معرفی چهار کتاب در زمینه پوشاک ایرانیان

معرفی چهار کتاب در زمینه پوشاک ایرانیان از آغاز تا پایان دوره ساسانی(4):پوشاک در ایران زمین

یار شاطر، احسان، ( ویراستار)، 1382(1382)، پوشاک در ایران زمین، ترجمه پیمان متین، تهران: امیر کبیر.
درباره احسان یار شاطر:
احسان یار شاطر نویسنده و پژوهشگر ایرانی در سال 1299 شمسی به دنیا آمد. او در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکاه تهران تحصیل کرده و سر ویراستار و بنیان گذار دانشنامه ایرانیکا می باشد. این دانشنامه هم اکنون در نیویورک مستقر است و از دهه 1970 حدود 40 ویراستار و 300 نویسنده از سراسر آمریکا، آسیا و اروپا با آن همکاری داشته اند.
استاد یار شاطر از سال 1320خورشیدی در زمینه مطالعات ایرانی و ایران شناسی فعالیت داشته و بخش عمده ای از تحقیقات ایشان در زمینه های ایران پیش از اسلام و زبانها و گویش های ایرانی بوده است. همچنین ایشان اکنون به تدریس در دانشگاه کلمبیا نیز اشتغال دارند.
از جمله آثار استاد می توان به "ترجمه الاشارات و التنبیهات ابن سینا"، "نقاشی نوین" ( با اسم مستعار ا. ی. رهسپر) و "سهیم بودن در ویراستاری و نوشتن تاریخ کمبریج" اشاره کرد. ضمنا ایشان ویراستاری سه جلد از تاریخ ایران کمبریج را بر عهده داشته است.
(برگرفته از سایت ویکی پدیا)

درباره دانشنامه ایرانیکا:
تدوین دانشنامه ایرانیکا در سال 1343 شمسی به کوشش احسان یار شاطر آغاز شد.اما در سال 1357 با بروز انقلاب اسلامی بودجه این دانشنامه قطع و ادامه تدوین آن در آمریکا دنبال شد. این دانشنامه به زبان انگلیسی و "اثری است مرجع که ارائه مقالات مستند در خصوص «تمامی جوانب فرهنگ و زندگی ایرانیان» را به ترتیب الفبایی وجهه همت خود ساخته است."همچنین "مقالات مستند علمی و جامعی را در مورد تمام ابعاد فرهنگ ایران و نیز تاثیرات دوجانبه آن با همسایگانش از دوران پیش از تاریخ تا دوره معاصر فراهم می سازد."(ص10) تا کنون پنج مقاله (انقلاب مشروطه، پوشاک در ایران زمین، ادبیات داستانی ایران، خوشنویسی و تاریخ روابط ایران و آلمان) از سری مقالات این دانشنامه را انتشارات امیر کبیر ترجمه و چاپ کرده است. کتابی که معرفی آن در ذیل می آید "ترجمه مقالات مربوط به پوشاک ایرانیان در دانشنامه ایرانیکا است" (ص26).
(برگرفته از سایت ویکی پدیا و مقدمه همین کتاب نوشته علی بلوکباشی)

درباره کتاب:
کتاب پیش رو ترجمه فارسی مقالات مربوط به پوشاک ایرانیان در دانشنامه ایرانیکا است.
" کتاب پوشاک در ایران زمین ترجمه فارسی مقالات مربوط به پوشاک ایرانیان در دانشنامه ایرانیکا است.کتاب در برگیرنده یک دیباچه در معرفی دانشنامه و 28 فصل و 5 پیوست است. فصل نخست در واقع پیشگفتاری است با عنوان «ملاحظات کلی» درباره مقالات پوشاک؛ از گروه ویراستاران. فصل بیست و هشتم را نیز گروه ویراستاران در زمینه تطابق اصطلاحات جاری در میان گروههای قومی امروزه ایران تنظیم و تدوین کرده اند.
فصل دوازدهم با عنوان «البسه نظامی در دوران قاجار و پهلوی» مقاله ای ندارد و به مقاله «نظامی» دانشنامه ارجاع داده شده است. 25 فصل دیگر شامل 25 عنوان مقاله است که 25 نویسنده از سرزمینهای مختلف جهان از جمله ایران آنها را نوشته اند." "در مجموعه مقالات 4 مقاله پوشاک در افغانستان،پوشاک طوایف هزاره، پوشاک در تاجیکستان و پوشاک بلوچ در افغانستان و پاکستان، به تن پوشهای ایرانیان برون مرزی و در حوزه جغرافیای فرهنگی ایران اختصاص دارد."(ص ص 27-26)

مقدمه:
در این بخش درباره مقوله پوشاک ابتدا به کلیاتی می پردازد و سپس ارتباط پوشاک با نظام فرهنگی، دینی، اقتصادی، مذهبی،جنسی و اجتماعی در جوامع مختلف ایرانی مثل جوامع شهری و عشایری شرح و بسط داده می شود. سپس به تغییر پوشاک در ادوار مختلف و علل آن پرداخته می شود.پس از این موضوع از اشکالات پژوهشهایی درباره پوشاک سخن به میان می آید.

