اشنایی کامل با شهرتهران-قسمت سوم

تهران بزرگ هم برای خودش حکایاتی دارد که بسیار جالب است. آنگونه که پیداست مردم این ابرشهر کنونی، علاقه زیادی به زندگی زیرزمینی داشته اند و اکثر خانه ها چندین متر در زیرزمین واقع بوده. شاید برای جبران گذشته باشد که تهرانی های امروزدوست دارند در بالاترین نقطه شهر زندگی کنند و شاید روح اسلافشان این دستور پنهان را به آنها می دهد. البته این زیرزمین نشینی دلایل متعددی داشته که بدون هیچ شکی باید گفت که نشان از هوش مردمان ساکن آن زمان تهران دارد. یاقوت حموی در کتاب معجم البلدان هم به گونه ای به این مساله اشاره می کند و ترس تهرانی ها از دشمنان را دلیل زیرزمین نشینی می داند. ظاهراً پنهان شدن تهرانی ها از چشم دشمنان، خودش یک فن جنگی محسوب می شد، چون محل اختفای آنها به هیچ وجه توسط دشمنان قابل شناسائی نبوده و تمامی دشمنان با صرف چندین روز یا چندین هفته از عمر خود، بدون گرفتن هیچ نتیجه ای از همان راه آمده دفع شر می کرده اند. آنگونه که پیداست تهرانی ها در دادن خسارت و غنیمت به دشمن، هرگز نم پس نمی داده اند و با استفاده از تکنیک اختفا، معاندان را دست به سر می کرده اند. آنگونه که پیداست شیوه خانه سازی مخفی فقط و فقط مخصوص تهرانی ها بوده و اکثر قریه های اطراف از این موهبت بی نصیب بوده اند. یکی دیگر از نکات جالب توجه در این باره این است که تهرانی های آن زمان هرگز اهل درگیری و خونریزی نبوده اند و تمامی هنرشان در مقابل دشمن، پنهان کردن خود در لایه های زیرزمینی بوده که البته با کمبود امکانات و افراد آن زمان ستودنی است.

به روایتی قصران و مهران دو برادر بودند. " ران " به معنی دامنه است، و مهران دامنه بالایی و قصران دامنه پایینی رشته کوه البرز بود.
نخستین وجه تسمیه تهران را از عبارت " یاقوت حموی " در معجم البدان می توان اخذ کرد : " از مردی اهل ری که محل وثوق و اعتماد شنیدم که طهران دیهی است بزرگ و بنای این دیه تمامی در زیر زمین واقع است و احدی را یارای آن نیست که بدان دیه راه یابد مگر آن که اهالی آنجا اجازت ورود بدهند " .
در این عبارت اشاره به زیرزمینی بودن تهران شده است. این مساله عده ای را برانگیخت که تهران را به دو کلمه" ته " به معنای زیر و " ران " تجزیه نمایند و تهران را " مکان زیرزمینی " معنا کنند.
اعتماد السلطنه در مرات البلدان درباره وجه تسمیه تهران چنین آورده است: " چون اهل آنجا ( تهران ) در وقتی که دشمن برای آنها به هم می رسید در زیر زمین پنهان می شدند، از این جهت به این اسم موسوم شده است که به " ته ران" یعنی زیر زمین می رفته اند" .
کسروی درباره نام تهران و شمیران، طی پژوهش هایی به این نتیجه رسیده که تهران ( و تارم، کهران، گهران، گهرام، جهرم ) به معنای منطقه گرمسیر و شمیران ( شمیرام، شمیرم، شمیلان، سمیران و سمیرم) به معنای منطقه ای سردسیر است.
دکتر حسین کریمان، نویسنده‌ی کتاب قصران می‌نویسد:
«نام تهران به‌صورت نسبت تهرانی، نخستین بار در احوال حافظ ابوعبدالله محمد بن حامد تهرانی رازی از عالمان به‌نام نیمه‌ی نخستین سده‌ی (3 ه.ق) پهنه‌ی قصران و متوفی به سال (261 یا 271 ه.ق.) ... درج آمده».
یاقوت حموی در معجم‌البدان، تهران را توصیف کرده، می‌نویسد:
«طهران به کسر طاء و سکون‌ها و را و نون در آخر، واژه‌ای است عجمی و ایشان تهران تلفظ کنند چون در زبان ایشان طاء وجود ندارد. این آبادی از دیه‌های ری است و بناهای ‌آن در زیر زمین بنیان یافته است، و هیچ‌کس جزء به اراده‌ی مردم به‌آن‌جا راه نمی‌یابد و در بیش‌تر اوقات ایشان نسبت به سلطان وقت راه خلاف و سرپیچی می‌پیمایند.

