تکنیک خاص تحقیق

تکنیک تحلیل محتوا:

ماهيت تکنيک تحليل محتوا:

استفاده از تکنيک نحليل محتوا بر اين فرض بنا شده است که انسانها به منظور روابط اجتماعي با يکديگر تبادل نظر و تبادل افکار دارندو اين تبادل نظر عموما از طريق زبان انجام مي گيرد.ارتباط وسيله = زبان

در صحبتهاي انسانها همواره دو خصوصيت نهفته است:

1- خصوصيات فردي

2- خصوصيات اجتماعي

n      خصوصيات فردي و اجتماعي شخص شنوده يا خصوصيات در يافت کننده يا گيرنده پيام بر روي ادراک او از آن گفته يا نوشته يا هر نوع پيام يا محتواي تبادل نظرات تاثير مي گذارد. و در انجا تعريف تکنيک تحليل محتوا را مي توان بدست داد که :

n      تعريف تکنيک تحليل محتوا:  منظور اين روش آن است که بتوان، خصوصيات زباني يک متن گفته يا نوشته شده را بطور واقع بينانه يا عيني و بطور سيستماتيک شناخت و از آنها استنتاج هايي در باره مسايل غير زباني يعني در باره خصوصيات فردي و اجتماعي گوينده يا نويسنده و نظرات و گرابيش هاي وي نمود.

اهميت تحليل محتوا:اين تحليل مي تواند بي رابطه با زمان و مکان در مورد محتواها و منابع که در زمانهاي گذشته و يا در فرهنگهاي ديگر توليد شده اند، به کار گرفته شود و از آن طريق اطلاعات پر ارزشي حتي درباره جوامع و فرهنگهاي ديگر که مطالعه مستقيم آنها ميسر نيست بدست آورد. اهمیت تکنیک" مزایا : 2. بدون هزینه زیاد مادی و زمانی می توان خصوصیات روانی و اجتماعی یا شخصی افراد پی برد( سیاستمداران ). که در دسترس نیستند.

پيدايش و گسترش تحليل محتوا

:ریشه آن برمی گردد به یونان باستان که سه دوره برای گسترش تحلیل محتوا می توان نام برد.

1. دوره تاریخی   2. پیدایش روزنامه     3. دوره علوم اجتماعی

مرتن و رورمن معتقدند اين تکنيک در يونان باستان و بعدها در قرن هفتم در فلسطين براي تفسير تورات بکار برده شده استدر علوم اجتماعي اين تکنيک در هنگام جنگ جهاني دوم بکار برده شده و انگيزه آن نحوه تبليغات آلمان در هنگام جنگ جهاني دوم بوده است.انگيزه اصلي کاوش در اين تکنيک نحوه تبليغات آلمان در هنگام جنگ جهاني دوم بود که با تکنيکهاي گونگون ابداع شده توسط شخصي به نام گوبل بطور بسيار موثر مردم کشورهاي رقيب و همچنين جامعه آمريکا را تحت تاتير قرار داده بود.

انواع تحلیل محتوا :

الف ) کیفی  ب ) کمی : تا زمان پیدایش یارانه کیفی بود اما بعد از آن کمی نیز پیدا شد.در تحلیل محتوای کیفی  هدف آن است که تأثیر متن های مورد نظر بر روی گیرنده پیام ( خواننده، شنونده، بیننده ) سنجیده شود. و این از آن طریق انجام می گیرد . که محقق با ارزش مفاهیم و عبارت های به کار برده شده را بررسی و شمارش می کند به عبارتی دیگر مفاهیم و پیام هایی که فرستنده پیام ابراز داشته است شمارش می شود. این پیام های شمارش شده یا به طور  ناخودآگاه گویای یک مطلب هستند که ما در شرایط عادی ما به آن مطلب نمی رسیم و این پیام ها مخاطب را تحت تأثیر قرار می دهد و یا این که این پیام ها شمارش شده در مقایسه با یکدیگر قرار می گیرند واز این مقایسه اطلاعاتی به دست می آید.

مثال : آقای وایت تحلیل کیفی محتوای سخنرانی هیتلر و روزولت بعد از جنگ جهانی دوم :

این تحلیل محتوا یک تحلیل محتوای کیفی و مقایسه ای است.

چون سخنان هیلتر بیشتر قدرت طلبانه تر و اخلاقی بوده به همین دلیل مردم بیشتری را جذب کرده است.

