بررسی بازار کارتن ومقوا در ایران
چکیده:
هدف از انجام این مطالعه
براورد آماری در مورد تولیدات ومصرف وصادرات کاغذ ومقوا است.متاسفانه آمارهای
دقیقی در مورد تولیدات ومصرف کاغذ در دسترس نیست ولی آمار های غیر رسمی مبنی بر
مصرف یک و نیم میلیون تن برآورد کرده اند که تنها 30 درصد تولید داخلی می باشد و
70 درصد آن وارد می شود بزرگ ترین مصرف کننده کاغذ ومقوا در جهان به ترتیب:آمریکا،کاندا،چین،ژاپن،آلمان
می باشد.با افزایش جمعیت کشورها سرانه مصرف روز به روز در حال افزایش است.با توجه
به کمبود چوب ومنابع چوبی در کشور سالانه تولیدات در این زمینه رو به کاهش
است.تاآنجایی تولیدات بعضی از کارخانه ها به طور کامل متوقف شده است.
مقدمه
رابطه تولید و مصرف کاغذ
با توسعه جوامع
برای ورود به بحث لازم
است در ابتدا تعریفی از توسعه پایدار داشته باشیم، توسعه پایدار مفهومی کلی و جامع
است که تعاریف بسیاری از آن ارائه شده ولی به اعتفاد صاحبنظران و در تمامی این
تعاریف، توسعه پایدار، مدیریت بر تمامی منابع تجدید شونده را در بر میگیرد؛ که
اساس و بنیان آن حمایت از اکوسیستم و در عین حال تامین مستمر نیازهای بشر است به
نحوی که ضمن رفع نیازهای نسل حاضر و آینده، هماهنگی و توازن لازم با محیط زیست و
اکوسیستم را نیز فراهم آورد. به بیان دیگر توسعه پايدار فرايندي است كه سياستهاي
اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي، كالبدي، مالي، تجاري، انرژي، كشاورزي، صنعتي و همه
سياستهاي ديگر چنان در آن طراحي شده باشد كه موجب توسعه‌اي شود كه از نظر
اقتصادي، اجتماعي و بوم‌شناسي پايدار باشد، لـذا مديريت و حفاظت منابع طبيعي، به عنوان
یکی از اساسی‌تـرین محورهای توسعه پايـدار قلمـداد میگردد. به‌نظر میرسد در کشور
ما نیز همچون کشورهایی که در مسیر توسعه قرار گرفته‌اند و یا اساسا جزو کشورهای
توسعه یافته تلقی می‌شوند، لازم است که توجه ویژه‌ای به تولیدات داخلی و اتکاء
کشور به محصولات داخلي معطوف داشت اين امر خصوصا در مورد كالايي استراتژيك همچون
کاغذ اهميتي مضاعف مي‌يابد.
نتايج تحقیقات حاكي از آن
است كه بخش قابل ملاحظه‌اي از تغييرات مصرف سرانه كاغذ توسط تولید ناخالص ملی (GNP) سرانه توضيح داده ميشود به این ترتیب که يك دلار افزايش در GNP سرانه، حدود 9 گرم افزايش در ميانگين مصرف سرانه كاغذ را در پی
خواهد داشت.
كاغذ به سبب نقش ديرينه و
اساسي خود در انتقال آموخته‌ها و دانسته‌ها سهمي به سزا در ارتقاء سطح فرهنگي
جوامع خواهد داشت، باید اذعان داشت که امروزه علیرغم تمامی پیشرفتها و دستاوردهای
نوین بشر در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات که در سالهای اخیر رشد شتابانی نیز
داشته است کاغذ هنوز علاوه بر اینکه جایگاه سنتی و نقش بی بدیل خود را در عرصه علم
و فرهنگ و اجتماع حفظ کرده است به عنوان کالایی استراتژیک در سیستمهای آموزشی و
اداری کشورها و نیز در گسترش دامنههای فرهنگ و اطلاع رسانی نقشی بی بدیل را ایفا
میکند. آنچنان که آمارها بیان میکنند میزان تقاضا، تولید و مصرف کاغذ در جهان
متناسب با رشد و توسعه جوامع روند افزایشی خود را حفظ کرده است. امروزه میزان مصرف
سرانه انواع كاغذ و مقوا يكي از شاخصهاي ارزیابی توسعه کشورها تلقی میشود.
تاریخچه مقواي كنگره‌اي
در اواسط قرن نوزدهم استفاده از نوارهاي موجي
شكل در كلاه‌هاي مردانه بسيار مرسوم بوده است. درسال 1871 آلبرت ال جونس استفاده
از لايه‌هاي موج‌دار مياني را براي محافظت بيشتر از بطري‌هاي شيشه‌اي در هنگام حمل
و جابجايي در انبار، بنام خود ثبت كرد. سه سال بعد در سال 1874 هموطن ديگرش اليور
لانگ آمريكايي، استفاده از يك لاية موج‌دار در ميان دو سطح مقوايي را معرفي كرد.
از آن زمان به بعد تا امروز استفاده از مقواي موج‌دار یا همان
كارتن، در صنعت بسته‌بندي جهان متداول شد.
مقواي كنگره‌اي يكي از اجزاي سريع الرشد صنعت
كاغذ بوده است. بيش از 90 درصد كالاهاي بسته‌بندي شده، در جعبه ساخته شده از مقواي
كنگره‌اي حمل می‌شوند. علاوه بر غذاهاي كنسرو شده، ديگر خوراك‌ها، گوشت‌ها، البسه،
داروها، دستگاه‌ها، محصولات كاغذي، مواد لاستيكي و اقلام بيشمار ديگر و عملا همه
نوع كالاهاي سنگين مثل اثاثية منزل، ماشينهاي شستشو و غيره، طي سالهاي اخير در
جعبه‌هاي مقوايي كنگره‌اي بسته‌بندي شده‌اند. مصارف
ديگر آن نيز شامل جعبه‌هاي كاهو، مركبات و ديگر ميوه‌جات و سبزيجات فاسد شدني می‌باشند.
به منظور بسته‌بندي ضربه‌گير اجسام سبك وزن و سهولت جابجايي، به همراه مزيت‌هايي
چون روش‌هاي مكانيكي باز كردن، پركردن، بستن و جابجايي كارتن‌ها از مقواي كنگره‌اي
استفاده میشود. هر مقواي كنگره‌اي داراي دو جزء ساختاري می‌باشد كه عبارتند از :
1- رويه‌ها
2-
ساختار كنگره‌اي
استحكام مقواي كنگره‌اي نسبت به وزن آن زياد
است كه از ويژگي‌هاي اين نوع مقواهاست، كه علت آن، وجود ساختار كنگره‌اي می‌باشد.
اكثر كاغذهاي روكش از خمير كرافت پر بازده توليد می‌شوند. اكثريت لايه‌هاي مياني
كنگره‌اي، عمدتا از خميرهاي نيمه شيميايي پهن‌برگان هستند. در سالهاي اخير بخش
قابل ملاحظه‌اي از لايه مياني كنگره‌اي را نيز از كاغذ باطله می‌سازند كه لايه
مياني باز يافتي می‌نامند.
تعریف کارتن
کارتن
گونه‌ای محصول کاغذی است که از ترکیب ورق‌های کاغذ درست میشود و به گستردگی در
بسته‌بندی به کار می‌رود. کارتن معمولاً از سه لایه کاغذ ساخته میشود که دو لایه
رو و زیر آن ورق صاف و یک لایه میانی کاغذ چین‌دار است.