از جمله ارتفاعات که در شمال آن قله توچال به ارتفاع ۳۹۳۳ متر مشاهده می‌گردد. همچنین، کوه‌هایی چون دماوند شمیرانات و امامزاده داوود در اطراف آن اقلیم این بخش را تحت تأثیر قرار می‌دهند. منابع آب فیزیکی نیز از فاکتورهای مهم در شکل‌گیری اقلیم تهران است. از جمله این منابع می‌توان رودخانه جاجرود و کرج و سدهایی چون امیرکبیر، لبنان و لار را نام برد. عامل و فاکتور دیگری که می‌توان از آن نام برد دشت است. به استنثاء نواحی شمالی استان که به دلیل واقع شدن در کوهپایه‌های البرز اندکی معتدل و مرطوب است. بقیه نقاط دارای تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های معتدل و گاهی سرد می‌باشد که نشانه و خصوصیت مناطق دشتی را نشان می دهد. برای مشخصه‌های کلی آب و هوای تهران، می‌توان به آمار و ارقام زیر رجوع کرد. طی یک دوره ۳۰ ساله، متوسط میزان بارندگی سالانه آن ۲۲۰ میلیمتر و میزان بارندگی سالانه آن بین ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلیمتر گزارش گردیده است. به علت وسعت و ارتفاعات تهران، سه ایستگاه سینوپتیک در محله آباد و شمیران و ژئوفیزیک، وظیفه ثبت و درج دمای هوای شهر تهران را به عهده دارند که از سال ۱۳۳۰ ، ( طی یک دوره ۴۵ ساله ) حداکثر دمای هوای تهران ۴۳+ درجه و حداقل ۱۵- درجه سانتیگراد اعلام شده است. به این ترتیب تهران دارای تابستان گرم به ویژه در مناطق جنوب و مرکز شهر و هوای معتدل در شمال شهر می‌باشد. در زمستان نیز مرکز شهر تهران معتدل است ولی بخش‌های شمالی شهر سرد است و دما بازها به زیر صفر می‌رسد. تهران در فصول سرد سال تحت تأثیر سیستم‌های پرفشار شمالی (سیبری) قرار گرفته و دارای زمستان سرد و خشک و عموماً آلوده است و در ماه های گرم سال متأثر از سیستم‌های کم فشار حرارتی کویر مرکزی واقع شده و دارای تابستانی گرم و خشک است. بیشترین مقدار بارندگی ماهیانه درطی دوره آماری تهران برابر ۹/۳۸ میلیمتر در اسفندماه و کمترین بارندگی به مقدار یک میلیمتر در شهریور ماه اتفاق افتاده است. متوسط سالیانه رطوبت نسبی هوا در تهران ۴۰ درصد و در شمیرانات ۴۶ درصد می‌باشد. جهت وزش باد غالب در تهران غربی (۲۷۰ درجه) و متوسط سرعت وزش باد ۵/۵ متر بر ثانیه است. نسیمی از دره‌های خنک کوهستان شمال در شب (بادکوه) و از بیابان‌های جنوب در روز (باد دشت) به طور آهسته هر شبانه‌روز در شهر تهران می وزد. . یکی دیگر از مشخصه‌های قابل ذکر شهر تهران زلزله خیز بودن آن است. این شهر بر روی خط زلزله قرار دارد و احتمال وقوع زلزله در آن بسیار می‌باشد شهر تهران از نظر زمین لرزه جزء مناطق پرزیان (۸ تا ۱۰ درجه مرکالی) بشمار می‌آید.