تحليل هاي کيفي :

هدف آن است که تاثير متن هاي مورد نظر بر روي گيرنده پيام سنجيده شود و اين از آن طريق انجام مي گيرد که محقق بار ارزشي مفاهيم و عبارتهاي بکاربرده شده را بررسي و شمارش کند.

مثال هاي تحليل محتواي کيفي

خانم سوزان اولزاک و همکارانش : در زمينه شورشهاي سياهپوستان در امريکاادامه تحليل محتواي کيفي روزنامه واشنگتن پست سخنراني يک ساعته از جورج والکر بوش رئيس جمهور امريکا درباره حمله به عراق را چنين تحليل کرده است:

n      استفاده از کلمه اميد                       16 بار

n      استفاده از کلمه اگر ما مجبور شويم      8 بار

n      استفاده زياد از کلمه صلح و صلح آميز

n      از اين طريق آقاي بوش اميد به موفقيت را زياد نشان مي دهد تا نا اميدي و مخالفت داخلي امريکا را کاهش دهد و از طرف ديگر بگويد به دنبال صلح است و براي اين هدف بايد دست به کارهايي مثل جنگ بزند.

شرايط کلي تحليل محتواي کيفي

n      تعيين چهارچوب تئوريکي:

محقق مي بايست مانند ديگر تکنيکهاي تحقيق يک چهار چوب تئوريکي داشته باشد که بر اساس آن فرضيه ها و متغيرهاي خود را مشخص کند.

n      نمونه گيري : گرد آوري متن ها جهت تعميم مسئله

n      واحد محتوا : واحد هاي سنجش در تحليل محتوا ميتوانند  لغات جملات سرمقاله ها ..... باشند که ما مي خواهيم بار ارزشي آنان را بسنجيم و يا بر اساس محتواهايشان آنها را طبقه بندي کنيم

    بايد در نظر داشت که استنتاج از تک تک لغات در باره گرايش يک شخص بدون اشکال نيست . لذا بايد در اينگونه موارد واحد محتوا بزرگتر از حد يک لغت باشد.   

n      تهيه طبقه هاي تحليل :

     - مربوط به فرضيه مورد بررسي باشد

       - صريح باشند ، بطوريکه در يک طبقه بندي مجدد ، محقق محتواها را دوباره متعلق به همان طبقه تشخيص دهد.

      - هر طبقه يک بعد معني داشته باشد.

      -  طبقات کاملا از يکديگر متمايز باشند

      - طبقات کامل باشند. يعني هر محتوا يا واحد سنجش بايد بالاخره فثط در يک طبقه جا بگيرد و تعدادي از لغات و واحدهاي ديگر سنجش باقي نماند که نتوان آن را در هيچ طبقه اي جاي داد.

کاربرد تحليل محتواي کيفي در تست T.A.T (انگيزه کارايي)

انگيزه کارايي را ابتدا مک کله لند مطرح نمود

توسط هک هاوزن تست انگيزه کارايي به کاربرده شد.طرز کارتست انگيزه کارايي منظور از انگيزه کارايي آن است که انسانها تا چه حد در خود احساس تمايل به داشتن کارايي بيشتر دارند.هک هاوزن به منظور سنجش انگيزه کارايي 6 تصوير تهيه نمود ، اين تصاوير همه کم و بيش مبهم هستند تا هر پاسخگو بتواند آنها را با ايده هاي خود تکميل کند.ادامه طرز کار تست انگيزه کارايي:از پاسخگويان خواسته مي شود تا در مورد هر تصوير مبهم يک داستان پر آب و تاب بنويسندهر يک از تصاوير فقط 20 ثانيه به پاسخگويان نشان داده ميشود.هر پاسخگو پس از 20 ثانيه 5 دقيقه فرصت دارد داستان خود را بنويسد. ادامه طرز کار تست انگيزه کارايي:هر پاسخگو به چهار سوال زير با ايده هاي جالب پاسخ دهد  
1- در اينجا چه مي گذرد؟ اين افراد چه کساني هستند؟

2- چطور شد که اين اتفاق افتاده

3- اين افراد در تصوير به چه مي انديشند

4- اين وضعيت چطور ادامه پيدا خواهد کرد ؟ چطور پايان خواهد گرفت؟هک هاوزن 6 تصوير به پاسخگويان نشان مي داد و پاسخگويان مي بايست براي هر تصوير يک داستان تعريف کنند در نهايت شش داستان با تکنيک تحليل محتوا بررسي مي شوند تا مشخص شود چند بار موضوعات اميد به موفقيت و ترس از موفقيت به چشم مي خورد.

