام دهند:

الف - وظایف عمومی

برنامه ریزی : عبارت است از تعیین اهداف وتدارك فعالیتها ، امکانات ووسایل براي تحقق اهداف لذا داشتن طرح وبرنامه کار هفتگی ، ماهانه وسالانه از وظایف مهم یک مدیر موفق آموزشی است.

سازماندهی: فرا گرد سازماندهی یعنی جریان نظم وترتیب دادن به کار وفعالیت ، تقسیم و تکلیف آن به افراد به منظور انجام دادن کار وتحقق هدفهاي معینی می باشد . مدیر آموزشی بدین منظور باید هماهنگی هاي لازم را بین افراد و واحدهاي مختلف به وجود آورد.

هدایت و رهبري: رهبري در مدیریت ، فراگرد اثر گذاري ونفوذ در رفتاراعضاي سازمان براي یاري وهدایت آنها در ایفاي وظایفشان است .لذا یک مدیر مدرسه باید قبل ازهرچیز یک رهبر آموزشی باشد چرا که رهبر آموزشی با برقراري ارتباط متقابل با کارکنان انگیزه کار و فعالیت را در آن ها به وجود می آورد وهمواره مشکلات وکشمکش هاي آنها را حل می نماید.

نظارت و کنترل: نظارت و کنترل فراگرد ارزشیابی عملکرد فردي وسازمانی است براي آن که معلوم شود آیا هدفهاي سازمان تحقق پیدا کرده یا نه . یک مدیر خوب ابتدا ملاکها وروشهاي سنجش عملکرد را تعیین می کند وآنگاه برعملکردها نظارت وآنهارا اندازه گیري می کند ودر ادامه نتایج حاصله را مقایسه ودر پایان براي تصحیح عملکرد ها اقدام می نماید.

- یکی دیگر از وظایف عمومی مدیر آموزشی برقراري ارتباط مناسب با افراد سازمان است که می بایست ضمن روشن نمودن هدف و منظور پیام، پیامها را بدون ابهام ارسال نماید و همواره قابلیت پذیرش و میزان اثرگذاري آن را از سوي مخاطبان مورد بررسی قرار دهد.

ب- وظایف خاص

برنامه آموزشی و تدریس:

مهمترین وظیفه مدیران آموزشی هدایت جریان آموزش ویادگیري به ویژه تسهیل جریان رشد وپرورش دانش آموزان است مدیران مدارس اگر برنامه هایشان را باروشن بینی اجرا نمایند و هدف هاي خود را بصورت قابل فهم وعملی طرح نمایند می توانند بازده آموزشی مدارس را بهبود بخشند لذا تعریف دقیق هدفهاي کلی نظام آموزشی بصورت معنی دار ، تقسیم هدفهاي کلی به هدف هاي فرعی ، تبدلی هدف ها به هدف هاي عملی در کلاس به کمک معلمان ، بالا بردن روحیه کارکنان و... می تواند تغییرات چشمگیري را در بازده کار معلمان و دانش آموزان ایجاد کند علاوه براین مدیر آموزشی می بایست با ارزشیابی مستمر تدریس وفعالیت هاي آموزشی مدرسه میزان اثر بخشی وکارایی معلمان ومیزان تحقق هدف هاي آموزشی را مشخص ودر زمان هاي معینی از تغییر و تجدید نظر در برنامه آموزشی مدرسه استفاده کند .

یکی دیگر از وظایف مدیران آموزشی توجه به امور دانش آموزان است مدیر مدرسه هم وظیفه ارائه خدمات اداري وسرپرستی امور دانش آموزان را به عهده دارد وهم وظیفه شناسایی توانایی ها ، علایق و نیازها و پرورش آن ها را عهده دار می باشد.

امور کارکنان: مدیران آموزشی با بهرهگیري از شایستگی هاي فردي و تخصصی معلمان و راهنمایان تعلیماتی می توانند به پیشرفت فعالیت هاي آموزشی و بررسی و افزایش بازده مدارس کمک کنند.

یکی دیگر از وظایف مدیران برقراري ارتباط موثر میان مدرسه واجتماع است هدف از ایجاد این رابطه ، ایجاد اعتماد متقابل ازطریق اطلاع رسانی به مردم درباره ي وضعیت کار مدارس است تا بدین وسیله حمایت آنان را براي حل وفصل مشکلات گوناگون مدارس جلب نمایند مردم باکسب آگاهی بیشتر از اهمیت آموزش وپرورش به مشارکت در سرنوشت آموزشی وتربیتی فرزندان خود تشویق می شوند مدرسه هم متقابلا" از نظرات ونیازهاي مردم واجتماع مطلع می شود لذا تشکیل انجمن هاي اولیا ومربیان ، تشکیل شوراهاي آموزشی محلی ، برقراري ارتباط با موسسات فرهنگی دینی ، اجتماعی و... ازاهمیت بسزایی برخوردار است.

