مشاوره گروهی

روش مشاوره گروهي:

مشاورگروهي كه مستلزم ايجاد رابطه اي عاطفي است،براي رسيدن به هدفها ومقاصدگوناگون ومتعددي تشكيل مي شود.اصول تشكيل مشاوره گروهي براي دانش آموزان دورةراهنمايي ودبيرستان رانمي توان به سايرگروهها نظير گروه دانشجويان دانشگاه،خانواده ها،وبيماران رواني نيزتعميم داد.مهمترين عامل درتشكيل مشاورةگروهي،تعيين هدفها ومقاصدگروه مي باشد.توصيه مي شودبه هنگام تشكيل مشاوره گروهي خصوصاًدرمدارس،نوع مشكلات هريك ازاعضاي شركت كننده قبلاًمشخص گرددودربارة لزوم وضرورت تشكيل گروه،بررسي هاي مقدماتي به عمل آيد.براي اينكارمعمولاًانجام يك مصاحبه تشخيصي كوتاه مدت باهريك ازداوطلبان شركت درمشاوره گروهي لازم بنظرمي رسد.

مشاور درتشكيل مشاوره گروهي،بايدگامهاي زيررا رعايت كندتا گروه به هدفهاي تعيين شده نائل آيد.به بياني بهتر،فرآيندتشكيل مشاوره گروهي رامي توان بشرح زيربرشمرد:

گام اول-انتخاب اعضاء:

بين اعضاي گروه درزمينه هاي جنس،سن،آشنايي هاي قبلي متفاوت هاي شخصيتي بايدهماهنگي موجودباشد.درصورتي كه بين تجارب گذشته اعضاي گروه، تفاوت هاي فاحشي موجود باشد اعضاي گروه قادرنخواهدبود بطوردرست ومناسبي بايكديگرارتباط برقرارسازند.چون تشابه بيش ازحدنيز مانع پيشرفت فعاليتهاي گروهي مي گردد،ازاينروبايد سعي شودبين تجربيات وزمينه هاي قبلي اعضاي گروه حتي الامكان تعادلي موجودباشد.

به منظورانتخاب اعضاء،معمولاًيك مصاحبه تشخيصي باكليه داوطلبان شركت درمشاوره گروهي لازم وضروري است.اين مصاحبه مقدماتي،بدان سبب انجام مي گيردكه داوطلب انتظارش راازخود واز گروه بشناسد؛ناراحتي هاونگراني هاي خودرابطور كلي شناسايي كند؛به شركت مجدّانه درگروه تشويق گردد؛ميزان تمايلش به بحث درباره مشكلاتش درگروه مشخص شود؛وبا برخي ازقوانين اساسي گروه آشناگردد.اين مصاحبه مقدماتي همچنين به مشاورفرصت مي دهدتا مناسب ترين افرادرا بايكديگردريك گروه قرار دهد.

برخي ازمتخصصان(نظيراولسن،1970)تشخيص ومصاحبه مقدماتي باداوطلبان شركت درمشاوره گروهي رالازم وضروري مي دانندوعقيده دارندكه مشاوربايد درانتخاب وگزينش اعضاي گروه آزادباشد تاكساني را كه احتمالاًاز مشاوره گروهي سودبيشتري خواهندبردبرگزيند.

درمصاحبه مقدماتي،ابتدامشاور علل انجام چنين مصاحبه اي رابراي داوطلب تشريح مي كندواظهار مي داردكه به خاطرايجادهماهنگي درگروه براي كمك بيشتروپيشرفت سريع تر،انجام مصاحبه مقدماتي ضرورت دارد.سپس ازداوطلب مي خواهدكه با اعتمادبه مشاور،درباره مشكلي كه هم اكنون باآن مواجه است صحبت كندوانتظارات وهدفهايش ازشركت درگروه راتوضيح دهد.به موازات مصاحبه مقدماتي،مي توان درمدرسه اطلاعات كلي درباره مشاوره گروهي وهدفهاي آن تهيه ودردسترس تمام دانش آموزان ومراجعان قرار داد.

گام دوّم-اندازه گروه:

