نقد و بررسي کتاب آموزش تنبک به روايت فربد يدالهي

فربد يدالهي يکي از هنر آموختگان مکتب بهمن رجبي است که از تکنيک و سرعت بالائي برخوردار است و دست و پنجه‌اي زيبا در نواختن تنبک دارد و در مکتب بهمن رجبي در بعد تکنوازي تنبک هرچه خوبان همه دارند او يکجا دارد و اين واقعيتي است غيرقابل انکار.

اين عقيده در مورد ساير ابعاد تنبک نوازي ایشان شايد صحيح نباشد که مورد بحث ما هم نيست و هدف ما در اين نوشتارفقط بررسي کتاب آموزش ايشان است. هر نوازنده خوبي الزاماً مدرس خوبي نيست. اما يک مدرس خوب بايد نوازنده خوبي هم باشد. کتاب آموزشی نوشتن مقوله‌اي است که تنها به نوازندگي نويسنده مربوط نمي‌شود بلکه انتقال مطالب به هنرجو و چگونگي و ترتيب و تنظيم مطالب با در نظر گرفتن روانشناسي هنرآموز و هنرجو نکته مهمي در نوشتن کتاب آموزشي است.

کتاب با مقدمه‌اي از ناشر و پيش‌گفتار شروع مي‌شود، پيش‌گفتار که به قلم يدالهي است مملو از قلمبه پراني است، قلمبه پراني هم اين روزها نه ماليات مي‌خواهد و نه عوارض نوسازي به آن تعلق مي‌گيرد. مخصوصاً از سخن آخر بوي گند تفرعن و تکبر استشمام مي‌شود.

اما در مقدمه اين کتاب که کاشي عمل آمده، حکايت از آن دارد که نويسنده 9 خط به آن اضافه کرده‌اند_ به قلم بهمن رجبي است. هرکس با ادبيات و قلم آقاي رجبي آشنا باشد به راحتي مي تواند بفهمد خط هشتم تا هجدهم اضافه شده‌ي نويسنده کتاب است. در اين نه خط نويسنده خودش از خودش تعريف کرده است و خالي بسته است و تکنيک‌ها را ابداعات خودشان معرفي کرده و با گزافه‌گوئي مسخره، پا را فراتر نهاده و مدعي نامحدود بودن تکنيک و ترکيب‌هاي کتاب شده است. مقدمه در اين کتاب تحريف شده است.

در نوشته ي اصلي که در همين وبلاگ گذاشته شده است آقاي رجبي نوشته‌اند...فربدیدالهی تحت تاثیرمکتب صاحب این قلم کتابی تحت عنوان"اموزش تنبک"به رشته ی تحریردر اورده است که به اعتقادمن_ پس از تورق کامل و مشاهده جزئيات _ مي‌تواند براي هنرجويان اين رشته‌ي هنري قابل استفاده بوده و در امر تربيت‌شان براي تنبک نواز شدن مؤثر و کارساز باشد. نويسنده کتاب تورق کامل و مشاهده‌ي جزئيات را به مطالعه کامل تغيير داده‌اند. اين عمل زشتي است که از کسي که به اصطلاح خود را هنرمند مي‌نامد بعيد است. اين انتقاد بر آقاي رجبي هست که پس از تورق نبايد اين مقدمه را مي‌نوشتند و بايد کتاب را به طور کامل می نواختندو آنوقت اگر صلاح مي‌ديدند، مقدمه مي‌نوشتند .اما هدف ايشان در آخر مقدمه بيان شده که تنها فرصت دادن به جوانان با سعه صدر و وسعت نظر به دور از تنگ نظري‌هاي رايج مي‌باشد و ضمناً در نوشته آقاي رجبي هيچ الزام و تحميل و اجباري مشهود نيست و نمي توان از آن استنباط کرد که اگر اين کتاب را نزده باشي تنبک نواز نيستي!. اگر شما شهادتين را نگوييد، شما مسلمان نيستيد و اگر تنبک نوازان اين کتاب را نزنند تنبک نواز نيستند. شهادتين تنبک نوازان ايران از اين به بعد کتاب جناب فربد يدالهي خواهد بود!؟

