شركت سرمايه گذاري تامين اجتماعي (قسمت دوم)

الف) مقدمه

در مقاله قبلي تحت عنوان (( شركت سرمايه گذاري تامين اجتماعي (قسمت اول) )) به اين نكته كليدي اشاره نموديم كه هدف سازمان تامين اجتماعي از تشكيل شركت هاي سرمايه گذاري حفظ و ارتقاء ارزش واقعي ذخاير بيمه شدگان سازمان تامين اجتماعي مي باشد.

و در پايان بحث اينگونه نتيجه گيري نموديم كه:

1_ یک نظام تامین اجتماعی موفق باید اهداف مشخصی را دنبال کرده و ارتباطات مالی مشخصی با دولت داشته باشد و در تابعیت تاثیرات سیاسی قرار نگیرد.

2_ تداوم پذیری برنامه های مالی تامین اجتماعی بر سه محور قرار دارد: میزان سود، مشارکت و تخصیص منابع که این سه عامل همگی به هم ارتباط دارند.

3_ نقش تخصیص منابع، ارسال بازگشت قابل ملاحظه سرمایه مرتبط با میزان سود و مشارکت است.

4_ مدیریت موانع مخاطره آمیز باید تضمین نماید که بازگشت کل سرمایه ممکن است و از احتمال موفقیت زیادی هم برخوردار است.

5_ چند شاخه کردن سرمایه گذاری، بهترین راه کار کاهش موانع مخاطره آمیز مرتبط با دستیابی به بازگشت سرمایه ها می باشد.

6_ نباید اجازه داد که تصمیمات سرمایه گذاری توسط هیچ عامل دیگری جزاز طریق آنچه که مورد نیاز مرتفع ساختن و هماهنگ کردن مشارکت ها و تعهدات است هدایت شود.

7_ به منظور تضمین ثبات مالی، موارد ذیل باید حاصل شوند:

7.1. تخصیص منابع باید بازگشت کافی سرمایه را جهت پرداخت بدهی ها تضمین سازد.

7.2. تخصیص منابع باید توان مقابله با خطر و کاهش آنرا داشته باشد، از طریق: پراکندگی جغرافیایی، ایجاد طبقات مختلف سرمایه ای و حمایت از عوامل تشکیل دهنده اقتصاد کلان کشور.

ب) بحث اصلي

در اين بخش از مقاله سعي داريم تا به شستا يا همان (( شركت سرمايه گذاري تامين اجتماعي )) بپردازيم و به چند سوال مبهم و كليدي شما پاسخ دهيم:

شستا در تاريخ ششم فروردين سال 1365 تحت عنوان يك شركت سهامي خاص با سرمايه اوليه 20 ميليارد ريال (دو ميليارد تومان) تاسيس شد.

هدف اصلي شستا مديريت كار آمد منابع مالي با رويكرد سودآوري و خلق ارزش افزوده حداكثري در بازار سرمايه داخلي و خارجي بود و كسب اين هدف را از طريق انجام فعاليت هاي توليدي، خدماتي و بازرگاني در دستور كار خويش قرار داد.

توجه داشته باشيم، شستا تلاش مي نمود تا در كنار حفظ و ارتقا ارزش واقعي ذخائر بيمه شدگان (همان هدف آرماني) بخش وسيعي از منابع لازم جهت پرداخت مستمري مستمري بگيران سازمان تامين اجتماعي (بازنشستگان) را تامين نمايد. در ادامه مقاله خواهيم داد تا كنون چه ميزان از اين هدف دوم محقق شده است.

شستا و هلدينگ هاي آن مجموعه عظيم و وسوسه انگيزي مي باشند. بر اساس آمار و اطلاعات نسبتا دقيق ارزش معاملات شستا و هلدينگ هاي آن در سال مالي 1389 تقريبا معادل 10% كل معاملات بورس مي باشد.