فصل اول:
"انچه در فصل ملاحظات کلی نظر گیر است، اشاره گروه ویراستاران به نتیجه بررسی های "ولفگانگبروخنر" در زمینه جهت گیریهای دانشمندان غربی در گزینش روشهای ویزه در پژوهشهای پوشاک مردم اروپای مرکزی استبروخنر از مجموع پژوهشهای این گروه 4 مجموعه نظریه و روش به دست آورده است"(ص28) که عبارتند از:
نظریه های قومی، نظریه اشاعه گرایی، نظریه تاریخ توسعه و نظری های کار کرد اجتماعی که در این بخش موارد ذکر شده توضیح داده میشوند.

فصل دوم:
در این فصل ابتدا به منابعی که می توان پوشاک مادها و هخامنشیان را از انها استخراج کرد پرداخته شده است. این منابع شامل آثار نویسندگان کلاسیک مانند (هرودوت،گزنفون) و آثار باستانی مانند حجاری های بیستون، نقوش مقبره داریوش در نقش رستم نزدیک تخت جمشید، معماری منحصر به فرد تخت جمشید و ... می باشد که درباره هر یک از آثار باستانی جداگانه توضیح داده شده است.
در قسمت بعد لباس مردان در دوره هخامنشی بر اساس مقام اجتماعی به 5 دسته تقسیم و شرح شده است. این پنج گروه شامل، درباریان، سواره نظام، سبک یونانی، سبک هندی و لباس جلگه نشینان می-باشد. ضمنا درباره هر یک گفته شده است که توسط چه قوم یا اقوامی مورد استفاده قرار می گرفته است. رنگهای مختلف البسه و استفاده هر گروه از یک رنگ خاص موضوع بعدی را تشکیل میدهد.
موارد بعدی توضیح داده شده عبارتند از:
- توضیح درباره انواع پوشش سر مادها و هخامنشیان و اینکه هر نوع را چه گروهی بر سر نی گذاشته اند.
- تن پوشهای رویی در دوره مورد بحث
- پیراهن ها، تونیک ها، شلوار، پای افزار و انواع آن
- شرح لباس زنان

فصل سوم:
این فصل درباره پوشاک دوره اشکانیان می باشد. لباس زنانه و مردانه زیر عنوان های این فصل را تشکیل میدهند که درباره هر یک شرحی آمده است. نویسنده این فصل از کتاب ترودی. س.قوامی می-باشد.

فصل چهارم:
این مقاله نوشته السی ه .پک است و به پوشاک ساسانیان اختصاص دارد. در این فصل پوشاک زنان به سه دسته جامه متعارف زنان، لباس سلطنتی و لباس ایزدی تقسیم شده است. در دسته جامه متعارف، درباره لباسی که توسط زنان غیر درباری و غیر ربانی پوشیده می شده توضیح داده میشود. لباس سلطنتی مخصوص زنان اشرافی، نوازندگان درباری و رقاصه ها و پوشاک ایزدی موبوط به البسه ای است که بر تن مجسمه ها و نقش های رب النوع (اشخاص ربانی) دیده شده است. ضمنا درباره هر یک شرح کاملی داده می شود.
پوشاک مردان در این فصل به دو بخش تقسیم می شود: بخش اول لباس مردان را در سده های سوم و چهارم میلادی و بخش دوم در سده های چهارم تا هفتم میلادی توضیح می دهد.

فصل پنجم:
موضوع این فصل پوشاک مردم در شرق ایران در دوره پیش از اسلام است و توسط گرد گروپ نوشته شده است. مطالب این فصل به ترتیب عبارتند از:
-   توضیح کلی درباره لباس مردان، زنان، جنگجویان در این دوره در شرق ایران
-   بررسی یکی از منابع مهم پوشاک مردم بین سالهای 1000 تا 500 قبل از میلاد یعنی اوستا. آیاتی در این مورد از اوستا آورده شده است.
-   توضیح درباره لباس مردم شرق ایران در دوره هخامنشیان در حدود سالهای 500-300 قبل از میلاد
-   تقسیم لباس مردم به دو گروه بر اساس حجاریهای آپادانا در تخت جمشید. از یک سو نمایندگان مردم فلات شرقی ایران یعنی هراتی ها، سیستانی ها و آراخوذی ها و از سوی دیگر پوشاک سکاها، سغدی ها و خوارزمی ها، و هریک جداگانه شرح شده اند.
-   لباس زنان در این دوره
-   پوشاک حوالی سال دوم میلادی
-   نشانه هایی از پوشاک حدود سال 600 میلادی در متون سغدی و ختنی

فصل ششم:
این فصل درباره پوشاک سغدیان می باشد. "الکساندر نایمارک" این مقاله از مجموعه را نوشته است و با بررسی منابع موجود از پوشاک سغدیان به بررسی جزئیات لباس مردم در این دوره می-پردازد.