در ادامه کتاب تئوري موسيقي مختصري را ارائه کرده‌ که اين تئوري با دست‌کاري کردن تعريف ريز سعي کرده‌ دو حرکت توسط يک دست را هم در زمره ريز بگنجاند.مطلب ديگر اين‌که در تقسيمات نت‌ها نويسنده سياه را مبناي سنجش قرار داده‌ که اين صحيح نيست چرا که با اين تقسيم‌بندي به ظاهر صحيح کسر ميزان ساده چگونه تعريف خواهد شد؟!

ادامه کتاب توضيح علامات به کار گرفته شده در اين کتاب است. يک دسته از علامات مربوط به تکنيک‌هايي است که از قبل علامت داشته‌ و نويسنده کتاب آن‌ها را عوض کرده‌است.

اين تغييرات هيچ ضرورتي ندارد، صرفاً به خاطر متفاوت جلوه دادن کتاب است وایا واقعاً به غير از سرگرداني نوازنده کتاب چيزي در بر دارد؟ به چه دليل شماره بشکن‌ها را عوض کرده‌؟، علامت تم را عوض کرده‌؟علامت اشاره تهراني وجهت گرفته با دست چپ و راست را تغيير داده‌؟

اين تغييرات ميل و رغبت نواختن کتاب را در نوازندگاني که با اين رسم‌الخط آشنا نيستند پايين مي‌آورد و باعث هردم بيل شدن هرچه بيشتر اوضاع نت نويسي تنبک مي‌شود.

نويسنده آمده است براي ريز مثلاً بشکني هشت و بشکن را بر روي هم گذاشته و تفاوت آن با حرکت همزمان هشت وبشکن در خطوط کجي است که به روي نت مي‌گذارد.

کدام علامت تداعي کننده حرکت دو دست است؟ پس با اين شيوه اجراي هم زمان دو تم علامتش بايد يک دايره مي‌شد نه دو دايره بغل هم؟!

***

به سراغ بخش دوم کتاب برويم که تمرينات اوليه ناميده شده است. در طي چهار صفحه نويسنده سعي دارد دوازده حرکت را به هنرجو آموزش دهد و معلوم نيست چه هنرجوي اوليه‌اي هست که اين دوازده حرکت را با تسلط نسبي در طي اين دو صفحه فرا گيرد. ميزان يک چهارم هم از ابداعات مسعود حبيبي و فربد يدالهي است. اين کتاب براي هنرجوهايي مي‌تواند مفيد باشد که با اين حرکات آشنايي داشته باشند. معلوم نيست هدف نويسنده آموزش به چه رده هنرجوهايي است؟ در نوشتن کتاب آموزشي بايد هنرجويي را در نظر گرفت که استعداد متوسط دارد. اگر هنرجو استعداد عالي داشته باشد که همان مکتب آقاي رجبي را مي‌تواند شروع کند و بعد از اتمام مکتب.نواختن کتاب‌هايي همچون کتاب مزبور چندان دشواري ندارد. اين ادعاي نويسنده در پيش‌گفتار کتاب که گفته نتايج فوق‌العاده از تدريس اين کتاب بدست آورده، خيالي است. مثل خيالي که ايشان در به اصطلاح قطعه فرار از نفس کرده‌. که نفس‌شان مي خواسته در برود ولي در نرفته و برگشته و هکذا الي آخر. بايد گفت باز نمود يک امر خيالي هيچ‌وقت با تلق و تلوق و دست کشيدن بر پوست امکان‌پذير نيست. ممکن است اين‌ها را خودشان فرار از نفس قلمداد کنند ولي شنونده، مخصوصاً شنونده‌اي که بروشور سي‌دي گفت‌وگوي چپ و راست را نخوانده باشد بجز تلق و تلوق بي‌ارتباط چيزي نمي‌شنود. فهم اين مطلب براي نوازنده کاست آفرينش، نويد افقه و مقلد زيبا دست و پنجه‌ي او ثقيل است.