مزاياي
بسته‌بندي مقوايي (كارتن)
از ديدگاه اقتصادي
با توجه به قيمت مواد اوليه مصرفي در ساير بسته‌بندي‌ها،
بسته‌بندي مقوايي بسيار ارزان است. به دليل شكل ساختاري و وزن كم، داراي كمترين
هزينه حمل و نقل و انبارداري است. به طور ميانگين، بهاي يك بسته با
مقواي كنگره‌اي، 1 تا 4% ارزش محصول توليد شده است.
از طرف ديگر با توجه به فن آوري توليد بسته‌هاي مقواي كنگره‌اي،
توليد كنندگان با صرف كمترين هزينه می‌توانند نسبت به اصلاح يا تغيير طراحي
ساختاري و گرافيكي بسته، با توجه به نياز بازار اقدام نمايند.
از
ديدگاه ساختاري
سبك
بودن: بسته‌هاي ساخته شده از وزن كمی برخوردارند.
مقاومت: بسته‌هاي مقوايي در صورت استفاده از
تكنولوژي و كاغذ مناسب و افزودن مواد اضافي ديگر می‌توانند با مقاومت بسيار بالايي
ساخته شوند. اين بسته‌ها داراي مقاومت بسيار خوبي در برابر فشار، ضربه، پارگي و كشيدگي
می‌باشند. دچار زنگ زدگي نيز نمی‌شوند.
يك تكه بودن: بسته‌هاي مقوا را از يك شيت (صفحه مقوا) تهيه
می‌كنند.
تهويه هوا: اين بسته‌ها را با توجه به نوع و نياز محصول
حفره دار تهيه كرد كه‌اين حفرات نقش قابل ملاحظه‌اي در كاهش مقاومت نخواهند داشت.
انعطاف‌پذيري: بسته‌بندي‌هاي مقوايي در برابر فشار و
ساير نيروها قابليت انعطاف دارند.
مستوي بودن: اين بسته‌ها می‌توانند پس از ساخت به صورت
مستوي يعني به‌صورت اشكال منظم هندسي در آيند. اين موضوع باعث كاهش حجم شده و سبب
تسهيل در حمل و نقل (به دليل برخورداري از شكل مناسب و منظم براي تشكيل واحد بار
بسيار مناسب است) و كمك شاياني در انبارداري و در نهايت كاهش هزينه میشود.
عايق بودن: اين گونه بسته‌ها قابليت آن را دارند تا محصولات
را به طور قابل ملاحظه‌اي از عوارض افزايش و كاهش دما حفظ نمايند.
قابليت بسته‌بندي ساير محصولات: از اين بسته‌ها براي بسته‌بندي
اقلام بهداشتي، مواد سيال، سردخانه اي، مواد گرانولي و جنبنده، حتي مواد خطرناك و
سمی استفاده میشود.
از ديدگاه بازار يابي
بسته‌هاي
مقوايي به خاطر برخورداري از شكل منظم هندسي، بخوبي در اذهان ماندگار و بخوبي
تداعي می‌شوند. اين بسته‌ها داراي قابليت چاپ‌پذيري بالا هستند و می‌توان با
استفاده از چاپ افست، گراوور، فلكسو و سيلك، همراه با طراحي مناسب، بسته‌هاي زيبا
و جذاب پديد آورد. بسته‌هاي فوق تاثير بسزايي در افزايش ميزان فروش محصولات توليدي
دارند.
از ديدگاه مسايل محيط زيستي
بشر امروز وظيفه دارد تا جهاني پاك را به نسل آينده تحويل
دهد. بسته‌بندي تمام كالا ها، پس از استفاده از محصول تبديل به زباله میشود چرا
كه بسته‌بندي حلقة اتصال بين توليدكننده و مصرف‌كننده است. دغدغة امروز، بازيافت
اين زباله‌ها به منظور جلوگيري از تخريب محيط زيست و استفاده بهينه مجدد از آنهاست.
كاغذ و مقوا از منابع تجديد شونده توليد می‌شوند كه براحتي
قابل بازيافت هستند و می‌توان از آنها مجددا براي تهيه مقوا استفاده نمود. اين
بسته‌ها در صورت عدم بازيافت به راحتي به مواد اوليه تجزيه می‌شوند.
در سال 2004، 73% از مقواي توليد شده در آمريكا (برابر با
24 ميليون تن) جمع‌آوري و بازيافت شد.
متاسفانه در ايران آمار دقيقي در اين رابطه در دسترس نيست.
اما با توجه به ميزان توليد و مصرف می‌توان آن را به طور تقريبي محاسبه كرد.
ویژگی‌های مختلف انواع
کاغذ و مقوا:
به طور کلی ویژگی‌های
مختلف را می‌توان به 4 دسته کلی تقسیم کرد:
1- ویژگی‌های فیزیکی شامل
ضخامت، دانسیته، بالک و وزن پایه.
2- ویژگی‌های مکانیکی
شامل مقاومت کششی، مقاومت به پاره شدن، مقاومت به ترکیدن، مقاومت به تا خوردن و
غیره.
3- ویژگی‌های شیمیایی
شاملPH کاغذ(سیستم ساخت کاغذ)، واکنش پذیری کاغذ و
مواد افزودنی موجود در آن با سایر مواد شیمیایی صنعت چاپ از قبیل مرکب چاپ، رنگ‌ها
و غیره .
4- ویژگی‌های نوری شامل
روشن و مات بودن، سفیدی، زردی، درخشش و غیره بدیهی است که با توجه به نوع کاغذ و
روش ساخت آن، ویژگی‌های فوق و روابط متقابل بین آنها در انواع مختلف کاغذ بسیار
متغیر بوده و به طور طبیعی بر ویژگی‌های کاربردی آنها، اثرات تعیین‌کننده‌ای خواهد
داشت.
کاغذ مهم ترین ماده اولیه در کارتن سازی
كاغذ عمده‌ترين مادة اوليه
در كارتن‌سازي است و حدود 80% آن را تشكيل میدهد. تهيه كاغذ بيشترين ميزان سرمايه
در گردش در اين صنعت را به خود اختصاص داده است و كارتن‌سازاني موفق‌اند و انعطاف
كافي در بازار دارند كه به اين امر توجه كافي داشته باشند. موفقيت در خريد و انبار
كاغذ يعني موفقيت در توليد كارتن و حفظ مشتري در تمام شرايط و در نهايت بقاي
كارخانه.
در كارتن‌سازي كاغذهاي مصرفي، بسته به شرايط
مظروف از نظر وزن، مكان نگهداري و اينكه در كدام لاية كارتن استفاده می‌شوند و يا
قيمت تمام شده كارتن از نظر مصرف‌كننده آن متنوعند. مهمترين عامل در مصرف نوع كاغذ
به جايگاه مورد استفادة آن در ورق كارتن بستگي دارد كه شامل انواع زيرند:
-كاغذ رويي كارتن
كاغذ رويي كارتن از اجزاي
مهم كارتن است، وزن پايه كاغذ رويه از125-350gm2
متغير
است، اگر چه وزن‌هاي پاية كمتر از gm2
100،
به منظور توليد جعبه‌هاي كوچك كافي است. كاغذ رويه معمولا يك فراورده دولايه است
كه شامل لاية رويي و لاية پايه است. اين كاغذ با استفاده از انواع مختلف لايه‌هاي
رويي و بكارگيري انواع مختلف مواد اوليه توليد میشود (عمدتا به روش كرافت و يا
شبه كرافت ). هم الياف دست اول (عمدتا سوزني برگان و يا خمير حاصل از خاك اره) و
هم الياف باز يافتي در توليد اين كاغذ استفاده میشود. كاغذ توليد شده از الياف
دست اول را معمولا كرافت لاينر و كاغذ حاوي الياف بازيافتي را تست لاينر می‌نامند.
