نمونه سوالات تاريخ تحليلي صدر اسلام

موضوع تاريخ عبارت است از كنش و واكنش خارجي يا داراي اثر خارجي انسان

به عبارت ديگر تاريخ مجموعه اي از اطلاعات درباره تاثير و تاثر انسان است و به طور طبيعي اموري چون هدايت ، گمراهي ، سازندگي ، ويرانگردي ، رفتارهاي عادلانه و ستمگرانه را شامل مي شود.

شهيد مطهري تاريخ را به دو بخش نقلي و علمي تقسيم مي كند:

تاريخ نقلي: در واقع علم به بودن هاست زيرا به گذشته تعلق دارد.( علم به وقايع و حوادث سپري شده و آگاهي از اوضاع و احوال گذشتگان است) مانندزندگي نامه ها و فتحنامه ها و سيره ها

تاريخ علمي: يعني مطالعه ، بررسي و تحليل وقايع گذشته و استنباط قواعد و سنتهاي حاكم بر زندگي گذشتگان. درواقع محتواي تاريخ نقلي
( حوادث و وقايع گذشته ) مبادي و مقدمات اين علم شمرده مي شود و براي استنباط قوانين كلي و كشف طبيعت حوادث تاريخي و روابط علّي و معلولي آنها سودمند است.

تاريخ اسلام به هفت گروه عمده تقسيم مي شود ( تاريخ نگاري اسلامي ):

1-سيره نگاري 2-تك نگاري 3-تاريخ نويسي عمومي و تقويمي 4- تاريخ نگاري براساس نسب شناسي 5-سبك خبري و پيوسته
6-تاريخ نگاري محلي 7-تاريخ نگاري فرهنگي و اجتماعي.

سيره نگاري:روش زندگي كردن را گويند. ( زندگي نامه پيامبران )

تك نگاري:بررسي يك فرد از يك موضوع خاص را گويند.

تاريخ نويسي عمومي يا تقويمي:هر حادثه اي كه رخ داده طرف ديده و آن را نوشته است.

تاريخ نگاري براي نسب شناسي:بعضي از مورخين در كتابشان نسب شخص را نوشته اند.مثلاً نسب افراد را مشخص كرده يعني مادرش كي بوده

تاريخ نگاري محلي:يك محلي را در نظر گرفته و درباره آن محل و شهر نظر خود را نوشته.

تاريخ نگاري فرهنگي و اجتماعي:يعني فرهنگ آن ملت را مورد بررسي قرار داده.

تاريخ نگاري به سبك خبري و پيوسته:به صورت سبك خبري و سلسله وار خبر نوشته مي شود.

مكاتب معروف تاريخ نگاري ) مكتب تاريخ نگاري چيست و مكاتب معروف تاريخ نگاري اسلام كدامند؟ )

مكاتب تاريخ نگاري اسلامي حاصل از انديشه هاي عده اي از متفكران بزرگ اسلامي و شاگردان و پيروان آنان است

1- مكتب تاريخ نگاري حجاز ( مدينه ) : كه به تركيب قرآن ، فقه و احكام با موضوعات تاريخي شناخته شده است.

2- مكتب تاريخ نگاري عراق ( بصره ): كه با تاثير پذيري از موقعيت به دست آمده در نتيجه فتوحات و بيشتر با بهره گيري از ادبيات پيش از اسلام به ويژه انساب ، ايام و اخبار ، به ثبت حوادث پرداخته است.( مطالب اين مكتب با زور بوده و تحميل شده است. )

3- مكتب تاريخ نگاري شام: كه بيشتر به تاثير پندارهاي جاهلي امويان و در پي كسب مشروعيت سياسي و ديني حكومت آنها پديد آمد. (در مورد امويان و بني اميه بوده است )

4- مكتب تاريخ نگاري يمن:كه به نوعي پاسخ به ادعاهاي قومي و قبيله اي يمن است.

5- مكتب تاريخ نگاري ايراني: كه ضمن ترجمه آثار كهن فارسي به تدوين مجموعه هايي پرداختند كه به نوعي احياگر انديشه شعوبي گري بوده است.