ايشان با حرکات به صورت گتره‌اي برخورد کرده. هنرجو در ابتداي امر با انبوهي حرکات جديد روبرو مي‌شود که تسلط نسبي به همه‌ي آن‌ها در طي دو صفحه‌ي کتاب ميسر نمي‌شود. کتاب تنظيم منطقي براي آموزش پله به پله ندارد و به درد آموزش مقدماتي نمي‌خورد. به طور مثال منطق ايشان حکم کرده که درس 36 و 37 که آموزش زينت است قبل از درس 61 که همان زينت به صورت ساده‌تر است باشد؟!

در ادامه نويسنده قصد دارد نت‌هاي نقطه‌دار را در ميزان‌هاي ساده به هنرجواموزش دهد. که اين به بهاي فدا کردن نگارش صحيح است و ضرب‌هاي ميزان ساده را در هم مي‌ريزد. تمرينات کوتاهي که در اوايل کتاب آمده است آنقدر واجب نيستند. هنرجوئي که هنوز ريز نمي تواند بنوازد، تم دست بالا به چه دردش مي‌خورد يا تم دست بالا و هشت کلاسيک با هم به چه دردش مي‌خورد؟!

در کتابي که بدون آن نمي‌توان تنبک نواز شد، ريز در حدسه لا چنگ است و الگوي آن تغيير نمي‌کند. اين واقعا تمسخر برانگيز است. نويسنده براي ريز در حد دولاچنگ دو خط کج به روي نت مي‌گذارد و براي ريز در حد سه لاچنگ سه خط کج بر بروي نت مزبور مي‌گذارد و نوازنده اين کتاب بايد به خط‌هاي کج روي علامت ريز هم دقت کند که منظور نظر نويسنده کدام الگوي ريز است؟!

اين همان بوي تکاملي است که به مشام مي‌رسد، عجبا از اين تکامل!؟ شرايط سني از موضوعاتي است که مدرس اين کتاب بايد به آن توجه کند زير نه سال (حالا چرا نه سال؟!) و بالاي مثلاً پنجاه سال صفحه‌ي 43 و 42 را نبايد بزنند و کساني که به حرفه‌اي بودن فکر مي‌کنند بايد اين صفحات را بزنند. اين چه ادا و اطواري است نمي‌دانم؟!

خوب در مورد وزن خواني: اگر هدف اين باشد که به هنرجو وزن خواني درس بدهد کتاب وزن خواني در بازار فراوان است، اتفاقاً ممکن است فرم‌هاي ريتميک بيشتري در آن‌ها موجود باشد و اگر هدف اين بوده که ضمن آموزش تنبک هنرجو وزن خواني هم ياد بگيره اين امر باعث شده نويسنده مشابه شاعري عمل کند که اول قافيه و رديف را مشخص کند و بعد شعر بگويد. در صورتي که شعر واقعي ميوه‌اي است که اگر برسد خودش از درخت مي‌افتد، يا از ديدگاه جامعه شناسي تا تضادي بين لايه‌هاي اجتماعي و حکومت در نگيرد و در نهايت به روياروئي با حکومت بالغ نشود، انقلابی صورت نمي‌گيرد. حالا اينجا نويسنده آمده به عنوان آموزش فرم‌هاي، چهار بر سه، ده بر هشت، نه بر هشت، پنج بر چهار و يازده بر هشت چهار انگشت بشکن را پشت سر هم در ميزان‌هاي مختلف به صورت اغلب سه لا چنگ رديف کرده و يک عدد هم زيرش نوشته، اين‌ها بايد در حين قطعه‌اي که نوازنده در نظر دارد ظاهر شوند نه اين‌که زور بزند و اين‌ها را ببافد و سر هم کند تا فرم ريتميک را به نوازندگي تنبک ديکته کند.