یکی دیگر از وظایف مدیران آموزشی تهیه و تدارك امکانات، تسهیلات و تجهیزات ویژه است دراین زمینه می توان به ساختمان و تاسیسات مدرسه ، زمین بازي و ورزش ، آزمایشگاه ، کتابخانه و وسایل وابزار کمک آموزشی ، میز و نیمکت - وسایل آموزشی - بهداشتی وورزشی ، تعمیر و نگهداري ساختمان و تاسیسات حرارتی وتهویه وتامین امکانات آب ، برق ، گاز ، تلفن و.... اشاره کرد.

امور مالی واداري: ارائه خدمات آموزشی وفعالیتهاي مدرسه منوط به اداره مؤثر امور وتامین منابع مالی وبودجه است بنابراین اداره مؤثر امور گوناگون مدرسه ، ثبت نام ، تقسیم کار باتوجه به شرح وظایف کارکنان ابلاغ آیین نامه ها ، بخشنامه ها ودستورالعمل ها ، نظارت بردفاتر و مدارك مدرسه و نگهداري از آنها ، تامین منابع مالی مدرسه چه از طریق دولتی یا مردمی نیز از وظایف مدیران به شمار می رود.

اجزا سیستم مدرسه

اجزا سیستم یک واحد آموزشی به چهار قسمت زیر تقسیم می شود:

-1 ورودي هاي سیستم مدرسه

-2 فرایندهاي مدرسه

-3 خروجی هاي سیستم مدرسه

-4 بازخورد

ورودي هاي سیستم مدرسه عبارتند از دانش آموزان ، معلمان ، منابع فیزیک ، منابع مالی ، دانش نظري وعلمی فنی و پژوهشی

فرایند هاي مدرسه عبارتند از: تدریس ، مدیریت ، ارزشیابی ، محتوا و روش ها به سخن دیگر آنچه در حد فاصل ورود دانش آموزان به مدرسه تا خروج آنان در پایان سال تحصیلی اتفاق می افتد و از آنها فرد مورد نظر ومعطوف به هدف را می سازد فرایند نامیده می شود.

خروجی هاي سیستم مدرسه هم همان دانش آموختگان وفارغ التحصیلان هستند.

مثلا" دانش آموزان به عنوان ورودي هاي سیستم ، تحت آموزش قرار گرفته ودر مسیر وجریان یاددهی -یادگیري ،تغییر رفتار داده ودر پایان سال تحصیلی به مرتبه و قابلیت هایی می رسند(خروجی)

منظور از بازخورد رابطه اي است که بین برونداد، درونداد وفرایند، باعملیات سیستم برقرار می گردد تا براساس مقتضیات محیطی ونیازها به کار سیستم اصلاح گردیده وآن را در تعادل نگهدارد.

دیدگاه هاي موجود در مدیریت آموزشی

باتوجه به بررسی ومطالعه شیوه هاي مدیریت ودیدگاههاي مدیران آموزشی نسبت به حل مشکلات ومعضلات واداره مدرسه به دودیدگاه مهم در زیر اشاره می شود:

الف – برخی مدیران مدارس ریشه بسیاري از مشکلات و نیز راه حل ها را در ورودي هاي سیستم مدرسه می جویند آنها معتقدند که اگر ظرفیت هاي ورودي مدرسه ازقبیل منابع مالی ، فیزیک وپول افزایش یابد می توان همه ي تنگناها ومشکلات مدرسه راحل کرد دراین نگاه سنتی مدیریت کار وقتی خوب انجام شده که درصد قبولی از بالاترین میزان برخوردار باشد اغلب مدیران ومعلمان هم دانش آموزان را افرادي بی انگیزه وناتوان از شناخت نیازهایشان می دانند دانش آموزان هم تصور می کنند کارشان فقط حفظ مفاهیم کتابها و آوردن نمره قبولی است.

ب - دسته دوم براین باورند که گرچه توجه به منابع موجود ومورد انتظار در ورودي هاي سیستم مدرسه حایز اهمیت وتاثیر بسیار است اما باتمرکز در فرآیند سیستم مدرسه وبهبود ارتقاي مستمر فرایند ها همراه با تعیین استراتژي ها وراهکارهاي مرتبط می توان بسیاري از حفره هاي آشکار و پنهان راحتی در ورودي هاي سیستم مدرسه بهبود بخشد و برطرف کرد.