n      طبقات تحليل محتواها در تست T.A.T انگيزه کارايي

طبقات براي:
اميد به موفقيت                                                                                                                ترس از موفقيت
ن= نياز به موفقيت                          ن ع = نياز به اجتناب از عدم موفقيت
ف= فعاليت براي دستيابي به هدف     ف ع = فعاليت براي اجتناب از عدم موفقيت
ا= انتظار موفقيت                              ا ع  =  انتظار عدم موفقيت
ت= تشويق                                      ت ب = توبيخ
ح + = احساس مثبت                        ح - = احساس منفي
م= موضوي موفقيت                        م ع = موضوع عدم موفقيت
 

مثال انگيزه کارايي:

توضيحي درباره تصوير داده مي شود ، اين تصوير مرد جواني است که پشت ميزش نشسته است و در مقابلش يک کلاسورقرار دارد اوبه نگاه کننده تصوير لبخند دوستانه و باز مي زند.

n      در اينجا داستانهايي را که يک پاسخگو در اين باره تعريف کرده مي آوريم:

n      پاسخ به سوالات چهارگانه:

n      1- شخصي دارد مي خندد. به نظر مي رسد او يک دانشجو است که درس مي خواند و يا تکاليفش را انجام مي -دهد. اما در اين لحظه بر روي کارش متمرکز نيست. او از کارش لذت مي برد.

n      2- اين الان در زمان بعد از کلاس درس است.

n      3- اين شحص در اين لحظه به کارش فکر نمي کندو ممکن است وقتش هدر رود.

n      4- (اما) او به کارش ادامه مي دهد.

طرز طبقه بندي : اميد به مو فقيت
مثلا اگر پاسيخ اول ( يک دانشجو است که درس مي خواند و تکاليفش را انجامن مي دهد)و محتواي پاسخ دوم که (او به کارش ادامه ميدهد) هر د و بيانگر فعاليت براي دستيابي به هدف يعني طبقه است.همچنين قسمت آخر محتواي پاسخ اول ( او از کارش لذت مي برد) در طبقه ح+ جاي مي گيرد ، لذا اين پاسخگو از بخش اميد به موفقيت نمره 2 مي گيرد.

n      طرز طبقه بندي : ترس از عدم موفقيت

اگر پاسخ ( او در اين لحظه بر کارش متمرکز نيست ، اين محتوا به بخش ترس از عدم موفقيت مر بوط مي شود و در طبقه ف ع نمره 1 مي آورد. در مجموع جمع نمرات اين پاسخگو از تصوير فوق 3 خواهد شد.

n      تحليل هاي کمي:

n        تحليل ارزشيابي

n         تحليل احتمال وقوع

تحليل ارزشيابي:شرايط کلي: هدف از تحليل ارزشيابي ان  است که با  تحليل کمي متن مورد بررسي بتوان به نوع گرايش و ارزشهاي توليد کننده  متن پي برد. شروط استفاده از تحليل محتوا : يک موضوع و پديده مورد داوري و گرايش يک خبر يا مفهوم عاميانه-يک فعل-مثلا“ ژنرال شمر مرد قسيالقلبي است“ که در آن :ژنرال شمر موضوع داوري و گرايش ( يعني موضوع و پديدخ اي که نويسنده گرايش و داوري خود را بيان مي کند)، ”مرد قسيالقلبي“ خبر يا مفهوم عاميانه يا بار ارزشي و ”است ” فعل جمله مي باشد.

 طرز کار تحليل ارزشيابي :

   در مرحله اول بايد جملات چند محتوايي به جملات يک محتوايي تجزيه شوند، براي مثال رزونامه اطلاعات مورخ 15/4/68 تحت عنوان: پيام تاريخي مقام معظم رهبري به حجاج بيت الله الحرام“ مندرج گشته ولي برلي درک بهتر تحليل محتوا ، در اين متن تغييراتي داده مي شود:” آمريکا اين دشمن بزرگ با اسلام دشمني کينه توزانه اي دارد و به هجوم همه جانبه و ديوانه وار عليه اسلام دست زده است و... کساني از سران آمريکا بوده اند که ... براي دلخوشي آمريکا با امام در افتادند.

n      جملات داراي چند محتوايي به جملات يک محتوايي تجزيه شوند.

n      موضوع داوري با حروغ الفبا مشخص شود

n      بدين صورت جملات طولاني فوق به شکل زير تجزيه مي شود:

   x شيطان بزرگ است.

   x دشمن کينه توز y است.

   x به هجوم همه جانبه و ديوانه وار عليه y دست زده است.

   z ها موجب دلخوشي x مي شوند.

   z ها با w در افتادند.   
   - جهت بار ارزشي با علايم + و -تعيين مي شود.
 - شدت بار ارزشي از صفر تا 3 ارزيابي مي شود.

