خربزه

نام علمی : خربزه Cucumis melo L. از خانواده کدوییان (Cucurbitaceae) و یکی از محصولات با ارزش در اکثر کشورهای جهان می باشد .

تاریخچه محصول : تا به حال گونه وحشی خربزه و طالبی را پیدا نکرده اند و عقیده کلی بر این است که منبع اولیه خربزه و طالبی آسیا است و چون شاهدی دال بر کاشت آن در زمان های قدیم موجود نیست ، احتمالاً در زمان های قدیم کاشت نمی شده است . برای نخستین بار اسم طالبی در اروپا در سال 1388 میلادی به وسیله وایکلیف برده شده که از آن به عنوان میوه خوراکی یاد شده است . به نظر متخصصان طبقه بندی گیاهی ناحیه اصلی و منبع اولیه طالبی و خربزه به شکل کنونی کشور ایران و قفقاز و کشورهای همسایه ایران است . نظریه دیگر دانشمندان طبقه بندی گیاهی بر این است که گونه های مختلف در آسیا و آفریقا به طور مجزا پدیدار گشتند . نظر هوکر بر این است که گونه و رقم های اهلی طالبی و خربزه از یک رقم وحشی به نام Cucumis trigonus که در ایران نیز موجود است به وجود آمده است . این گونه در ایران و هندوستان و از آنجا به مالایا تا نواحی شمال استرالیا می روید . حال در چه لحظه ای از تاریخ طالبی و خربزه معمولی پدیدار گشته اند معلوم نیست .

مطالعه تحقیقات موجود نشان می دهد مراکز ثانوی طالبی و خربزه در هندوستان ، ایران ، جنوب روسیه و چین بوده است . برای نمونه ژن عامل مقاومت به بیماری سفیدک طالبی اکثراً در نمونه هایی که از هندوستان جمع آوری شده دیده شده است . همچنین مشخصات نخستین این گیاهان مانند ترک خوردن طولی میوه وقت رسیدن یا حالت نرم و حلوا مانند گوشت و برگ های بزرگ روی دمبرگ های کلفت و قوی اکثراً در میان نمونه های این …… دیده شده است .

دکاندول معتقد بود که مرکز اولیه طالبی و خربزه آفریقاست . زیرا که چندین شکل مختلف این گونه ها در آفریقا مشاهده شده است و به عنوان گونه مجزا تشخیص داده شده اند .نادین عقیده دکاندول را تأیید کردکه این رقم های وحشی والدین اولیه رقم های اهلی کنونی هستند ، زیرا اینها درکشورهایی دیده شده اند که فاصله بین آنها بسیار زیاد است ، مانند نواحی جنوب آسیا و مناطق حاره . در حقیقت اختلاف آب و هوا و دما باعث به وجود آمدن این رقم ها گشته است .

2. بررسی وضعیت تولید در جهان : طبق آمار فائو کل سطح زیر کشت این محصول در سال 2005 میلادی ، 1308018 هکتار با عملکرد متوسط 6/21 تن در هکتار و تولید 28321159 تن می باشد که بالاترین تولید متعلق به کشور چین با 15138000 تن (5/53% از تولید جهان) است که از سطحی معادل 578500 هکتاربه دست می آید .متوسط عملکرد این کشور 1/26 می باشد . ایران با تولید 1230000 تن حدود 4/4% از تولید را در اختیار داشته که از سطحی معادل 80000 هکتار به دست می آید .

3. اقلیم : خربزه و طالبی بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند .این گیاه بر اساس منشأ خود طالب گرما و به ویژه نور است . هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه و طالبی طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند . دوره رویش این گیاهان طولانی تر از دوره رویش خیار بوده و بین 80 تا 100 روز متفاوت است . هرچند که طالبی و خربزه در طیف وسیعی از انواع خاک ها کشت می شود ولی تنها در خاک های حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند بهترین نتیجه را می دهند . مناسب ترین Ph برای کاشت خربزه و طالبی بین 6 تا 7 می باشد . در خاک های اسیدی رشد آن کاهش یافته و برگ ها به رنگ زرد مایل به سبز در می آیند .

