سمفونی پنجم بتهوون _ موومان اول

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

سمفونی پنجم بتهوون با یکی از مشهورترین موتیف های ریتمیک آثار موسیقی آغاز می شود.موتیفی با الگوی کوتاه_ کوتاه_ کوتاه_کشیده. گفته اند بتهوون این موتیف چهار نتی را با عبارت (سرنوشت بر در می کوبد) تفسیر کرده است. این موتیف بر سراسر موومان اول سیطره دارد و بعدها در ادامه ی سمفونی هم نقش مهمی ایفا می کند. روند حسی کل این سمفونی می تواند چنین نمودی داشته باشد : حرکت از تضاد و ستیز موومان اول در دو مینور به سوی وجد و شادمانی پیروزمندانه موومان فینال در دو ماژور.

بتهوون در این سمفونی با به کار گرفتن چندین تکنیک گوناگون چهار موومان متضاد را به گونه ای زیبا در قالبی منسجم و یکپارچه پیوند داده است : موتیف اساسی موومان اول در تم مارش گونه موومان سوم به کار رفته است و تم موومان سوم سوم در فینال به گونه ای دراماتیک گنجانده شده است. همچنین دو موومان آخر با پاساژی رابط به یکدیگر متصل شده اند.

نگارش طرح های اولیه ی تم های این سمفونی به سال 1804 باز می گرد اما از 1807 تا 1808 بود که بتهوون به صورت جدی به خلق این سمفونی پرداخت.

موومان اول_آلگروی پر قدرت ( از اینجا گوش دهید یا از اینجا گوش دهید )

این موومان موومانی بسیار قدرتمند و پر مایه به فرم سونات است. موتیف آغازگر آن که بتهوون بر اساس آن تنوعی شگرف از ایده های موسیقایی می آفریند ، در تمام موومان حضور دارد. از همان آغاز موومان حسی از تنش و انتظار بر پا می شود. در موتیف آغازی به دنبال سه نت کوتاه و یکسان پرشی پایین رونده به سوی نتی کشیده و پر تعلیق می آید. این ایده قدرتمند دوبار به وسیله ی تمام سازهای زهی که هم صدا می نوازند با قدرت تمام اجرا می شود. در بار دوم موتیف یک پرده بم شده است.

بتهوون همزمان با تداوم تم آغازی در تونالیته دو مینور با بسط سریع موتیف اساسی هیجان آغاز موومان را همچنان برقرار نگه می دارد. او انبوهی از تکرار های دگرگون شده ی موتیف را دوشادوش یکدیگر به راه انداخته و اجرای موتیف را به چالاکی میان گستره های صوتی زیر و بم و سازهای گوناگون دست به دست می گرداند.

تم دوم در تونالیته می بمل ماژور ایده هایی گوناگون را به شیوه ای دراماتیک با یکدیگر می آمیزد. با آغاز این تم است که نوای هورن بدون همراهی سازهای دیگر شنیده می شود(موتیف هورن). نوایی که موتیف اساسی را به شکلی دگرگون شده ( کوتاه _ کوتاه_ کوتاه_کشیده_کشیده_کشیده) اعلان می کند.

موتیف هورن از ورود ملودی لگاتو تازه ای خبر می دهد که کیفیت آرام و آسوده ی آن با تلاطم پیشین در تضاد است. اما حتی در این لحظه ی تغزلی و آرام نیز مجالی برای فراموش کردن موتیف اساسی نیست. غرش خفیف و محو موتیف در پس زمینه با صدای ویولنسل ها و کنترباس ها شنیده می شود.

بتهوون در بخش بسط و گسترش تم ها موتیف هورن را به تکه هایی کوچک و کوچکتر شکسته و سرانجام آن را فقط با یک تک صدا به گوش می رساند و از این راه تنش پدید می آورد. این تک صدا که آکوردی آن را همراهی می کند در قالب کرشندویی پر هیجان میان بادی های چوبی و زهی ها پژواک می یابد.

آغاز بخش ارائه مجد تم ها با اوجی عظیم در موسیقی همراه می شود و این هنگامی است که تمام ارکستر موتیف اساسی را رعد آسا می نوازند. بخش ارائه مجدد تم ها همچنین ارمغان آور نمود صوتی تازه و تاثیرگذار ابوای سولو در پایان تم اول است . قسمت قهرمانی پایان بخش ارئه ی مجدد تم ها در دو ماژور بی وقفه به کودایی طولانی و پر هیجان در دو مینور راه می برد. این کودا به بخش بسط و گسترش شباهت دارد که در آن موتیف اساسی دستمایه آفرینش نیرو و جوششی باز هم عظیم تر قرار می گیرد.