عمارت ها و کاخ های زیادی در تهران وجود دارد که بیش ترین آن ها به دوره های صفویه و قاجاریه تعلق دارد، مدرسه های تاریخی و قدیمی که ، اغلب دارای مسجد نیز هستند، امام زاده ها و کلیساهای مختلف که هر یک از ارزش های خاصی برخوردارند، عمارت ها و برج های معروف به همراه بازارهای قدیمی بخشی از دیدنی های تاریخی شهرستان تهران است. سر در باغ ملی، باغ فردوس، کاخ شمس العماره، کلیسای آشوریان، مسجد امام-بازار تهران، گورستان ظهیرالدوله و ده ها اثر مشهور دیگر را می توان در این شهر مشاهده نمود.
بنای مشهور شمس العماره که در دوره قاجاریه و به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده، در شهر تهران واقع شده و علاوه بر شهرت خاص خود از جاذبه های منحصر به فرد معماری نیز به شمار می آید.
مدرسه و مسجد سپهسالار از مدارس بزرگ و زیبای قرن سیزدهم هـجری قمری است که در مرکز شهر تهران واقع شده است. کلیسای طاطاووس از قدیمی ترین کلیساهای تهران بوده و به یقین اولین نشانه حضور متشکل ارامنــه در شهر تهــران است. برج میدان آزادی یکی از بناهای معروف تهران است که نماد سیاسی ایران در جهان بوده و تصویر آن معرف پایتخت جمهوری اسلامی ایران است. عمارت دارالفنون که از بناهای به یادگار مانده امیرکبیر( وزیربا کفایت ناصرالدین شاه قاجار) است و بنای بلند و باشکوه سردرب باغ ملی در مدخل میدان مشق سابق و بازار تهران که در زمان فتح علی شاه قاجار شکل گرفته از دیگر جاذبه های گردشگری شهر تهران است
موزه‌های ایران باستان، ایران اسلامی، مردم شناسی، فرش، هنرهای معاصر، صنایع دستی، آبگینه، کتابخانه و موزه ملک و حیات وحش و بسیاری از موزه‌های دیگر تهران از جذابیت‌های آن به شمار می‌آیند. از تماشاگه‌های تاریخ، پول، و زمان نیز می‌توان به عنوان دیدنی‌های تهران یاد کرد.

همچنین از نظر مذهبی آرامگاه حضرت عبدالعظیم در شهر ری امامزاده صالح در تجریش، امامزاده داوود در شمال کن و همچنین مقبره روح‌الله خمینی مورد توجه بسیاری از بازدیدکنندگان قرار دارد.
مسیر خیابان پردرخت ولی‌عصر که از طولانی‌ترین خیابان‌های تهران است به عنوان یکی از معابر دیدنی شهر به‌شمار می‌آید. شهرداری تهران در سال ۱۳۸۶ پیاده‌روهای این خیابان را از پل تجریش تا میدان راه آهن بازسازی کرده تا جایی برای قدم زدن باشد.

تهران در پهنه‌ای بین دو وادی کوه و کویر و در دامنه‌های جنوبی البرز گسترده شده‌است. از سمت جنوب به کوه‌های ری و بی‌بی‌شهربانو و دشتهای هموار شهریار و ورامین و از شمال به واسطه کوهستان محصور شده‌است. تهران را می‌توان به سه منطقه طبیعی تقسیم کرد:
-کوهستانهای شمالی تهران؛ که بلندترین قله این کوهستان - توچال - با ۳۹۳۳ متر بر تمام فضای شهر مشرف است.
-دومین منطقه، دامنه‌های البرز است؛ که به تپه ماهورها و دره‌های اوین، درکه، نیاوران، حصارک و سوهانک منتهی می‌شود و همواره خیل عظیمی از جمعیت را بسوی خود فرامی‌خواند.
-منطقه سوم دشتی است که قسمت اعظم شهر تهران بر آن گسترده شده‌ و دارای شیب ملایمی با جهت شمالی- جنوبی است.
تهران، بین کوه‌های البرز و حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران، در دشتی نسبتاً هموار واقع شده است. پهنه استقرار این دشت نسبتاً هموار از جنوب و جنوب غربی به کوه‌های ری و بی‌بی‌شهربانو و دشت‌های شهریار و ورامین منتهی می‌شود و و از شمال به واسطه کوهستان محصور شده‌است ، فضای جغرافیایی شهر تهران در کوه و دشت به وسیله دو رود کرج در غرب و جاجرود در شرق مشخص می‌شود که در نزدیکی کویر نمک در جنوب شرقی تهران به یکدیگر می‌پیوندند .

