موقعیت جغرافیایی و آشنایی مقدماتی با سلسله(الشتر)

شهرستان سلسله (الشتر) که‌پيش تر از اين از توابع شهرستان خرم‌آباد بود، در 43 كيلومتری شمال خرم آباد و در قسمت باختر بروجرد واقع شده است. مركز شهرستان سلسله، شهر كوهستانی الشتر است كه محل سكونت طوايف‌«حسنوند»،«كوليوند»، «يوسفوند»، «هنام» و «بسطام» هستند. شهرستان سلسله از شمال به شهرستان دلفان و استان همدان، از خاور به شهرستان بروجرد و از جنوب، جنوب باختری، خاور و جنوب خاوری به شهرستان خرم آباد محدود است. مركز اين شهرستان از نظر جغرافيايی‌در 48 درجه و 15 دقيقه درازای خاوری و 33 درجه و 51 دقيقه‌پهنای شمالی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا حدود 1600 متر است. دمای هوای اين شهرستان در تابستان‌ها گاه به 39 درجه بالای صفر و در زمستان ها به‌7 درجه زير صفر می‌رسد. ميزان بارندگی سالانه نيز حدود 450 ميلی متر است. مسيرهاي دسترسي به اين منطقه را مسير جاده خرم آبادـ هرسين از مركز شهرستان سلسله (الشتر) تشكيل مي‌دهد. از اين شهرستان تا خرم‌آباد حدود 53 كيلومتر فاصله است. اقتصاد الشتر، اقتصادی است که بر پايه كشاورزی استوار است و آب آن از رودها و چشمه ها تامين می شود. محصولات كشاورزی اين شهرستان گندم، جو، بنشن و تره‌بار است. گورستان قديمي سلطان مشرق، تپه گريران، دره تخت شاه (كهمان)، پل كاكارضا و دژ شينه از جمله مهم‌ترين مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان سلسله به شمار مي روند.

برابر آمار سال1385 جمعیت شهر الشتر 28306 نفر است که در 6033 خانوار ساکن هستند.درنتیجه میانگین جمعیت خانواده‌های الشتری حدود پنج نفر است.جمعیت شهر با حومه 30 هزار نفر است. از کل جمعیت شهر 21853 نفر باسواد هستند.

نام آن بصورت لیشتر، لاشتر، الاشتر و اشتر در کتابهای قدیمی ضبط شده‌است. نام دیگر این شهر قلعه مظفری بوده‌است. الشتر مرکز منطقهٔ سلسله می‌باشد. سلسله شخصی بوده‌است که دارای سه فرزند به نام‌های حسن (جد حسنوندها) و یوسف (جد یوسفوند‌ها) و کُلی (که لکی قُلی) است (جد کولیوند‌ها) بوده‌است. در حال حاضر جز حسنوندها که در همان سلسله پراکنده هستند قسمت اعظمی از کولیوندها و یوسف‌وند‌ها به شهرهای کنگاور، هرسین، دره‌شهر، کرج، کلاردشت و رودهن مهاجرت کرده‌اند.

آثار تاریخی:

 قلعه مظفری

پل کاکارضا، پل هنام، تپه گریران،سراب چناره. الشتر یکی از زیباترین شهرهای لرستان از نظر مناظر طبیعی می‌باشد.

رودهاي مهم بخش الشتر عبارتند از:

1-  رودخانه كاكا رضا يا رود ولم: اين رود كه بزرگترين رودخانه منطقه الشتر مي باشد از كوه هاي جنوب غربي الشتر سرچشمه گرفت و پس از عبور از جنوب الشر و مجاورت بسطام از طرف مشرق به طرف نوب غربي جريان پيدا مي كند و از وسط منطقه قلايي مي گذرد و وارد منطقه دلفان مي شود و در آنجا كشكان ناميده و چون آبهاي زيادي به آن مي ريزد در اين محل چند برابر شده و به ويژه در فصل بهار سيلابي و غير قابل عبور مي گردد پل معروف الشتر از بنا هاي بدر بن حسنويه كرد بر روي اين رودخانه بسته شده كه پايه هاي آن هم اكنون پا ور جا است .

2-  رود هنام : اين رود از زير آبادي برد بل و قسمتي از آن از روستاي پرسك سرچشمه گرفته و در دو آب وارد رودخانه زز و رودخانه كهمان و چناره مي گردد و اين آب ها در قريه امرايي به رودخانه كاكا رضا مي پيوندند رودخانه نام نيز مانند رودخانه كاكا رضا از مشرق به طرف جنوب غربي جريان دارد تمام آب رودخانه هنام براي كشاورزي زمين هاي اطراف آن كه به جلگه هنام مشهور است مرود استفاده قرار مي گيرد در دو طرف اين رودخانه چمن زار هاي با صفايي وجود دارد كه عموماً وسيله اشخاص غرس شده اند .

