شرایط تحصیل در دانشگاههای آلمان

با توجه به شهریه دار شدن دانشگاههای سوئد برای دانشجویان غیراروپایی از ترم پائیز سال جاری میلادی،توجه بسیاری از متقاضیان ادامه تحصیل در خارج از کشور به سوی کشورهایی بیشتر از پیش معطوف شده است که همچنان امکان تحصیل رایگان بدون پرداخت شهریه تحصیلی در آنها وجود دارد.دانشگاههای کشورهای نروژ و فنلاند کماکان امکان تحصیل رایگان را برای تمامی متقاضیان داخلی و خارجی محفوظ نگه داشته اند و اگر مطالب وبلاگ را دنبال کرده باشید،در دو مطلب جداگانه قبلی به شرایط و مراحل اقدام برای دریافت پذیرش از دانشگاههای این دو کشور شمال اروپا اشاره کردیم اما در این مطلب قصد داریم به سراغ دانشگاههای کشور آلمان برویم که گرچه از سال 2005 میلادی امکان تحصیل کاملا رایگان در مقاطع عالی را برای دانشجویان غیراروپایی با پرداخت شهریه توام نموده است ولی همچنان بخاطر اهمیت و اعتبار جهانی دانشگاههای این کشور و نیز با ثبات بودن شرایط اقتصادی و اجتماعی،تحصیل در یکی از دانشگاههای آلمان همواره در کانون توجه بسیاری از دانشجویان از سرتاسر دنیا بوده است.
در ادامه بصورت گام به گام راهنمایی های لازم در ارتباط با نحوه ارسال مدارک و دریافت پذیرش تحصیلی از دانشگاههای آلمان را ارائه خواهیم نمود.

تحصیل به زبان آلمانی یا انگلیسی؟!

تحصیل در بیشتر رشته ها و دوره های تحصیلی در دانشگاههای آلمان تا مقطع کارشناسی معمولا به زبان آلمانی است و متقاضیان باید برای قبولی در این دوره ها و رشته ها دارای مدرک دیپلم و نیز مدرک زبان آلمانی ابتدایی نوع B1 یا تست DAF باشند.برای دریافت این مدارک می‌توان در آزمون‌های زبان ویژه‌ای که هم در ایران و هم در آلمان برگزار می‌شوند شرکت کرد.

اما چند سالیست که دانشگاههای آلمان برای دانشجویان خارجی امکانات بیشتری برای تحصیل در دانشگاههای این کشور به زبان انگلیسی را در مقاطع عالی مهیا نموده اند.

در حال حاضر،در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاههای آلمان امکان تحصیل در 37 رشته مرتبط با علوم کشاورزی،جنگلداری و علوم تغذیه به زبان انگلیسی وجود دارد.از جمله دانشگاههای ارائه کننده این رشته ها می توان به دانشگاههای گوتینگن،فرایبورگ،درسدن و هامبورگ اشاره نمود.برای رشته های زیرمجموعه هنر هم امکان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاههایی نظیر دانشگاه وایمار شهر بن،دانشگاه کلن و دانشگاه هامبورگ در رشته های متنوع طراحی،هنر،فیلم،سینما و موسیقی امکان پذیر است اما بیشترین تعداد رشته‌ها در این بخش، مربوط به رشته‌های فنی و مهندسی است. 145 رشته در این گروه به زبان‌های انگلیسی و آلمانی ارائه می‌شود.در بخش علوم پزشکی و داروسازی نیز امکان تحصیل 20 رشته به زبان انگلیسی وجود دارد.

در مقطع دکترا نیز در بخش علوم کشاورزی، جنگلداری و علوم تغذیه، ۹ رشته در دانشگاه‌هایی همچون دانشگاههای بن، گیسن، گوتینگن و براندن‌بورگ به زبان انگلیسی ارائه می‌شود.در رشته های فنی و مهندسی نیز در مقطع دکترا امکان تخصیل در 29 رشته متنوع تحصیلی در دانشگاههای درسدن،وایمار،دارمشتات،اشتوتگارت،آخن و کارلسروهه وجود دارد.