فرودگاه‌ها

شهر تهران دارای دو فرودگاه بین‌المللی است:
فرودگاه بین‌المللی مهرآباد که نخستین فرودگاه بین‌المللی تهران است.
فرودگاه بین‌المللی امام خمینی نیز با وسعتی بالغ بر ۱۵ میلیون مترمربع در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی تهران واقع شده‌است و دارای ظرفیت ۷٫۵ میلیون مسافر در سال می‌باشد.

پایانه‌های مسافربری

پایانه مسافربری شرق در خیابان دماوند
پایانه مسافربری غرب در خیابان آزادی
پایانه مسافربری آرژانتین در میدان آرژانتین
پایانه مسافربری جنوب در خیابان بعثت

شبکه راه‌آهن

شبکه خطوط راه آهن محورهای ارتباطی دیگری می‌باشند که از نظر حجم مسافر و حمل و نقل کالا به کلیه نقاط ایران درصد بالایی را به خود اختصاص داده و همچنین خطوط سراسری تهران- اروپا نیز از مبدا تهران فعالیت گسترده‌ای دارد.

بزرگراه‌ها

در سالهای اخیر با احداث گذرگاه‌ها و بزرگراه‌های کمربندی تازه‌ساز (بویژه بزرگراه‌های نیایش و تهران-پارچین) رشد چشمگیری داشته‌است. یکی دیگر از طرحهای اجرایی جهت سرعت بخشیدن به حمل و نقل درون شهری ایجاد خطوط ویژه اتوبوسرانی برقی است که در حال حاضر خط چهارراه تهرانپارس-میدان آزادی فعالیت دارد و خط دوم آن در آینده نزدیک مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت که میدان امام حسین را به میدان خراسان متصل خواهد کرد. طرح ترافیک طرح جامع دیگری می‌باشد که برای کاهش بار ترافیکی در محدوده مرکزی شهر تهران از ساعات ۶٫۳۰ تا ۵ بعدازظهر در اجرا می‌شود و حدود ۳۳ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد.
هم اکنون روزانه 15 میلیون سفر و به عبارتی 19 میلیون جابه جایی در شهر تهران صورت می گیرد.
وی افزود: با فعالیت و خدمات رسانی 6 هزار و 50 دستگاه اتوبوس روزانه تنها 3 میلیون و 870 هزار جابه جایی و یا 2 میلیون و 580 سفر با این وسیله نقلیه عمومی صورت می گیرد و در واقع سهم اتوبوسرانی از حمل و نقل همگانی شهر تهران تنها 2/17 درصد است.
مدیرعامل شرکت مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ادامه داد: هم اکنون 310 خط اتوبوس با بیش از 3 هزار کیلومتر طول برای خدمات رسانی اتوبوس های شهر تهران وجود دارد.
هم اکنون تنها 75 کیلومتر از خطوط اتوبوسرانی شهر تهران خطوط ویژه هستند
بر اساس مطالعات انجام شده در سال 2006 تراکم شبکه اتوبوسرانی (نسبت متر شبکه به کیلومتر مربع مساحت) در 30 کشور اروپایی 3 هزار و 261 بوده است.
وی اضافه کرد: هم اکنون این رقم در شهر تهران 4 هزار و 383 است که بر این مبنا می توان گفت شهر تهران از نظر شبکه و خطوط مشکل و کمبود زیادی ندارد و از سوی دیگر بر اساس آمار پوشش شبکه اتوبوسرانی یعنی نسبت کیلومتر خطوط به میلیون نفر ساکن در کشورهای اروپایی در سال 2006 به طور متوسط یکهزار و 159بوده که این رقم در تهران 400 است.
هم اکنون متوسط جابه جایی مسافر به وسیله اتوبوس های بلیتی که 70 درصد اتوبوس ها را تشکیل می دهند 612 نفر، اتوبوس های بخش خصوصی 720 نفر و اتوبوس های تحت نظارت اتوبوسرانی 217 نفر است.
همچنین درباره متوسط میزان مصرف سوخت اتوبوس ها در کشورهای پیشرفته اروپایی در سال 2006 افزود: نسبت کیلومتر طی شده به یک لیتر سوخت در این کشورها به طور متوسط حدود 28/2 بوده است که این میزان در کشور ما اکنون 7/1 است و بر اساس طرح جامع به 2 خواهد رسید، یعنی میزان مصرف سوخت نسبت به مسافت طی شده کاهش یابد.
در حال حاضر سهم تاکسی ها و ون ها از حمل و نقل درون شهری حدود 25 درصد است که این سهم براساس مصوبه مجلس باید به 20 درصد با توجه به افزایش سهم قطارشهری و اتوبوسرانی برسد
با وجود 450 خط تاکسی رانی و شبکه ای به طول 4 هزار و 291 کیلومتر بیش از 100 هزار تاکسی درشهر تهران فعالیت می کنند.