4. بررسی وضعیت تولید در ایران :

4-1 سطح زیر کشت : طبق آخرین آمارنامه منتشره در سال 83 ، سطح زیر کشت خربزه در ایران 79992 هکتار و بیشترین سطح زیر کشت متعلق به استان خراسان با 45553 هکتار می باشد که حدود 57% از سطح کل کشور را شامل می شود . سطح کل زیر کشت جهانی طبق آمار فائو در سال 2005 ، 1308018 هکتار بوده و ایران حدود 1/6% از سطح زیر کشت جهان را به خود اختصاص داده است .

4-2 عملکرد : متوسط عملکرد خربزه در ایران 4/15 تن در هکتار و بیشترین عملکرد را استان تهران با حدود 32 تن در هکتار داشته است . میانگین عملکرد جهانی 6/21 تن و بیشترین عملکرد متعلق به کانادا با 120 تن در هکتار بوده و کشور چین به عنوان مهمترین کشور تولید کننده 1/26 تن در هکتار عملکرد دارد . در ایران استان خراسان به عنوان مهترین تولید کننده خربزه در ایران دارای عملکرد متوسط 14 تن در هکتار می باشد .

4-3 تولید : کل تولید خربزه در کشور 1221631 تن و استان های مهم تولید کننده ، خراسان با 636459 تن ، سمنان با 119078 تن و خوزستان با 138709 تن می باشند . استان خراسان 57% از تولید کشور را در اختیار دارد .

5. ارقام زراعی : ارقام کشت شده در ایران عبارتند از : تاشکندی ، مشهدی عباسی ، گرگاب ، شاه آبادی ، جعفری ، خاقانی ، حـاج ماشاءاللهی ، گرمساری ، محمد آبادی ، مجیدی ، روستاق ، صابونی ، جعفر آبادی ، عباس شوری ، سوسکی ، تخم محمد ، بلخی ، زرد ایوانکی ، شفیع آبادی ، شیرازی ، جارجو ، زابلی ، آتشین و شهسواری .

6. مکانیزاسیون : کاشت ، داشت و برداشت خربزه در ایران به صورت سنتی بوده و در برخی مناطق برای زودرس نمودن محصول و افزایش درآمد اقدام به استفاده از پلاستیک نموده و بدین ترتیب با زیر پلاستیک کاشتن خربزه ، تاریخ کشت را یک ماه تا یک ماه و نیم جلو کشیده و محصول را زودرس می نمایند .

7. آفات و بیماری ها :آفات و بیماری های مهم خربزه عبارتند از :

سفیدک سطحی Erysiphe cichoracearum

داغ زدگی Pythium ulyimum

کنه Tetranychus spp.

شته خانواده Aphididae

مگس خربزه Myiopardalis pardalina

عروسک خربزه Rhaphidopalpa foveicollis

8. مسائل بازرگانی : طبق آخرین آمار منتشره توسط دفتر آمار و خدمات ماشینی در سال 82 ، 9017 تن از این محصول به خارج از کشور صادر شده که عمده کشورهای مقصد آذربایجان ، آلمان ، افغانستان ، امارات متحده عربی ، اتریش ، سوئد ، عراق ، عربستان سعودی وکویت می باشند . ارزش ریالی صادرات 174798547798 ریال معادل 2207054 دلار بوده است . واردات خربزه به کشور نداشته ایم .

9. صنایع فرآوری : در زمینه صنایع فرآوری خربزه در ایران ، اقدام مناسبی صورت نگرفته و نیاز به بررسی داشته ، تا با استفاده از این صنعت اقدام به فرآوری این محصول شود .

عرضه سرانه : با توجه به تولید حدود 1230000 تن با کسر میزان 9000 تن صادرات و 10% ضایعات و جمعیت 66000000 نفری عرضه سرانه خربزه در ایران 6/16 کیلوگرم برآورد می گردد

اصل و منشأ خربزه از كجا است؟

تقريباً بيشتر مردم به اين ميوه و انوع آن علاقه دارند. حالا يا طالبي باشد يا خربزه يا هندوانه. يك چنين ميوه اي كه امروزه اين قدر محبوبيت دارد، حالا تعجب آور است كه بگوئيم تاريخچه آن به هزاران هزار سال پيش باز مي گردد. خربزه در حقيقت يك ميوه بومي آسياييي است- ( ميوه بومي ميوه اي است كه احتياج به كشت ندارد و خود به خود در زمين مي رويد.)

