فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه در مدارس
رسالت آموزش و پرورش در هر کشوری تقویت نگرش انسانی به زندگی وارتقای فلسفه آن و ایجاد توانایی در افراد جامعه برای زندگی سالم و سازنده است.
یکی از ویژگی‌های آموزش و پرورش پیشرفته و مدرن، توجه ویژه بهفعالیت‌هایی است که دانش‌آموزان در بیرون از کلاس و مدرسه انجام می‌دهند. این قبیلفعالیت‌ها بدون شک بیشتر از فعالیت‌های کلاسی در رشد دانش‌آموزان مؤثر هستند. بردستگاه تعلیم و تربیت هر کشوری واجب است در راستای این مهم وارد عرصه شده و زمینه‌های اجرایی این فرایند را فراهم آورد.
توسعه و غنی‌سازی فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه با توجه بهرویکرد نسبتاً متمرکز برنامه‌ریزی درسی و توجه کافی نداشتن به رشد مهارت‌هایاجتماعی، عاطفی و شناختی فراگیران و در فرآیند یاددهی- یادگیری، لازم است برایتعدیل نارسایی و کاستی‌های برنامه درسی، توجه به علایق و استعدادها، پاسخ بهنیازهای فردی، غنی‌سازی اوقات فراغت، پاسخ به تحولات پرشتاب دنیای امروز و تعمیقفرآیند یاددهی- یادگیری، فعالیت‌هایی در قالب مکمل و فوق‌برنامه برای اجرا درمدارس در نظر گرفته شود.
برای روشن شدن فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه درسی، نخست آنها راتعریف می کنیم.
فعالیت فوق‌برنامه و مکمل چیست؟
فرآیند یاددهی و یادگیری، فرآیند دو جانبه‌ای است که در آن یاددهی با ابتکار و خلاقیت معلم و یادگیری بر اساس مفاهیم و اهداف درس است به نحوی که هر دو طرف فرآیند، معلم و متعلّم در این فعالیت مشارکت داشته باشند. به فعالیت‌هایی که بر اساس نوآوری و ابتکار معلمین در کنار تدریس و بر اساس آموزش مفاهیم و اهداف درس به کار گرفته شوند و در داخل یا خارج کلاس انجام شود، فعالیت مکمل گفته می‌شود. فعالیت مکمل، فعالیتی است که بر مبنای دروس یک موضوع درسی، نظیرفارسی، علوم تجربی، تعلیمات‌دینی و غیره طراحی می‌شود. چنانچه این فعالیت‌ها با توجه به شرایط خاص منطقه‌ای یا اقلیمی باشد و یا در راستای آموزش استعدادهای خاص فراگیران باشد، فعالیت فوق‌برنامه گفته می‌شود.
هدف فعالیت مکمل، تعمیق یادگیری دانش‌آموز و ایجاد فرصت برایاندیشیدن درباره مفاهیم و تمرین مهارت‌هاست. فعالیت‌های کمک برنامه(مکمل) به آندسته از فعالیت‌های دانش‌آموزان که نیازمند حدی از نظارت و سرپرستی از ناحیه مدیریتآموزشگاه است و متفاوت از آموزش کلاسی است، اطلاق می‌شود. ولی با این حال بخش مهمیاز نظام تربیتی مدرسه مانند ورزش، گروه‌های دانش‌آموزی و روزنامه دیواری است. درمنابع دیگر این واژه مهم را گسترده کرده‌اند و آن را به صورت عمیق‌تری در چارچوببرنامه مدرسه قرار داده‌اند و آن را به نوعی از فعالیت‌های فوق‌برنامه متمایز کرده‌اند.
اهمیت فعالیت فوق‌برنامه و مکمل:
در مدارس هدف انتقال دانش نیست زیرا دستگاه‌ها بهتر دانش را منتقل می‌کنند. بلکه هدف مدارس یاد دادن است یعنی ایجاد شرایط برای یادگیری. مدارس به ویژه مقاطع ابتدایی و راهنمایی محل کشف و بروز استعدادهای افراد و تمرین و تثبیت آنهاست. مدیران و معلمان به طور موثر در برنامه یادگیری و رضایت دانش‌آموزان و فعالیت‌های بهبود و ارتقای مستمر کیفیت نقش دارند. کیفیت چیزی نیست که بتوان به مدرسه تزریق کرد، تحقق کیفیت نیازمند مشارکت صادقانه همه کارکنان و معلمان و عوامل مدرسه است.