منابع مطالعاتي تاريخ اسلام را نام ببريد و توضيح دهيد؟

1- منابع شفاهي: منابعي هستند كه روايات ، احاديث و اشعار آن بيشتر منشاء شفاهي داشته و سينه به سينه نقل شده است بيشتر اطلاعات تاريخ اسلام از منابع شفاهي ، شاهدان وقايع ، راويان و ناقلان اخبار ( احاديث و اشعار) كه سينه به سينه نقل شده است به عبارت ديگرشرح واقعه به صورت زبانيكه سينه به سينه و شفاهي بين ديگران گفته مي شود

2- منابع مكتوب: اين منابع شامل اسناد و مدارك ، قراردادها و صلح نامه ها و كتابهاي تاريخي است و بيشتر از منابع شفاهي گرفته شده است

به صورت مكتوب مي باشد

3- منابع تصويري: شامل نقاشي ، خط نقاشي ( تركيبي است از خط و نقاشي كه زينت بخش قصرها و اماكن متبركه و مساجد ) و نقشه هاي تاريخي ، آثار ديگران و كتابهاي ديگران( منابعي كه به صورت تصوير است )

4- منابع معماري: مثل بناي مساجد و بناي كاخ ها ، معماري شهرها و جاده هاي درون شهري و برون شهري و باروها.مانند نقاشي

دانشهاي كمكي يا ياري رسان تاريخ نويسي را نام برده و توضيح دهيد؟ ( منابع كمكي مطالعاتي تاريخ اسلام ) 1-زبان شناسي2- سند شناسي3- سكه شناسي4- جغرافيا 5- ادبيات

زبان شناسي: گسترش سرزمين هاي جهان اسلام در غرب و شرق موجب شد تا مورخ بناچار با چند زبان مهم آشنا باشد وجود اصطلاحات مهم تاريخي ، فهم و درك منابع شفاهي يا مكتوب از دوران گذشته و مواجهه پياپي مورخ با اسناد كهن بر ضرورت زبان شناسي در تحقيقات تاريخي مي افزايد. به عبارت ديگربايد زبان و فهم و درك را بشناسيم از ملل تاريخ

سندشناسي: بايد بين نوشته اي ( بين سند و كاغذ پاره اي ) شناخت داشته باشيم

سكه شناسي: از راه هاي شناخت اوضاع اجتماعي ، سياسي و فرهنگي هر عصر ، بررسي وضعيت اقتصادي آن دوره است. مورخ و محقق تاريخ مي تواند با استناد به سكه هاي هر دوره ، ضمن دست يافتن به حقايق تاريخي ، مميزات اجتماعي – سياسي هر عصر را مشخص كند. نوشته ها و نقوش سكه ها ، وزن ، حجم و بهاي آنهااطلاعات گرانبهايي را در اختيار مورخ مي گذارد.

به عبارت ديگرمسكوكاتي در طول تاريخ هاي دور ضرب شده كمك مي كند كه ما از اوضاع و احوال آن زمان شناخت پيدا كنيم

جغرافيا: زمان و مكان را بشناسيم مثلاً جزيره عربستان در كجا بود

علم ادبيات: علم تاريخ از ادبيات ، تفكيك ناپذير است زيرا ادبيات آيينه تمام نماي تفكر ، تخيل و عواطف انساني است. از اين رو مورخ بايد با ابزار ادبي هر ملت چون شعر آشنا باشد تا قصه هاي ادبي و آموزه هاي فرهنگي و اجتماعي ملتها را درك كند.

مهمترين اسباب تحريف تاريخ اسلام( عوامل تحريف تاريخ اسلام ) را نام ببريد و توضيح دهيد؟

1- فاصله زماني ميان مورخ و پديده ها: با توجه به شيوه نقل برخي از مورخان كه هدفشان ثبت گزارشها بود و به درستي و نادرستي آن اهميت نمي دادند احتمال تحقق اين نوع تحريف بيشتر است.

2- اختلاف امت و پيدايش فرقه ها: اختلاف امت اسلامي و گرايشهاي فرقه اي و در نتيجه انگيزه هاي غير حق طلبانه برخي مورخان آفت ديگري است كه همواره چهره تاريخ اسلام را مخدوش كرده است.