متروی تهران

بهره برداری از قسمت‌هایی از خطوط ۱، ۲ و ۵ متروی تهران طی سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ آغاز شده و قسمتی از وظیفه جابجایی مسافران درون شهری و برون شهری (تهران- کرج) را به عهده گرفته‌است.
متروی تهران به مجموعهٔ قطارهای شهری تهران و همچنین «سازمان قطار شهری تهران و حومه» گفته می‌شود. تا تابستان ۱۳۸۶ (ژوئیه ۲۰۰۷ م.) این قطارها در سه خط اصلی در حال تردد هستند و دو خط دیگر نیز در حال احداث است. یکی از خطوط فعال بین‌شهری (میان کرج و تهران) و بقیه درون‌شهری هستند. تا پایان سال ۱۳۸۵ مسافت خطوط متروی بهره‌برداری‌شده برابر ۹۰ کیلومتر بوده‌است. اگرچه طرح‌های اولیه متروی تهران در پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ ریخته شد، اما بطور رسمی از سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ م.) شروع به کار کرد. نخستین مسیر فعال، مسیر شماره ۵ مترو بود که بین تهران و کرج مسافر جابه‌جا می‌کرد.
از اواخر سال ۱۳۸۵، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی جهت بهره‌برداری از بدنهٔ اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شده و با عنوان «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه می‌دهد.

طول و عرض جغرافیایی

شهر تهران از نظر جغرافیایی در ۵۱ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۳۳ دقیقه طول خاوری و ۳۵ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴۴ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است.

ارتفاع از سطح دریا
و ارتفاع کنونی تهران از سطح دریا در حدود ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ متر است. در میدان تجریش ارتفاع حدود ۱۳۰۰ متر و در میدان راه‌آهن ۱۱۰۰ متر بالاتر از سطح دریا می‌باشد. لازم ذکر است که این اختلاف سطح به علت گستردگی و وسعت زیاد این شهر می‌باشد.

شیب زمین

از شمال به جنوب در دامنه کوهستان شمیرانات ۱۰ % تا ۱۵ % از تجریش تا تپه‌های عباس‌آباد با شیب متوسط ۳ % تا ۵ % از عباس‌آباد تا خیابان انقلاب ۲ % و از مرکز شهر تهران تا کناره ۱ % است.