موتیف اساسی :

موتیف هورن (با شباهت بسیار به موتیف اساسی) :

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

مشخصات موومان اول :

فرم سونات ، وزن دوتایی ۴/۲، دو مینور

سازها : ۲ فلوت ، ۲ ابوا ،۲ کلارینت، ۲ باسون ، ۲ هورن ، ۲ ترومپت ، تیمپانی ،ویولون های اول ، ویولون های دوم ، ویولوها ، ویولنسل ها ، کنترباس ها

طرح شنیدنی :

ــ ارائه تم ها:

تم اول

۱_a_ موتیف اساسی ، ff،تکرار در یک پرده بم تر ، زهی ها به صورت هم صدا، (تا ۰:۰۵)

b_ کاهش ناگهانی دینامیک، p، زهی ها به سرعت موتیف اساسی را بسط می دهند ، تونالیته مینور، آکوردهای قوی صدایی ،ممتد و زیر، (تا ۰:۱۶)

پل

۲_ a_ موتیف اساسی، ff ،ارکستر به صورت هم صدا ،(تا ۰:۲۰)

b_ کاهش ناگهانی دینامیک ،p ،زهی ها به سرعت موتیف اساسی را بسط می دهند ، کرشندو، ff، آکوردهای قوی (تا ۰:۴۱)

تم دوم

۳_ a_ هورن ها بدون همراهی ،ff ،موتیف هورن، ( تا ۰:۴۳)

b_ ویولون ها،p ،ملودی ای تغزلی در تونالیته ماژور، موتیف اساسی که به وسیله زهی های بم نواخته می شود ملودی را همراهی می کند.کرشندو تا رسیدن به : ( تا ۱:۰۱)

۴_a_ ملودی پیروزمندانه، ff، ویولون ها ،(تا ۱:۱۲)

b_بادی های چوبی و هورن ها، موتیف اساسی سراسیمه وار به سوی صداهای بم حرکت می کند. کادانس با ریتم موتیف اساسی، سکوت ،( تا ۱:۲۰)

ــ تکرار تمام بخشهای بالا ،( تا ۲:۴۰)

ــ بسط و گسترش تم ها:

۱_a_ موتیف اساسی،ff،هورن ها ، زهی ها، ( تا ۲:۴۵)

b_ کاهش ناگهانی دینامیک ، p، زهی ها و بادیهای چوبی،موتیف اساسی به سرعت بسط می یابد. موتیف اوج گرفته و به اکوردهای سریع و تکرار شونده می رسد ، ff ، (تا ۳:۱۷)

۲_a_ ویولون ها ،ff، موتیف هورن ، زهی های بم، حرکت پایین رونده،(تا ۳:۲۵)

b_ بادی های چوبی با صدای زیر، ff ،دیالوگ با زهی های بم تر، ff،موتیف هورن به تکه هایی کوچک شکسته می شود، دی کرشندو تا دینامیک pp ،(تا ۳:۴۶)

c_ افزایش ناگهانی دینامیک، ff، ریتم موتیف هورن،( تا ۳:۴۹)

d_ کاهش ناگهانی دینامیک ، pp ، پژواک میان بادیهای چوبی و زهی ها،(تا ۳:۵۴)

e_ افزایش ناگهانی دینامیک ، ff ، موتیف تکرار شونده موسیقی را سوق می دهد به:(تا ۵۹: ۳)

ــ ارائه مجدد تم ها :

تم اول

۱_a_ اجرای پر اوج موتیف اساسی تمام ارکستر، ff،تکرار در یک پرده پایین تر،(تا ۴:۰۵)

b_ کاهش ناگهانی دینامیک pزهی ها به سرعت موتیف اساسی را بسط می دهند ، تونالیته مینور، آکوردها و سپس:(تا ۴:۱۷)

c_ ابوای سولو ، (تا ۴:۳۱)

2_a_ بسط سریع موتیف اساسی به وسیله زهی ها ، کرشندو تا دینامیکff، تمام ارکستر، (تا۴:۵۱)

تم دوم

۳_a_ موتیف هورن ، باسون ها به تنهایی، pp، (تا ۴:۵۴)

b_ ملودی تغزلی در ماژور، p ، تناوب ویولن ها و فلوت ها ، موتیف اساسی که به وسیله تیمپانی نواخته می شود و آنها را همراهی می کند، p، کرشندو تا رسیدن به:( تا ۵:۱۸)

_a_ ملودی پیروزمندانه، ff، ویولون ها ،(تا ۵:۲۷)

b_ بادی های چوبی ، موتیف اساسی با حرکتی سراسیمه و پایین رونده کادانس با ریتم موتیف اساسی، (تا ۵:۳۵)

ــ کودا :