اگر قطعه‌ي صفحه 17 و 18 دوره عالي مکتب رجبي را ببينيد متوجه خواهيد شد که بسط يک موتيف باعث ايجاد فرم‌هاي ريتميک نه بر چهار و شش بر چهار شده است نه بر عکس آن. نويسنده اول بايد چاله را مي‌کند بعد منار را مي‌کاشت نه اين‌که چاله نکنده منار را بکارد. اگر ضرورت يک نوشته مي‌طلبيد بايد فرم ريتميک ظاهر مي‌شد. معلوم نيست نويسنده چه ايده‌اي داشته که همه فرم‌ها ريتميک را بياورد، خوب ايشان مي‌توانست يک کتاب وزن خواني هم بنويسد و در پيش‌گفتار آن قلمبه پراني مفرط کند و بگويد مرغ خانه همسايه غازه.

بعضي تمارين اين کتاب از کليشه‌هاي رايج تنبک نوازي پيروي نمي‌کند که اين از نقاط قوت کتاب است اما اين تمرين‌ها در جهت روند منطقي آموزش قرار ندارند. نويسنده کتاب به جملات طويل خيلي علاقه نشان داده است و شايد اين را پيچيدگي محسوب کرده در صورتي که اينگونه نيست، پيچيده بودن يک ريتم با طويل کردن جملات بدست نمي‌آيد. مطلبي که به درستي نويسنده دقت کرده است اين است که هيچ کجاي کتاب حرفي از قطعه به ميان نياورده و همه نوشته‌هايش را ساختارهاي ريتميک ناميده است.

***

در بخش سوم کتاب که آن‌ها را تمرينات پيشرفته‌تر معرفي مي‌کند گويا پيشرفتگي آن‌ها در صرفه‌جوئي نکردن در استفاده از تم و بشکن با هم است. زماني بود که هر نوازنده‌اي را مي‌ديدي همان چند ميزان معروف فرهنگفر را مي‌نواخت و امروز هر نوازنده‌اي حق و باطل و راه و بيراه تم و بشکن را با هم مي‌زند و اين به صورت موجي غالب تنبک نوازان را گرفته است. استفاده از تم و بشکن را اولين‌بار محمد اخوان در کتاب ابتدائي و متوسطه‌اش آورده بود، که معلوم نيست اين از خودش بوده يا از يک رجبي ديگر سرقت کرده.

بهر حال بعدها نويد افقه چند ميزاني نواخت که گل کرد و شايع شد و گوشنواز هم بود و خلاصه به دست سايرين افتاد. يدالهي بي‌نهايت به تم و بشکن با هم علاقه نشان داده است و هر دو سه صفحه کتاب حداقل يک نوشته وجود دارد که تم و بشکن با هم در آن وجود دارد، آخر اگر تم و بشکن خاويار هم باشد، صبحانه و نهار و شام را که نمي‌شود خاويار خورد يا در هر غذايي که نمي‌توان خاويار ريخت. بخش دوم کتاب يک تمرين براي افرادي است که مي‌خواهند دستشان در نواختن تم و بشکن با هم راه بيفتد.

نکته‌اي را که جامعه تنبک نواز ايران بايد درک کنند اين است که ابداع يک تکنيک کار مهمي نيست اما استفاده از اين تکنيک در جاي مناسب و توأم با زيبايي کاري مهم‌تر است. مثلاً اگر شما کاست عارف و ني را گوش کرده باشیددر يک تکنوازي کوتاه محمود فرهمند به جا و خيلي زيبا از تم و بشکن با هم استفاده کرده و چند ميزاني نواخته که به گوش بسيار شيرين است.

امروز در تکنوازي‌ها ودونوازی هاوگروه نوازی ها ، تنبک نوازان به‌جا و نابه‌جا از تم بشکن با هم استفاده مي‌کنند.

در تنظيم ريتم‌هاي اين کتاب هيچ نظمي وجود ندارد، همين‌طور پشت سر هم نوشته‌هائي با ريتم‌هاي متفاوت به صورت فله‌اي رديف کرده‌اند مثل يک شهر شلوغ و بي‌نظم است.