بنابراين احتمالاً اين ميوه در چند هزار سال پيش از آسيا به ممالك ديگر دنيا برده شده است. رومي هاي قديم، و احتمالاً يوناني ها همان اندازه كه ما حالا به اين ميوه علاقه داريم، آن را دوست داشته اند. اولين كشوري كه در قرون اخير اقدام به كشت خربزه كرده، كشور فرانسه در حدود 300 سال پيش بود.

تمام انواع خربزه به خانواده كدو قلياني تعلق دارند. كه البته خيار و كدو تنبل هم از اين خانواده مي باشند.

خربزه يك گياه بالا رونده است كه در خاك هاي گرم و غني و حاصلخيز خوب رشد مي كند. در آب و هواي خنك تر، خربزه را در گلخانه يا روي تخته هاي پهن پرورش مي دهند.

در حقيقت خانواده خربزه، در اصل شامل دو نوع بود. طالبي كه در آسياي جنوبي مي روئيد و هندوانه كه در قاره گرمسيري آفريقا به عمل مي آمد. اما با گذشت قرنها، زراعت اين ميوه در تمام نقاط دنيا پراكنده و انواع مختلفي از آن پرورش داده شد. مسكملون ( يا طالبي) اسم خود را از musk كه به معني مشك است، به خاطر بوي ضعيف مشك مانندي كه دارد، گرفته است. همانطور كه مي دانيد به طالبي گرمك يا كانتالوپ نيز گفته مي شود. كازابا كه يك نوع خربزه بزرگ است، پوستي صاف و مايل به زرد دارد. اين نوع خربزه، ديرتر مي رسد و بهتر و بيشتر از ساير انواع خربزه مي ماند.خربزه، داراي پوست ناصافي بوده و گوشت آن سبز روشن است. هندوانه بزرگتر و آب دار تر از خربزه است.

خربزه میوه ای شیرین، لذیذ و گواراست كه انواع گوناگونی دارد و بهترین آن خربزه خراسان است.رسول گرامی اسلام (ص) در بیان خواص خربزه فرموده اند: خربزه از زینت های زمین است، آب آن از رحمت الهی، و شیرینی آن از بهشت است. خربزه داراي مقدار زيادي ويتامين A,C و سلولز است. به طوركلي خانواده خربزه شامل انواع گرمك و طالبي نيز مي شود كه البته اين دو نوع كم آب تر از خربزه هستند. و بهترين نوع آنها شيرين ترين و كم تفاله ترين آنهاست به طوري كه به راحتي در دهان آب شوند. طالبي شيرين براي اغلب بيماري ها تجويز و خوردن آن به هضم غذا كمك مي كند و گرمك براي يرقان و يبوست مفيد است. خواص خربزه ـ رفع كننده يبوست و كمك كننده به هضم غذا، افزاينده ادرار و دفع كننده كم خوني و سنگ مثانه و توليدكننده عرق در بدن. تقويت كننده مثانه و دفع كننده زخمهاي داخلي براي درمان كك و مك و لكهاي صورت، گوشت خربزه را له كنيد و روي صورت بماليد. برعكس آنچه كه در ايران مرسوم است و خربزه را با غذا يا بعد از غذا به عنوان دسر مي خورند، بهتر است با فاصله زيادي قبل از غذا آن را خورد. خوردن خربزه كال در كساني كه معده اي ضعيف دارند ممكن است توليد اسهال كند و خلط را افزايش دهد. اين ميوه براي سينه درد و سرماخوردگي بسيار مضر است و باعث تب هاي صفراوي مي شود. زياد خوردن آن هم توليد گرمي مي كند.

خوردن خربزه به همراه عسل خطرناك و مضر است. افراط در خوردن خربزه توليد ورم روده مي كند.

خواص درمانی خربزه

1- خربزه دارای ویتامین A است، از این رو درترمیم و تجدید سلول های بدن نقش دارد.

2- خربزه با داشتن خاصیت ادرارآور بودن در بیماری های سنگ كلیه و مثانه مفید است؛ دراین بیماری ها باید نمك و فلفل كمتر خورده شود.

3- خربزه سرشار از ویتامین هایA ،D وC و سلولز است.

4- خربزه به علت دارا بودن خاصیت ملیّن، برای معالجه یبوست تجویز می شود.

5- اگر گوشت خربزه را له كنید و به صورت مرهم روی سوختگی های سطحی پوست بدن بگذارید، آن را معالجه خواهد كرد.