فصل هفتم:
"س.ا یاتسکو" در این فصل درباره پوشاک طوایف ایرانی مقیم استپ های دریای سیاه و قفقاز توضیح می دهد.
این اقوام شامل سیتی ها و اقوام وابسته، و سارماتی ها و اقوام وابسته می باشدکه پوشاک هر یک جداگانه بررسی میگردد.

فصل هشتم:
پوشاک در ایران از استیلای عرب تا تهاجم مغول عنوان فصل هشتم است. عناوین فرعی این فصل عبارتند از: دوره امویان(132-41ق /750-661 میلادی) و اوایل دوره عباسیان (132- حدود 422 ق/1037-749 م).در این فصل پوشاک در هر یک از این دوره ها بررسی شده اند.ضمنا این فصل توسط نوشته شده است.

فصل نهم:
این فصل مقاله ای درباره پوشاک در دوره مغول و تیموریان نوشته "الینور سیمز" می باشد که در آن به ترتیب از طریق منابع معاصر، لباسها و منسوجات بر جای مانده و نسخ تصویری، به بررسی پوشاک در این دوره پرداخته و سپس مآخذ تصویری دوره مغول و تیموریان توضیح داده می شود.

فصل دهم:
موضوع این فصل پوشاک در دوران صفویان و قاجاریان می باشد و توسط لیلا سود آور دیبا نوشته شده است. ابتدا به منابع این موضوع می پردازد و در ادامه ابتدا دوران صفویه، سپس افشاریه و بعد از آن دوره قاجار بررسی می شود.

فصل یازدهم:
علی اکبر سعیدی سیرجانی در این فصل از کتاب درباره پوشاک در دوره پهلوی توضیح می دهد.

فصل سیزدهم:
این بخش نوشته "نانسی هاچ دو پری" است و به پوشاک افغانستان اختصاص دارد.اجزای پوشاک مردم افغان در این فصل به چهار دسته پوشش سر، تن پوشها، پای افزار و جواهرات تقسیم و هر یک جداگانه شرح داده می شود.

فصل چهاردهم:
عنوان این فصل پوشاک طوایف هزاره می باشد. کلاوس فردینان در آن ابتدا به پوشاک این طوایف در قرن نوزدهم میلادی و سپس قرن بیستم می پردازد و هر یک را جداگانه شرح می دهد.

فصل پانزدهم:
این فصل به پوشاک سنتی در تاجیکستان اختصاص دارد. ابتدا لباس تاجیکی به سه دسته لباس زنان، مردان و پوشاک اقلیتها تقسیم شده و درباره هر یک شرح داده می شود.این بخش را "گوزل مایتدینیوا" نوشته است.

فصل شانزدهم:
در این فصل به لباس کردی در ایران پرداخته می شود. ابتدا شرح لباس زنان کرد سپس لباس مردان این خطه و در ادامه درباره تنوعات البسه و لباس کردی کرمانشاه سخن گفته می شود. در ضمن این مقاله توسط شیرین محسنی نوشته شده است.

فصل هفدهم:
این بخش از کتاب توسط "آرشوارتزی بیری" نوشته شده است و به لباس کردهای کلیمی می پردازد.پس از بررسی کلی بافته ها در لباس آنها اختصاصا مورد بررسی قرار می گیرد. در این قسمت ابتدا اشاره میکند که " پوشاک روزمره مردان از پشم دستباف گوسفند (امره amare) درست می شد. کت و شلوار های مراسم عروسی و سایر جشنها از موهر دستباف (مرئز maraz) بود."(ص228) و در ادامه شرح و توضیح کاملی درباره بافته ها می آید.

فصل هجدهم:
این بخش توسط ایران علا فیروز و مهر منیر جهانبانی نوشته شده است. بخش اول نوشته خانم علا فیروز با عنوان لباس گلدوزی شده سنتی بلوچ و سه بخش بعدی به ترتیب با عناوین پوشاک بلوچ و گلدوزی در زمان حال، جامه سنتی مردانه و جامه سنتی زنان نوشته خانم جهانبانی مشخص می گردد.

فصل نوزدهم:
این بخش درباره پوشاک بلوچ در افغانستان و پاکستان می باشد و توسط "پاملا هانته" نوشته شده است. ابتدا درباره کلیت پوشاک بلوچ در این مناطق مطالب می آید سپس به روشها و طرح های گلدوزی بر روی البسه آنها می پردازد. در قسمت بعد به تفصیل درباره پوشاک زنان، مردان و اطفال در این نواحی سخن می گوید.

