بته جقه را بسیار دوست می دارم...
درود بر تو :
بته جقه
بُته (یا بوته ) ، از رایجترین نگاره های کهن ایرانی در طرحهای قالی و دستبافته ها، کنده کاریهای روی چوب و سنگ، نقش روی آبگینه ها، سفالینه ها و تذهیب . بته معمولاً به شکل برگِ دندانه داریاست با سری کج که در اندازه های کوچک و بزرگ و با خطهای شکسته ، با کناره های آراسته به گل و برگ ، نقش می شود. کهنترین نقش بته ، در تزیینات پوشش چرمی قمقمه هایی دیده می شود که از مقبره های سکایی در پازیریک * سیبری ، از قرن پنجم ق م ، به دست آمده است . وجود نقش بته در حجاریهای ستون سنگی مسجدی در بلخ ، بر قوری سفالین ری و بشقاب سفالین کاشان ، به ترتیب متعلق به قرنهای چهارم و پنجم و ششم ، نشانة سابقة دیرین آن در هنرهای آذینی ایران است.
اثر طبیعی و ملی سرو
هرزویل ،هرزیل منجیل. گیلان
هنرشناسان در معنای نمادین نگارة بته ای اختلاف نظر دارند. گروهی آن را مظهر شعلة آتش آتشکده های زرتشتی ، گروهی تمثیل بادام یا گلابی یا مشت بسته ، و برخی آن را تجسم گیاهی هندی دانسته اند و، به تبع آن ، نظر داده اند که بتة جقه ای (نوعی از بته رجوع کنید به ادامة مقاله ) از هند به ایران آمده و، به صورتهای متفاوت ، متحوّل و متداول شده است . به نظر نمی رسد هیچیک از این نظریه ها درست باشد و به احتمال زیاد بته در اصل سرو بوده و، برخلاف تصور رایج ، از ایران به هند رفته است . در هنرهای قبل از اسلام نیز نگارة بته به صورت سرو، در مقام درخت مقدس ، مظهر رمزی دینی و نشانه ای نمادین از خرمی و همیشه بهاری است.
در آن دوره سرو را در هنرها به شکل اصلی و طبیعی خود تصویر می کردند. در ایران عصراسلامی سرو معنای گذشتة خود را از دست داد و از مفهوم دینی و شکل اصلی و طبیعی خود بتدریج دور و به نگاره ای زینتی مبدّل شد. سپس به صورت بسیار ساده درآمد که با دو منحنی به هم پیوسته تصویر می شد و رفته رفته تارک آن به یک سو خمیده یا شاخه هایش به نقش و نگاره هایی تبدیل شد که در سرو طبیعی دیده نمی شود.
بته جقه یکی از نقشهای تزئینی ایرانی است. این نقش از سرو ایرانی که از نمادهای زرتشتیبوده سرچشمه گرفته و بعدها در شرق رواج زیادی گرفته وطغراهای سلطان‌های عثمانی هم در همین نقش طراحی شده است.
در آمریکا این نقش را "Persian pickles" به معنی "خیار شور ایرانی" می‌نامند.
عده‌ای این نقش را سرو که نشانه آزادگی ایرانیان است می‌دادند که از سر فروتنی سر خود را خم نموده است. عده‌ای دیگر آن را به عنوان سرو می‌دانند که در دوران مزدکیان نشانه آزادگی آنان بوده و پس از شکست مزدک سر خود را از شرمساری به زیر انداخته است.
بته جقه ای علاوه برقالی
، در ترمه بافی ، زری دوزی ، پته دوزی ، سوزن دوزی ، نگارگری ، قلمزنی و
گاه در تزیین لباس و سایر هنرهای تزیینی نیز دیده می شود. در تصویرهای
بازمانده از دورة صفویه ، تاج پادشاهان و نیم تاج شاهزادگان و بانوان
درباری با نقشهای بته جقة جواهرنشان زینت شده است.
در آن دوره این نگاره همراه نقشهای قالی و شال ایرانی به هند برده شد و بافندگان شال کشمیر در بافته های خود از آن تقلید کردند و شال کشمیر با نقش بته جقه به ایران آمد و بته جقة ایرانی به بته کشمیری و بتة ترمه معروف شد. فراوانی نقش بته در شال کشمیری باعث پیدایش این تصور شد که این نقش از هند به ایران آمده است . طرحهای بته جقه به سبب تنوع ، علاوه بر بتة کشمیری و بتة ترمه با نامهای دیگری نیز خوانده می شود.
بته جقة برگی ، که در شکل کلّی مانند برگ است . بعلاوه ، بته جقة رایج در هر محل به نام آن محل خوانده می شود، مثلاً: بتة حاجی آباد، بتة ساروق ، بتة نایین ، بتة کرمان ، بتة شیراز، بتة کاشان ، بتة آذربایجان و بتة همدان ، که در آن شهر بتة هشت گلی خوانده می شود. طرح اصلی این بته هاـ بتة بزرگی که بتة کوچکی از درون آن سربرآورده ـ غالباً یکی است . زیباترین بته در کرمان بافته می شود.
بته ها از نظر نحوة قرارگرفتن در کنار یکدیگر، به صورتهای گوناگونی درمی آید و نامهای مختلفی بر آنها گذاشته اند: بتة قهروآشتی . در این طرح بر خلاف شیوة معمولی قالی که بته ها در کنارهم ردیف می شود و سر همة آنها به یک سو است ـ هر ردیف از بته ها را در جهتی مخالف ردیف قبلی نقش می کنند؛ بته های برهم سوار، به بته هایی می گویند که بخشی ازپیکر هریک به گونه ای بر بتة دیگر نقش می شود، گویی که هردو یک پایه دارد؛ در بته های مادر بچه ، بتة کوچک درکنار یا درون بتة بزرگ قرار می گیرد؛ در بته های مادر بچه های دوقلو، دو بتة کوچک و به هم چسبیده از میان یک بتة بزرگ بیرون آمده است ؛ در بتة شاخ گوزن ، سر بته با پیچ و خمهایی چون شاخ گوزن نقش می شود؛ بتة جمع ، بته ای است که در کنار بتة دیگر نقش شده باشد؛ بتة فرد، به بته ای گویند که جدا از بتة دیگر قرار گرفته باشد.