در آمريكا شمالي از كارتن‌هاي كنگره‌دار كهنه OCC به عنوان منبع الياف بازيافتي و در اروپا و
آسيا از ضايعات مخلوط نيز استفاده میشود.
اين كاغذ را معمولا در يك ماشين فوردينير با
استفاده از دو سر جعبه توليد می‌كنند. ورقة نسبتا تيره رنگ زيري، با استفاده از
خمير كرافت رنگبري نشده پر بازده به‌وسيلة سرجعبة اول توليد میشود. سرجعبة دوم
نيز لايه‌اي سبك تر، تميز تر و بهتر (لاية رويي) را توليد می‌كند. اين لاية روي
لاية پايه زيري قرار می‌گيرد تا سطحي مناسب براي چاپ كردن به وجود آيد. سرجعبة
دوم، كه روي ناحيه جعبه مكش ميز ورقه‌ساز قرار دارد، مقدار كافي مواد (معمولا 20
تا 30% وزن پاية ورقه) روي ورق پايه مي‌ريزد تا اين ورقه كاملا پوشيده شود.
به منظور ايجاد مقاومت در برابر رطوبت، اين
كاغذ آهاردهي روزيني میشود. اگر از الياف بازيافتي با كيفيت پايين به عنوان مادة
خام استفاده شود، اعمال يك پرس آهاردهي سطحي براي ايجاد مقاومت‌هاي كافي، لازم می‌باشد.
مشخصات ديگري كه اين كاغذ بايد داشته باشد،
سفتي و مقاومت زياد در برابر ترك‌خوري همراه با ظاهر خوب و چاپ‌پذيري يك روي آن
است. اين مشخصات با استفاده از يك خمير كرافت پر بازده در لاية زيري (لاية پايه)
و خمير كرافت كم بازده و خوب پالايش شده در لاية رويي، ايجاد میشود. براي ايجاد
سفتي لازم در كاغذ می‌توان در پايانة تر از نشاسته (مخلوط با خمير) استفاده كرد.
بسته به طراحي ماشين توليد كاغذ، وزن پايه کل،
بين لايه‌هاي رويي و پايه معمولا با نسبت 30 به 70 تقسيم میشود. از آنجايي كه
كاغذ روكش قهوه‌اي، ويژگي‌هاي چاپ بالايي ندارد، ساده‌ترين نوع كاغذ رويه محسوب میگردد.
براي توليد كاغذ با نقوش لكه‌دار، به گونه‌اي
كه داراي ظاهري نا يكنواخت و بي‌نظم و همراه با لكه‌هاي براق و مات باشد، از خمير
رنگبري شده استفاده میشود. گراماژ لاية رويي gr/m240 می‌باشد. اين وزن پايه كم به كاغذ ظاهري كرك‌دار
و نقوش سايه روشن و لكه‌دار میدهد. براي تشديد نقوش ظاهري، در سرجعبة ماشين
سازندة لاية رويي از خميري با درصد خشكي بالاتر (در مقايسه با فرايند توليد ساير
كاغذها) استفاده میگردد و به اين ترتيب شكل‌گيري لاية رويي نا يكنواخت‌تر میگردد.
همچنين افزايش اختلاف سرعت بين سرعت فوران با سرعت توري اين آشفتگي را تشديد می‌كند.
اين كاغذهاي منقوش و لكه‌دار، سطح رويي كارتن‌ها را از يكنواختي رنگ خارج كرده و
موجب جلب توجه مشتري میگردد.
لاية رويي با روكش سفيد نيز وجود دارد كه بيشتر
براي مصارفي كه با چاپ سرو كار دارند، استفاده میشود و بنابراين ظاهر و صافي سطح
اين كاغذ بسيار مهم است.
اين كاغذ نيز مانند كاغذ كرافت لاينر دو لايه است
و گراماژ لاية رويي 80-70 است و از خميرشيميايي رنگبري شده توليد میشود. اگر شكل‌گيري
عالي مورد نياز باشد، خمير پهن‌برگان بايد جزء اصلي لاية رويي باشد. غالبا در لاية
رويي از مواد پر كننده استفاده میشود تا ماتي را بهبود بخشيده و ظاهر لاية رويي
را بهتر كند. شكل‌گيري لاية رويي تا حد امكان بايد خوب باشد تا ظاهر قابل رويت
مقوا، مطلوب جلوه نمايد.
نوع ديگر كاغذ سفيد پوشش‌دار است كه بيشترين
مصرف را دارد. لاية رويي از خمير رنگبري شده توليد میشود و وزن پاية آن همانند
كاغذ لاينر سفيد است. اين كاغذ را می‌توان به صورت درون ماشيني و يا برون ماشيني
پوشش داد. اين كاغذ سفيد پوشش‌دار براي جعبه‌هايي كه در ويترين مغازه‌ها استفاده
می‌شوند، متقاضي زيادي دارد.
يكي ديگر از كاغذهاي مورد استفاده در روية
كارتن تست لاينر است كه در اروپا و آسيا به مقدار زياد توليد میشود. اساس اين
كاغذ نيز دو لايه است ولي از آنجا كه خميرهاي متعددي در ساخت آن استفاده میشود و
عمدة اين خميرها از الياف بازيافتي تهيه می‌شوند، به دو دليل يك ساختار چهار
لايه‌اي ترجيح داده میشود: اول اينكه با استفاده از چهار لايه، كاغذ ويژگي‌هاي
بهتري نسبت به ساختار دو لايه خواهد داشت و دوم، از آنجا كه مقاومت به آبگيري در ضايعات
مخلوط بسيار زياد است، در نتيجه آبگيري از يك لاية پاية سنگين و ضخيم در بخش توري،
دشوار است.
بنابراين با تقسيم لاية پايه به دو و يا سه
لايه مجزا، آبگيري در بخش ورقه‌سازي به ميزان زيادي آسان‌تر میگردد.
ضريب اصطكاك لاية رويي براي تمام كاغذهاي رويه
كارتن بسيار مهم است، زيرا جعبه‌هاي كنگره‌دار انباشته شده روي يكديكر نبايد روي
هم بلغزند. اين ويژگي را به عنوان زاويه لغزش اندازه‌گيري می‌كنند.
- لاية كنگره‌اي كارتن
لاية كنگره‌اي در مقواي كنگره‌دار، به صورت يك
لايه موج‌دار بين دو لايه كاغذ مورد استفاده قرار می‌گيرد. وزن پاية لاية مياني
كنگره‌اي بين 180-112 گرم بر متر مربع است. خمير مخلوط شامل سولفيت خنثي نيمه
شيميايي پهن‌برگان و الياف بازيافتي به عنوان مادة خام براي توليد كاغذ كنگره استفاده
میشود. اگر فقط از خمير نيمه شيميايي استفاده شود، كاغذ حاصل را فلوتينگ می‌نامند.
اما معمولا 65% از خمير نيمه شيميايي پهن‌برگان
و 35% خمير بازيافتي براي ساخت اين فرآوردها استفاده میشود. بعضي از كاغذهاي
كنگره‌اي از 100% الياف بازيافتي ساخته می‌شوند كه می‌توان از آهار سطحي به منظور
بهبود ويژگي‌هاي مقاومتي استفاده كرد.
لاية كنگره‌اي سفتي مورد نياز را به كارتن میدهد.
مهمترين خواص اين نوع كاغذها بايد سفتي و مقاومت در برابر له شدن و شكستگي باشد.
