آشنايي با بيماريها و درمان آن در مرغ عشق

بزرگ شدن بیش از اندازه منقار
- علائم:گاهی منقار بالایی یا پایینی چنان بزرگ میشود که پرنده قادر به خوردن نخواهد بود.
- علل:تغذیه غلط و استفاده کم از منقار.
- پیشگیری:شاخه های طبیعی و سنگ آهک در قفس قرار دهید.
- مداوا:باید منقار پرنده را کوتاه کنید احتمالا چند مرتبه باید این کار صورت گیرد.
مرغ عشق برای اینکه منقارش بیش از اندازه بلند نشود باید همیشه با آن کار کند ٬ وجود شاخه درختان در قفس باعث می‏شود مرغ عشق با نوکش آنها را بکند.این شاخه‏ها باید دائما عوض شوند.

سرماخوردگي‌
نشانه‌هاي‌ اين‌ بيماري‌ تب‌، كاهش‌ اشتها و حركات‌ مداوم‌ دم‌ است‌. بيماري‌ در صورت‌ پيشرفت‌ به‌ذات‌الريه‌ منتهي‌ مي‌شود. علاوه‌ بر درمان‌ دارويي‌ بايد دماي‌ اتاق‌ را تا 27 درجه‌ سانتيگراد بالا برده‌ و ثابت‌ نگه‌ داشت‌. به‌اشتها آمدن‌ پرنده‌ تأثير زيادي‌ در بهبودي‌ دارد بنابراين‌ بايد غذاهاي‌ مورد علاقه‌ پرنده‌ به‌ همراه‌ ويتامين‌ B به‌ آن‌ داده‌ شود.
پرنده بيمار را از ساير پرندگان جدا كرده و در يك قفس در مكاني دور از برودت و جريانات هوا قرار دهيد
در مدت درمان سبزي و ميوه به پرنده ندهيد
در ظرف آب پرنده قطره مولتي ويتامين بريزيد
استفاده از نور لامپ اشعه مادون قرمز نيز ميتواند در بهبود سريعتر پرنده مفيد باشد.

بيماري‌ پسيتاكوز
اهميت‌ اين‌ بيماري‌ در قابليت‌ انتقال‌ آن‌ از مرغ‌ عشق‌ (و ساير طوطي‌ها) به‌ انسان‌ مي‌باشد. براي‌جلوگيري‌ از اين‌ امر، مرغ‌ عشق‌ را از جاهاي‌ كاملا مطمئن‌ خريداري‌ كرده‌ و در صورت‌ مشاهده‌ علائمي‌ چون‌ لاغري‌،كسالت‌، ريزش‌ آب از بيني‌ و اسهال‌ سبز ضمن‌ قطع‌ تماس‌ با پرنده‌ به‌ دامپزشك‌ مراجعه‌ كنيد.
بیماری کلامیدیوز پرندگان یک بیماری عفونی حاد یا مزمن برخی طیور اهلی و بسیاری از پرندگان زینتی ،مهاجر و وحشی می باشد و نشانه های بیماری در پرندگانی که بطور بالینی بیمارند شامل عوارض و جراحات عمومی در دستگاه تنفسی و گوارش می باشد وعفونت مخفی ممهمترین و غالبترین نوع بیماری در پرندگان است.

میزبانان  :
کلامیدیوز در پرندگان خانواده طوطی سانان و انسان پسیتاکوز و در سایر خانواده های پرندگان «اورنیتوز» نامیده می شود.

سن ابتلاء  :
کلمیدیوز در بسیاری از انواع پرندگان و در سنین مختلف بروز می کند .اغلب موارد حاد بیماری در پرندگان جوان دیده می شود .طوطی ها ،پاراکیت ها و کبوتران بیشتر مبتلا می شوند.

سبب شناسی :
عامل بیماری در پرندگان کلامیدیاپسیتاسی می باشد. کلامیدیا ارتباط نزدیکی با ریکتزیا دارد.انواع کلامیدیاپسیتاسی که تاکنون شناسایی شده اند ، به میزان زیادی در بیماریزایی ، با یکدیگر متفاوتند . گاهی اوقات توام شدن عفونت با سایر عوامل بیماریزا ، خصوصا سالمونلا ، موجب افزایش قدرت بیماریزایی کلامیدیاپسیتاسی می شود . پرندگان جوان حساسیت بیشتری دارند . تراکم جمعیت یا سایر شرایط نامساعد محیطی و استرس حمل و نقل ، مسابقه و دستکاری کردن پرنده ، موجب افزایش شدت بیماری می گردد.