در پيش‌گفتار کتاب نويسنده اشاره کرده است که از مکتب آقاي رجبي استفاده کرده است اما اين استفاده نبوده بلکه سوء استفاده بوده است. از چهار پنج صفحه اول ابتدائي گرفته تا ريزهاي فوق عالي عيناً همه در اين کتاب موجود است. به عنوان مثال در صفحه 40 دوره‌ي عالي بهمن رجبي قطعه‌ي زيبايي هست، نويسنده آمده اين قطعه را مثله کرده و هر تکه‌اي از آن‌را در يک جاي کتابش گذاشته، بعد که تمام شده آمده با انگشت گذاري متفاوت باز همين قطعه را تکرار کرده است. خوب اين همان تازگي است که بوي تکامل را به مشام مي‌رساند؟ آن‌هايي که در وبلاگشان يدالهي را نوآور و... خيلي ديگر از صفات، معرفي مي‌کنند و از توهين به شعورشان سوز و گداز مي‌کنند و فرياد و فغان راه مي‌اندازند بيايند بگويند چرا مقدمه کتاب را دستکاري کرده‌اي؟ آيا به شعورشان توهين نشد؟

آيا به شعورشان توهين نشد که به نوشته‌هايي که اغلب گلچين شده‌ي نواخته‌هاي نوازندگان ديگر از جمله مجيد حسابي، مرتضي قاسمي (در سي‌دي آموزش تنبک قاسمي قطعه‌اي نواخته مي‌شود که نت آن عيناً در اين کتاب موجود است) و نويد افقه و پدارم خاور زميني و محمود فرهمند و فرهنگفر بدون اين‌که نامي از آن‌ها آورده شود، مقامي نظير شهادتين مي‌دهد که بدون آن نمي توان تنبک نواز شد؟!

يکي از موضوعاتي که نويسنده در پيش‌گفتار کتاب زياد تکرار کرده‌اند و فضيلت خودشان محسوب مي‌کنند چيزي است که نويسنده آن‌را استفاده همزمان از دو نيمکره مغز مي‌نامند.

اولين باري که اينگونه نوازندگي باب شد و نوشته شد سال 78 بود که شخصي به نام حسين رعنائي خيلي ساده و پيش پا افتاده از دو نيمکره‌ي مغزش استفاده کرده بود. بعد نويد افقه اين حرکات آکروباتيک تنبک نوازي را دست گرفت و نويسنده اين کتاب هم سعي بر آن دارد که اين‌هارا به نام خودش ثبت دهد.نويسنده کتاب در پيش گفتار مدعي شده‌اند که براساس منطق کتاب نوشتة‌اند، در حالي که تلويحاً نوشته‌هاي بقيه را براساس احساس دانسته‌اند. يعني اگر بپذيريم منطق تفکر مطلق است و احساس تفکر ناقص است پس ايشان مدعي‌اند که براساس تفکر مطلق به نوشتن کتاب آموزش تنبک به روايت يدالهي دست يازيده‌اند. بيائيد به عنوان مثال مقدمات تنبک نوازي بخش اول مجيد حسابي را از نظر منطقي بودن روند آموزش با اين کتاب مقايسه کنيد اگرچه کتاب مذکور بسيار ساده و در غالب پنج حرکت است اما نظم و پيوستگي درس‌ها و هدفمند بودن آن‌ها قابل مقايسه با اين کتاب نيست، شايد منطق نويسنده از جائي ديگر به جز مغز جاري مي‌شود و ما نمي‌دانيم و.......!!!

محمدعلي برجيان بروجني- نوازنده تنبک

نقد و بررسي کتاب آموزش تنبک به روايت فربد يدالهي

مطالب مشابه :

ثبت نــام : کلاس آموزش تکنیکهای هنری نقـاشی و طـراحی - خطـاطی و خوشنـویسی

نقاشی و طراحی چهره از عکس پرتره

سایت بابل و شخصی

نمونه ای از پوسترهای چاپ شده

زیباترین عکس سیاه قلم زن

نقد و بررسي کتاب آموزش تنبک به روايت فربد يدالهي

آموزش رنگی کردن عکس سیاه و سفید در فتوشاپ

دانلود+کتاب الکترونیکی آموزش پاورپوینت

دانلود کتاب آموزش کاردستی