معمولاًتعداداعضاء درمشاوره گروهي،بايدشش الي دوازده نفرباشد.درتعيين تعداداعضاي مشاوره گروهي،هدفهاونيزنوع مشكلات اعضاي گروه تأثيربسزايي دارند.بدين معني كه درصورت وجودمشكلات عاطفي شديدتر،گروه معمولاًبا كمترين تعداديعني شش نفرتشكيل مي شود.معمولاًتشكيل مشاوره گروهي باكمتر ازپنج نفرنمي تواندمفيدباشد.زيرا اولاً الگوهاي رفتاري اعضاي گروه محدوداست.ثانياً فشلرهاي وارده برهرفرد،جهت مشاركت درفعاليتهاي گروهي زيادمي باشد.درحاليكه اگرتعداد اعضاء بيش ازپنج نفرباشد،تنوع تجربيات وزمينه هاي قبلي اعضاءباعث يادگيري بيشترمي گردد.اگرتعداداعضاي شركت كننده درگروه بيش ازده نفرشود،احتمالاًبه برخي ازاعضاءتوجه كافي معطوف نخواهدشدو درنتيجه مشاركت آنها به حداقل خواهدرسيد.رهبري گروهي نيزبا توجه به اندازه گروه تغييرمي كند.معمولاًدرگروه هاي كوچكتر،اداره رهبرتأثيربيشتري برتصميمات گروهي دارد.درحاليكه درگروه هايي با تعداد بيشتر،چون مشكلات متنوع است وعكس العمل هاي بين اعضاءزياد مي باشدتصميم نهايي توسط كل اعضاءاتخاذ مي شودوادارةرهبربر تصميمات گروهي تأثيركمتري دارد.همچنين درگروه هاي كوچكتر،رهبري گروه ساده تروآسان ترانجام مي پذيرد.

درحاليكه درگروه هاي بزرگتر،رهبرگروه تاحدودي مشكلتر است.لذابه مشاوران توصيه مي شودكه درآغاز كار،تعداداعضاي مشاوره گروهي رادرحداقل نگه دارندتاتجارب كافي بدست آورندوسپس به مرورزمان اعضاي گروه راافزايش دهند.

همچنين چگونگي تركيب اعضاي گروه ازنظرجنس،موقعيت اجتماعي،شغل وسن درنحوةكاركرد گروه مؤثراست.معمولاً هرچه گروه متجانس ترباشد،اختلافها وتضادهاي درون گروهي كمترخواهد بود.به عبارت ديگرهرچه اعضاي گروه متجانس ترباشند،تفاوت درعقايد ونظريات كمتر است وبرعكس هرچه اعضاي گروه نامتجانس ترباشند،امكان پيدايش تفاوتها وتضادها بيشترمي شود.

گام سوم-تواترتشكيل جلسات:

جلسات مشاوره گروهي،معمولاً هفته اي يكبارتشكيل مي گردد.تواترتشكيل جلسات را مي توان باتوجه به هدفها درصورتي كه ضرورت ايجاب كندتشكيل مي گردد.ماهلر(1969)معتقداست كه اگراعضاء داراي مشكلات حادي باشندكه گروه درتخفيف آلام مي تواند مؤثرواقع شود،جلسات گروهي بايد همه روزه و يا لااقل سه باردرهفته تشكيل گردد.

گام چهارم-تداوم جلسات:

به نظرماهلر(1969)معمولاًده جلسه رامي توان زمان لازم براي حل مسائل ومشكلات درجلسات مشاوره گروهي محسوب داشت.درعين حال دراين زمينه قانون كلي وثابتي وجودنداردوجلسات مشاوره گروهي تازماني ادامه مي يابدكه اعضاي گروه به هدفهاي تعيين شده نائل آيند.درهرجلسه بايداز پيشرفتهاي اعضاء درنيل به هدفها،ارزشيابي به عمل آيدتا براساس آن بتوان تعدادتقريبي جلسات آينده راپيش بيني كرد.

گام پنجم-طول هرجلسه:

طول هرجلسه مشاوره گروهي،با تواترتشكيل آن درهفته بستگي دارد.اگرگروه درهفته يكبارو يادوبار تشكيل گردد،وقت هرجلسه يك ساعت خواهدبود.ولي چنانچه جلسات مشاوره گروهي هردوهفته يكبار تشكيل شود،زمان هرجلسه دويا سه ساعت خواهدبود.زمان هرجلسه مشاوره گروهي به نوع گروه نيزبستگي داردمثلاًدرگروه ماراتن،زمان هرجلسه بيست وچهارالي چهل وهشت ساعت متوالي مي باشد.

گام ششم-فراهم آوردن موقعيت:

درمحلي كه مشاوره گروهي درآن تشكيل مي گردد،بايدبريا تمام اعضاءفضاي كافي وجود داشته وازهياهو ومزاحمت ديگران دورباشد.

معمولاًاگراعضاي گروه دورهم وبصورت دايره برروي صندلي ويا روي زمين بنشينند،آرامش بيشتري احساس خواهندكرد.مطالب جلسات مشاوره گروهي رامي توان برروي نوارضبط ودرمواقع لازم ازآن استفاده كرد.ضبط محتواي جلسه بايدباتوافق اعضاي گروه انجام پذيرد.

گام هفتم-مشاركت اعضاء:

هرفردي كه براي نخستين باردرجلسه گروه شركت مي كنددرمراحل اوليه بايك سري سؤالات ومسائل مواجه مي شودكه برخي ازآنها ذيلاً درج مي گردد.شناسايي اين نكات مشاوررا درتشكيل وهدايت گروه ياري خواهدكرد.بعلاوه تازماني كه فردبراي خودجواب قابل قبولي نيابد قادربه مشاركت واقعي وفعال درگروه نخواهدبود.