در رشته‌های علوم طبیعی نیز در همین مقطع، دانشگاه‌های مونستر، زارلند، کلن، توبینگن و بن، تحصیل 124 رشته به زبان انگلیسی را فراهم کرده‌اند.در رشته‌های اقتصاد و علوم اجتماعی‌، امکان تحصیل در مقطع دکترا در 52 رشته فراهم شده است. از میان دانشگاه‌های ارائه‌کننده این رشته‌ها، می‌توان به طور مثال به دانشگاه‌های کنستانس، هایدلبرگ، برمن و گوتینگن اشاره کرد. تحصیل در این رشته‌ها، در دانشگاه‌های نام برده در مقطع دکترا تنها به زبان انگلیسی است.

شرایط و مدارک موردنیاز برای اقدام جهت دریافت پذیرش تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد

حداقل مدرک تحصیلی موردنیاز برای اقدام از داخل ایران داشتن مدرک کارشناسی(لیسانس) چهارساله است.مدارک دانشگاههای سراسری دولتی ایران و داشتن معدل بالا (حداقل 16) از معیارهای موفقیت شما در گرفتن پذیرش محسوب می شوند ولی این بدان معنی هم نیست که فارغ التحصیلان دانشگاههای آزاد،پیام نور،غیرانتفاعی و غیره شانسی برای دریافت پذیرش ندارند بلکه مدرک تحصیلی شما توسط کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاههای آلمان مورد ارزیابی قرار می گیرد.در مورد قبولی و تعداد واحدها،تنها کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاه تصمیم خواهد گرفت و قاعده یکسانی وجود ندارد. تنها می‌توان گفت که در این مورد، میان دانش‌آموختگان دانشگاه‌های سراسری و آزاد تفاوتی وجود ندارد اما برای دریافت پذیرش اگر در یکی از دانشگاههای سراسری دولتی ایران با معدل بالا تحصیل نموده باشید،طبیعتا شانس بیشتری برای دریافت پذیرش خواهید داشت.درصورتی که از دانشگاههای آزاد و پیام نور و غیرانتفاعی فارغ التحصیل شده باشید و مدرک شما توسط دانشگاه موردتایید قرار بگیرد،پذیرش شما همانند فارغ التحصیلان دانشگاههای دولتی مستقیم و بدون شرط خواهد بود.

همچنین متقاضیانی که هنوز مدرک کارشناسی خود را دریافت نکرده اند ولی در کنکور سراسری داخل ایران در مقطع کارشناسی قبول شده اند می توانند با گذراندن یک دوره یکساله در یکی از کالج های کشور آلمان و پس از قبولی در آزمون نهایی این دوره یکساله وارد دانشگاه های آلمان شوند و تحصیلات شان را در مقطع کارشناسی در این کشور ادامه دهند.توجه کنید که داشتن قبولی کنکور در مقطع کاردانی مورد قبول دانشگاههای آلمان نیست و برای این کار حتما باید در کنکور سراسری مقطع کارشناسی پیوسته قبول شده باشید.

اگر هم اکنون در ایران زندگی می کنید باید دقت کنید که برای اقدام تمامی مدارک و ریزنمرات شما باید توسط یک دارلترجمه رسمی در ایران ابتدا ترجمه شوند و سپس به‌ تأیید سفارت آلمان در تهران برسند.داشتن دو مهر دادگستری و وزارت امورخارجه بر روی برگه های ترجمه مدارک شما برای تایید مدارک شما در آلمان ضروری است.توجه کنید که برای درخواست پذیرش از هر دانشگاهی در آلمان،تنها به ترجمه‌ی تأیید شده‌ی این مدارک نیاز است و هیچ نیازی به ارسال "اصل مدارک" نیست!