کار معلم و مربیان هنرمند این است که با فعالیت‌های زنده و پویا و با ایجاد لحظه‌های نشاط آور مفاهیم را به فراگیران عرضه کنند، نه آنکه به عنوان یک وظیفه مکانیکی، بدون تحریک اشتیاق دانش‌آموز و بدون نوآوری و خلاقیت، تنها ذهن دانش‌آموز نباید صرفاً مکانی برای انباشتن اطلاعات و محتویات کتاب باشد، بلکه باید به رشد همه جانبه دانش به صورت یک جانبه و مستقیم مطالب را ارائه کنند. فراگرفتن علوم با نشستن بر روی نیمکت مدرسه و گوش دادن به سخنان معلم میسر نیست شاید آموزش صرف صورت گیرد اما در آموزش واقعی باید دانش‌آموز از کلاس بیرون بیاید و وارد زندگی و اجتماع شود. فراهم نمودن این فرصت برای دانش‌آموز باعث می‌شود تا ذهن فراگیر را برانگیزاند و او را به سوال و کنجکاوی کشانده، محرّک فکر، جهت دستیابی به نوآوری و خلاقیت شود. همچنین در مدرسه طوری برنامه‌ریزی شود که معلم و دانش‌آموز اندیشه خلاق خود را به کار ببندند و مهارت‌هایی مانند تفکر حل مسئله و تصمیم‌گیری را کسب کنند. دانش‌آموز را باید آموزش داد تا مهارت و دانش را بیاموزد نه آنکه چیزی را به او القاء کرد. هدف، پرورش استعدادهاست.
فعالیت فوق‌برنامه درسی:
فعالیت فوق‌برنامه، فعالیتی است که برای حفظ انگیزه و ایجادچالش در یادگیرنده به منظور تجربه در فضای آزاد و در عین حال مرتبط با موضوع‌هایدرسی طراحی می‌شود. دامنه‌ای که برای فعالیت‌های فوق‌برنامه در نظر گرفته می‌شود ازمدرسه تا فضاهای بیرون مدرسه است. فعالیت‌های فوق‌برنامه را الزاماً معلم طراحی نمی‌کند، اما معلم می‌تواند به عنوان عامل اصلی و محوری در طراحی فعالیت‌های فوق‌برنامهدرسی پذیرفته شود.
فعالیت‌های فوق‌برنامه:
مطابق برخی از فرهنگ‌ها و دانشنامه‌ها مجموعه‌ای از فعالیت‌ها وتجربیات دانش‌آموزان است که به خارج از حیطه کلاس درس(دروس آکادمیک) مربوط می‌شود.فعالیت‌های تقریباً غیررسمی که به کلاس و حتی گاهی به مدرسه محدود نیستند و بیش ازهر عامل دیگر از میزان علاقه، تجربه و قدرت ابتکار معلم و دانش‌آموزان و مدرسهمتأثر می‌شوند. این گونه فعالیت‌های تربیتی را در مقابل فعالیت‌های تربیتی برنامه‌ریزی شده(رسمی) فعالیت‌های فوق‌برنامه یا فعالیت‌های غیررسمی می‌نامند. فعالیت‌هایفوق‌برنامه تحصیلی با اصطلاحات مختلفی تعبیر می‌شود که معروف‌ترین آنها عبارتند ازفعالیت‌های فوق‌برنامه، خارج از کلاس، غیررسمی و کمک برنامه‌ای.
ویژگی‌های فعالیت‌های مکمل:
فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه باید ویژگی‌های زیر را داراباشند:
1- در راستا یا هم جهت و همسو با محتوای برنامه درسی رسمی باشد.
2- همخوان با سن رشد عقلی، عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان باشد.
3- انگیزه را در دانش‌آموزان تقویت کند.