در مدیریت فرایند محور همه ي تلاش و هدف مدرسه و مدیر معطوف به رضایت دانش آموزان وتوسعه ي یادگیري است و تا وقتی رضایت دانشآموزان و معلمان حاصل نشده باشد در مدرسه کاري انجام نگرفته است .

مدیریت کیفیت جامع

قبل از اینکه مدیریت کیفیت جامع را تعریف کنیم لازم است بدانیم مدارس کیفی جامع چیست ؟

مدارس کیفی جامع محصول مدیریت فرایند مدار ومدیریت کیفیت جامع است در این مدارس بین همه کارکنان ازجمله معلمان و دانش آموزان ارتباط مطلوبی برقرار است به معلمان ، دانش آموزان ، خانواده ها وکارکنان قدرت می دهد تا فرصت را براي توسعهي کیفیت در مدرسه درك کرده و با ابزارهاي مدیریت موجبات توسعه مدرسه را فراهم میآورند. دراین مدارس همه کارکنان درغنی سازي وارتقاي کیفیت مدرسه مشارکت دارند بهسازي همه ي عناصر وعوامل مدرسه ازجمله برنامه هاي درسی ، آموزشی ، امور پرورشی ، فوق برنامه ، منابع انسانی ارتباط با والدین وروش هاي ارزشیابی ، اصول ناظر بر مدارس کیفی جامع است.

مدیریت این مدارس فرایندمدار است و تلاش میکند برنامه ریزي استراتژیک را وارد رفتار روزانه مدارس کند این مدارس به رهبران ومدیران اثر بخش نیاز دارند مدیرانی که آینده گرا بوده و دیدگاه هاي آینده را بررسی کرده و ایده هایی را براي تغییر پیشنهاد کنند پذیراي ایده هاي جدید بوده و براي دیگران به ویژه دانش آموزان و معلمان امید وخوش بینی و نشاط فراهم کنند.

حال می توان گفت که مدیریت کیفیت جامع یک نظریه نیست بلکه یک حرکت و نهضت همگانی است، یک راه صحیح کار است که همه افراد باید در این نهضت مشارکت کنند در واقع مدیریت کیفیت جامع، روش مدیریت گروهی انجام دادن کار براي بهبود مداوم کیفیت و بهره وري قابلیت ها و استعداد هاي مدیریت و نیروي انسانی کار است.

توجه به نیازها

پاسخ به نیازها و انتظارات دانش آموزان یکی از مسائل مهم و جدي است که باید در مدیریت مدرسه به آن توجه شود چرا که یکی از بهترین راهها براي کسب توفیق پایدار در زمینهي تعلیم وتربیت، پاسخ به انتظارات و نیازهاي دانش آموزان است. دانش آموزان نیازهاي متفاوتی دارند ولی اکثر آنها نیازمند کیفیت یادگیري هستند عده اي از آنها مایلند مدرسهاي شاد داشته باشند و جمعی دیگر علاقمندند که از تکنولوژي روز در آموزش برخوردار شوند و تعدادي دیگر به ارتقاي فردي خود میاندیشند اما همهي آنها میخواهند مدرسه اي باکیفیت و با نشاط داشته باشند و یادگیري عمیق را بهبود بخشند.

متمرکز شدن برخواسته هاي دانش آموزان باعث ایجاد رضایت در دانش آموزان شده وکارکرد مدرسه مفید و یادگیري دانش آموز را عمیق و مؤثر میسازد. مدیریت فرایند محور بر دانش آموز تمرکز دارد واین کمک میکند تا مدیر مدرسه در کارهاي خود مطابق اهداف برنامهریزي شده پیش رود و از حاشیه روي پرهیز نماید و همیشه منافع دانش آموز را موردتوجه قرار دهد.

ارتقاء مستمر کیفیت

در مدیریت کیفیت مدار فقط به تعیین اهداف در برنامه هاي آموزشی ودرسی اکتفا نمی شود چرا که اهداف به تنهایی نمی توانند منجر به نتایج پایدار و قابل اعتماد شوند.

ارتقاي مستمر کیفیت مشارکت همهي مدیران، معلمان، کارشناسان، متخصصان، دانش آموزان و والدین آنها را براي ارتقا برنامهي درسی و آموزشی مدرسه با تآکید بر رضایت دانش آموزان مورد توجه قرار می دهد به عبارت دیگر ارتقاي مستمر کیفیت بر مشارکت همهي عوامل دست اندرکار، براي جلب رضایت دانش آموزان، تآکید بر تحول و تغییر در شناخت ، نگرش فردي وجمعی همهي کارکنان مدرسه به طور مستمر وتوجه به تکنولوژي در فرایند برنامه هاي مدرسه تآکید دارد . دریک مفهوم کلان، ارتقاي مستمر کیفیت شامل ایجاد زیر ساخت مناسب وتیم هاي ارتقا براي ارتقاي فرایند ها است .