شستا هشت هلدينگ با 126 شركت زير مجموعه آن به شرح ذيل دارد:

- هلدينگ صنايع نفت و گاز و پتروشيمي با 39 شركت

- هلدينگ سيمان با 27 شركت

- هلدينگ صنايع عمومي با 25 شركت

- هلدينگ صنايع معدني و فلزي با 13 شركت

- هلدينگ داروئي با 10 شركت

- هلدينگ حمل و نقل، ساختماني و عمراني با 10 شركت

- هلدينگ صنايع بيمه، مالي و بانك با 1 شركت

- هلدينگ صنايع نوين با 1 شركت

قابل ذكر است كه در حال حاضر شركت هاي شستا سهم عمده اي در توليد بازار را دارند براي مثال:

- 32% توليد دارو و همچنين 41% توزيع دارو توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 35% سيمان توليدي كشور توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 20% حمل و نقل دريائي بار محموله هاي ايران توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 71% جابجائي ريلي توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 50% حمل و نقل نفتي توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 32% قير توليدي كشور توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 26% گاز مايع كشور توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- 36% مس نوردي و اكستروژن كشور توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

- و بسياري از كالاهاي مختلف شيميائي و پتروشيمائي كه بخش قابل توجهي از توليدات آنها توسط سرمايه گذاري شركت هاي شستا انجام مي پذيرد.

همانطور كه مشاهده مي فرمائيد،

اهميت و تنوع زياد اين كالا ها و خدمات

فراگير بودن آنها در صنعت و تجارت كشور و

ضريب نفوذ بالاي تبعات هر گونه تغييرات مرتبط با آن

از شستا در نزد افكار عمومي و مطبوعات يك غول اقتصادي ساخته است تا انجا كه اقتصادي بودن اين شبه غول كه البته وابسته به سازمان تامين اجتماعي است؛ موجب گشته كه قريب به اتفاق فكر كنند كه همه سازمان تامين اجتماعي همين شستا يعني يك شركت اقتصادي بزرگ مي باشد.

و به همين دليل سازمان تامين اجتماعي را يك سازمان اقتصادي و بعضا بدليل عدم اطلاعات آن را يك سازمان صنعتي تلقي مي نمايند.

و فراموش مي كنند كه اين سازمان يك سازمان اجتماعي – اقتصادي Socio-Economic Organization مي باشد و وجه اجتماعي آن قالب بر وجه اقتصادي آن مي باشد.

بر اساس اطلاعات غير رسمي بالاي 90 درصد هزينه هاي سازمان تامين اجتماعي از محل وجوه اخذ شده بابت حق بيمه تامين مي شود و درصد كمي از آن از ساير منايع همچون فعاليت هاي اقتصادي شستا تامين مي گردد. ضمنا مي بينيد كه نامش سازمان تامين اجتماعي است. تامين اجتماعي

بلي گاهي فراموش مي كنيم كه سازمان تامين اجتماعي:

- 481 شعبه ثابت، 80 شعبه اقماری و 140 کارگزاری رسمی ارائه‌دهنده خدمات در حوزه بیمه‌ای دارد.

- فراموش مي كنيم كه اين سازمان پوشش 29 میلیون بیمه شده و مستمری‌بگیر اصلی و افراد تحت تكفل آنها به عهده دارد كه جمعیتی بالغ بر 63 درصد جمعیت شهری و یا به عبارتی 43 درصد جمعیت كشور را تشکیل می دهند.

- فراموش مي كنيم كه تقریباً تمام افرادی كه در حوزه صنعت و تولید و خدمات مشغول به كار هستند تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند.

- فراموش مي كنيم كه در 560 شهر، شهرستان و قطب های صنعتی کشور، سازمان تامين اجتماعي نزدیك به 68 بیمارستان، 7 كلینیك و 270 مركز درمانی با استعداد بیش از 12 هزار تخت بیمارستانی در حوزه درمان مستقیم را دارد.

- فراموش مي كنيم كه این سازمان دومین تولیدكننده درمان در کشور است.