6- تخم خربزه برای سرفه حاد، درد سینه و حلق و تب های شدید مفید است.

7- خربزه باعث افزایش شیر در زنان شیرده می شود.

8- مغز تخم خربزه ی بو داده طبیعت گرم دارد.

9- مغز تخم خربزه ی بو داده دارای خاصیت ادرار آور، نرم كنندهو افزایش دهنده میل جنسی است.

10- خربزه برای اشخاص مبتلا به سل ریوی و كم خونی مفید است.

11- خربزه، رنگ چهره را روشن می كند و بیماری استسقاء ( احساس تشنگی دائمی ) را درمان می نماید.

13- خربزه به هضم غذا كمك می كند و رودل را برطرف می نماید.

14- خوردن 8 گرم دم كرده ی پوست خشك شده ی خربزه ، سنگ مثانه را دفع می كند.

15.‌ خربزه چون دارای قند است بسیار چاق‌کننده بوده و تاثیر مفیدی در مبتلایان به سل و یا کم‌‌خونی ایجاد می‌کند.

16.-‌ خربزه به دلیل دارا بودن پتاسیم بسیار مدر بوده لذا باعث دفع مواد زاید و سموم موجود در خون شده و به فعالیت و شستشوی مثانه و کلیه‌ها کمک کرده و از احتباس ادرار و سنگ مجاری ادرار ممانعت می‌کند.

17.‌ خربزه به واسطه آب زیاد، مواد قندی را فورا جذب خون کرده به همین سبب باعث بالا رفتن قند خون و رفع خستگی و گرمازدگی می‌گردد.

18.-‌ در میان مواد قندی و معدنی خربزه آنزیم‌هایی وجود دارد که سرعت هضم غذا را زیاد کرده بدین لحاظ در کودکان موجب افزایش اشتها و فعالیت و رشد سلول‌های بدن و در سالمندان به فعالیت سلول‌‌های دستگاه گوارش و در نهایت رفع سستی و بی‌‌حالی منجر می‌شود.

19.-‌ خربزه به دلیل مواد فیبری و به خاطر وجود طعم و اسانس‌هایی که دارد یک محرک قوی شیمیایی برای دستگاه گوارش است لذا بسیار ملین بوده و مصرف آن برای مبتلایان به نقرس، رماتیسم، بواسیر و خصوصا برای کسانی که از یبوست رنج می‌برند، بسیار توصیه می‌شود. همچنین این میوه تاثیر خاصی در تخلیه میکروب و عفونت‌های موجود در روده‌ها دارد.

20.‌ به دلیل آن که گوشت خربزه یک ماده ضد تورم به شمار می‌‌رود لذا به شکل ضماد روی سوختگی‌های سطحی پوست بدن استفاده می‌شود.

21.-‌ تخم خربزه طبیعت گرم داشته و دارای چربی، پروتئین، آهن و ویتامینE است و مانند تخم کدو ادرارآور، پاک‌کننده کلیه، مثانه و کبد، مسکن سوزش مجاری ادرار، ملین و افزایش‌دهنده میل جنسی است و برای تب‌های شدید مفید است.

احتیاط لازم در مصرف خربزه

1- مصرف زیاد خربزه باعث نفخ می شود، در نتیجه در ناحیه معده و روده ایجاد درد می نماید.

2- باید خربزه را بعد از غذا مصرف نمود، زیرا در غیر این صورت تولید اسهال و ورم روده می كند.

3- خوردن خربزه كال در كسانی كه معده ضعیف دارند، تولید اسهال می كند. همچنین خلط را می افزاید و برای سینه درد و سرماخوردگی مضر است.

4- قند موجود در خربزه از نوع گلوکز و لولوز بوده فورا جذب خون شده و به همین سبب باعث بالا رفتن سریع قند خون می‌شود. لذا مبتلایان به دیابت و افراد دارای اضافه وزن نباید آن را مصرف نمایند.

نکته :

بهترین زمان مصرف خربزه در میان دو وعده غذایی می‌باشد و علامت خربزه خوب آن است که سنگین و نسبتا سفت باشد و قسمت انتهای آن را چون کمی فشار دهید مختصری فرو رود.

منابع :

http://elmekeshavarzi.mihanblog.com

http://khoshbin45.blogfa.com

خربزه

مطالب مشابه :

خربزه

خربزه

روش کاشت هندوانه