خواص مربوط به استحكام مكانيكي از قبيل مقاومت كششي، ترك‌خوري و پارگي، جز در
موارد استثنايي، با اهميت شمرده نمی‌شوند. در بسياري از موارد از شكل ظاهري كاغذ
نيز می‌توان گذشت. عموما خميرهاي نيمه شيميايي براي تهيه لايه مياني كنگره‌اي،
بهترين خميرها هستند چون سفتي خوبي داشته و در مقابل له شدن مقاومند، اگر چه از
نظر مشخصات مقاومتي ضعف‌هاي قابل توجهي دارند.
يك خصوصيت ويژه در مورد كاغذ كنگره‌اي قابليت
عبور آن در ماشین تبدیل است. قابليت عبوردر اينجا به معني توان ورقه در تحمل تنش‌ها
و كشش‌ها در عمليات كنگره‌دار كردن بدون ترك و شكست است. دو عامل افزايندة قابليت‌گذر
ورقه، كشش‌پذيري زياد و عاري بودن از ريزه چوب‌ها و الياف به هم چسبيده است. اين
مشخصات با پالايش خوب خمير و كشش كمتر در جريان خشك كردن ورقه براي بهينه كردن كشش‌پذيري
در كاغذ كنگره‌اي ایجاد میشود.
در ايران بزرگترين و مرغوبترين كارخانه توليد
كاغذ كنگره‌اي، چوب كاغذ مازندران است كه ميزان توليد ساليانة آن پاسخگوي مصرف
كاغذ فلوتينگ كشور نمی‌باشد و ساير توليد كنندگان نيز به علت عدم كيفيت لازم
قابليت رقابت ندارند.
- كاغذ داخلي كارتن
اين كاغذ در پاره‌اي از خصوصيات مانند مقاومت
در برابر رطوبت و يا مقاومت‌هاي ذاتي الياف با كاغذ رويه مشتركند ولي نياز به صافي
مناسب براي چاپ و يا اندود شدن با الياف رنگبري شده جهت سفيد كردن براي چاپ و غیره
را ندارند.
اين كاغذها می‌توانند از 100% الياف بازيافتي
ساخته شوند ولي از نظر بهداشتي بايد در رتبه قابل قبولي باشند چرا كه ممكن است در
بعضي از موارد، در تماس با محصولات خوراكي موجب ايجاد بوي بد شده و عطر نامطبوعي
در اين مواد شوند.
كاغذهاي مورد استفاده در
لايه‌هاي مياني كارتن‌هاي پنج لايه و هفت لايه نيز از همين نوعند كه در اين موارد
فقط نقش اتصال دهنده و حجيم كننده را دارند. عمده كارخانههاي كاغذ داخل اين كاغذ
را براي مصارف كارتن‌سازي توليد می‌كنند.
تعداد لايه‌هاي تشكيل دهندة كارتن
كارتن‌ها بر اساس تعداد لايه‌ها به پنج دسته
تقسيم می‌شوند كه عبارتند از :
الف- يك لايه: از يك لايه كنگره ساخته و به
عنوان ضربه‌گير استفاده میشود.
ب- دولايه: از يك لايه كاغذ و يك لايه فلوت
تشكيل شده است. به اين مقواي كنگره‌اي يك رويه نيز گفته میشود كه ساده ترين
آرايش مقواي كنگره‌اي است. از مقواي يك رويه در ساخت ظروف نگهدارنده استفاده نمی‌شود
بلكه در بسته‌بندي محصولات شكستني به عنوان يك ماده ضربه‌گير در بين ظروف از اين
مقوا استفاده میشود.
پ- سه لايه :از دولايه كاغذ و يك لايه فلوت
تشكيل شده است كه لايه بيروني داراي كيفيت بهتري نسبت به لايه دروني است. به اين
مقوا دو رويه نيز گفته میشود كه در جعبه‌هاي حمل كالا بكار می‌رود.
ت- پنج لايه: از سه لايه كاغذ و دو لايه فلوت
تشكيل شده كه به صورت يك در ميان بهم چسبيده‌اند. به اين مقوا دو جداره نيز گفته
میشود و استفاده از اين مقوا هنگامی‌ضرورت می‌يابد كه نياز به مقاومت دربرابر
فشار از حد مقواي دو رويه فراتر رود يا هنگامی‌كه به مقاومت بيشتري در برابر تحدب
ديواره‌هاي جعبه مقوايي نياز باشد.
ث- هفت لايه: از چهار لايه كاغذ و سه لايه فلوت
تشكيل شده كه به صورت يك در ميان به‌هم چسبيده‌اند. اين نوع مقوا كاربرد وسيعي در
بسته‌بندي محصولات سخت و سنگين دارد
کارخانجات توليد كننده مقواي كنگره‌اي
توليد كنندگان مقواي
كنگره‌اي يا كارتن در كشور به سه نوع تقسيم می‌شوند:
1- كارخانه‌هايي كه فقط ورق
مقوا را توليد می‌كنند.
2- كارخانه‌هايي كه فقط ورق
مقوا را به كارتن تبديل می‌كنند.
3- كارخانه‌هايي كه از هر
دو واحد توليد ورق و تبديل كارتن تشكيل شده است.
طبق آمار و ارقام وزارت
صنايع و معادن در سال (1389) 114 واحد توليدي به ساخت ورق مقواي كنگره‌اي در كشور
مشغولند كه تمامی توليدات فوق در 643 كارخانه كوچك و بزرگ ديگر به جعبه‌هاي
كارتني و يا اجزاي آن تبديل می‌شوند كه بعضي از واحدهاي تبديلي در همان كارخانه
واقع شده‌اند.
آنچه مسلم است، تاسيس
كارخانة نوع اول نسبت به نوع دوم به مراتب نيازمند به هزينه‌هاي بيشتري بوده و نيز
راه‌اندازي آن سرمايه در گردش بيشتري را طلب می‌كند. هزينه‌هاي سر بار بيشتري
داشته و با توجه به ماشين‌آلات گران‌تر و نيروهاي پرسنلي بيشتر و نيز نياز به فضاي
بزرگ‌‌تر و صنعتي‌‌تر، ريسك سرمايه‌‌گذاري در آن بيشتر است. به اين دليل تعداد
كارخانههاي نوع اول در مقايسه با كارخانجات نوع دوم تقريبا يك به شش است.
ظرفيت اسمی واحدهاي توليد
ورق در كشور 1850 هزار تن در مقايسه با ظرفيت اسمی واحدهاي تبديل كه 2000000 تن
در سال است نيز مويد اين موضوع می‌باشد.
كارخانههاي نوع سوم هم
وجود دارند كه با سرمايه‌‌گذاري‌‌هاي كلان و با برنامه‌هاي اصولي و دراز مدت هر دو
واحد توليد ورق و تبديل را در يك مجموعه تشكيل داده‌اند كه تعداد آنها از 54
كارخانه بيشتر نبوده ولي در بازار كارتن كشور تاثير بسزايي دارند.
آنچه كه در بررسي بازار
كارتن مهم است، پرداختن به واحدهاي توليد ورق كنگره‌اي در كشور است، صرف نظر از
اينكه‌اين ورق توليدي در همان كارخانه يا در يك گوشه ديگر از كشور توسط يك واحد
توليدي بسيار كوچك تبديل به كارتن براي مصرف‌كننده میشود.
با توجه به اينكه تمام
ورق‌هاي كنگره‌اي توليدي در كشور به كارتن و اجزاي آن تبديل می‌شوند و در صنعت
بسته‌بندي استفاده می‌شوند، ميزان توليد كارتن كشور را در واحدهاي توليد ورق بررسي
می‌كنيم.