4- دشواری باید در سطحی متوسط باشد، فعالیت‌های پیش پا افتادهارزش صرف وقت از سوی یادگیرنده را ندارد و فعالیت‌های دشوار، به صورت غیرقابل انجامرخ می‌نماید.
5- برای انجام آن نیاز به همیاری باشد. یعنی برای انجام فعالیت، یادگیرندگان بتوانند با یکدیگر همیاری کنند.
6- زمان بَر نباشد. هر فعالیت باید زمان معقولی داشته باشد.فعالیت‌های طولانی خسته کننده و خارج از حیطه تحمل دانش‌آموزان است، به ویژه دانش‌آموزان دوره ابتدایی.
7- بر محور روش‌های نوین تدریس بنا شود.
8- بر سازندگی دانش یا معنادار کردن اطلاعات تاکید کند.
9- به عنوان بخشی از فرآیند فعالیت‌های مدرسه تلقی شود و رابطهتنگاتنگ با برنامه رسمی مدرسه داشته باشد.
10- به گونه‌ای طراحی شود که منجر به مشارکت فعال دانش‌آموزگردد.
11- به گونه‌ای طراحی شود که ضمن برخورداری از تنوع و انعطافپذیری لازم در محتوا و روش‌ها، با ارائه تجربیات دلپذیر و جذاب، در راستای خوشایند کردن برنامه و ساعات زندگی مدرسه‌ای باشد.
12- علاوه بر برانگیختن رغبت و اشتیاق دانش‌آموزان منجر بهمشارکت همگی آنان شود.
13- در طراحی اینگونه فعالیت‌ها با بهره‌گیری از روش‌هایغیرمستقیم علاوه بر جنبه‌های شناختی، تاکید بیشتری بر ابعاد مهارتی و نگرشی دانش‌آموزان می‌شود.
14- اینگونه فعالیت‌ها اساساً باید متناسب با استعدادها وتوانمندی‌های محلی و منطقه‌ای و ویژگی‌ها و امکانات خاص هر مدرسه طراحی و سازماندهیشود.
15- در طراحی این فعالیت‌ها، بر رعایت اصل فرآیند محوری به جاینتیجه محوری، تاکید می‌شود(چگونگی انجام فعالیت دانش‌آموز مهم است نه نتیجه‌کار او).
فواید فعالیت‌های فوق‌برنامه:
فواید فعالیت‌های فوق‌برنامه را می‌توان اینگونه خلاصه کرد:
- دانش‌آموز احساس می‌کند وجود دارد.
ـ دانش‌آموز فرصتی برای نشان دادن خویشتن پیدا می‌کند.
ـ خلاقیت‌ها فرصت رشد پیدا می‌کنند.
ـ شرایط انضباطی خیلی سبک می‌شود چون دانش‌آموز تخلیه شده است.
ـ بهترین فرصت برای یادگیری‌های متعدد و متنوع همچون هنر، صنعتو غیره است.
ـ فرصتی است که دانش‌آموز ارتباطات انسانی و کارهای جمعی را یادبگیرد، حق و وظیفه را بیاموزد و تمرین و تجربه کند.
ـ امتحان ندارد، هر درسی امتحان داشته باشد، متاسفانه خود به خودنفرت ایجاد می‌کند.
ـ فرصتی است برای دانش‌آموز تا آموخته‌های خود را در میدانزندگی و عمل به کار گیرد.
فهرست برخی از راهبردهای پیشنهادی:
تهیه آلبوم عکس، تهیه مجموعه(کلکسیون)، رسم نقشه، بازدید ازمراکز(علمی، فرهنگی، تاریخی و غیره) تصویرگری، نقاشی، خوشنویسی، داستان نویسی،شعر، قصه گویی، موسیقی، نمایشنامه‌نویسی، طراحی، حجم‌سازی، هنرهای دستی، کاریکاتور،طنز، اوریگامی(هنر تازدن و بازی با کاغذ)، عکاسی، عروسک‌سازی، عروسک‌گردانی، گزارش‌نویسی، پرورش گل و گیاه، کتاب‌خوانی، خلاصه‌نویسی کتاب، فیلم، نمایش، تحقیق، ریتم‌سازی، تهیه روزنامه‌دیواری، تهیه مقاله، انجام مصاحبه و تهیه گزارش و غیره.