آشنایی مدیران با روش ها ، ابزارها ومدل ها و بهره مندي از آن ها به طور عملی مورد انتظار است .

از آنجایی که مدیریت کیفیت ، حرکتی است از بالا به پایین لذا مدیران باید قبل از کارکنان آموزش ببینند وبااین روش ها ،ابزار ومدلها آشنا شوند چرا که اگر مدیران شخصا" درگیر فرایند ارتقا نشوند ولو همه ي معلمان و کارکنان تحت نظر آنها در فعالیت هاي ارتقا مشارکت کنند، کار به جایی نخواهد رسید.

مشارکت همگانی درمدرسه

مشارکت که از آن به عنوان دخالت در فرایند تصمیم گیري ها وتصمیم سازي ها یادشده است موجب افزایش بهره وري در کار ، یگانگی و افزایش اعتماد افراد به یکدیگر می شود .

مدیریت کیفیت جامع فقط نمی تواند به قابلیت وتوانایی مدیران متکی باشد بلکه به مشارکت افراد و کارگروهی و استفاده از خرد جمعی براي بهینه سازي فرهنگ سازمانی مدرسه تآکید دارد، جو سازمانی دوستانه، حسن مناسبات وارتباطات بین نیروهاي انسانی، شناخت و اعتماد مدیر از گروه وکارگروهی میتواند زمینه ساز و فراهم آورندهي آموزش وپرورش با نشاط ومؤثر در مدرسه باشد.

مدیران مدارس باید مهارت کار گروهی در مدرسه را فراگیرند و براي ایجاد محیطی مشارکتپذیر نگرش خود رانسبت به سازماندهی کارها تغییر دهند چرا که در کار گروهی میتوان از خرد، هوش وابتکار همه ي کارکنان بهره مند شد.

آنچه که دانستن آن میتواند راهگشا باشد روشهاي فعال شدن کار گروهی درمدرسه است که می توان به نام گذاري گروه ، درك اعضاي گروه از سوي رهبر گروه ، توجه به نیازهاي مادي ومعنوي آنان ، محبت وصداقت ورزیدن به آنان عدم شتاب دررسیدن به نتیجه ، برداشتن گامهاي آهسته ولی پیوسته ، اداره ي خوب وفعال جلسات گروه اشاره کرد .

چگونگی فرایند حرکت

در مدیریت کیفیت جامع تغییر دائمی در روش مورد نظر است بطوري که این حرکت آهسته ولی پیوسته باشد و زمانی این حرکت به نتیجه میرسد که مدیر در اجراي آن مشارکت فعال و مؤثر داشته باشد.

مدیر موفق کسی است که قبل از اجراي کار، زمینه را براي آن آماده کند براي زمینه سازي توجه به موارد زیر ضروري است :

تغییر دادن عادت هاي قدیمی، حاکم کردن تفکر سیستماتیک ( توجه به کل نه به جزء ) صبور بودن ، به منافع درازمدت اندیشیدن، ازبین بردن ترس بعنوان منابع تغییر، حمایت کامل و جدي رهبر مدرسه و منطقه آموزشی، تهیه برنامه استراتژیک و راهبردي درمدرسه، گسترش رویکرد مشارکتی در مدرسه و جایگزین کردن برنامه محوري به جاي موضوع محوري. علاوه برموارد فوق میبایست به نکات کلیدي دیگري در فرایند حرکت مدیریت کیفیت جامع توجه نمود از آن جمله میتوان به مشارکت مدیر مدرسه بعنوان یکی از مهمترین عوامل دست اندر کار حرکت، بالابردن وگسترش آگاهی کلیه کارکنان از موضوع ، ایجاد تغییر در نگرش کارکنان و بالا بردن مهارت هاي آن ها اشاره کرد. پس از زمینه سازي نوبت به تهیه برنامه ي اجرایی بهبود مدرسه میرسد :

مرحله اول: به مطالعه موقعیتی که در آن قرار داریم می پردازیم در این مرحله ترسیم چشم انداز ، مآموریت، رسالت مدرسه ، چالش ها و نهایتاً موقعیتی که می خواهیم به آن برسیم را مورد توجه قرار می دهیم به عبارت . دیگر وضعیت موجود مدرسه و وضعیت مطلوب مدرسه شناسایی می گردد

مرحله دوم: از طریق ابزارهاي مختلف به شناسایی مشکلات پرداخته و فاصلهي بین وضعیت موجود ومطلوب را مشخص مینماییم.