بزرگترين واحد توليد
كنندة های ورق در كشور كارتن الموت و آسان پک هستند که ازمدرن‌‌ترين كارخانه های
كارتن‌سازي در كشور بوده و در استان قزوین مشغول به کار می باشند
مراحل تهیه کاغذ
تبدیل چوب به قطعات ریز
با استفاده از ماشین پوست کنی و دستگاه تولید تراشه و عبور تراشه‌ها از الک مخصوص
صورت میگیرد و قطعاتی به طول حداقل 4 و عرض 2 سانتی‌متر (در مورد چوب) بدست می‌آید.
پختن چوب و تولید خمیر
این عمل ، ممکن است از طریق مکانیکی یعنی بدون استفاده از مواد شیمیایی و توسط
بخار آب جوش ، تحت فشار صورت گیرد که معمولاً برای تهیه کاغذهای ارزان و کاهی ،
مانند کاغذ روزنامه متداول است. در روش شیمیایی از هیدروکسید سدیم (در روش قلیایی)
، سولفیت هیدروژن کلسیم ، ، درمحیط اسیدی (PH=2-3 ، روش بی‌سولفیت)
و یا سولفیت سدیم (در روش سولفیت) همراه با کمی کربنات سدیم در دمای بالاتر از .
100 درجه سانتیگراد و تحت فشار ، استفاده میشود. در این مرحله ، خمیر قهوه‌ای
رنگی حاصل میشود که از آن در تهیه مقوا ، کارتن و یا کاغذهای کاهی استفاده میشود.
شستشوی خمیر کاغذ
شستشوی قلیایی با استفاده از محلول 3 درصد سود در دمای 45 تا 50 درجه سانتیگراد
به مدت یک تا دو ساعت صورت میگیرد. این عمل برای جدا کردن لیگتین و کاهش رنگ خمیر
انجام می‌پذیرد.
اعمال شیمیایی (رنگ
زدایی)
در دو مرحله صورت میگیرد:
۱- کلر زنی ، که در PH=2 تا دمای 25 تا 45 درجه سانتیگراد به مدت تقریبی یک ساعت صورت میگیرد.
در این مرحله ، لیگتین باقیمانده در خمیر ، به صورت محلول در می‌آید که بسته به
نوع مواد شیمیایی بکار رفته برای پخت ، بین 3 تا 15 درصد ممکن است تغییرکند.
۲- رنگ زدایی که توسط
هیپوکلریت سدیم (به صورت محلول 3 درصد) ، دی‌اکسید کلر ، پراکسید هیدروژن ، اوزون
و غیره در PH=9-10 صورت میگیرد تا اینکه لیگتین فقط اکسید شود
و سلولز تحت تأثیر قرار نگیرد.
خشک کردن خمیر کاغذ
دراین مرحله ، خمیر کاغذ را از دستگاه تمیز کننده و توری‌هایی که دارای سوراخهای 2
تا 3 میلیمتری‌اند، عبور می‌دهند تا قسمت عمده آب خود را از دست بدهد. بعد آن را
از پرسهای قوی عبور می‌دهند تا باقیمانده آب آن نیز خارج شود.
پرس کردن ، برش زدن و بسته بندی
با عبور خمیر خشک شده از میان غلتک‌های مخصوص ، آن‌را به صورت صفحات کاغذ در آورده
، توسط دستگاه برش آن را در اندازه‌های مورد سفارش و نیاز بازار مصرف برش می‌دهند
و بسته‌بندی میکنند.
به طور کلی کاغذ یک محصول
کمپلکس یا چند سازه شیمیایی- مکانیکی است و از این لحاظ گاهی آن را جزو چند سازه‌ها(composites) در نظر می‌گیرند. ویژگی‌های مختلف انواع کاغذ تحت تاثیر مواد
اولیه تشکیل دهنده آن قرار دارند.
لذا با توجه به موارد گفته شده کاغذ را باید از 3 نظر مورد
توجه قرار داد:
1- آناتومی و مورفولوژی:
کاغذ از الیاف
لیگنوسلولزی حاصل از درختان و گیاهان لیگنوسلولزی ساخته میشود. گیاهان
لیگنوسلولزی شامل طیف وسیع و گسترده‌ای از انواع گیاهان می‌باشند که می‌توان آنها
را به درختان (سوزنی برگ و پهن برگ) و گیاهان غیر چوبی (شامل انواع زیادی از
گیاهان علفی و غیر علفی) تقسیم نمود. الیاف لیگنوسلولزی در واقع بخش عمده سلول‌های
گیاهی تشکیل‌دهنده گیاهان و درختان مختلف بوده و با توجه به طیف گسترده گیاهان و
درختان مختلف، شباهت‌ها و تفاوت‌های مورفولوژیک زیادی از نظر طول الیاف و سایر
صفات آناتومیک آنها با هم دارند. بدیهی است که این صفات و پارامترها بر خواص
فیزیکی- مکانیکی و حتی شیمیایی کاغذهای حاصل تاثیرات تعیین‌کننده‌ای دارند.
2- شیمیایی:
الیاف لیگنوسلولزی،
ترکیبات کمپلکس پلیمرهای آلی طبیعی می‌باشند که در اثر فرآیندهای پیچیده
بیوشیمیایی به هم متصل شده و دیواره سلولی الیاف را تشکیل می‌دهند. مهمترین این
پلیمرهای طبیعی عبارتند از: سلولز، همی سلولزها، لیگنین و ترکیبات استخراجی. هر
کدام از این پلیمرها، ویژگی‌های شیمیایی خاص خود را دارند که در تعیین ویژگی‌های
شیمیایی الیاف و کاغذ نقش تعیین‌کننده دارند. بسته به نوع کاغذ و فرآیند ساخت آن
ممکن است بعضی از این پلیمرها در کاغذ نهایی وجود داشته یا نداشته باشند.
این مساله‌ای است که بر
رفتار متقابل کاغذ با سایر پلیمرهای آلی مورد استفاده در صنعت چاپ به ویژه مرکب‌های
چاپ و رنگ‌ها تاثیر مهم و مساله تعیین کننده دارد. زیرا بدیهی است که هر ماده
شیمیایی مورد استفاده در فرآیند چاپ باید با این پلیمرهای آلی طبیعی سازگاری و
واکنش پذیری مناسب داشته باشد تا بتواند نقش مورد انتظار خود را ایفا نماید. از
طرف دیگر باید توجه داشت که تعداد زیادی از مواد افزودنی(additives) وجود دارند که برای ایجاد، حفظ یا بهبود و تقویت ویژگی یا ویژگی‌های
مختلفی طی فرآیند ساخت کاغذ در کارخانه کاغذسازی به آن افزوده می‌شوند. عمده‌ترین
این مواد شامل مواد آهارزنی(sizing)، پرکننده‌ها(fillers) و مواد افزودنی مخصوص (special additives) می‌باشند.
بدیهی است این مواد نیز نقش تعیین کننده خود در فرآیند استفاده و کاربرد انواع
کاغذ را ایفا خواهند کرد. لذا در مجموع در فرآیند چاپ باید بین همگی این مواد و
سایر مواد شیمیایی مصرفی از قبیل مرکب‌های چاپ، غیره سازگاری و واکنش‌پذیری متقابل
وجود داشته باشد تا کیفیت چاپ مناسب به دست آید.
علاوه بر موارد فوق،
فرآیند ساخت خمیر کاغذ( pulp) نیز فاکتور مهمی در تعیین صفات کاغذ به
شمار می‌رود. روش‌های ساخت خمیر کاغذ شامل انواع شیمیایی، مکانیکی و شیمیایی -
مکانیکی و نیمه شیمیایی می‌باشند که هر کدام از این روش‌ها خود شامل انواع مختلفی
از روش‌های زیر گروه می‌شوند. خمیر کاغذ و به طور معمول کاغذ حاصل از هر یک از این
فرآیندها، صفات و کاربردهای خاص خود را دارند که در هنگام استفاده از آنها در
فرآیند چاپ بایستی مورد توجه قرار گیرند.