3- تعصب: عقايد مذهبي و گرايشهاي نژادپرستانه مورخ چنان در نوشتن تاريخ تاثير دارد كه يافتن گزارش تاريخي تهي از تعصب دشوار است.داستان مطرف بن مغيره از جريان ديدار پدرش با معاويه

4- فشار فرمانروايان ( منع ذكر فضايل علي ( ع ) ( اين سكيت ) معلم فرزندان متوكل

5- استفاده برخي از دانشمندان اهل كتاب از كم اطلاعي خلفا و اطرافيان آنها ( نقل افسانه هاي اسرائيلان ) كعب الاخبار – ابوهريره – ابن ابي العوجاء

6- منع تدوين حديث توسط خلفاء تا زمان عمر بن عبدالعزيز: منع نگارش و جمع آوري حديث از زمان خليفه اول آغاز شد و بخشنامه خليفه دوم در لزوم سوزاندن يا نابود ساختن احاديث چنان شديد بود كه حتي بعد از مرگ وي كسي جرات نداشت حديثي از پيامبر نقل كند اين منع در زمان خلافت اما علي ( ع ) برداشته شد ولي پس از شهادت وي تا زمان عمر بن عبدالعزيز ادامه يافت.

جزيره العرب را از نظر جغرافيايي به چند دسته تقسيم مي شود توضيح دهيد؟

1- شمال و غرب ( حجاز ) كه شامل شهرهاي مكه ، مدينه ، طائف و جده كه داراي سرزمين هاي كوهستاني و صحرايي است.

2- مركز و شرق ( صحراي عرب ): سرزمين بلند منطقه نجد ، بيابانهاي وسيع نفوذ و ربع الخالي، كه در آن از باران و آباداني خبري نيست

3- جنوب ( يمن ) اين بخش كه در گذشته ، عربستان خوشبخت يا يمن ناميده مي شودبهترين شبه جزيره عرب همين ناحيه است شامل منطقه اي به شكل مثلث است و شهر معروف سباء در اينجاست و سد معروف مارب در آنجا ساخته شده و 7000سال پيش مردم در آنجا سد سازي مي كردند.( اسلام از جزيره العرب شكل گرفت)

وضعيت سياسي جزيره عرب را توضيح دهيد؟( مورخان ، اعراب ساكن در جزيره العرب را به چند طبقه تقسيم كرده اند):

( بر اساس قبيله گراي بوده و اساساً رئيس قبيله همه كاره بوده )

3 عنصر قبيله اي نسب ، حسب و عصب ( نسب و حسب شناسنامه فرد است ) و عصب ( عرق قومي است )

اعراب به 3 دسته تقسيم مي شوند:

1- عرب باديه نشين ( صحرانشين ) مراد قبايلي است كه سالها قبل از ظهور اسلام به سبب نافرماني ، به وسيله بلاهاي آسماني و زميني از ميان رفتند.

2- عرب عاربه يا شهر نشين: قسمتهاي آباد شبه جزيره زندگي مي كردند از جمله قبايل اوس و خررج

3- عرب مستعربه يا عدنانيان: بيشتر شامل قريش مي باشند و خود را از نسلها و فرزندان حضرت نوح مي دانند و هميشه خود را بالاتر از بقيه مي دانند.

اين تقسيم بندي مربوط به 1400 سال قبل مي باشد كه به غير از عرب شهر نشين بوي از انسانيت نيست و و حشي گر بودند.

تاريخ جاهليت و مفهوم آن:

واژه جاهليت از ريشه جهل است ولي از كتب لغت بر مي آيد كه مراد از آن تنها ناداني نيست و حماقت ، سفاهت و بي خردي را نيز در بر مي گيرد.قرآن كريم نيز جاهل را پيوسته به معناي نادان نمي داند و از برخي آيات استفاده مي شود كه هر انسان متكبر و خود راي جاهل است.