ناقلین :
پرندگان وحشی و زینتی کلامیدیا را به جوجه هایشان منتقل می کنند و تعدادی از جوجه ها که زنده می مانند حامل بیماری می باشند .نکته ظریف بین میزبان و عامل بیماریزا این است که استرس ها موجب می شوند که دفع کلامیدیا در ترشحات و مواد دفعی پرنده حامل ، متناوبا رخ داده و سایر پرندگان حساس را مبتلا نماید.
ممکن است بیماری کلامیدیوز هنگامی که تعداد زیادی پرنده ، از جمله حاملهای منتشر کننده بیماری ، در یک جا جمع می شوند بصورت همه گیری درآید .معمولا انتقال بیماری با استنشاق ذرات خشک شده مدفوع آلوده انجام می گیرد ولی امکان دارد کلامیدیاپسیتاسی از راه خوراکی نیز منتقل شود.

نشانه های بالینی :
بروز شکل خفیف کلامیدیوز پرندگان به نشانه های خفیفی منجر می گردد که ممکن است تشخیص داده نشود ، یا اینکه ممکن است در این شکل از بیماری نشانه های خفیف تنفسی یا اسهال جلب نظر نماید . در اشکال شدیدتر بیماری اسهال آبکی مشاهده می شود ؛ عدم تعدل در هنگام راه رفتن یا فلجی زودگذر نیز مشاهده شده است.
اغلب تورم ملتحمه چشم بصورت یک یا دو طرفی ، بیانگر احتمال بیماری کلامیدیوز می باشد . نشانه های دیگری شامل :

کز کردن ، لاغری ، اسهال و صداهای تنفسی نیز وجود دارد.

پیشگیری :
چون هیچگونه واکسن موثری علیه کلامیوز وجود ندارد ، راه پیشگیری بیماری در طیور براساس پرهیز از قرار گرفتن در معرض آلودگی است . لوازم و وسایل باید قبل از مصرف تمیز و ضدعفونی شوند . همه ی پرندگان خانواده طوطی سانان برای پیشگیری از پسیتاکوز احتمالی ، باید با تتراسایکلین تحت درمان قرار گیرند.

گیر کردن تخم در مجراي تخم
محل اتصال دم به بدن پرنده از پشت برجسته شده ، زیر شکمش متورم و دم آویزان می شود ، پرنده آنقدر بی حال می شود که نخواهد توانست روی میله بنشیند و در کف قفس می نشیند.
برای کمکهای اولیه ، کمی محل بیرون آمدن تخم را با روغن مایع چرب کنید؛ کمی روغن را با انگشت به موضع بزنید و خیلی آرام و با ملایمت ماساژ دهید . پرنده را گرم نگه داشته و سریعا به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید.
نکته: کمبود کلسیم و مواد معدنی دلیل گیر کردن تخم در بدن مرغ عشق و سایر پرندگان میباشد ، چون پوسته آهکی تخم نرم می ماند و به همین سبب پرنده نمی تواند با فشار معمول زایمان، تخمگذاری کند.
پیشگیری : رژیم سرشار از کلسیم (کف دریا) و ویتامین + سبزیجات و میوه جات تازه.

نیوکاسل
ویروس عامل بیماری از خانواده پارامیکسوویریده و جنس روبلاویروس است. در دمای 56 و 60 درجه سانتیگراد به ترتیب در عرض سه ساعت و سی دقیقه غیرفعال می شود. در pH اسیدی هم ویروس دوام نمی آورد. از میان مواد شیمیایی هم این ویروس به اتر حساس است و توسط ضدعفونی کننده های فرمالین و فنل غیرفعال می گردد. در دمای محیط و بخصوص در مدفوع مدت زمان طولانی زنده می ماند.

میزبان  :
تعداد زیادی از گونه های پرندگان اهلی و وحشی.

میزان واگیری و مرگ و میر بیماری:
بسته به گونه پرنده و سویه ویروس متفاوت است . جوجه ها از حساسیت بسیار زیادی برخوردارند و اردک و غاز در میان طیور از حساسیت کمی برخور می باشند.
ناقلین  :
خانواده طوطی سانان و برخی از پرندگان وحشی می توانند ناقل ویروس باشند.