تولید رو
عکاس:آقای علی حامد حق دوست
بته در مراکز مختلف قالیبافی . در اکثر مراکز قالیبافی ایران از نگارة بته استفاده می شود، و بته به زیباترین صورت و با جزئیات و ریزه کاریهای فراوان ، در کرمان نقش می شود.
در کرمان بته گاه درمیان انبوهی از بته های دیگر، یا به صورت بتة خرقه ای و ترمه ای با طرح سراسری ، نقش می شود و گاه زمینة طرح اصلی قالی و طرح حاشیه را تشکیل می دهد. در غرب ایران و در سنندج نقش بته ، بویژه طرح هشت گلی ، رایج است و در آن هشت بته به صورت شعاعهایی که از یک گل مرکزی برآمده باشد قرار می گیرد و تکرار آن تمام زمینه را پر می کند. در قالی بیجار این نقش بیشتر به شکل میوة کاج در انتهای شاخة درخت یا به صورت نقوش فرعی دیده می شود. در زنجان نیز گاه قالیهایی با طرحهای ملهم از نقش بتة بیجار بافته می شود که با توجه به جنس و بافت درشت آن ، براحتی قابل تشخیص است . در اصفهان و همدان این نقش به صورت طرح غیراصلی و با تغییرات خاص منطقه دیده می شود. عشایر جنوب ایران و استان فارس این نقش و بخصوص نقش قبادخانی را، به صورت ساده یا گلدار، به طور سراسری با رنگهای بدیع همراه با نقوش ستاره ای شکل به کار می برند. بته در برخی از بافته های عشایر بختیاری در طرح قابقابی یا باغی به صورت یکی از نقوش قابها، درحالی که بته ای پشت بتة دیگر ولی در جهت عکس آن قرار گرفته است ، در حالت گردان یا هندسی به کار می رود. در بافته های عشایر شاهسون اردبیل نقش بته به صورتی که بی شباهت به نقش گل فرنگ نیست ، به صورت هندسی با رنگهای قرمز لاکی و روشن متداول است . عشایر افشار نقش بته را به دو شکل هندسی و گردان ، با نقش فرعی برای پر کردن زمینه ، به کار می برند.
در خراسان انواع زیباترین نقوش بته با ظرافت به کار می رود. قم از مراکز بافت نقش بته به سبک بته های خراسان است . در فراهان ، ساروق و ملایر نیز نقش بته بافته می شود. در قفقاز، نقش بته با طرحهای هندسی زیبای انتزاعی از قرن سیزدهم باقی مانده است . در مقابل در طرحهای بتة گنجه و شروان ، بیشتر طرح گیاهی به صورت شکسته یا گردان به کار می رود.
منابع : علیرضا حیدری ،
«قالی بافی در ایران »،سیروس پرهام ، سیاوش آزادی ، دستبافتهای عشایری و
روستایی فارس ،حسن آذرپاد، فضل الله حشمتی رضوی ، فرشنامه ایران ،ویکیپدیا*******من عاشق نقش بته جقه ام و تا جایی که بتوانم شال و پارچه های مورد نیازم را با این نقش انتخاب و خریداری می کنم. خبر های جدید و خوبی برایتان دارم .تا درودی دگر بدرود
مطالب مشابه :
پیراهن غزل ، با طرح اسلیمی
· حُله · - پیراهن غزل ، با طرح اسلیمی - · دانشجویان زبان و ادبیات پارسیِ دانشگاه قم ·
انواع طرح های و نقوش قالی
2-طرح اسلیمی: اسلیمی ساده، اسلیمی خرطومی، اسلیمی شکسته، اسلیمی لچک و .
بته جقه را بسیار دوست می دارم...
طرح اصلی این نگاره که در و گاه حاشیة آن را هم با اسلیمی یا طرحهای ساده ای از خود
اسلیمی دهن اژدری دهان اژدری شکل سر اژدها اژدرها اژدر dragon leaf eslimi بحثی پیرامون نقوش اسلا
dragon-fire اژدها طرح اسلیمی دهن اژدری و اما اسلیمی : کسی با ساده شدن به این صورت در آمده است.
اسلیمی 2
اسلیمی 2 نقوش (طرح عربي را هم از انواع مختلف اسليمي ميتوان از اسليمي ساده، خرطومي، دهان
نقوش فرش ایرانی
طرح اسلیمی. طبیعت و محیط زندگی آنها به ساده ترین شکلی در طرح این فرشها منعکس شده است.
طرحها ونقشه های فرش ایران وجهان - جهت مطالعه دانش آموزان سوم طراحی فرش -قسمت اول
(اسلیمی وختایی) درهم فشرده و كف ساده و به تولید نوعی فرش کف ساده که متاثر از طرح
هنر ختایی
از هنر چین ومقام ومنزلت شهر ختا یا ختن در ادبیات فارسی وشباهت این طرح اسلیمی در حرکت
مسجد جامع سجاس تلفیقی از طرحهای اسلیمی دوره‌های سلجوقی و ایلخانی
مسجد جامع سجاس تلفیقی از طرحهای اسلیمی دوره سانتیمتر به طور ساده و یکنواخت ساخته شده
برچسب :
طرح اسلیمی ساده