افزون بر موارد پیشنهادی، معلمان نیز می‌توانند از راهبردهایگوناگون دیگری برای عرضه به فراگیران استفاده کنند.
مراحل طراحی فعالیت فوق‌برنامه:
اهداف وزارت آموزش و پرورش بسیار کلی است؛ مدارس باید بر حسب دوره تحصیلی و با نگاه به اهداف کلی، اهداف اختصاصی، تفصیلی و قابل دستیابی خود را تدوین کنند. به همین دلیل لازم است در ابتدای سال تحصیلی هدف‌گذاری یک‌ساله برای مدرسه صورت گیرد و اهداف در حیطه‌های آموزشی، فرهنگی تربیتی و سپس خدماتی و رفاهی به ترتیب اولویت‌بندی و مشخص گردد. بعد از تعیین اهداف باید درصدد باشیم در برنامه زمانی معین شده با شیوه‌های مؤثر به نتیجه مطلوب و دلخواه برسیم. در تنظیم فعالیت فوق‌برنامه این آموزشگاه مراحل ذیل انجام می‌گیرد:
1- نیاز سنجی: محور فعالیت با توجه به سن، جنس و موقعیت دانش‌آموزان و با توجه به علایق و نیازهای فراگیران خواهد بود.
2- انتخاب نوع فعالیت: با توجه به نیازهای اعلام شده و با توجه به امکانات و منابع، هر کدام از اعضای شورای مدرسه می‌توانند پیشنهاداتی را ارائه نمایند و از بین برنامه‌ها و فعالیت‌های پیشنهادی بهترین برنامه‌ها انتخاب شود. مشارکت معلمین در تدوین فعالیت‌های فوق‌برنامه این احساس را برای معلم ایجاد می‌کند که به تعمیق یادگیری فراگیر کمک خواهد کرد. لازم به ذکر است موافقت اولیاء و مشارکت آنها هم نقش مهمی در تسهیل این امر خواهد داشت.
3- تعیین اهداف: در انتخاب بهترین پیشنهاد و بهترین برنامه باید توجه داشت این نوع برنامه تا چه اندازه حیطه‌های سه گانه یادگیری را در بر می‌گیرد(حوزه شناختی، حوزه مهارتی و حوزه نگرشی)، هر چه تفکر خلاق دانش‌آموز را بیشتر برانگیزد و انگیزه را بیشتر تقویت کند، فعالیت مناسب‌تری خواهد بود.
4- اجرای فعالیت: با مشارکت کلیه‌ی عوامل دخیل در امر آموزش فعالیت‌های فوق‌برنامه انتخاب شده با توجه به نوع فعالیت و زمانی که برای اجرای آن لازم است، چیدمان و اجرا می‌گردد.
5- ارزیابی: پس از اجرای فعالیت فوق‌برنامه لازم است میزان اثربخشی و تحقق اهدافی که بر این برنامه مترتب بوده را ارزیابی کرد که آیا دانش‌آموز به این سطح از یادگیری، مهارت یا نگرش دست یافته است یا خیر. در صورت حصول نتیجه مطلوب در پایان ارزیابی می‌توان این فعالیت را در بوته تجارب موفق مدیریتی قرار داد.
نمونه‌هایی از تکلیف‌ها و فعالیت‌های پیشنهادی:
درس ریاضی: ساخت وسایل آموزشی متناسب با درس‌های کتاب، طرح بازی‌های ریاضی،هوش، معما و جدول‌هایی پیرامون موضوع‌های ریاضی متناسب با درس، کاربرد مهارت‌هایریاضی در زندگی از جمله اندازه‌گیری و مدل‌سازی، مطالعه کتاب‌های غیردرسی مرتبط بادرس‌های ریاضی، انجام مطالعات و تحقیقات جنبی در زمینه درس ریاضی، تهیه نشریه‌دیواری درباره مسائل ریاضی.