داشتن رزومه یا CV،سوابق کاری،معرفی نامه (رفرنس) از اساتید و کارفرمایان،داشتن مقاله های علمی و غیره از مدارکی هستند که معمولا بعنوان "مدارک تکمیلی" از آنها یاد می شود و برای دریافت پذیرش در دانشگاههای آلمان جزو مدارک اجباری و الزامی به حساب نمی آیند.با این همه برای افرادی که این مدارک را در اختیار دارند،ارسال نسخه انگلیسی و تایید شده آن بی اثر هم نخواهد بود.

شرایط موردنیاز برای اقدام جهت دریافت پذیرش تحصیلی در مقطع دکترا PhD

اولین قدم برای ورود به دوره‌ی دکترا در دانشگاه‌های آلمان، موافقت استاد راهنما با طرح رساله دکترای متقاضی (پروپوزال) است.در صورت موافقت استاد راهنما دانشگاه مدارک متقاضی را بررسی خواهد کرد و در صورت نیاز اگر متقاضی از دانشگاهی در خارج از آلمان فارغ التحصیل شده باشد،بایستی تعدادی واحدهای تطبیقی را نیز بگذراند.بنابراین صرفنظر اینکه در کدام دانشگاه در ایران درس خوانده اید و یا مدرک کارشناسی ارشد خود را در ایران یا خارج از ایران دریافت کرده باشید، شما می توانید برای دریافت پذیرش در مقطع دکترا اقدام کنید. داشتن یک طرح رساله علمی قوی و قابل توجه،داشتن نمرات خوب در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس و نیز داشتن معرفی نامه هایی از اساتیدتان(رفرنس) در زمان تحصیل می توانند مجموعا برگ برنده شما در دریافت پذیرش در مقطع دکترا در آلمان باشند.

اما چگونه می توان از دانشگاههای آلمان در مقاطع عالی پذیرش گرفت؟!

دریافت پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد،دکترا و بالاتر مستقیما از دانشگاههای آلمان از طریق وبسایت هر دانشگاه انجام می شود.شما می توانید فهرست کامل دانشگاههای آلمان همراه با نشانی وبسایت آنها را در اینجا مشاهده کنید.

چه رشته ای را در کدام دانشگاه آلمان بخوانم؟!

برای اینکه بدانید چه رشته ای را در کدام دانشگاه و در چه مقطعی دنبال کنید،بهترین راه مراجعه به وبساست موسسه تبادلات دانشگاهی آلمان DAAD در اینجا است.این وبسایت مهمترین و اصلی ترین وبسایتی است که شما برای آشنایی با شرایط تحصیل در آلمان به آن نیاز دارید و از طریق آن می توانید به دانشگاه و رشته موردنظرتان در دانشگاههای آلمان دسترسی پیدا کنید.با تایپ مقطع تحصیلی موردنظرتان و نام رشته تحصیلی تان،اسامی دانشگاههای مرتبط در آلمان را همراه با اطلاعات پذیرش آنها به سادگی بیابید و برای آنها اقدامات لازم را بعمل آورید.

توجه کنید که برای اقدام معمولا بیشتر دانشگاهها از طریق آنلاین درخواست نامه های شما را قبول می کنند و برای این کار هیچ نیازی به مراجعه به شرکتها و موسسات سودجو در زمینه اعزام دانشجو ندارید.تمامی شرایط و مدارک موردنیاز در وبسایت هر دانشگاه در بخش Admissions یا Study به وضوح نوشته شده است اما برای ارسال مدارک و اطمینان از کامل بودن و درستی آنها می توانید از خدمات موسسه آلمانی "اسیسیت" که در ادامه به آن اشاره می شود بهره ببرید.