1_ a_ آکوردهای چالاک و تکرار شونده ، ff، (تا ۵:۵۰)

b_ موتیف هورن زهی های بم ، f، ملودی ویولون ها مینور، ملودی پایین رونده ویولون ها ،

استاکاتو ،( تا ۶:۱۴)

b_ بادی های چوبی با صدای زیر ، ff، پاسخ زهی های بم تر در تناوبی قوی با بادی های چوبی ، نت ها چالاک و تکرار شونده راه می برند به: (تا ۶:۳۸)

_ a_ موتیف اساسی ، ff ، تکرار در یک پرده پایین تر تمام ارکستر، ( تا ۶:۴۴)

b_ کاهش ناگهانی دینامیک ، p ، موتیف اساسی به وسیله زهی ها و بادی های چوبی بسط می یابد ، (تا ۶:۴۹)

c_ افزایش ناگهای دینامیک ، ff، آکوردهای قدرتمند پایانی ،(تا ۶:۵۸)

*در پایان عذر می خواهم اگر زمانها کمی نادقیق است*

از طریق لینک زیر می توانید ملودیها و موتیف های اصلی را با کلیک بر روی نتشان به صورت مجزا بشنوید :myweb.liu.edu/~jmeschi/Flash/b5/b5.htm

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

صدای سهمگین کوبیدن سرنوشت بر در نوای آغازین این موومان است ، کوبشی که طنینش در لحظه لحظه ی این سمفونی موج می افکند و بر دیوارهای لغزان زندگی ضربه می زند ...

سراسر این موومان جدالیست با سرنوشت...! قدرت نمایی سرنوشت در قالب موتیف اساسی همواره مشهود است و در مقابل هرگاه ملودی تغزلی سر بر می آورد (آن هم با پس زمینه ای که موتیف اساسی را می نوازد) نهایتا سر کوب می شود ، حتی تم قسمتی که در آن ویولون ها نوایی پیروزمندانه می نوازند به طرز کمدیکی همان تم موتیف اساسیست! گویا این هم مجالی است از جانب سرنوشت تا با لبخند سردش نظاره گر شادی موقتی حریف باشد ، چنانچه سرخوشی ویولون ها دیری نمی پاید و لحظاتی بعد ، دوباره این جبر است که بی رحمانه در میانه جولان می دهد ...

از نظر من اوج استیصال در برابر سرنوشت در بین دقایق ۳:۳۸ تا ۴ نمود می یابد آنگاه که صدای بادیهای چوبی مانند نفس نفس زدن آدمیست که در حال جان دادن است ... صدایی که سرانجام با نواخته شدن دوباره و قوی موتیف اساسی رو به خاموشی می رود ... کز کردن ابوای سولو در کنج خانه ی آوایی خسته و حزن انگیز که در دقیقه ۴:۱۶ بنیان نهاده می شود نشان از آزردگی ، در خود فرو رفتگی و تسلیم انسانی دارد که زانوانش را در اوج ، ضعف در آغوش گرفته و از درد ناله می کند و این تنها زمانی است که موتیف اساسی برای لحظه ای دست از جلوه گری برمی دارد ... انگار سرنوشت هم برای لحظه ای از فکر از دست دادن حریف بیمناک می شود و با چشمانی گشاده عقب می نشیند اما گویا آنقدرها هم شفقت ندارد و با پایان یافتن ملودی ابوا، پاورچین پاورچین همراه ویولونها باز می گردد و دوباره ...

سراسر این موومان صحنه ی همین نبرد را به تصویر می کشد که البته سیطره و قدرت نمایی سرنوشت حاکم است... حتی (ملودی تازه و اوج گیرنده به وسیله زهی ها ، لگاتو و استاکاتو در بخش کودا در دقیقه ۶:۰۵ ) به نوعی رژه پیروزی سرنوشت است و سرانجام این موومان با حضور پر رنگ موتیف اساسی پایان می گیرد.

لازم به ذکر است قسمتی که با رنگ متفاوت نوشته شده است تنها برداشت و حس شخصی بنده نسبت به این قطعه است که سندیتی ندارد و شاید هیچ شباهتی هم با احساس آهنگساز نداشته باشد چرا که تنها چیزی که بتهوون اشاره کرده همان کوبیدن سرنوشت بر در است و نه چیزی بیشتر...

سمفونی پنجم بتهوون _ موومان اول

مطالب مشابه :

نقد و بررسی سمفونی شماره.1 بتهوون

پاییز دوست داشتنی

چند وجهی بودن خلاقیت . . .

حسین جان تو با سمفونی خونین عاشورایت دل تاریخ را عاشقانه شکافته ای

دانلود نمونه سوال املاء و متن املاء نوبت اول

سمفونی پنجم بتهوون _ موومان اول

بتهوون؛ دردانه جهان موسیقی