درس علوم‌تجربی: مصاحبه با افراد مطلع و متخصص و تهیه گزارش درباره موضوع‌هایگوناگون مرتبط با درس، ساخت ابزار و وسایل متناسب با موضوع‌های درسی، انجام آزمایش‌های مرتبط با موضوع‌های درسی و گزارش به کلاس، مطالعه‌ی کتاب‌های غیردرسی مرتبط بادرس و گزارش به کلاس، تهیه‌ی مقاله پیرامون سلامتی و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی،تهیه و ارائه نمونه‌های مختلفی از گیاهان و اشیای مرتبط با درس.
درس هنر: ساخت وسایل با استفاده از مواد ساده و دور ریختنی، شرکت در گروهنمایش و سرود مدرسه، شرکت در مسابقه‌های هنری مانند خوشنویسی، نقاشی، کاردستی، ساختیک وسیله ابتکاری و توضیح چگونگی ساخت آن و تهیه یک گزارش در مورد بازدید ازنمایشگاه‌های هنری.
درس تربیت‌بدنی: شرکت در گروه‌ها و برنامه‌های ورزشی، تهیه‌ی گزارش کوتاه ازفعالیت‌های ورزشی داخل و خارج از مدرسه، تهیه نشریه‌ی دیواری ورزشی، تهیه‌ی گزارشکوتاه پیرامون یکی از ورزش‌های محلی و بومی، شرکت فعال در گروه‌ها و مسابقات ورزشیو ورزش صبحگاهی.
درس فارسی(بخوانیم): حضور در کتابخانه و مطالعه کتاب‌های داستانی و ارائه خلاصه آنها در کلاس(شفاهی)، تهیه یک متن کوتاه(بهداشتی، اخلاقی، علمی و مذهبی) و خواندن آندر یکی از مناسبت‌ها، شرکت فعال در مسابقه‌های شعر و داستان‌نویسی، داستان‌گویی درکلاس و در مراسم مختلف و مناسبت‌ها، بیان دیدگاه‌های خود پیرامون مباحث درسی و بیانمطالب مناسب در کلاس درس.
درس فارسی(بنویسیم): خلاصه نویسی مطالب مختلف و متناسب با موضوع‌های درسی، توصیفمنظره‌ها، حادثه‌های طبیعی و وقایع روزمره محل زندگی خود، بیان خاطره‌ها و تجربه‌های خود و اظهار نظر در مورد مسائل اجتماعی و بهداشتی، تهیه روزنامه دیواری باموضوع‌های مختلف و مناسب، شرکت در مسابقات خوشنویسی و خط تحریری، انجام نمونهفعالیت‌های کتاب بنویسیم فارسی، نوشتن شعرهای کودکانه از مجله‌ها و نشریه‌های مخصوصکودکان.
فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه در چند کشور:
1- سوئد:
تنظیم فعالیت‌های تربیتی مدرسه در کشور سوئد تا حد زیادی دراختیار مدرسه، معلمان و والدین دانش‌آموزان است. یکی از نکات ارزشمند نقش موثری استکه به دانش‌آموزان در برنامه‌ریزی فعالیت‌ها داده می‌شود، امکانات و فعالیت‌هایمراکز گذران اوقات فراغت به طور طبیعی با فعالیت‌های روزانه مدرسه تلفیق شده است. این فعالیت‌ها عین برنامه است و جزیی از فعالیت‌های تربیتی دانش‌آموزان به شمار می‌رود و تحت عنوان «فعالیت‌های آزاد» تلقی می‌شود. محتوای فعالیت‌های آنها شاملسرگرمی‌ها و گردهمایی‌ها، فعالیت‌های عقیدتی، هنرهای زیبا، آواز، موسیقی،نمایشنامه، کارهای تصویری، قصه گویی، طراحی و نقاشی، فعالیت‌های حفظ محیط زیست،بازی های گروهی، مشارکت و اداره بخش هایی از امور مدرسه (کتابخانه، پذیرایی، امور بهداشتی مراقبت و محافظت از دانش‌آموزان کوچک‌تر، اردوها و مسافرت‌های دانش‌آموزی است.