نحوه ارسال مدارک موردنیاز برای دریافت پذیرش تحصیلی

پس از آنکه دانشگاه و رشته موردنظرتان را انتخاب کردید و همچنین مطمئن شدید که حائز شرایط کامل برای اقدام هستید،نوبت به نحوه ی ارسال مدارکتان به دانشگاه موردنظر برای ارزیابی می رسد.

برای این کار شما دو راه دارید:یکی اینکه از شرایط و مدارک تحصیلی خود مطمئن هستید و می خواهید مستقیما از طریق وبسایت دانشگاه بصورت آنلاین یا پستی مدارک خودتان را ارسال کنید و یا اینکه خیلی از صحت و درستی مدارک تان اطمینان ندارید و گمان می کنید که به یک مرکز مشاوره برای تایید پیش از ارسال مدارک تان نیاز دارید.اگر راه دوم مدنظرتان است،می توانید با پرداخت هزینه مشخصی از خدمات سایت رسمی اتحادیه "اونی اسیست" Uni-Assist آلمان که اتحادیه‌ای است که مراکز آموزش عالی آلمان (Deutsche Hochschulen) و مؤسسه تبادلات دانشگاهی آلمان (DAAD) عضو آن هستند،بهره بگیرید.

دانشجوی خارجی متقاضی تحصیل در آلمان، پس از انتخاب دانشگاه مورد نظر خود و مطلع شدن از داشتن مدارک لازم برای گرفتن پذیرش، می‌تواند با این مرکز ارتباط برقرار کند و مدارک خود را برای آنان از طریق ایمیل یا پست بفرستد.اسیست،مدارک دانشجو را ارزیابی کرده و داوطلب را در تنظیم درخواست‌نامه‌ای بدون عیب و نقص، البته در ازای حق الزحمه‌ای مشخص، یاری می‌‌کند. پس از بررسی اسیست،درخواست دانشجویان واجد شرایط به دانشگاه‌های مورد نظر ارسال می‌شود.خوبی این سیستم برای متقاضیان بخصوص داخل ایران این است که دانشجویان از سوءاستفاده های احتمالی موسسات و شرکتهای سودجوی متفرقه در راه اعزام دانشجو به خارج از ایران در امان خواهند ماند.

از سویی دیگر،وجود "اسیست" از یک سو کمکی است برای دانشگاه‌ها که دیگر گام‌های اولیه‌ی ارزیابی مدارک داوطلبان را پیش رو ندارند و می‌توانند نیروی خود را صرف انتخاب بهترین‌ها کنند و در نتیجه احتمال دادن پذیرش به دانشجویانی که دارای شرایط تحصیل در رشته مورد نظر هستند، افزایش می یابد و نرخ ترک تحصیل نیز کاهش قابل توجهی می یابد.تاکنون 100 مرکز آموزش عالی در آلمان به عضویت "اسیست" درآمده‌اند.یعنی اگر متقاضی تحصیل در یکی از این 100 دانشگاه هستید، بهتر است مدارک خود را مستقیماً به "اونی اسیست" بفرستید.فهرست این دانشگاه‌ها در وبسایت "اسیست" آورده شده است.با دانشگاه‌هایی که نامشان در این فهرست نیست،می‌توان مستقیمآْ ارتباط برقرار کرد.

پس از مشورت با "اسیست" پس از دو هفته که از بررسی مدارک گذشت، متقاضی پاسخی از "اسیست" دریافت می‌کند و در صورت پذیرش مدارک و درخواست نامه، اکنون وارد مذاکره با دانشگاه مورد نظر می‌شود.دادن یا ندادن پذیرش به دانشجو، تصمیمی است که همچنان بر عهده‌ی دانشگاه است اما چیزی که مسلم است این است که درخواست نامه‌ای که توسط اسیست کنترل شده است به احتمال بسیار قوی پذیرش می‌گیرد.

برای اطلاع دقیق از کار" اسیست" می‌توانید به وب سایت این مؤسسه در اینجا مراجعه کنید.در این سایت همچنین راهنمایی‌هایی به فارسی (Tipps für Farsi) برای متقاضیان ایرانی وجود دارد.