جمعیت
شهر تهران تا قبل از بنیان‌گذاری سلسلهٔ قاجار و برگزیده‌شدن به عنوان پایتخت ایران، شهری کوچک بود. اما از آن زمان به بعد، رو به پیشرفت نهاد و در اواسط دورهٔ قاجار به بزرگ‌ترین شهر ایران تبدیل شد. بر اساس نخستین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت، این شهر با ۱٬۵۶۰٬۹۳۴ نفر جمعیت، پرجمعیت ‌ترین شهر ایران بوده‌است. همچنین بر اساس آخرین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۸۵ انجام گرفت، جمعیت تهران، ۷٬۷۰۵٬۰۳۶ نفر بوده‌است.

نژاد
نژاد مردم شهرری از جمله تهران که در قدیم تابع شهرری بود، صرف‌نظر از ورود گروهی از قوم‌های دیگر، دنباله‌ی ساکنان نخستین، یکی از شاخه‌های 16 گانه‌ی قوم آریا می‌باشد که بیش‌ترین را دریردارند.

زبان
تهران در روزگاران کهن از توابع ری بوده است، و ری از سرزمین ماد به‌شمار می‌آمده است، از این‌رو زبان مردم تهران و ری در آغاز شاخه‌ایی از زبان مادی بوده که با پارسی‌قدیم نزدیکی داشته است.
زبان مردم این سامان، در دوره‌ی اشکانیان،‌ زبان پهلوی اشکانی بود که از پارسی باستان گرفته شده است، در زمان این خاندان خط و زبان پهلوی در ایران رایج گردید، در دانش و ادب به‌کار رفت.
در ری و ناحیه‌های آن از جمله تهران،‌قصران و ... در سده‌های 3و4 ه.ق. به روزگار علویان،‌ آل‌زیار و آل‌بویه، دیالمه راه داشتند و بدین سبب،‌ زبان تبری یا مازندرانی نیز در تهران نفوذ یافت.
زبان مازندرانی و گیلکی نیز از ریشه و بن زبان‌های دیرین ایرانی است. و پس از انقراض ساسانیان تا دیرزمانی زبان پهلوی در تبرستان رایج بود. امروزه نیز واژه‌های پهلوی در این حدود به‌ویژه در تهران بسیار است.
پس از چیرگی عرب، زبان پهلوی در«ری،‌ تهران، اصفهان، همدان، نهاوند» رایج بود، و پس از اسلام این ناحیه‌ها را سرزمین پهلوی نامیدند، و زبان فصیح پارسی را پهلوانی زبان و پهلوی زبان خواندند.
مرحوم عباس‌اقبال در مقاله‌های تحقیقی خود، با نام لهجه‌ی تهرانی، گویش مردم تهران باستان را چنین تعریف کرده:
«لهجه‌ی تهرانی که پیش از خراب شدن و از رونق افتادن شهرری،‌ به‌آن زبان رازی می‌گفتند، از لهجه‌های زبان پهلوی یعنی شعبه‌ایی از زبان پارسی است که در بخش شمال و شمال غربی و مغرب و جنوب ایران رواج داشته، و لهجه‌های مازندرانی، گیلکی، تاتی، لری، کردی، شیرازی، آشتیانی و... از بازماندگان همان زبانند. این زبان چنان که روشن است به‌کلی غیر از پارسی دری بوده که نخست در ماوراءالنهر، سپس در خراسان و سیستان، زبان رسمی و شعر و ادب شده است».
به‌هر حال، لهجه‌ی امروز تهرانی، بیش‌تر دستخوش دگرگونی بوده و واژه‌های بیگانه‌ایی به آن راه یافته است، که این واژه‌های بیگانه را در گویش‌های محلی، بسیار کم‌تر می‌توان دید.