2- مالزی:
آموزش هنر و موسیقی و مهارت‌های زندگی، جزو درس هستند که دربرنامه جدید در کشور مالزی به آن توجه شده است و تقریباً یک پنجم از ساعات برنامهمدرسه‌ای به فعالیت‌هایی مانند ورزش، هنر، فعالیت‌های باشگاهی تعلق دارد که در چهارسطح مدرسه ای، منطقه‌ای، ایالتی و ملی برگزار می‌شود.
3- روسیه:
در کشور روسیه بر فعالیت‌های فوق‌برنامه و آموزش‌های تکمیلی وفعالیت‌های خارج از مدرسه بسیار تاکید شده است و این برنامه‌ها به طور مستقیمزیر نظر مدرسه کنترل نمی‌شوند اما به صورت غیرمستقیم، از سوی مدرسه، بچه‌ها به سویمراکز دیگر فرستاده می‌شوند. این فعالیت‌ها با فراهم کردن موقعیت‌های اضافی وتکمیلی برای رشد اخلاقی، ذهنی، بدنی کودکان و نوجوانان طراحی شده است و محتوایفعالیت‌های فوق‌برنامه در چهار محور کلی(علوم اجتماعی، تکنولوژی و علوم طبیعی،فرهنگ و هنر، ورزش و سیاست) ارائه می‌شود.
4- کره جنوبی:
برنامه درسی دوره ابتدایی در کره جنوبی شامل سه گروه دروساجباری، دروس اختیاری و فعالیت‌های فوق‌برنامه است. از آنجا که فعالیت‌های فوق‌برنامه داخل جدول زمانی مدرسه آمده است می‌توان آن را کمک برنامه نامید(موسیقی،هنرهای زیبا، هنرهای کاربردی و غیره).
5- ژاپن:
در دوره ابتدایی در کشور ژاپن، مواد درسی به سه گروه(عمومی،آموزش اخلاقی و فعالیت‌های خاص) تقسیم می‌شود. موضوع‌های مربوط به گروه سوم(فعالیت‌های خاص) در اختیار مدارس است و بیشتر شامل شورای کلاسی، شورای مدرسه، فعالیت‌ها درکلاس ورزش، موقعیت‌های خاص نظیر جشن‌ها، نمایشنامه، مسابقات ورزشی، گردش‌هایگروهی، استفاده از کتابخانه، آموزش ترافیک و بهداشت است.
ورزش، هنر، کاردستی، موسیقی و فعالیت‌های خاص تنوع زیادی دارندو حدود یک سوم، از ساعات درسی دانش‌آموزان را چنین برنامه‌هایی تشکیل می دهند.
6- ترکیه:
با ملاحظه جدول مواد درسی جدید دوره ابتدایی در ترکیه روشن می‌شود که بسط مفهومی در برنامه تا حدی در این کشور هم در برنامه درسی دوره ابتداییصورت گرفته است. از مجموع ۳۰ ساعت برنامه درسی دانش‌آموزان سال اول حدود یک سوم ازساعات زندگی مدرسه‌ای شامل دروسی مانند تربیت بدنی، موسیقی، نقاشی، کاردستی وفعالیت‌های گروهی می‌شود و وجود دروسی مانند کمک‌های اولیه و قوانین آمد و شد، آموزش شهروندی، کارآموزی، دروس انتخابی، تنوع و انعطافپذیری در برنامه را درمواجهه با مسائل جدید جامعه در برنامه نشان می‌دهد.
نتیجه گیری:
برنامه های رسمی و متداول در کلاس‌ها و مدارس بیشتر متوجه پرورشحافظه و به کار انداختن قوای ذهنی شاگردان است و به رشد جنبه‌های عاطفی و اجتماعیافراد توجه چندانی ندارد. اغلب دروس رسمی از واقعیت‌های زندگی فاصله زیادی دارد، بنابراین شاگردان را برای روبرو شدن با مسائل زندگی آماده نمی‌کند. معمولاً شاگردان برمبنای سن، طبقه‌بندی شده و در کلاس‌ها سازماندهی می‌شوند و در نتیجه فرصت همکاری باشاگردان کوچک تر یا بزرگ تر از آنها سلب می‌شود.