شرایط مالی موردنیاز و آشنایی با هزینه های تحصیل و زندگی در آلمان

تا قبل از سال 2005 میلادی،دانشجویان برای تحصیل در مراکز آموزش عالی دولتی آلمان مجبور به پرداخت شهریه نبودند ولی پس از لغو ممنوعیّت مطالبه‌ شهریه از دانشجویان توسط دادگاه قانون اساسی دولت فدرال آلمان Bundesverfassungsgericht،در بسیاری از ایالت‌های آلمان دانشجویان مجبور به پرداخت شهریه شدند.شهریه پرداختی حداقل 500 یورو برای هر ترم تحصیلی است.به این ترتیب و برای نمونه،شهریه تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان برای یک دوره دو ساله حدودا 2000 یورو (تقریبا 3.7 میلیون تومان) خواهد بود.البته این تمام هزینه ها نیست.هزینه متوسط زندگی در آلمان حداقل 700 یورو در ماه (تقریبا 1.3 میلیون تومان) برای یک زندگی کاملا ساده می باشد.همچنین دانشجویانی که دوران تحصیل آنها به درازا می‌کشد و تعداد نیمسال‌های تحصیلی‌شان از حدّ مجاز پیش‌بینی شده می‌گذرد،باید شهریه ای زیادتر که مقدار آن تا 800 یورو در هر نیمسال تحصیلی می‌رسد پرداخت کنند.موعد پرداخت این شهریه معمولاً پس از ۷ سال تحصیل یا به عبارتی پس از ۱۴ نیمسال تحصیلی است. سوای شهریه‌ای که دانشجویان در بسیاری از دانشگاه‌ها می پردازند،دانشجویان برای هر نیمسال تحصیلی مبلغی به عنوان سهم دانشجو در امور دانشجویی (عوارض دانشجویی) به دانشگاه می‌پردازند که Semesterbeitrag نام دارد. این مبلغ معمولاً بیش از 100 یورو در هر نیم‌سال تحصیلی نیست و به خرج اداره‌ی امور صنفی و فوق‌برنامه‌ی دانشجویی و هچنین شورای عمومی دانشجویی که به اختصار به آن "آستا" Asta می‌گویند می‌رسد. در شهرهای بزرگ،در این مبلغ پرداختی، هزینه‌ی بلیط نیمسال تحصیلی (Semesterticket) هم منظور شده که حقّ استفاده‌ی رایگان از اتوبوس‌ و قطار در محدوده‌ای مشخص را به دانشجویان می‌دهد.

کار دانشجویی در زمان تحصیل در آلمان

در آلمان دانشجویان خارجی می‌توانند بدون داشتن اجازه‌ی کار در آلمان کار کنند اما این اجازه‌ کار محدود است. دانشجویان خارجی می‌توانند بدون داشتن اجازه‌ی کار، ۹۰ روز کامل یا ۱۸۰ نیمه‌روز در سال کار کنند.البته در برخی از ایالتهای آلمان این اجازه‌ کار فقط محدود به تعطیلات بین دو نیمسال تحصیلی است. اگر اداره‌ی کار شهر مربوطه موافقت کند، برای دانشجو افزون بر آن، اجازه‌ی کار دیگری هم صادر میشود که به او اجازه‌ی ۱۰ ساعت کار در هفته را می‌دهد.