- فراموش مي كنيم كه اين سازمان جمعیتی بیش از 29 میلیون نفر را تحت پوشش نظام درمانی خود دارد و بنابراین بزرگترین خریدار درمان در كشور است.

- فراموش مي كنيم كه اين سازمان در برابر حق بیمه‌ای كه دریافت می‌كند بیش از 20 نوع خدمت از جمله پرداخت مستمری بازنشستگی، از كار افتادگی، بازماندگی، خدمات درمانی، غرامت دستمزد ایام بیماری، غرامت دستمزد ایام بارداری، غرامت نقض عضو، غرامت فوت، كمك ازدواج و هزینه كفن و دفن و.... را ارائه می نماید.

و فقط چسبيده ايم به اينكه اين سازمان شستا را دارد. شستا ي اغوا كننده و اشتها آور

- به راستي يادمان مي رود كه با يك تصويب قانون اشتباه و افزايش يك درصدي ناگهاني تعداد مستمري بگيران، هزينه هاي حمايت هاي بلند مدت سازمان دو برابر مي شود.

- يادمان مي رود كه صندلی مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی و مدیران کلان سیاست گذار وابسته به وی، در هر دقیقه دارای گردش مالی 218 میلیون تومان می باشد و يادمان مي رود هزينه فرصت هاي از دست رفته چقدر سنگين است.

وجود شستا و هدف از تاسيس آن خلق خير و بركت براي سازمان تامين اجتماعي بوده و هست و كسي منكر آن نيست و اينكه كاركرد و يا بازدهي اقتصادي آن را ارزيابي كنيم امري است كه مستلزم مقايسه بازدهي شستا با بازدهي بورس و همچنين مستلزم مقايسه بازدهي شستا با بازدهي ساير شركت هاي سرمايه گذاري مانند شركت هاي سرمايه گذاري بانك ها، غدير و ... مي باشد و انشالله اين موضوع را در بخش سوم اين نوشتار در آينده پي خواهيم گرفت. اما بحث اين است كه در يك نگاه كلي و بنا به تحقيقي علمي و كارشناسي كه با عنوان " بازتوزيع درآمد در صندوق تامين اجتماعي و اثر تورم بر آن" در شماره 45، سال پانزدهم، زمستان 89 صفحات 139 تا 180 فصلنامه علمي - پژوهشي مركز تحقيقات اقتصاد ايران وابسته به دانشگاه علامه طباطبائي انتشار يافته است، مستمري بگيران سازمان تامين اجتماعي كه در بازه زماني سال هاي 1354 تا 1383 بيمه پرداز بوده و پس از آن مستمري بگير شده اند و با فروض

الف) سابقه بيمه پردازي متوسط 26 سال

ب) شاخص اميد به زندگي مردان 72 و زنان 74

ج) متوسط سن بازنشستگي 57 سال

د) متوسط طول زندگي مستمري بگير اصلي پس از بازنشستگي تا فوت 14 سال

ه) استفاده بازماندگان مستمري بگيران اصلي فوت شده شش سال پس از فوت وي

و) نرخ تنزيل 19%

اين نتيجه حاصل شده است كه مطالعه جريان نقدي پرداخت ها و دريافت هاي يك مستمري بگير فرضي حاكي از آن است كه نرخ بايسته سرمايه گذاري او در صندوق تامين اجتماعي ( IRR: Internal Rate of Returne) معادل 53% مي باشد.

جالب است در صندوقي سرمايه گذاري كرده ايم كه 53% نرخ سود سرمايه گذاري آن مي باشد.

كدام بانك يا موسسه مالي اعتباري اينقدر بخشنده و سخاوتمند مي باشد كه چنين نرخ سودي را به ما بدهد و علاوه بر آن 20 نوع خدمات ديگر نيز به ما ارائه نمايد، بخشي از هزينه هاي درمان را نيز تامين نمايد. اگر قبل از بازنشستگي از كار افتاده شديم يا فوت كرديم به داد ما و خانواده ما برسد و حتي در روز مرگ ما نيز در سرار مزار خانواده ما را حمايت و ياري نمايد.