از طرف دیگر سیستم
کاغذسازی (اسیدی و قلیایی) نیز فاکتور مهم دیگری به شمار می‌رود که بر خواص کاغذ و
به ویژه دوام و ماندگاری آن تاثیر عمده‌ای دارد.
3- مکانیکی :
کاغذ ساخت ماشین یک
چندسازه و فرآورده مکانیکی دارای ساختار سه بعدی با تقارن الاستیسیته ارتوتروپیک
است.دارا بودن چنین ساختاری مستقیما بر ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی کاغذ در هنگام
مصرف، به ویژه در فرآیند چاپ، تاثیر تعیین‌کننده‌ای دارد. آنچه که تحت عنوان
مشکلات ناشی از کاغذ در فرآیند چاپ از قبیل کنده شدن الیاف، چین خوردگی و غیره
مطرح میشود، به طور عمده ناشی از ویژگی‌های مکانیکی آن است. باید توجه کرد که در
هنگام ساخت کاغذ در ماشین کاغذسازی، بخش عمده الیاف سلولزی به موازات جهت حرکت
توری ماشین قرار می‌گیرند. این جهت به نام جهت ساخت یا جهت ماشین(MD)
و جهت عمود بر آن، جهت عمود بر ساخت یا عمود بر ماشین(CD)
نامیده میشود. ویژگی‌های مکانیکی کاغذ در این دو جهت و همین‌طور در جهت ضخامت
کاغذجهت(z) با هم متفاوت است. فشارهای مختلف وارده بر
کاغذ (به صورت رول یا ورق) از جانب نوردهای مختلف ماشین چاپ یا هنگام حرکت کاغذ در
فضای مابین نوردها، ایجاب می‌نماید که کاغذ دارای ویژگی‌های مکانیکی مناسبی باشد
تا دچار مشکلات مختلف نشود.
فرایند
ساخت کارتن
در
صنعت كارتن‌سازي ورق اصطلاحا به صفحة
مسطح و تا نخورده‌اي از مقواي كنگره‌اي گفته میشود كه از مقواسازي خارج شده و هيچ عمليات چاپي بر
روي آن صورت نگرفته باشد، اطلاق میشود. اين ورقها ممكن است سه لايه، پنج لايه و
يا هفت لايه باشد. مهمترين ماشين صنعت كارتن‌سازي همين ماشين ساخت ورق می‌باشد كه
خود مجموعه‌اي از ماشين‌آلات كوچكتر بوده كه به صورت سري كار می‌كنند. مهمترين
خواص مقاومتي كارتن را بايد در هنگام
توليد اين دستگاه كنترل كرد و پارامترهاي اساسي نظير رطوبت كاغذ، حرارت دستگاه، خصوصيات چسب ساخته شده مورد مصرف و
قابليت گذر كاغذ فلوتينگ و.
. . . . از آن دسته اند.
اجزاي
كوچكتر ماشين مقواسازي عبارتند از :
واحد چسب‌سازي
پيش گرم‌‌كن‌ها
ماشين كنگره‌سازپيش گرم‌‌كن‌ها
ماشين كنگره‌ساز
ماشين چسب
ماشين دو رو كننده
برش‌زن طول و خط تازن
جمع‌كن ورقها
1.واحد چسب سازي
همان‌طور
كه گفته شد در اين صنعت براي چسباندن لايه‌هاي مياني و بيروني از چسب نشاسته به
علت مزيت‌هاي ذيل مورد استفاده قرار می‌گيرد.
1- مادة ارزان قيمتي
است.
2-
قابليت تخريب‌پذيري زيستي دارد.
3- از
منابع تجديد شونده بدست می‌آيد.
2.پيش گرم‌‌كن‌ها
گاهي
كاغذهاي فلوتينگ و لاينر مورد استفاده
داراي رطوبتي بيشتر از حالت نرمال (10% تا 6) می‌باشند كه در اين حالت كاغذ را قبل
از ورود به ماشين كنگره‌ساز گرم می‌كنند تا رطوبت آن كاهش يابد و در مواقعي نيز
درصد رطوبت كاغذ در عرض آن يكسان نيست و حرارت دادن آن در پيش گرم‌‌كن‌ها اين
نقيصه را نيز جبران می‌كنند.
همچنين
براي راحت‌‌تر كردن فرايند كنگره‌اي كردن كاغذ را حرارت می‌دهند تا ليگنين و همی‌سلولزهای
موجود در كاغذ نرم شود و كاغذ فلوتينگ در لابه‌لاي سيلندرهاي موج‌دار به‌راحتي شكل‌‌پذير
باشد.
3.ماشين كنگره‌ساز
مهمترين
بخش ماشين مقواسازي، ماشين كنگره‌ساز می‌باشد كه خود شامل دوش بخار، دو سيلندر
كنگره‌اي، سيلندر چسب، سيلندر پاككن، تشتك چسب، سيلندر پرس و محفظه خلاء می‌باشد.
كاغذ
فلوتينگ بعد گرم شدن ليگنين و همی‌سلولزهاي آن از دوش بخار گذشته و بعد از بخاردهي
ضمن بالا بردن دماي نهايي آن كه اندكي كمتر از 100 درجة سانتیگراد است و نيز
افزايش رطوبت و يكنواخت‌‌سازي آن در عرض، از بين دو سيلندر كنگره‌اي كه در خلاف
يكديگر می‌چرخند عبور می‌كند.
نيروي
حركت كاغذ ضمن اصطحكاك بين كاغذ و سيلندرهاي كنگره‌اي، خلاءاي است كه بعد از عبور
كاغذ از بين سيلندرهاي كنگره‌اي، آن را به طرف بيرون می‌كشد. عمق شيارهايي كه
برروي اين غلطك‌ها ايجاد شده‌اند بايد مساوي هم و در همديگر نشست كنند. دقيقا به ارتفاع و عمق اين شيارها در سيلندرهاي
كنگره‌اي بستگي دارد كه كاغذ فلوتينگ در لابه‌لاي آنها تحت فشار و حرارت شكل می‌گيرد.
سيلندر
چسب نيز چسب مورد دلخواه را از تشتك برداشته و به نوك قله‌هاي فلوت آغشته می‌كند.
اندازة چسب مصرفي به‌وسيلة تنظيم فاصله غلطك پاككن چسب با غلطك چسب تعيين میشود.
بدين ترتيب با نزديك شدن اين دو غلطك چسب كمتر و با دور شدن آنها چسب بيشتري به
قله فلوتها آغشته میشود. فرايند تشكيل پيوند شامل مراحل چسب‌‌خوري – نفوذ چسب – ژله‌اي شدن – پيوند موقتي و نهايي می‌باشد.
چسب
بايد به مقدار لازم و كافي به نوك قله‌هاي فلوت آغشته شود. كيفيت و شرايط چسب خوري
فلوتها بايد در تمامی‌سرعت‌‌هاي ماشين ثابت و پايدار باقي بماند و نيز بهبود و
يكنواختي در بافت چسب سبب افزايش كيفيت چسبندگي میشود. نفوذ چسب نيز براي دستيابي
به يك پيوند مناسب و خوب بسيار مهم و حساس است كه چسب به اندازة كافي در كاغذ نفوذ
كند. نفوذ بيش از حد، نسبت به نفوذ كم، شرايط بسيار نامناسب‌‌تري را بوجود می‌آورد.