پیدا کردن کار دانشجویی در آلمان دشوار نیست به دلیل اینکه دانشجو نیروی کار ارزان قیمت‌تری برای کارفرماست، دانشجویان می‌توانند به آسانی کار پیدا کنند. از سوی دیگر باید به این نکته توجّه شود که با درآمد به‌دست‌آمده از کارساده‌ی دانشجویی، مثل کار در رستوران یا پیتزافروشی، نمی‌توان خرج زندگی و تحصیل در آلمان را تأمین کرد. درآمد کار دانشجویی معمولاً بین ۸ تا ۱۰ یورو در ساعت است مگر این که دانشجو در زمینه‌ای خاص که در مورد آن تقاضا در بازار کار زیاد است، دارای تخصّص ویژه‌ای باشد.برای یافتن یک کار دانشجویی مناسب،بهتر است به اداره‌ی امور صنفی و فوق برنامه‌ی دانشجویی ویا به بخش کاریابی برای دانشجویان Studentenvermittlung، مستقر در اداره‌ کار شهر مربوطه مراجعه کرد.

مدارک لازم برای دریافت ویزا یا روادید دانشجویی آلمان پس از دریافت نامه رسمی پذیرش از دانشگاهی در آلمان کدامند؟!

پس از دریافت نامه پذیرش در یکی از دانشگاهها یا موسسات تحصیلات عالی در آلمان،شما می توانید با مراجعه به وبسایت سفارت آلمان در تهران از جزئیات بیشتر برای مدارک موردنیاز برای صدور روادید یا ویزای دانشجویی باخبر شوید.

برای سادگی کار شما،اطلاعات لازم در قالب یک فایل PDF در اینجا قابل مشاهده است.شما باید برای تحویل مدارک خود برای دریافت روادید دانشجویی از سفارت وقت قبلی بگیرید.برای این کار به وبسایت سفارت آلمان در تهران در اینجا مراجعه کنید.

چگونه می توانم پس از دریافت پذیرش از دانشگاه،در آلمان خانه پیدا کنم؟!

شما می توانید پس از دریافت نامه رسمی پذیرش از داشنگاههای آلمان،از طریق سایتی که توسط دانشگاه به شما معرفی می شود برای خوابگاههای دانشجویی اقدام کنید.همچنین پس از دریافت ویزای دانشجویی و ورود به آلمان می توانید کماکان از امکاناتی که معمولا روزنامه‌ها، آگهی‌ها یا تابلوهای اعلانات،آپارتمان‌های اشتراکی(Wohngemeinschaft) یا خوابگاه‌های دانشجویی(Studentenwohnheim)در اختیار شما می گذارند استفاده کنید.همچنین اداره امور صنفی و فوق برنامه دانشجویی(Studentenwerk) و بخش روابط بین الملل در دانشگاه موردنظرتان

(Akademisches Auslandsamt) هم در یافتن مکانی برای زندگی به شما کمک خواهند نمود.

آیا ویزای دانشجویی آلمان شامل حال افراد خانواده شخص دانشجو نیز می شود؟!

خیر، ویزای دانشجویی تنها برای شخص داوطلب صادر می‌شود.در واقع متقاضی ویزای دانشجویی شخصی است که از یکی از دانشگاه‌های آلمان پذیرش دریافت کرده است. به همین سبب ویزای دانشجویی نیز تنها برای این شخص صادر خواهد شد و نه اعضای خانواده‌ی وی.با ویزای دانشجویی آلمان می توان به تمامی کشورهای عضو شنگن سفر نمود.

آیا امکان انتقال دانشجو از دانشگاهی در خارج از آلمان به آلمان و بالعکس وجود دارد؟!

این امکان تنها در صورتی میسر خواهد بود که دانشگاه محل تحصیل متقاضی با یکی از دانشگاه‌های آلمان تبادلات آکادمیک داشته باشد.انتقال دانشجو به صورت شخصی امکان‌پذیر نیست و تنها از طریق دانشگاه ممکن است.

منابع و پیوندهای مربوط:

www.dw-world.de

سایت سفارت آلمان در تهران

سایت رسمی و بین المللی تحصیل در آلمان

سایت فارسی زبان و بسیار مفید ApplyAbroad

آخرین فهرست رده بندی(رنکینگ) دانشگاههای آلمان