مرحله سوم: به شناسایی ، انتخاب وتحلیل فرایندهاي مدرسه براي بهبود و ارتقاي فرایندها می پردازیم.

مرحله چهارم: استراتژي هاي بهبود مدرسه را تعیین میکنیم .

مرحله پنجم : براي بهبودمدرسه برنامه ریزي می کنیم این برنامه ریزي شامل زمان بندي پروژه ها وفعالیت ها ، اولویتگذاري، سازماندهی و بسیج منابع وامکانات براي هرچه بهتر انجام شدن برنامه ها و... است

در مراحل بعدي به اجراي برنامه هاي اجرایی و تفصیلی، ارزیابی در حین اجراي برنامه ها و نهایتاً اقدام براي برنامه ریزي مجدد و دوره ي بعدي می پردازیم.

ویژگی هاي مدیر مدرسه کیفی جامع

پس از مشخص کردن هدفهاي میانی و سالانه مدرسه نوبت به سازماندهی می رسد براي اینکار کمیته اي تحت عنوان کمیته مدیریت کیفیت جامع در مدرسه تشکیل می شود که وظیفهي آن هدایت و اشاعهي مدیریت کیفیت جامع است مدیر مدرسه به عنوان متولی اصلی فرایند بهبود در مدرسه می بایست بعنوان رییس این کمیته شخصا" فعالیت را در دست گیرد مدیر مدرسه باید داراي ویژگی هاي زیر باشد:

-1 تلاش ، فداکاري ووقت گذاري براي کار

-2 تلاش مستمر در جهت افزایش هوش و ذکاوت خود داشتن

-3 بخشندگی نسبت به دیگران وسخت گیري نسبت به خود داشتن

-4 با غلبه برنفس خود ، فاتح دیگران شدن

-5 نمونه بودن درفضیلت و عادت هاي پسندیده داشتن

-6 روحیه ي مشارکت داشتن

-7 براي اندیشه دیگران ارزش قائل شدن

-8 دادن آزادي خطر پذیري به نیروهاي کاراندیشگر واندیشمند

-9 نظارت هوشمندانه داشتن

-10 احساس فداکاري شدید داشتن

-11 حضور بیشتر در کنار کارکنان داشتن

-12 شخصیت دادن به کارکنان

-13 کمک به دیگران تاخودشان کار را انجام دهند

-14 تشویق همکاران به استفاده از فکر خودشان

-15 توانایی سرمایه گذاري در انتقال فن آوري اطلاعات

-16 روحیه نوآوري داشتن وتغییرات منطقی را پذیرفتن

-17 اندیشه هاي کارکنان را بارورساختن ومشارکت دادن آنها در برنامه ریزي

-18 به ارتقاي مستمر کیفیت اندیشیدن

-19 بینشی مبتنی برجامعیت کار داشتن

خلاصه آن که:

با رشد و پیشرفت تکنولوژي وفن آوري اطلاعات، جامعه انسانی دگرگون شده و بسرعت دچار تغییر میشود این تغییرات خود به خود نیازهاي جدید را نیز بوجود میآورد دست اندرکاران تعلیم وتربیت میبایست همزمان با این تغییرات برنامهریزي نمایند و خود نیز ضمن کسب اطلاعات و آگاهی هاي جدید به روش هاي مناسب و نوین آموزشی و پرورشی مجهز شوند یکی از مواردي که در امر آموزش و تربیت دانش آموزان نقش اساسی دارد فراهم آوردن وسایل و امکانات سخت افزاري و نرمافزاري است اما در زمانهاي مختلف دیدگاههاي افراد صاحب نظر متفاوت بوده است عدهاي در مدیریت آموزش وپرورش ریشه بسیاري از مشکلات و حتی راه حلهاي آن را در ورودي هاي سیستم مدرسه میجویند به عبارت دیگر امکانات سخت افزاري را مهمتر قلمداد میکنند و معتقدند که اگر ظرفیت هاي ورودي مدرسه از قبیل منابع مالی ، فیزیکی و پول افزایش یابد میتوان همه تنگناها و مشکلات مدرسه را حل کرد عده دیگري هم براین باورند که گرچه ورودي هاي سیستم مدرسه و منابع مالی و فیزیکی حایز اهمیت ومؤثر هستند اما باید بیشتر به فرآیند سیستم توجه شود این گروه تدریس، مدیریت، ارزشیابی، محتوي و روشها را بعنوان امکانات نرم افزاري مؤثرتر میدانند.