واقعا درود براين كاركرد اجتماعي خوب و ارزشمند. ولي يادمان رفت اين 53% سودي كه به ما مي دهد با لحاظ ضريب تكاثر كه در آن اعمال خواهد شد، از كجا در مي آورد؟ از شستا؟

بانك ها معمولا از ضريب تكاثري 4 تا 5 برابر استفاده مي كنند يعني اگر شما يك سپرده بانكي با نرخ سود 20 درصد در سال در يك بانك افتتاح نمايد بانك مي تواند با اين مبلغ تقريبا به 4 الي 5 نفر وام هاي 20 درصدي بدهد و از سود مازاد آن هم خرج كارمندان خودش را بدهد، هم سود كند و هم سود شما را بدهد. آيا شستا نيز همين طور رفتار مي نمايد؟

يك مطالعه اوليه از بازده كل سرمايه گذاري ها در شستا يعني ( نسبت سود خالص پس از ماليات به مجموع سرمايه گذاري ها) در چند سال عملكرد شستا نشان مي دهد اين مقدار بين 21 تا 24 درصد بوده است. اصلا خوش بين باشيم 30% پس مالتفاوت چه مي شود منظورم 23% مانده است؟ اينها سوال هستند و فكر نكنيد كنايه هستند و خوشحال مي شوم اگر كسي مي داند براي افزايش اطلاعات بنده بفرمايند.

البته بايد به ادعاي شستا نيز توجه نمود و يكطرفه به قاضي نرفت:

ادعاي شستا اين است كه چنانچه سازمان تامين اجتماعي منابعي را كه به صورت نقد و اموال و سهام به عنوان سرمايه در اختيار شستا قرار داده است در مقاطع تاريخي خود، در سپرده هاي بلند مدت بانكي ( با فرض سپرده گذاري بلند مدت مجدد بازده سپرده) قرار مي داد، در خرداد 87 مبلغي برابر 59292 ميليارد ريال در سپرده خود موجودي مي داشت در حالي كه شستا ادعا دارد كمترين تخمين ارزش روز سرمايه گذاري شستا در سهام شركت ها معادل 69351 ميليارد ريال يعني 17% بيشتر است.

ادعاي قابل بحثي است و خوشحال مي شوم اساتيد فن و كارشناسان محترم خبره در خصوص آن بحث نمايند.

البته با لحاظ هزينه هاي تهديدات مرتبط بر آن براي سازمان تامين اجتماعي و لحاظ نمودن نرخ قابل قبول بازگشت سرمايه در مقايسه با سرمايه گذاري هاي مشابه و بازار بورس بين المللي و يا همين بازار مسكن لاعلاج مملكت خودمان و يا لحاظ كاهش مخاطرات سرمايه گذاري و يا لحاظ تبعات سياسي و رانت هاي اقتصادي و غيره و ذالك

خوب البته شستا مزيت حفظ ارزش دارائي هاي در اختيار خويش را در مقابل اثرات تورمي تا حدود زيادي داشته است و سپرده هاي بانكي چنين مزيتي را ندارند ولي چرا ما با بايد وضعيت خودمان را با وضعيت سپرده گذاري در بانك مقايسه كنيم؟ آيا شاخص مناسب ديگري وجود ندارد؟

ج) نتيجه گيري

خلاصه كلام آنكه انشالله شستا پر بازده ترين شركت سرمايه گذاري كشور و برخوردار از بالاترين سطوح توانمندي مديريتي، تكنولوژيكي و سرمايه انساني باشد ولي درآمد هاي بيمه اي سازمان را دريابيم و براي حفظ و گسترش آن تلاش كنيم.