تحليل با کامپيوتر:

 به دليل آنکه  شيوه هاي کمي تحليل محتوا بسيار وقت گير و با احتمال اشتباه همراه است مي توان متن را بر روي کامپيوتر نوشته و سپس براساس بر نامه آماده انجامداد مثلا کا في است دستور search يا جستجو را براي لغت امريکا داده شود و در فاصله چند ثانيه مشخص مي شود که اين لغت در کجاست .

  انواع ديگر تحليل محتوا:

n      ارسال محرک و تحليل عکس العمل:

اين تحليل در کار سياست بسيار مورد استفاده است، بدين صورت که محقق پاره اي از محرکها را بر اساس مدل تئوريکي مي فرستد ، سپس عکس العملهاي شخص مورد مطالعه را برسي مي کند و سپس محرکهاي خود را براساس مدل تئوريکي نسبت به بخش هاي مختلف رفتاري تجزيه مي کنند، عکس العملي که بيرون مي آيد نشان مي دهد که در درون فرد مورد مطالعه چه رفتار و گرايش هايي وجود دارد.روش ديگر آن است که بطور غير مستقيم محرکهاي نامحسوس فرستاده مي شود، مثل راديو بي بي سي که با فرستادن نکات تحريک آميز منتظر عکس العملهاي سياستمداران مي مانند.

n      تحليل بيان و صورت:

 مثلا با تحليل خطبه هاي نماز جمعه مسئولسن ايران مي توان پي برد که در فلان روز  در مجموع منحني تن صداي وي بالاتر از روزهاي ديگر قرار داشت و اين مي تواند حاکي از اين که اين مسئله براي  او اهميت بيشتر دارد و او را بيشتر تحت تاثير قرار داده است.

 قابليت اعتماد و اعتبار
 قابليت اعتماد Reliability : به معني آن است که آيا روش انتخاب شده موضو ع مورد نظر را به طور دقيق مي سنجد يا نه؟
اعتبار Validity : به معني آن است که آيا روش انتخاب شده براي سنجش موضوع مورد نظر مناسب است و آن را مي سنجد يانه ؟       

   تکنیک آزمایش:

 مقدمه:

در کنار روش پرس و جو ، مشاهده و تحليل محتوا، آزمايش يکي از مهمترين و متداولترين تکنيک تحقيق در علوم اجتماعي است.  در تکنیک آزمایش ما به دنبال روابط علی(علت معلولی) بین پدیده ها هستیم. مثلاً سیگار عامل سرطان است سرطان می شود معلول .در تحقیقات آزمایشی از رابطه علت معلولی استفاده می شود. این تکنیک در زمینه های مختلف درکلیه علوم (پزشکی ،کشاورزیو...) علوم اجتماعی در روانشناسی و روانشناسی اجتماعی به کار گرفته شده و می شود.در نکنيک آزمايش محقق در شرايط مورد تحقيق ، با وارد کردن يک يا چند محرک مختلف در آن شرايط ، تاثير آن محرک را بر روي مسئله موردبررسي مي سنجد.
پیشینه این تکنیک بر میگردد به زمانهای قدیم یونان باستان مثلا؛آزماِيش حکماي قديم:ازمايش ابو علي سينابا انجام يک محرک( اسامي افراد) و تا ثير آن بر روي شرايط(نبض) بررسي مي کند و و به علت عارضه پي مي برد.

     آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله

n      بسياري از مطالب با روش تداعي معاني آموخته مي شود،يعني از طريق ارتباط برقرار کردن بين دو عنصريادگيري به طور تدريجي و مبتني بر منحني مشهور ياد گيري است ، که طي آن در مراحل زماني اول ميزان واحد رشد يادگيري نسبتا زياد و در مراحل زماني بعدي به تدريج ميزان رشد يادگيري کم مي شود.
طراحي آزمايش:

n      به افراد مورد آزمايش يک برگ کاغذ مي دهند که بر روي آن حروف الفباي لاتين و زيرآن اعدادي به شکل زير نوشته شده است.

n                             n  r b  f  z  t   c   g  I 

n      1 2 3  4  5  6  7  8  9

n                بر روي اين برگه 90 بار حدوف فوق به صورت ترکيب متفاوت آمده

n         شخص بايدرير هر حرف لاتتين عدد مربوط به آن را پيدا کند

n         اين کار را با کمترين زمان با رعايت ترتيب انجام دهد

n         بعد از هر دقيقه مدير برنامه به ميز ضربه مي زندو شخص مورد آزمايش در آن نقطه يک خط عمودي مي کشد و دوباره ادامه مي دهد.

n         هر شخص اينکار را 20 دقيقه و بدون تنفس انجام مي دهد

n         سپس شخص مورد آزمايش يک برگه ديگر بر مي دارد و مجددا انجام مي دهد با اين تفاوت که بعد از ضربه مدير بر روي ميز 30 ثانيه استراحت داده مي شود و دوباره شروع مي کنند.

    نتيجه آزمايش:

اين آزمايش نشان مي دهد که در مرحله دوم تنفس افراد به طور معني دار مقدار بيشتري از سوالات را پاسخ مي دهند و کارايي بسیاری دارند.

مثال :آزمايش لواگليا و هاوزر
 مسئله : فرضيه اساسي آن است که درجات انسانها در پايگاههاي مختلف ، توليد انواع احساسهاي خاص مي کند.
     زمينه تئوريک :

n         پايگاه گروهي: انسانها در محيط زندگي خود از خصوصيات پايگاهي خود استفاده مي کنند تا نفوذ بيشتري در گروه بدست آورند

n      مشخصات پايگاهي: موجب بالا رفتن درجه پايگاه فرد در گروه مي شود

n      احساس  :

    لواگليا و هاوزر در رابطه با تاثير احساس از دانشمندان مختلف مثل :
   شلي
   بارون
   کولينز
   ريج و جانسون
  لاولر
  کمپر
ومي گويند که عکس العملهاي احساسي در گروههاي اجتماعي توليد انواع احساسات نظير خوشحالي ، غم ، دلگيري ، همسويي و.. مي کند

n      زمينه جمع بندي نظرات فوق بوسيله لوواگليا و هاوزر  :
1- روابط متقابل در بين اعضای يک گروه کاري ، توليد عکس العملهاي احساسي مثبت و انسجام در بين اعضائ رده بالاي گروه مي کند.
2- وقتي اعضاء رده بالاي گروه احساس مثبت و انسجام برانگيز به دست مي آورند آنها کوشش خواهند کرد که اضاء رده پايين را با گروه پيوند بزنند.

     3-  وقتي اعضاء رده پايين احساس منفي و جدايي برانگيز بدست مي آورند ، آنها کوشش خواهند کرد از اعضاء رده بالا فاصله بگيرند.
4- همچنين در صورت ندادن فرصت اظهار نظربه اعضاء رده بالا ، ارزيابي منفي از اظهار نظر آنه ، مقابله کردن با نفوذ آنها ، پايگاه اعضاء رده بالا را پايين مي آورد.

n      تحقيق 1
-هدف:
-فرضيه 1 : هنگام  روابط رودررو در يک فعاليت ، رهبران گروه بيشتر احساس مثبت ابراز خواهند داشت تا ديگر اعضاء گروه

-طراحي آزماِش:

-جامعه آماري و نمونه : 254 نفر

-حاشيه : نگاهي به جامعه ايران

n      اجراي آزماِيش:
- دادن يک آزمون انتخاب رهبر به هر دانشجو
 - واقعي نبودن آزمون
 - محققان خود يک نفر را به عنوان رهبر گروه به صورت نمونه گيري تصادفي انتخاب کردند
  - در جلسه بعدي شخص که نمره بالا آورده ( به طور دروغين ) رهبر شناخته شده
 - اعلام نمره بالاي رهبري در تابلو اعلانات

n      ادامه آزمايش تحقيق 1

     - جلسه بعدي تمرين بر روئي يک شرکت الکترونيکي در مورد برنامه ريزي و هزينه ها
 - دادن اطلاعاتي در مورد بودجه و ساير محدوديتهاي شرکت
 نقش رهبر بدست آوردن توافق بيشتر در گروه بود
 - در نهايت سنجش احساس اضاء بر اساس يک پرسشنامه و 8 گويه بر اساس طيف برش قطبين با 11 قسمت.
نتيجه : افرادي که در نقش رهب