علایق، و نیازهای خاص شاگردان علیرغم وجود تفاوت های فردی موردتوجه جدی قرار نمی‌گیرد و فرصت لازم برای تمرین آموخته‌های نظری و درک رابطه میاناین آموخته‌ها با هم زیستی فراهم نمی‌شود. چگونه می‌توان این نقایص و نارسایی‌ها رابرطرف کرد؟ از چه راه و به چه وسیله می‌توان موجبات تربیت کامل افراد را فراهم آورد؟ اوقات فراغت دانش‌آموزان را که در پرتو زندگی در عصر جدید روز به روز زیادترمی‌شود، چگونه می‌توان غنی سازی کرد؟
اندیشه در این زمینه و تلاش برای پاسخ به سؤالات بالا ضرورتپیدایش برنامه‌هایی تحت عنوان فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه(پرورشی) در کناربرنامه‌های رسمی مدارس را مشهود ساخت، این برنامه‌ها مجموعه‌ای از تجربه‌ها، فعالیت‌ها و فرصت‌هایی است که در کلاس یا خارج از کلاس و مدرسه برای مقاصدی خاص نظیر رفع نارسایی برنامه‌های رسمی موجود و غنی سازی آنها در راستای تعمیق یادگیری، توجه بهاستعدادها، نیازها و علائق متفاوت فراگیران، کمک به آنان در پرورش قابلیت‌های خاص،دگرگون کردن محیط آموزش و آماده کردن فراگیران برای ایفای تکالیف و مسئولیت‌هایشهروندی و مشارکت در توسعه توأم با موفقیت‌هایی در زندگی، پیش بینی و اجرا می شوند.البته شکل‌گیری شخصیت مستقل و احساس وجود در دانش‌آموزان از جمله کارهای مهم فوق‌برنامه است، فوق‌برنامه بهترین فرصت برای شناخت بچه‌هاست. انسان‌ها هیچگاه در شرایط رسمی، خود را آن گونه که هستند، نشان نمی دهند، ولی در حوزه‌ای که آزادی وجود دارد،بهتر می‌توان آنها را شناخت. میدان فعالیت‌های فوق‌برنامه این فرصت را به معلمان می‌دهد که بدانند دانش‌آموز ما واقعاً کیست، توانایی‌هایش چیست و چه خواسته‌هایی دارد.
تمامی مسئولیت‌های اجرایی فوق‌برنامه به عهده خود بچه‌هاست.مثلاً در یک اردو، دانش‌آموز تمامی مسئولیت‌های اداره خود را به عهده می‌گیرد که بهاصطلاح آن را زندگی خودگردان می‌نامیم و این، یکی از هدف‌های بسیار اساسی فعالیت‌های فوق‌برنامه است.
مطالب مشابه :
مسابقه نشریه دیواری استانی به مناسبت دهه فجر
کانون پرورش فکری مرکز اهرم - مسابقه نشریه دیواری استانی به مناسبت دهه فجر - فرهنگی- هنری
روز و هفته معلم بر همه ی معلمان مبارک باد .
روزنامه دیواری - روز و هفته معلم بر همه ی معلمان مبارک باد . - "وبلاگی کاملا بیطرف" - روزنامه
فعاليت هاي خارج از کلاس
های ریاضی، انجام مطالعات و تحقیقات جنبی در زمینه درس ریاضی، تهیه نشریه دیواری ورزشی
فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه در مدارس
های ریاضی، انجام مطالعات و تحقیقات جنبی در زمینه درس ریاضی، تهیه نشریه‌دیواری ورزشی
مسابقه نشریه دیواری با موضوع انقلاب اسلامی در کرج برگزار می شود
کانون خبرنگاران جوان - مسابقه نشریه دیواری با موضوع انقلاب اسلامی در کرج برگزار می شود
روز نامه دیواری
ویکی صالحین - روز نامه دیواری - اشتراک گذاری (تالیف و باز نشر) تجربیات تربیتی و فرهنگی
نشریه نگاری
گلهای امید - نشریه نگاری - کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر خنجین - گلهای امید
برچسب :
نشریه دیواری ورزشی