باتوجه به آنچه گذشت ضمن تآکید بر روش دیدگاه دوم در مدیریت مدرسه توجه بیشتر را به کیفیت و فرآیند محوري می دهد تآکید می نماییم که در پیشبرد امور و بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه باید به همه موارد، امکانات و روش ها توجه نمود.

چراکه اگر در مدیریت مدرسه فقط امکانات سخت افزاري مانند ساختمان، حیاط مدرسه، سالن، اتاق ها، وسایل کمک آموزشی، آزمایشگاه و کارگاه و.. را فراهم نماییم اما برنامه مناسب، روش صحیح و محتواي ارزشمند نداشته باشیم هیچ نتیجه و بهرهاي نخواهیم برد برعکس هم اگر به فرایند سیستم توجه جدي نماییم اما امکانات سخت افزاري که بعنوان پشتیبانی سیستم مدرسه هستند را تآمین ننماییم چندان در کارخود توفیقی نخواهیم داشت زیرا به عقیده روانشناسان حتی اکسیژن هوا، نور کافی، رنگ وضعیت فیزیکی، شکل و ابعاد کلاس در یادگیري مؤثرند پس نتیجه می گیریم که در اولویت اول داشتن برنامه توجه به روش هاي تدریس، ارزشیابی مستمر از روش ها و میزان دستیابی به اهداف و تقویت مدیریتی که نتیجهي همهي تلاش ها و اقدامات آن معطوف به رضایت دانش آموزان و توسعهي یادگیري باشد ودرمرحله دوم توجه به پشتیبانی و تأمین امکانات مالی و فیزیکی در بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه مهم وضروري است.

محورها ي مورد هدف در طرح تعالی مدیریت کیفیت مدار

-1 تبیین چشم انداز، رسالت و تدوین برنامه عمل:

مدیران مدارس متعالی(رهبران آموزشی ) مأموریت و دور نماي مدرسه خود را با مشارکت مؤثر و همفکري دیگر کارکنان از طریق استراتژي متمرکز براهداف سند تحول بنیادین و منافع ذینفعان (کارکنان، دانش آموزان، اولیاء) محقق می سازند. این مدارس در تدوین استراتژي از اطلاعات و شواهد موجود در خصوص شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و.... دانش آموزان و هم چنین گزارشات پیشرفت تحصیلی - تربیتی آنان به عنوان دروندادها به طور گسترده و مناسب استفاده می نمایند و ذینفعان را از ارزش ها، رسالت ها و اهداف مدرسه آگاه می سازند. این رهبران آموزشی دستیابی به اهداف را تسهیل می کنند و درمقاصد خود ثبات دارند و همواره قادر خواهند بود با ترغیب و تشویق کارکنان خود در محیط مدرسه وفاق سازمانی ایجاد نمایند.

-2 توسعه ي توانمندي ها و مشارکت نیروي انسانی:

مدیران مدارس متعالی توان کارکنان خود را در سطوح فردي، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و ارتقا می بخشند. آن ها عدالت و برابري را ترویج کرده و کارکنان خود را در امور سازمان مشارکت داده و از این طریق آن ها را توانمند می سازند. در این گونه مدارس، با تعامل مؤثر میان مدیر وکارکنان انگیزه و تعهد سازمانی تقویت شده و کارکنان فعالیت هاي مدرسه را در مسیر بهبود مستمر و تعالی قرار می دهند.

-3 استقرار نظام یاددهی - یادگیري:

در مدارس متعالی تلاش می گردد با مشارکت فعال دانش آموزان و بکارگیري روش هاي تدریس مؤثر و منعطف ، بهره گیري از فناوري هاي نوین آموزشی و راهبردهاي خلاقانه ، آنان را در فراگیري روش هاي مسئله یابی و حل مسئله ، درك و فهم مفاهیم درسی و شناسایی ارتباط معنایی آن مفاهیم با زندگی و هم چنین کاربرد آموخته ها در زندگی یاري نمایند.

-4 توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ي مدرسه:

مدارس متعالی باخلق ظرفیت هاي جدید از طریق مشارکت دانش آموزان در تدوین و اجراي برنامه هاي آموزشی و پرورشی، ضمن وسعت بخشی به اندیشه دانش آموزان، بستر هاي مناسب را براي بروز استعداد ها، تقویت حس مسئولیت پذیري و اعتماد به نفس ، تلفیق اندیشه و عمل و نیز زمینه هاي اجتماعی شدن و جامعه پذیري آنان را فراهم می نمایند.