گام هشتم-تشخيص انواع گروه:

گروه راباتوجه به نوع شركت كنندگان،مي توان به دونوع تقسيم كرد.اگراعضاءباميل وخواست خوددر گروه شركت كرده باشند،گروه داوطلب ناميده مي شودواگر به عللي اعضاءبه شركت درگروه وادارشده باشند،گروه اجباري نامگذاري مي گردد.توصيه مي شودشركت درمشاوره گروهي آزادباشدوبه هيچوجه افرادبراي شركت درگروه تحت فشارقرار نگيرند.اگركسي بطور داوطلب وآزاد درمشاوره گروهي شرگت كرده باشد ، باعلاقه بيشتري درفعاليتهاي گروهي مشاركت خواهدكرد.درحاليكه اگرمجبوربه مشاركت شده باشد،دربرابر فعاليتهاي گروهي مقاومت خواهدكردومانع پيشرفت گروه خواهدگرديد.

گام نهم-تعيين گروه بازوبسته:

ازنظرنوع مشاركت اعضاء گروه به دونوع بازوبسته تقسيم مي شود.گروه بازگروهي است كه درهر زماني عضوجديدمي تواندوارد گروه گرددويا عضوي ازآن خارج شود.ولي درگروه بسته،تاپايان فعاليتهاي گروه،خيچ عضوجديدي نمي تواندبه عضويت گروه پذيرفته شودوگروه باهمان تعداد اوليه كارخود راادامه مي دهد.معمولاًگروههايي كه براي حل مشكلات عاطفي تشكيل مي گردند،ازنوع گروه بسته مي باشند.نوع گروه دراولين جلسه با توافق اعضاءمشخص مي شود.

گام دهم-پايان دادن به جلسه گروه:

پايان دادن به جلسه مشاورگروهي،نظيرآغاز جلسه ازاهميت خاصي برخورداراست.درپايان بخشي به جلسه مشاوره گروهي،بايذاز فنوني استفاده شودكه رعايت آنها موجب افزايش كارآيي گروه مي گردد.ازآن جمله اينكه مشاور بايددقايقي قبل ازپايان جلسه،فرار رسيدن ختم جلسه را اعلام دارد.دراين فاصله بايد محتواي بحث جلسه مشاوره گروهي،خلاصه وازآن نتيجه گيري شود.مشاورمي تواندشخصاً ويابه كمك اعضاء محتواي بحث جلسه گروه راخلاصه ونتيجه گيري كند.پايان دادن به جلسه مشاوره گروهي بدون نتيجه گيري كارصحيح وپسنديده اي نمي باشد.درخاتمه بايدبا توافق اعضاء وقت جلسه آينده تعيين گردد.

خلاصه:

تشكيل واداره جلسات مشاوره گروهي به تخصص نياز دارد.بريا تشكيل مشاوره گروهي،ابتدا بايدبه گزينش اعضاءاقدام شود.تعداداعضاء پنج تادوازده نفراست كه اغلب ازطريق مصاحبه تشخيصي انتخاب مي شوندقبل ازحضور درجلسه مشاوره گروهي،بايداطلاعات لازم درباره قوانين گروه دراختيار اعضاي گروه قرار گيرد.پرسشنامه اي ارائه گرديدكه بدانوسيله مي توان مشكلات داوطلبان راتشخيص دادوآنان رابراساس اطلاعات حاصله به شركت درگروههاي خاص راهنمايي كرد.تعداداعضاي گروه،درتعيين جهت ونوع فعاليتهاي گروه تأثيربسزايي دارد.باافزايش تعداداعضاي گروه نياز به ايجادسازماني منظم تردرگروه بيشتر مي شود.همچنين باافزايش تعداداعضاي گروه برقراري رابطه حسنه وكنش متقابل بين اعضاء مشكل ترمي شود.زمان وطول جلسات مشاوره گروهي به اهداف ونوع گروه بستگي دارد.علاقه مندي اعضاءبه مشاركت درگروه عامل مهمي درموفقيت گروه محسوب مي شود.درارتباط بامشاركت اعضاءمي توان به مواردي نظير اهداف،هويت،هماهنگي،اقتدار،صراحت واعتماداشاره كرد.همچنين بايدمشخص شودكه آياگروه ازنوع بازيا بسته است.پايان دادن به جلسه مشاوره گروهي نيزفنوني دارد كه بايدرعايت گرددتا كارآيي گروه افزايش يابد.

منبع:پويايي گروه ومشاورة گروهي-دكترعبدالله شفيع آبادي

مشاوره گروهی

مطالب مشابه :

مسابقه علمی مشاوران

روش ها و فنون مشاوره

مشاوره گروهی

حکایت/جوانمردی حضرت علی علیه السلام

ساعت کار هسته مشاوره اداره آموزش و پرورش بادرود

اولین کارگاه افزایش مهارتهای تربیتی

تاثیر فرهنگی ماهواره و رسانه های خارجی بر تربیت کودکان

روز شمار هفته مشاغل