عواملي كه نفوذ چسب را تحت تاثير قرار می‌دهند عبارتند از:
pH چسب
رطوبت
كاغذ
تخلخل
كاغذ
كاغذ
فلوتينگ بعد از اينكه تبديل به كنگره شد و نوك قلة آن به چسب آغشته شد با كاغذ
لاينر كه از روبرو و به سمت آن در حركت است تماس پيدا كرده و با كمك فشار سيلندر
پرس و حرارت آن به همديگر چسبيده و بدين ترتيب مقواي تك رويه ساخته شده و از ماشين
كنگره‌ساز خارج میشود. اين مقواي تك رويه بعد از ساخته شدن به پل كه در بالاي
ماشين قرار دارد روانه شده تا هم در آنجا ذخيره شده و هم به صورت ممتد و بدون
پارگي براي ساخت مقواي دو رويه به قسمت‌‌هاي ديگر ماشين انتقال يابد.
فاكتورهاي
زيادي در كيفيت توليد مقواي تك رويه موثرند كه اپراتور اين قسمت بايد به تمامی آنها
توجه كند و ضمن اينكه خود او بايد از تيزهوشي ذاتي برخوردار باشد، بايد نسبت به
شناخت خصوصيات كاغذ و ويژگي‌هاي دوگانة آن اطلاعاتي به او داد. كاغذهاي مورد
استفاده در ماشين مقواسازي تقريبا در تمامی قسمت‌‌ها تحت كشش هستند، بنابراين
مقاومت به كشش و مقاومت به پارگي از مهمترين فاكتورهاي كاغذ موثر در روند توليد می‌باشند.
تمامی‌سيلندرهاي
موجود در دستگاه كنگره‌ساز بايد نسبت به هم فواصل مساوي در طول داشته باشند و اين
فواصل با دقت بسيار بالايي تنظيم می‌شوند. لازم به يادآوري است كه دما در مجموعة
كنگره‌ساز 190-160 درجة سانتيگراد است و دماي پايين‌‌تر از آن علاوه بر شكل‌گيري
ناقص كنگره موجب پيوند ناقص چسبندگي بين كنگره و لاينر میگردد.
4.ماشين چسب
اين
ماشين در واقع چسبزني مرحله دوم در دستگاه مقواسازي بوده و بسته به اينكه مقوا
سه لايه و پنج لايه و هفت لايه توليد شود، سيستم چسبزني آن يك، دو و يا سه دستگاه
می‌باشد كه هر كدام جداگانه قلة فلوتي را به چسب آغشته می‌كند و در نهايت تمامی مقواهاي
تك رويه با لاينر رويي به قسمت دو روكننده هدايت می‌شوند. چسب مصرفي در اين قسمت
همان چسب كنگره‌ساز بوده و در واقع منبع جريان آنها يكي می‌باشد. قبل از چسبزني
تك رويه‌ها در قسمت ماشين چسب، آنها را حرارت می‌دهند تا رطوبتي كه در كنگره‌ساز
در اثر چسبزني به آنها اضافه شده است را كمتر نمايند.
5. ماشين دو رو كننده
ماشين
دورو كننده بلافاصله بعد از ماشين چسب قرار دارد و مجموعه‌اي از صفحات چدني است كه
بر اثر جريان بخار دماي آنها 190- 170 درجة سانتيگراد بوده و بر اثر تماس مستقيم
آنها با ورق مقواي تمام شده رطوبت آن را تا اندازة نهايي ( 10- 8 درصد) می‌رساند.
در
قسمت دو رو كننده تمامی پيوندهاي بين لايه‌ها تكميل شده و ديگر هيچ اتفاق شيميايي
بين آنها نمی‌افتد، بنابراين علاوه بر ميزان چسب در چسبزني، سرعت ماشين دو رو
كننده كه زمان قرارگيري در معرض حرارت مقوا را تحت تاثير میدهد، دو عامل مهم و
شايان توجه می‌باشند.
نيرويي
كه باعث میشود تا مقوا بر روي پليت‌‌ها حركت كند، تسمه‌اي نسوز است كه سرتاسر
مقوا را می‌پوشاند و در واقع مقوا بين تسمه و پليت‌‌ها است و تسمه با اندك فشاري
بر روي مقوا و حركت به سمت جلو توسط موتور الكتريكي، مقوا را به سمت جلو می‌كشد.
فشاري كه تسمه به ورق وارد می‌كند كنترل شده است و به علت اينكه مساحت تحت فشار
زياد است، له‌شدگي در ورق روي نمی‌دهد.
پهنای
تسمه دورو كننده اندكي بيشتر از عرض مقواي توليدي بوده و طول آن نيز بستگي به
تعداد پليت‌‌ها دارد. جنس تسمه از الياف نسوز است كه در تمامی‌سطح آن مانند توري
ميز فوردينير داراي منافذي است كه رطوبت تبخير شده از مقوا را در خود جاي داده و
طي گردش متوالي، اين بخار آب را به محيط می‌رساند. نظافت ماهيانه تسمه‌ها بسيار
لازم و توصيه شده است و شستشوي آن حتما بايد با آب شيرين صورت گيرد.
در
قسمت ورودي دو رو كننده، در مجاورت اولين پليت، پمپ روغني است كه‌اسپري روغن را بر
روي لاينر رويه انجام میدهد. اين لاينر در تماس مستقيم با پليت‌‌ها است و چون
لاية رويي كارتن است، اسپري روغن روي آن سبب براقيت و نيز افزايش كيفيت چاپ شده و
نفوذپذيري كارتن را در برابر رطوبت كاهش می‌يابد.
6. برش‌زن طول و خط تا زن
برش
زدن طولي و خط تا زدن همزمان در يك دستگاه رخ میدهد و اين دستگاه كه اصطلاحا
اسليترنام دارد، از دو شافت كه در خلاف جهت هم می‌چرخند و نيروي محرك خود را از يك
موتور مجزا می‌گيرند، تشكيل شده است. مجموعه‌اي از چاقو و خط‌‌انداز كه به صورت
دايره هستند و اين شافت‌‌ها در داخل آنها قرار می‌گيرد. در حقيقت قسمت اعظم
مشخصات ابعادي كارتن در حال ساخت در اين قسمت را اعمال میکنند (ابعاد ارتفاع، درب‌‌ها،
عرض شيت).خط‌‌اندازها قله فلوت را در مكان تعريف شده له می‌كنند و كارتن دراين
ناحيه بدون شكستگي فلوت براحتي تا می‌خورد.
برش‌زن طول
اين
قسمت از ماشين مقواسازي كه اصطلاحا كاتاف نام دارد، از دو شافت كه مانند اسليتر
در خلاف جهت يكديگر می‌چرخند و در طول هر كدام از آنها يك تيغه فولادي قرار دارد، تشكيل شده است. با قرار
گرفتن اين تيغه‌ها روي يكديگر، مقواي بين آنها بريده میشود. در صورت وجود چهار
شافت كه به صورت مطبق قرار دارند، ماشين قادر به توليد همزمان دو سفارش با اندازه‌هاي
مختلف می‌باشد. با قرار دادن چرخ كوچك و متحركي كه بعد از اسليتر و قبل از كاتاف
بر روي مقوا در حال ساخت قرار دارد و با استفاده از محاسبات محيطي چرخ مذكور
اندازة دقيق به كاتاف داده شده و در طول مناسب شيت مقوا قطع خواهد شد. در كاتاف‌‌هاي
مطبق اين سيستم به صورت مجزا عمل می‌كند. رعايت نكات فني در حفظ و نگهداري از تيغه‌هاي
كاتاف بسيار مهم می‌باشد.