راههای انتقال بیماری  :
_تماس مستقیم با ترشحات بخصوص مدفوع پرنده مبتلا.
_تماس با غذا ، آب ، وسایل و ... آلوده.

منبع ویروس  :
_ترشحات تنفسی و مدفوع
_تمام قسمت های لاشه
_ویروس در طی دوره کمون و برای مدت زمانی محدود و کوتاه در طی دوره نقاهت دفع می شود.
_برخی طوطی سانان بصورت منقطع حتی بیش از یک سال هم این ویروس را دفع نموده اند.

دوره کمون  :
4 تا 6 روز است.
علائم تنفسی و یا عصبی  :
_نفس نفس زدن و سرفه
_افتادگی بالها ، کشیدن پاها ، پیچش سر و گردن ، چرخش ، افسردگی ، بی اشتهایی ، فلج کامل
_اسهال سبز و آبکی
_تورم بافتهای اطراف چشم و در گردن
درمان :
ندارد
پیشگیری :
با واکسیناسیون

غده یا ورم جلدی

ورم زیر جلدی در پرنده ها به علت مسدود شدن یکی از روزنه های ترشحات طبیعی بدن اتفاق می افتد. این روزنه ها که کارشان بیرون دادن بعضی از ترشحات طبیعی و داخلی بدن پرنده است گاهی بسته شده و ترشحات راهی به بیرون پیدا نمی کنند در نتیجه در زیر پوست پرنده جمع شده و بتدریج تراکم این ماده زیاد گردیده و تشکیل توموری در بدن پرنده می دهند.

درمان  :
همین که تومور کاملا رشد کرده و بزرگ شد و پوست روی آن کشیده و نازک گردید موقع آن است که از زیر پوست بیرون آورده شود. پوست نازک شده را با یک تیغ تیز و استریل شده بشکافید و ماده پنیری شکل داخل آن را بیرون بیاورید . سپس به سر یک چوب خلال دندان پنبه استریلی بپیچید و زخم ایجاد شده را با آب استریل با دقت بشویید. بعد از آن پرنده را در قفس و مکانی راحت و بی سر و صدا قرار دهید و اطراف قفس را با پارچه ای بپوشانید تا از جست و خیز و فعالیتهای اضافی پرنده جلوگیری شود.

آبله
سالهاست که آبله پرندگان شناخته شده است. در ابتدا آنرا یک بیماری منحصر از سایر بیماریها می دانستند. ملاحظه شده در پرندگانی که به صورت گروهی در یک مکان نگهداری می شوند بیماری بروز می کند. آبله پرندگان شبیه آبله سایر پستانداران و انسان است . مانند آنها زخم هایی ایجاد می کند ولی به انسان و سایر پستانداران سرایت نمی کند. شدت بیماری بر حسب نوع میزبان متفاوت است. بعضی از آنها در نوع به خصوصی خطرناکتر هستند و در بعضی دیگر حتی قادر به ایجاد بیماری نیستند و یا اگر پرنده ای به آن مبتلا شود در آن امنیت ایجاد می کند. تحریک و تولید آنتی بادی بستگی به نوع ویروس دارد. پرندگانی که به بیماری مبتلا می شوند ، پس از بهبودی ، امنیت دائمی کسب می کنند. بعضی از انواع ، حتی به حالت خفیف بیماری مبتلا می شوند و امنیت بر ضد یک یا چند نوع آبله پیدا می کنند.