4 مصداق روشن جاهليت در قرآن كريم را توضيح دهيد؟

1-پيروي از حكم و حكومت ناحق ، رفتار خلاف قانوني الهي و مبتني بر هوا و هوس و روي گرداني از دستورهاي الهي ، كه مورد نهي قرار گرفته است.( حكم الجاهليه )

2-بي توجهي به وعده و وعيدهاي خداوند و بد انديشي درباره افعال الهي ، كه درباره گروهي از ياران پيامبر است كه با اكراه و نفاق ، در جنگ احد شركت كرده بودند. ( ظن الجاهليه )

3- بي پروايي زنان در جامعه و نماياندن زيور و آرايش هاي زنانه ، كه در هشدار به زنان پيامبر ( ص ) و جلوه گري آنان است
(‌تبرح الجاهليه )

4- تاكيد بر خواسته هاي نابجا ، تعصب درباره آگاهي هاي ناچيز و جانبداري بي دليل از عقايد و انديشه ها ( حميه الجاهليه )

دلايل عمده اي كه مشركان با پيامبر مخالفت كردند و اسلام را نپذيرفتن را نام ببريد و توضيح دهيد؟

1- جهت گيري ديني و توحيدي دعوت و مخالفت اسلام با الهه اعراب و دين رايج و موروثي حاكم بر مكه مهمترين علت مخالفت قريش بوده است.

2- نتيجه جهت گيري اجتماعي دعوت و اسلام آوردن محرومان و جوانان ، فروپاشي نظام اجتماعي حاكم بود.

3-جهت گيري اقتصادي قرآن كه در آيات فراواني مانند آيات 6 و 7 سوره علق كه در سالهاي آغاز دعوت نازل شده بود نظام اقتصادي جامعه را مورد طعن قرار داد و معبود شدن ثروت و سرمايه را تقبيح كرد و استغنا و ثروت را عامل طغيان معرفي كرد چنانچه در سوره مسد ، ابولهب و سرمايه او را بي فايده و مايه سرنگوني او برشمرد.

4- رقابت هاي قبيلگي و حسادت ورزيدن به موقعيت ارزشي بني هاشم و فرزندان عبدمناف.

5- بشر بودن پيامبر6- روي آوردن مستضعفان به آن حضرت7- اعتقاد به جبر8- درخواست هاي نابجا و ناممكن9-اطاعت كوركورانه از نياكان 10- دلدادگي به دنيا

اقدامات مشركان در برابر پيغمبر در روزهاي اول نهضت را توضيح دهيد؟ ( اقدامات عليه بنيان فكري نهضت پيغمبر)

1- تحريم شنيدن قرآن: سر سخت ترين دشمنان پيامبر ( ص ) كه به منظور آزار و حتي كشتن وي به ملاقاتش مي آمدند ، وقتي آيات قرآن را مي شنيدند ، چه بسا نا خودآگاه ايمان مي آوردند. براي جلو گيري از گرويدن افراد بيشتر به پيامبر قانون تحريم گوش دادن به قرآن تصويب شد.( داستان طفيل بن عمرو دوسي )

2- ايجاد هياهو و جنجال هنگام تلاوت قرآن

3- اسطوره ، ‌افسانه و شعر شمردن قرآن

4- سرگرم كردن مردم به وسيله معركه گيراني چون نضربن حارث و نقل داستان هاي مردم پسند

5- ترديد در وحياني بودن قرآن

6-ترويج افسانه هاي منطق ستيزي چون افسانه غرانيق

عهد نامه‌اي كه سران قبايل و اشراف متنفذ قريش به تصويب رساندن ، در صورت تسليم نشدن محمد ( ص ) در برابر خواسته آنان تا هنگام مرگ بدان وفادار باشند چيست ( بندهاي پيمان نامه قطع رابطه با پيامبر و پيروانش )

1- بايد هرگونه خريد و فروش با هواداران محمد متوقف گردد.

2- ارتباط ، معاشرت و پيوند زناشويي با مسلمانان ممنوع است.

3- جبهه مخالف محمد در تمام حوادث و پيشامد ها بايد مورد حمايت قرار گيرد.

نمونه سوالات تاريخ تحليلي صدر اسلام

مطالب مشابه :

درس تاریخ تحلیلی صدر اسلام

تاریخ تحلیلی صدراسلام مشرکان وپیامبر

تاریخ تحلیلی صدر اسلام