7. جمع‌كن ورقها
جمع‌كن
ورقها آخرين قسمت در ماشين مقواسازي هستند كه از چندين تسمه‌هاي پهن تشكيل شده
كه ورقها را روي هم انباشته كرده و فرايند جمع‌آوري آنها را توسط اپراتور تسهيل
می‌كند. البته در ماشينهاي مقواسازي امروزي و مدرن تغيراتي شگرف در اين قسمت
داده شده است كه بدون نياز به اپراتور، ورق‌هاي ساخته شده با استفاده از استكر و
نوار نقاله مستقيما به طرف ماشينهاي چاپ حركت می‌كنند.
میزان تولید خمیر و کاغذ و مصرف كاغذ باطله در جهان
نگاهی گذرا به وضعیت تولید کاغذ در جهان نشان میدهد که در
سال 1990 تولید جهانی خمیر وکاغذ 237 میلیون تن و مصرف كاغذ باطله ، 85 ميليون تن.
در سال 1997، نرخ مصرف كاغذهاي بازيافتي در12 كشور عمده توليد كننده كاغذ در دنيا
بدين ترتيب است: كره 73%، انگلستان 72%، آلمان 60%، ژاپن 54%، ايتاليا 49%، فرانسه
49%، آمريكا 39%، چين 38%، برزيل 34%، كانادا 24%، سوئد 17% و فنلاند 5%. اين
كشورها در مجموع، 80% توليد جهاني كاغذ در سال 1997 را به عهده داشتهاند و به طور
همزمان حدود 80% حجم كاغذهاي بازيافتي در دنيا را مصرف كردهاند. در سال 2000
توليد جهاني خمير و كاغذ 307 ميليون تن و مصرف كاغذ باطله 138 ميليون تن بوده است.
آنالیزها همچنین نشان میدهد که با ادامه رشد فعلی، نیاز است که تا سال 2020
تقریبا منابع جنگلی دو برابر گردند که بدون یک برنامه وسیع جنگل کاری و نهال کاری
امری دست نیافتنی به نظر میرسد. افزون بر این واقعیت فشارهای مردم و نهادهای زیست
محیطی در جهت حفاظت از جنگلها، استفاده از منابع فیبر جایگزین غیر جنگلی را جهت
تهیه خمیر و کاغذ اجتناب ناپذیر خواهد کرد.
میزان تولید و مصرف کاغذ در ایران
کارخانههای تولید کننده انواع کاغذ در کشور عبارتند از:
كاغذ چاپ و تحرير و روزنامه با ظرفيت اسمي 208 هزار تن در سال توسط شركتهاي كاغذ
پارس، چوب و كاغذ مازندران، كاغذ غرب و كاربن لس، كاغذهاي صنعتي و بسته بندي با
ظرفيت 530 هزار تن در سال توسط كارخانههاي چوكا، كهريزك و كاوه، ايران پاپيروس،
چوب و كاغذ مازندران، پارت و فارس كاغذ، اشتهارد تهران و مقواسازان متفرقه و
كاغذهاي بهداشتي با ظرفيت اسمي 35 هزارتن در سال توسط كارخانههاي لطيف، حرير
خوزستان و نوظهور توليد ميگردد.
متاسفانه آمار رسمی ميزان مصرف سالانه كاغذ در ايران در دست
نیست، آمارهای غیر رسمی مقدار مصرف انواع کاغذ و فرآورده های کاغذی را يك تا یک و
نيم ميليون تن برآورد کردهاند كه تنها 30 درصد آن توليد داخل است؛ مطابق آمار
گمرکات کشور ارزش واردات انواع کاغذ در هفت ماهه ابتدای سال 87 نسبت به مدت مشابه
سال 86، حدود 5/16 درصد افزایش یافته در حالی که طی همین مدت بیش از 32 درصد ارزش
صادرات آن کاهش یافت، همچنین در هفت ماهه ابتدای سال 87 ، 560 میلیون و 989 هزار و
541 کیلوگرم کاغذ به ارزش 631 میلیون و 657 هزار و 12 دلار جهت انواع مصرف به کشور
وارد شد. این میزان در هفت ماهه ابتدای سال 86، 566 میلیون و 859 هزار و 624
کیلوگرم به ارزش 541 میلیون و 979 هزار و 673 دلار بود که اگرچه به لحاظ وزن شش
میلیون کیلوگرم کاهش یافته اما به لحاظ ارزش 5/16 درصد افزایش نشان میدهد. بر
اساس آمار سازمان جهاني خواربار و كشاورزي در سال 2002 ميلادي مصرف سرانه كاغذ و
مقوا در آمريكا، كانادا، ژاپن، آلمان و كره جنوبي به ترتيب 54/307، 44/281،
66/249، 47/219 و 16/172 كيلوگرم و در كشورهاي تركيه، عربستان سعودي، مصر و
پاكستان به ترتيب 39/35، 97/19، 24/13، 88/8 كيلوگرم بوده است. مصرف سرانه كاغذ و
مقوا در ايران 15 تا 16 كيلوگرم است. با توجه به افزايش جمعيت كشور و افزايش مصرف
فراورده هاي كاغذي انتظار ميرود كه در طي سالهاي آتي نیز تقاضا برای انواع
فرآوردههاي كاغذي افزايش يابد.
ظرفيت اسمي مصرف چوب
مصرف چوب در سال 86
درصد فعاليت
1084000
467000
43
جدول1 : وضعيت ماده اوليه در
كارخانجات خمير و كاغذ كشور سال 86
کمبود منابع جنگلی و چوبی
کمبود منابع جنگلی و چوبی در کشور ما حقیقتی تلخ و انکار
ناپذیر است که به تبع آن کاهش ظرفیت تولید و حتی در موارد متعددی تعطیلی کارخانجات
صنایع چوب را درسالهای اخیر در پی داشته است، بر اساس مطالعات صورت گرفته، ارزش
زيست محيطي جنگلها تا 400 برابر ارزش آنها در توليد چوب است. مطابق با آمار
سازمان جنگلها بهره برداري از جنگلهاي شمال طي ده سال گذشته از 2 ميليون و 200
هزار متر به كمتر از يك ميليون مترمكعب رسيده و این به معنی كاهش پنجاه درصدی در
عرضه چوب به بازار مصرف است. با نگاهی به وضعیت جنگلهای شمال کشور - که تنها 5/7%
از مساحت کشور را در بر میگیر
مطالب مشابه :
کاغذ و روش های ساخت آن(پایه ششم ابتدایی)
گروه آموزش ابتدایی و عشایر الموت غربی - کاغذ و روش های ساخت آن(پایه ششم ابتدایی) -
اوکالیپتوس (Eucalyptus globulus)
چوب این درخت در صنعت کاغذسازی استفاده فراوانی دارد و بعلت زیبایی دریاچه اوان نگین الموت
بلاگ مهرینفر
چوب این درخت در صنعت کاغذسازی استفاده فراوانی دارد و بعلت ، استان قزوین (کوه الموت)
از چکارن چه میدانم؟
آسانپک قزوين, کارتن الموت در زمينه توليد کارتن و شرکتهای شركت صنايع کاغذسازی
بررسی بازار کارتن ومقوا در ایران
بزرگترين واحد توليد كنندة های ورق در كشور كارتن الموت و از طرف دیگر سیستم کاغذسازی
گيلان
انبوه غرب گیلان با نام چوکا در خلیفه آباد اسالم و یک کارخانه کاغذسازی در الموت ، رودبار
بازیافت محصولات چوبی گامی مثبت در جهت استفاده بهینه از پسماند محصولات چوبی
کاغذ الموت. ایفا میکنند، بهطوریکه امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، صنعت کاغذسازی
برچسب :
کاغذسازی الموت