علائم کلینیکی بیماری  :
آبله ابتدا پوست و اعضا زیر پوست سر و حفره های مربوطه را آلوده می کند. .ویروس در سلولهای پوست ، رشد نموده و تکثیر می شود. سپس آنها را تخریب کرده ، می ترکاند و در نتیجه ، ترشح لنف را تحریک می کند. زخم های پوست متورم می شوند و حالت تاول به خود می گیرند که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند. تاولها پر از مایع و مملو از ویروس می باشند. پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می گردد. این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتریها باعث نکروز می گردد.
ترشحات چشمها ، پلکها را بهم می چسباند و پرنده نابینا می شود. گاهی نیز هجوم خون شدید در چشم بوجود می آید. تورم پلک چشم یک حالت پف کرده به چشم میدهد و ترشحات صاف از چشم جاری میگردد.
پلک سوم به طرف وسط چشم کشیده می شود . به طوری که نصف آن بسته به نظر میرسد. پرهای اطراف سر غالبا آلوده و کثیف می شوند. اشتها کم و گاهی به کلی قطع می گردد. با این حال اشتها در بعضی از پرندگان طبیعی می ماند. ولی در عرض چند روز ممکن است تمامی جمعیت پرنده ها در یک مکان نگهداری آلوده شوند. چشم آنهایی که از همه زودتر مبتلا می شوند دارای ترشحات غلیظ و چرکی است.
همچنین زخم هایی در نزدیک بینی و منقار و سایر نواحی نرم تولید می شود (مشابه آنها در روی پا و گاهی بال نیز ایجاد می شود). پس از اینکه پوست روی زخم ها افتاد ، جای آنها باقی می ماند. گاهی این زخمها در دهان ، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است. گاهی لایه هایی از سلولهای مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود می گیرد. سپس با انباشتگی و بهم پیوستگی سلولها مخاط ورق ورق می شود و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان میگردد.
موقعی که زخم آبله در حنجره ایجاد می شود ، نفس کشیدن پرنده مشکل می گردد. اغلب نفس نفس می زند. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف خواهد شد. اکثرا شدت ویروس زیاد نیست و در نتیجه مرگ کمتر اتفاق می افتد. در حالات شدید آبله ، ویروس در داخل سلول رشد کرده و تکثیر می شود. در نتیجه در نسوج داخل و همچنین در پوست و مخاطات ، ترشحاتی که گاهی صاف و زمانی خونی است بوجود می آید. در ضمن تورم ریه هم دیده می شود.

معالجه و پیشگیری  :
به طور کلی داروی اختصاصی برای معالجه بیماریهای ویروسی وجود ندارد. پیشگیری به شکل واکسیناسیون ، بهترین روش کنترل بیماری است. برداشت زخم های پوستی و شتشو با جوش شیرین 5 درصد وبرداشت زخم های دیفتریک از مخاطات و مالیدن گلسیرین یده در محل زخم ، شتشوی چشم با یک تا 2 درصد نمک ، مالیدن آنتی بیوتیک های قوی به داخل چشم ، همچنین استفاده از پماد اکسی تتراسیکلین و یا کلراتتراسیکلین چشمی ، به بهبودی چشم کمک می کند که تا یک هفته ممکن است طول بکشد. اگر هجوم خون شدید باشد ، شستشو با چایی پر رنگ با دمای 40 درجه کمک خواهد کرد . بهترین روش پیشگیری ، مایه کوبی در کشاله بال با واکسن استیل است.
آبله غالبا در کشورهای مناطق گرمسیری و معتدل بروز کرده و در کشورهای سردسیر تنها در فصل تابستان شایع و عمدتا به وسیله حشرات منتقل می گردد. البته پرندگان وحشی نیز در گسترش بیماری نقش دارند. گرچه انتقال بیماری اغلب مستقیم صورت می گیرد ولی گاهی در اثر غذای آلوده نیز امکان سرایت بیماری وجود دارد.

بیماری لاغری

علایم :
پرنده بیمار به سرعت قسمت عمده گوشت بدن خود را از دست میدهد.علایم ظاهری این بیماری به صورت افسردگی و بیحالی پرنده ، چشمانی بی فروغ است . گاهی هم حالت لرزیدن دیده می شود. پرنده بیمار با حالتی متشنج خود را به طرف آب و غذا می رساند که این نشان دهنده این است که پرنده دردهای شدید درونی دارد و وقتی از این حالت رها شد به خواب عمیقی فرو می رود.

علت بیماری :
هنوز کاملا مشخص نشده ولی بیشتر علت آنرا در اثر کثیف بودن مواد غذایی و نارسایی آن می دانند.

مداوا :
چنین پرنده ای را باید فورا از پرندگان دیگر جدا کرد. ابتدا یک قطره روغن کرچک یا روغن زیتون به حلق پرنده چکاند و بعد تمام دانه های سفت و خشک از قفس او خارج شده و به جای آن دانه های خیس کرده گذاشته شود و بعد از آن ترید نان و شیر درست کرده و نصف زرده تخم مرغ سفت پخته را در آن خوب مخلوط نموده در قفس بگذارید.
قفس پرنده بیمار را روزها در معرض تابش آفتاب قرار بدید و شبها هم دور و اطراف قفس را کاملا بپوشانید. گرم بودن جای این پرنده از مراحل اولیه معالجه می باشد.
استفاده از مولتی ویتامین هم اکیدا توصیه می شود .