مذهب
منطقه تاریخی ری به علت موقعیت خاص جغرافیایی، محل برخورد اندیشه ها و عقاید و باورهای گوناگون مذهبی بوده است، زیرا با قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم که شرقی ترین تا غربی ترین نقطه جهان آن روزگار را به هم پیوند می داد، هر نوع دیانتی از این دیار گذر می کرد و در نتیجه، نا آشنایی و بیگانگی پدید نمی آمد.
آثار پیدا شده از عهد قدیم در ری و پهنه تهران بزرگ و نیز نوشته های مورخان گذشته نشان دهند اعتقادات مزدا پرستی و زردشتی گری ساکنان منطقه و آداب و رسوم رایج در میان آنها است. یهودیان بسیاری به دلیل اجتماعی و اقتصادی و نیز به سبب قرار گرفتن ری در مسیر راه ابریشم در این شهر سکونت داشته و دارای کنیسه ها و محلات و دکان های خاص خود بودند. همچنین نشانه هایی از سکونت مسیحیان و به احتمال نسطوریان در منطقه موجود است.
با ظهور اسلام و فتح ری در سال 22 ه.ق اندک اندک مردم منطقه به دیانت اسلام گرایش یافتند و از همان آغاز با پیدایش فرق و مذاهب گوناگون در اسلام، شیعه و سنی در کنار هم زندگی کرده اند.

تهران! تهران بزرگ، شهر درختان سر به فلک کشیده، شهر توچال، شهر میدان آزادی و برج میلاد، شهر ترافیک، شهر آدم و ماشین، شهر دود، شهر گربه و کلاغ. در روزگاری نه چندان دور دهکده کوچکی در شمال ری بود. جایی کوچک، خوش آب و هوا و سرشار از باغ های میوه. کهن ترین سند فارسی موجود نشان دهنده وجود این شهر پیش از سده سوم هجری است.

نقشه و راهنمایی گردشگری شهر تهران

اهمیت و آبادانی و رونق تهران از زمان پادشاهان صفوی آغاز شد. نیای بزرگ صفویان به نام سید حمزه در شهر ری مدفون بوده و به جهت وجود باغ های وسیع، آب گوارا و چنارهای بلند و زیبا، هرچند وقت یکبار به آن روی می آوردند و به این ترتیب تهران مورد توجه پادشاهان صفوی به ویژه طهماسب یکم واقع شد. وی دستور ساخت بارویی به دور شهر را داد که دارای 4 دروازه و 114 برج به تعداد سوره های قرآن بود. برای بنای حصار شهر از دو منطقه داخل شهر خاک برداری انجام شده که بعدها این دو منطقه به نام های چاله میدان و چاله حصار معروف شدند. بنا بر تحقیق آنوبانینی حدود تقریبی نخستین حصار شهر تهران از جنوب به خیابان مولوی و حاج ابوالفتح، از سوی شرق به خیابان ری، از غرب به خیابان وحدت اسلامی و از شمال به امیر کبیر و امام خمینی محدود می شد و محوطه ارگ تهران در میانه شمالی شهر قرار داشت و خندقی نیز به دور حصار کشیده شده بود.

اتوبان های تهران جدید (اتوبان یادگار امام)

محله های عمده درون حصار شامل؛ بازار، عودلاجان، سنگلج، ارگ، چاله میدان و چاله حصار بود و وسعتی حدود 4 کیلومتر مربع داشت. درازای باروی دور شهر در کتابهای معتبر حدود 6 هزار گام نگاشته شده است و فضای بیرون از حصار شامل باغ ها و کشتزارهای پهناوری بوده که امروزه به محدوده های شهر تهران بدل شده است.
پس از استقرار خاندان صفوی در قزوین و سپس در اصفهان، تهران از رشد و گسترش باز ماند و بی توجهی شاه عباس اول به تهران نیز خود مزید بر علت شد. شاه عباس در 998 ه. ق که رهسپار جنگ با عبدالمومن خان ازبک گردیده بود در تهران به سختی بیمار شد و از سرکوبی به موقع ازبکان باز ماند و به همین دلیل ازبک ها توانستند مشهد را به تصرف در آورند. از آن پس خاطره تلخی از تهران به دل گرفت و نسبت به پیشرفت و رشد آن بی توجهی نمود.