-5 محور توسعه ي مشارکت اولیاء و نهادهاي اجتماعی در امور مدرسه :

مدیران مدارس متعالی به منظور ایجاد زمینه هاي لازم و ظرفیت سازي مطلوب تلاش می نمایند با مشارکت، هماهنگی و هم فکري میان مربیان ، اولیا و نهادهاي اجتماعی زمینه هاي تربیت و رشد فکري و اخلاقی دانش آموزان را فراهم نمایند.

-6 محور مدیریت امور اجرایی و اداري:

شناسایی ، بکارگیري بهینه و استفاده ي حداکثري از ظرفیت هاي بالقوه و بالفعل مدرسه، برقراري نظم و ایجاد محیطی آرام و پویا و انجام امور به صورت کارآ و اثربخش.

-7 محور فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه :

مدارس متعالی به منظور غنی سازي برنامه ها و تعمیق یادگیري در دانش آموزان ، فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه را با توجه به نیازها ، استعدادها و علائق دانش آموزان پیش بینی و اجرا نموده تا ضمن ایجاد فرصت هایی براي کسب تجربه دانش آموزان در درون و بیرون مدرسه ، محیط آموزشی را به محیطی پرنشاط و پویا تبدیل نمایند .

-8 محوربرقراري نظام رشد آفرین انگیزشی:

مدارس متعالی در طراحی نظام یادگیري خویش، چهارچوب هدفمند و برانگیزاننده ي درونی و بیرونی مناسبی را پیش بینی و مستقر می کنند . در این راستا اجزاء و عناصر انسانی ذي نفع اعم از دانش آموزان ، کارکنان و اولیاء ضمن شناسایی هویت سازمانی ، به ارتقاء سطح فکري، علمی و عملی خود می اندیشند و در جهت شکوفایی افزون تر و رقابت همراه با رفاقت، گام هاي عملی ارزنده اي را بر می دارند. در این نظام، مدرسه با در نظر گرفتن مکانیزم هاي تشویق و ترغیب درونی و بیرونی رشد انگیزشی ذي نفعان را عالمانه مورد هدف قرار می دهد.

فرایند ارزیابی بر اساس چهارچوب معرفی شده:

چهارچوب اصلی مجموعه ي حاضر شامل 8 محور وملاك هاي مورد ارزیابی از فرایند فعالیت هاي کیفی انجام شده در مدرسه می باشد. با توجه به ضریب اهمیت هریک از ملاكها امتیاز آن تعیین و براساس تعداد بندهاي ملاك ها امتیاز نهایی هر محور تعیین شده است . (به طور مثال در محور نمون برگ شماره 1ملاك ها در 7 بند تبیین شده اند و امتیاز نهایی این محور 70 می باشد در صورتی که محور شماره 3 با داشتن تعداد 10 بند ارزیابی داراي 100 امتیازمی باشد). داراي . لازم به ذکر است سقف امتیاز در هر بند 10 امتیاز در نظر گرفته شده است که پس از محاسبه امتیاز دریافتی در هر بند ، درجه ارزشیابی مدرسه در آن ملاك تعین ودر پایان هر محور نیز درجهارزشیابی مدرسه در آن محور تعیین می گردد و پس از اتمام و ارزیابی تمامی محورها و محاسبهي میانگین امتیازات دریافتی از سوي داوران میزان موفقیت و عنوان کسب شده از سوي مدرسه اعلام می گردد.

پیشنهادات راهبردي

-1 در مدرسه کمیتهي مدیریت کیفیت را تشکیل دهید وسعی نمایید مدیر مدرسه خودشخصا" مدیریت و رهبري این کمیته را به عهده گیرد وضمن استفاده از همه ي معلمان ودانش آموزان در برنامه ریزي ، فرایند نتایج را مرتباًارزیابی نماید.

-2 مدیر مدرسه ضمن توجه جدي به مدیریت روابط انسانی در اداره ي مدرسه ، سبک مدیریتی خود را برپایه ي مشارکت قرار دهد تا از این طریق در قلب و روح کارکنان ودانش آموزان نفوذ نماید.

-3 مدیرمدرسه می بایست با مشاهده وبازدید از کارها وتجارب موفق سایر مدیران برتجارب خود بیفزاید وطرح ها والگوهاي مناسب مدیران موفق را شناسایی و پس از مطالعه وارزیابی باتوجه به شرایط مدرسه خود بعداز تغییرات لازم اجرا نماید.

-4 کیفیت بخشی مدرسه، مستلزم تنظیم اهدافی مشخص است که باید در راستاي اهداف وزارت آموزش وپرورش (مصوب شوراي عالی آموزش وپرورش ) باشد لذا اهداف وزارت آموزش وپرورش بسیار کلی است ومدیران باید برحسب دوره تحصیلی و بانگاه به اهداف کلی ، اهداف اختصاصی وتفصیلی وقابل دست یابی را تدوین کنند.