من در وبلاگ آقاي حيدري يك مقاله اي را خواندم با عنوان (( فرار بيمه اي بزرگ براي استثمار بيشتر كارگران )) كه در آن اشاره به قانون جديد التصويبي داشت كه حاكي از (( عدم لزوم بيمه مجدد اجباري شاغلين فصلي و ساكنين شهرهاي با جمعيت كمتر از 20 هزار نفر كه نزد صندوق بيمه اجتماعي روستائيان و عشاير بيمه هستند )) نزد سازمان تامين اجتماعي مي باشد و توسط مجلس تصويب شده است و وقتي اين مقاله را خواندم غم تمام دلم را فرا گرفت و با استفاده از اطلاعات سرشماري سال 1385 در خصوص شهر هائي با جمعيت كمتر از بيست هزار نفر يك حساب سر انگشتي كردم و ديدم كه در صورت اجراي اين قانون از 19 استان كشور با 465 شهر قريب به 290 شهر زير 20000 نفر هستند يعني 62% اين شهر ها زير 20000 نفر هستند. يعني واقعا واويلا زيرا بسياري از كارخانه ها و مراكز صنعتي همچون شهر صنعتي اشتهارد در حومه شهر هاي بزرگ و اغلب در شهر هاي كمتر از 20000 جمعيت قرار دارد و اين بدان معني است كه تامين اجتماعي 70% پتانسيل جمعيت مخاطب خود را از دست خواهد داد. اگر اينطور باشد كه بايستي فاتحه را خواند براي مثال از 61 شهر استان آذربايجان شرقي 49 شهر يعني 80 درصد شهر هاي زير 20000 نفر هستند و يا مازندران با جمعيت 3 ميليون نفري در 43 شهر را بايستي در تامين اجتماعي به فراموشي سپرد؟!

خوب حالا صرفا بچسبيم به شستا

اگر واقعا انگیزه دل سوزاندن برای این صندوق مشاع بین النسلی وجود دارد، این تهدید را بايد جدی گرفت و شوخی و مزاح و مباحثه طلبگی را كنار گذاشت.

اگر تبعات این طرح را آنالیز کنیم این طور که به نظر می رسد ما حتی در استان تهران نیز 37% جامعه هدف خود را از دست می دهیم و در سمنان 71% زتجان 78% خراسان شمالی 67% خراسان حنوبی 87% چهار محال بختیاری 78% ایلام 81% اردبیل 79% آذربایجان غربی 61% و شرقی 80% قم 83% کردستان 58% کهکیلویه 80% ارستان 61% و مرکزی 79% مخاطبان تامین اجتماعی از دست خواهند رفت.

پس متوجه مي شويد عرض بنده اين است كه الان الويت ها را دريابيم.

اميدوارم حق تعالي به همه خدمتگزاران صديق اين صندوق اجري شايسته عنايت فرمايد.

منابع:

- سايت رسمي شركت شستا http://www.ssic.ir

- سايت رسمي سازمان تامين اجتماعي http://www.tamin.ir

- بازتوزيع درآمد در صندوق تامين اجتماعي و اثر تورم بر آن، رضا منوچهري راد، علي محمد كيمياگري، فصلنامه علمي - پژوهشي مركز تحقيقات اقتصاد ايران، شماره 45، سال پانزدهم، زمستان 89 صفحات 139 تا 180

شركت سرمايه گذاري تامين اجتماعي (قسمت دوم)

مطالب مشابه :

مشاهده سوابق بيمه‌شدگان در سايت رسمي صندوق تأمين‌اجتماعي

مشاهده سوابق بيمه‌شدگان در سايت رسمي تامين‌اجتماعي

خصوصي سازي بازرسي كار و تحديد كارگزاريهاي رسمي تامين اجتماعي ، چرا؟

چهره های ماندگار تامین اجتماعی

در بودجه سال جاري سازمان تامين اجتماعي پيش بيني شده است:

شركت سرمايه گذاري تامين اجتماعي (قسمت دوم)

« آواز ابوعطاء در سازمان تامين اجتماعي»

سامانه جامع اطلاعات بیمه شدگان تامین اجتماعی

بازيافت حق بيمه