برج میلاد؛ نماد جدید تهران

بی گمان دگرگونی های بنیادین در تهران از سال 1300 به بعد ایجاد شد. بین سال های 1300 تا 1320 خندق ها و دروازه ها از بین رفت و شهر از چهار جهت رو به گسترش نهاد. احداث ساختمان ها و تاسیسات بانکی و وزارت امور خارجه، شهربانی کل کشور، ایستگاه راه آهن، دانشگاه تهران و ایستگاه فرستنده رادیو تهران، باشگاه افسران و چند بیمارستان، مربوط به این دوره می باشد.
بر پایه آمارگیری سال 1375 شهر تهران دارای جمعتی حدود 7 میلیون نفر و مساحتی حدود 864 کیلومتر مربع می باشد و جمعیت کنونی تهران را بین 10 تا 12 میلیون تخمین میزنند.
تهران در عین حالی که شهری دیدنی نیست شهری دیدنی است! به رغم نداشتن اثار باستانی قدیمی و معروف (در مقایسه با شهرهایی همچون شیراز و کرماشاه و اصفهان و همدان و...)، آنقدر اثر باستانی در خود جای داده که قطعا هیچ ایرانگرد و جهانگردی نمی تواند بدون دیدن این شهر، عظمت ایران را درک کند. وجود ده ها موزه معروف که بیشتر آثار کشف شده از گوشه و کنار این مملکت را در خود جای داده، تاییدی بر صحت این ادعا است. یک بازدید کننده از شهر سوخته، هگمتانه، حسن لو و سیلک چیز زیادی از آثار کشف شده در آن اماکن را در موقعیت مادریشان مشاهده نمی کند زیرا اگر نگوییم همه آثار، درصد قابل توجهی از آثار کشف شده به موزه ها و به خصوص موزه های تهران منتقل شده است.
ارتفاع تهران از سطح دریا در حدود 900 تا 1800 متر است. در میدان تجریش ارتفاع حدود 1300 متر و در میدان راه آهن 1100 متر بالاتر از سطح دریا می باشد. تهران به لحاظ آب و هوایی، یکی از شهرهای ویژه ایران به شمار می رود. از جنوب تا شمال شهر، تغییرات آب و هوایی کاملا محسوس بوده و این تفاوت، به یکی از شگفتی های تهران بدل گشته است. در همان حالی که در شمال شهر هوا کاملا برفی و سرد است، در جنوب شهر ممکن است معتدل و بدون برف باشد. به طور کلی؛ هوای تهران در شمال شهر معتدل و در جنوب و مرکز گرمسیر تقسیم بندی می شود.

نمایی از شهر شلوغ تهران از فراز کوه های شمال تهران

عمارت ها و کاخ های زيادی در تهران وجود دارند که بيش ترين آن ها به دوره های صفويه و قاجاريه تعلق دارند. مدرسه های تاريخی و قديمی که اغلب دارای مسجد نيز هستند، امام زاده ها و کليساهای مختلف که هر يک از ارزش های خاصی برخوردارند، عمارت ها و برج های معروف به همراه بازارهای قديمی بخشی از ديدنی های تاريخی شهرستان تهران است. سر در باغ ملی، باغ فردوس، کاخ شمس العماره، کليسای آشوريان، مسجد امام-بازار تهران، گورستان ظهيرالدوله و ده ها اثر مشهور دیگر را می توان در این شهر مشاهده نمود.

عکس ماهواره ای شهر تهران و اطراف آن

اشنایی کامل با شهرتهران-قسمت سوم

مطالب مشابه :

خطوط اتوبوس تندرو BRT تهران

اطلاع رسانی زمان رسیدن اتوبوس از طریق پیامک

آغاز عملیات احداث پایانه اتوبوسرانی در جنوب تهران

سفر به گنبد کاووس (روز اول)

خاطره پروفسور حسابی درباره بنیانگذاری دانشگاه تهران

ماجرای عزیز خان لوطی پاچنار

اشنایی کامل با شهرتهران-قسمت سوم

محل برگزاری کنگره چهاردهم

شهرستان بهارستان به نقشه تقسيمات كشورى اضافه شد

چند مقاله گرفته شده از سازمان نقشه برداری کشور1