فصل بیستم:
پوشاک در خراسان موضوع این فصل از کتاب است که "حسین علی بیهقی" به آن پرداخته است. مطالب فصل ابتدا به دو دسته خراسان شمالی و خراسان جنوبی و مرکزی تقسیم شده است. در زیر مجموعه خراسان شمالی به ترتیب درباره البسه کردها، دره گز، تربت جام، تایباد و سبزوار توضیح می دهد و سپس به پوشاک مردمبخش جنوبی و مرکزی خراسان می پردازد.

فصل بیست و یکم:
دو نویسنده به نامهای " پ.ا. اندروز" و "م.اندروز" در این بخش لباس کردها و ترک ها را در آذربایجان بررسی می کنند. مطالب بعدی فصل عبارتند از:
-   بررسی لباس ترکی در این منطقه
-   توضیح درباره لباس اقوام شاهسون و قره داغی
-   لباس کردها در این خطه. مناطق کردی عبارتند از: میلان، زرزا، کردهای مهاباد، هرکی و ایروان.

فصل بیست و دوم:
این فصل به پوشاک مردم حوزه دریای خزر اختصاص دارد. "کرستین برومژه" در این نوشتار ابتدا درباره لباس سنتی گیلان و مازندران به صورت کلی توضیح می دهد و سپس اختصاصا لباس زنان و مردان در این منطقه را جداگانه شرح می دهد. پارچه ها و کار بردهایشان آخرین بخش این فصل را تشکیل می دهند.

فصل بیست و سوم:
خانم شهناز نجم ابادی در این فصل به بررسی پوشاک مردم کرانه خلیج فارس می پردازد و لباس مردان و زنان این ناحیه را جداگانه بررسی می کند.

فصل بیست چهار، بیست و پنج و بیست و ششم:
در این سه فصل که به ترتیب توسط "لوئیزبک"، "ژان پیر دیگار" و "پ.ا.اندروز" نوشته شده اند به ترتیب به پوشاک ایلات قشقایی، بختیاری ها، و پوشاک و زیور های ترکمن پرداخته می شود.

فصل بیست و هفتم:
این فصل از کتاب شامل واژه نامه تاریخی پوشاک ایران می باشد که توسط استاد غلامحسین یوسفی نگارش یافته است.

فصل بیست و هشتم:
این فصل به مطابقت اصطلاحات جاری در میان گروههای قومی امروزه ایران اختصاص دارد که توسط هیئت ویراستاران ایرانیکا تنظیم شده است.

ضمیمه ها:
همانطور که گفتیم در انتهای فصول کتاب پنج ضمیمه می آید.

ضمیمه اول:
عنوان ضمیمه اول چادر می باشد.این ضمیمه سه قسمت است که هر یک از قسمتها توسط یک نفر نگارش یافته است.
قسمت اول: چادر در منابع ادبی کهن نوشته "بیژن غیبی"
قسمت دوم: چادر در میان زردشتیان نوشته "جیمز راسل"
قسمت سوم: چادر در ایران اسلامی نوشته حامد الگار

ضمیمه دوم:
این ضمیمه از دو قسمت تشکیل یافته و هر قسمت توسط یک نفر نوشته شده است.
قسمت اول: کمربند در ایران باستان نوشته "پیتر کالمایر"
قسمت دوم: کمر بند در دوران پارتها و ساسانیان نوشته "السی ه. پک"

ضمیمه سوم:
در این ضمیمه "رودیگر" اشمیت به بررسی "کندیز" می پردازد. "کندیز نامی است که احتمالا منشا ایرانی دارد و از سوی نویسندگان یونانی در مورد پوشاک پارسی به کار می رفت." (ص447)

ضمیمه چهارم و پنجم:
این دو ضمیمه توسط حامد الگار نگارش یافته است و به ترتیب درباره عبا و عمامه می باشد.

معرفی چهار کتاب در زمینه پوشاک ایرانیان

معرفی چهار کتاب در زمینه پوشاک ایرانیان از آغاز تا پایان دوره ساسانی(4):پوشاک در ایران زمین

مطالب مشابه :

مقاله (لباس ومد)

معرفی چهار کتاب در زمینه پوشاک ایرانیان

تحقیق پوشاک ایرانیان

مقاله ای در مورد فقر و فرهنگ :

مقاله ای در رابطه با حجاب و عفاف در راستای جشن تکلیف

مقاله ای بسیار جالب و خواندنی در مورد راهبردهایی برای فریب رقبا

مقاله در مورد امام رضا

گاف بزرگ(مقاله جالب استادرائفی پور)