چاقی

در هنگام چاقی بدن مرغ عشق تپل می شود و پرنده حرکت کمتری داشته و تجمع چربی در زیر پوست و در بدن پرنده بوضوح مشهود است.

علت  :
قفس کوچک و یا تغذیه مرغ عشق با دانه های مقوی و غذای چرب و همچنین داروهای تقویتی.

معالجه :
لازم است که پرنده را در یک قفس بزرگ و یا در فضای اتاق قرار داده تا بتواند به سهولت پرواز کند و از دادن غذاهای مقوی یا داروهای تقویتی خودداری کنید .
لازم به ذکر است که مرغ عشق ماده در هنگام خوابیدن روی تخم دچار افزایش وزن می شود که پس از بیرون آمدن جوجه ها و به دنبال این اتفاق ، مبادرت مادر به تغذیه جوجه ها بعد از مدتی کوتاه به وزن نرمال بر می گردد.

پرریزان فرانسوی

در این بیماری جوجه ها تمام و قسمت عمده ای از شاپرها را از دست می دهند و به همین دلیل قادر به پرواز نیستند و به تبع آن در کف قفس نشسته و دویده و یا میجهند.

عوامل ایجاد بیماری :
چندین عامل برای این ضایعه مطرح شده که از آن جمله می شود به موارد زیر اشاره کرد :
_تغییر و تحول در سیستم گوارشی بدن مرغ عشق.
_خوراکی که والدین در روزهای اول به جوجه ها می دهند (احتمالا کمبود مواد پروتئینی باعث ایجاد این بیماری باشد).
_برخی ویروس پاپووا را عامل این بیماری می دانند.

پیشگیری :
تا به امروز هیچ روشی برای جلوگیری از این بیماری پیدا نشده است.

درمان :
درمان خاصی ندارد ؛ در بعضی از پرندگان به زودی شاپرها دوباره رشد می کنند و بعد از اولین پرریزی اثری از این ضایعه مشاهده نمی شود.

هم نوع خواری

در این بیماری مرغ عشق تمایل به خوردن خون و یا گوشت هم نوع خود را دارد.

علت بیماری  :
کاملا مشخص نیست ولی در مواردی که والدین جوجه های خود را کشته و یا می خورند احتمالا به دلیل تمایل برای تخم گذاری مجدد و یا بی تجربگی است.

درمان و پیشگیری  :
تا به اینک درمان خاصی برای این بیماری پیشنهاد نشده اما برای جلوگیری از این اتفاق باید پرنده های زخمی را تا زمان بهبودی در قفس مجزا نگهداری کنید و در مواردی که والدین به جوجه ها حمله می کنند ، یا والد بیمار را تا زمان بزرگ شدن جوجه ها در یه قفس دیگر بگذارید و یا جوجه ها را از والدین جدا کنید.

زالمونل
انواع گوناگونی از زالمونل و بخصوص زالمونلا تیفیموریم می توانند باعث ایجاد بیماری در مرغ عشق شوند.

منابع باکتری :
_آب و خوراک آلوده به زالمونل
_پودر حیوانی و یا ماهی و میگو
_تخم مرغ و پوسته آن

ناقلین :
_پرندگان وحشی
_موش
_مرغ عشقهایی که از بیماری جان سالم بدر برده اند تا مدتها می توانند ناقل باشند (برای اطمینان از ناقل نبودن باید فضله پرنده آزمایش شود؛ البته چون همواره زالمونلها در فضله پرنده های مبتلا مشاهده نمی شوند تکرار آزمایش الزامیست)

علائم :
_پف کردن
_سستی
_اسهال
_تورم مفاصل
_گردش سر

درمان :
بهترین راه ، معدوم کردن پرنده مبتلاست در غیر این صورت بهترین درمان دارویی شامل تجویز فورازولیدین و اسپکتینومایسین می باشد. سولفانامید بخصوص سولفادیمیدین و سولفادیازین می توانند موثر باشند.در این بیماری تتراسایکلین ، کلرامفنیکل و نئومایسین چندان موثر نیستند.

پیشگیری :
بهترین راه پیشگیری رعایت اصول بهداشتی ، تمیز کردن ، ضد عفونی مرتب ، خرید دان از محل مطمئن ، قرنطینه کردن پرنده های تازه خریداری شده می باشد.