-5 براي آموزش کارکنان مدرسه وآشنایی آنها با مدیریت کیفیت دورههاي آموزشی لازم برگزار شود وبراي کسانی که در این زمینه پیشقدم هستند وتلاش می کنند جوایزي در نظر گرفته شود.

-6 باید کارها وفعالیت هاي خوب وطرح هاي ارزنده مدرسه درجلسه اي به افراد وگروههاي ذیربط ارائه گردد تا از این طریق دیگران با تجارب واندیشه هاي دیگران آشنا شوند.

-7 براي ارائه تجارب واندیشه هاي نو وپیشنهادهاي مفید میتوان از وسایلی نظیر اسلاید ، فیلم ، گراف ، ویدئو ، پروژکتور و .... استفاده نمود.

-8 کارگروهی را به معلمان آموزش دهید برخوردي باز داشته باشید و جلسات بحث هاي نظري تشکیل دهید سعی کنید تا از مزایاي کارگروهی بهره مند شوید و به جاي پاداش دادن به عملکردهاي فردي به عملکرد هاي گروهی پاداش دهید

-9 شوراهاي مدرسه و تشکلات دانشآموزي را تشکیل دهید و با واگذاري مسؤلیتهاي مختلف حتی اداره مدرسه وکلاس به دانش آموزان زمینه پرورش حرفه اي آنها را فراهم کنید.

-10 مدیر مدرسه می بایست به معلمان وکارکنان مدرسه براي رفتار درست آنها پاداش دهد این کار باعث میشود تا نتایج مثبت بیشتر شود همچنین باید به کارهاي برجسته به خلاقیت هاي کاربردي، به ساده کردن کار، به کیفیتکار، به کارهاي تیمی و نهایتاً به کسانی که رفتار مؤثر دارند پاداش داد این پاداش می تواند هم مادي و هم معنوي باشد.

-11 معلمان می بایست در بهبود فرایند یاددهی – یادگیري فعالیت هاي آموزشی مدرسه وارتقاي شایستگی هاي حرفه اي معلمان از پژوهش مشارکتی که یکی از اثر بخش ترین نوع پژوهش در حین عمل می باشد استفاده نمایند براي اینکار لازم است آموزش هاي لازم را به معلمان ارائه داد.

-12 مدیر مدرسه باید به همان اندازه که به زیردستان (معلمان وکارکنان مدرسه) آزادي عمل میدهد به همان اندازه هم اقتدار خود را به کار گیرد و نظارت لازم را برکار آنها داشته باشد.

-13 مدیر مدرسه به کارکنان ومعلمان اجازه دهد تا درحوزه محدودیت هاي تعیین شده توسط او تصمیم گیري وانجام وظیفه نمایند.

-14 مدیران باید به جاي سخت کار کردن، کاغذ بازي و بوروکراسی اداري به زیبا کردن، وهمچنین درست ونرم وروان کارکردن بپردازند.

-15 مدیران باید از پیشداوري در مورد معلمان، کارکنان و دانش آموزان اجتناب نموده وبه کسی برچسب نزنند و طوري رفتار کنند تا همه افراد در کارها وحل مشکلات همدیگر را یاري کنند.

-16 در مدارس کیفیت جامع مدیر باید تلاش کند خود رهبر آموزشی باشد و هم مهارت هاي رهبري را به معلمان خود بیاموزد.

منبع : تعالی مدیریت کیفیت مدار - دفتر آموزش متوسطه راهنمایی تحصیلی ، کارشناسی مدیریت آموزشگاهی، سال تحصیلی 92-1391

تعالی مدیریت کیفیت مدار

مطالب مشابه :

برنامه عملیاتی سالانه گروههای آموزشی

تعالی مدیریت کیفیت مدار

طرح ها و برنامه های تحولی دوره راهنمایی تحصیلی شهرستان جوانرود در سال تحصیلی 92/91

انتظارات کلی از مدیران و معاون دبیران دوره راهنمایی تحصیلی

مسئولیت ها و رفتار معلم8 ویژگی های خاص هر موضوع درسی

شرح وظایف معاون اجرایی مجتمع آموزشی و پرورشی

رئیس آموزش وپرورش شهرستان جوانرود بالاخره ازسمت خودخداحافظی کرد

تغییرات در مدیریت آموزش و پرورش جوانرود

نمونه سوال پایه ی ششم ابتدایی نوبت اول

خانواده خوشبخت