3-  رود زز : از كوه سفره سر چشمه گرفته و پس از مشروب كردن قسمتي از زمين هاي طوايف حسنوند وارد رودخانه هنام مي شود رودخانه زز رودي سيلابي است و فقط در فصل بهار آن هم اگر باران و برف ببارد داراي آب است و سال هاي كم باران در اواخر فصل تابستان خشك مي شود مردم آبادي هاي اطراف اين رود كه زمين هاي خود را از آب اين رودخانه آب ياري مي كنند در فصل تابسان و پاييز مجبوراند از آب هاي ديگر الشتر به طور خريد و فروش براي كشت زار هاي خود استفاده نمايند البته در اطراف اين رودخانه چشمه سار هاي كوچك و نمسبتاً خوبي وجود دارد كه هر كدام در نوبه خود حائز اهميت مي باشند ولي روي هم رفته تمام آنها بستگي به بارش زياد دارد .

4-  رودخانه كهمان : اين رود پر منفعت ترين رودخانه الشتر و پس از كاكا رضا بزرگترين رود اين منطقه است و قسمت اعظم زمين هاي الشتر به وسيله اين رود آب ياريمي شوند از كوه چهل تن كه ذكر آن گذشت در گرين سر چشمه گرفته و پس از عبور از تنگ كهمان و مشروط كردن زمين هاي كره حان وارد جلگه الشتر مي شود و چون سطح آب پايين تر از زمين هاي اطراف آن است كشاورزان از راه هاي دور نهر هايي از آن جدا كرده اند :  به واسطه اين كه سرچشمه اين رود از كوه هاي عظيم و پر برف گرين است هميشه پر آب و قابل استفاده مي شود و در حقيقت رود كهمان فرشته ساكنين جلگه الشتر است آب آن هميشه مانند نقره سفيد و سرد و گوارا است كشت زار هايي كه از اين آب مشروب مي شوند نسبت به ساير جاه هاي ديگر برتري ويژه اي دارند هر سال كه آفت زراعي در منطقه الشتر شيوع پيدا مي كند اثرش در روي زمين هايي كه از آب اين رود مشروب مي شوند ناچيز است .

سراب ها و چشمه ها :

1-  سراب امير يا لاوونك: اين سراب از كوه سلطان مشرق در شمال روستاي امير سرچشمه گرفته و زمين هاي زيادي را مشروب مي نمايد اما آب آن كفاف كشتزار هاي ان را نمي كند مخصوصاً آنهايي كه در انتهاي آن قرار دارند اقلب زراعت انها از بي آبي آن محصولي را كه بايد به دست نمي دهد ولي آنهايي كه در سر سراب هستند از آن به نحو شايسته اي بهره برداري مي نمايند .

2-  سراب چناره : سراب چناره از كوه مهاب سرچشمه مي گيرد و پس از مشروب كردن زمين هاي طوايف كوليوند و قسمتي از زمين هاي طوايف يوسفوند بر رودخانه كهمان مي پيوندد آب آن نسبت به سراب هاي ديگر الشتر بيشتر و پر منفعت تر است .

3-  سراب كاه ريز : اين سراب آب چندان زيادي ندارد و قسمتي از زمين هاي طوايف كوليوند را مشروب مي نمايند .

4-  سراب فتح الهي :  در قسمت شرقي بخش الشتر جاري است و آب آن چندان زياد نيست .

5-  چشمه برقي : نزديكه سراب فتح الهي جاري است و اب آن از سراب فتح الهي كمتر است و اين چشمه قبل از سال 1302 شمسي در اثر رعد و برق به وجود افتاده و به چشمه برقي معروف گشته است .

6-  سراب غلظه : در كنار جاده الشتر و نزديك دهكده رضا آباد جاري است .

7-  سراب آهنگران : اين سراب در دهكده آهنگران جاري است و به اسم همان دهكده ناميده مي شود .

8-  سراب مومن ، سراب محمد شاه ، سراب فيروز آبد و سراب ورمزيار كه همگي در جلگه الشتر جاري و هر كدام زمين هاي نسبتاً زيادي را مشروب  مي نمايد .

9-  سراب سياهپوش : از كنار روساي سياهپوش سرچشمه گرفته و مقداري از زمين هاي همين روستار ا مشروب مي نمايد .

10- سراب پرسگ : كه سرچشمه از رود هنم مي باشد كه ذكر آن گذشت .

11-     سراب سقا ، سراب كرمانجو و سراب شتر مل در بسطام

12- سراب رباط : اين سراب از كوه ايوان در سرچشمه مي گيرد و يكي از بهترين تفريح گاه هاي خرم آباد است آب آن زمين هاي زيادي را مشروب و نسبت به بعضي از سراب هاي بالا برتري دارد و سرچشمه رودي است كه از شهر خرم آباد مي گذرد.

13- چشمه هاي باغ دايي ، و چنار و ور تخت در دامنه كوه چكريز قابل توجه مي باشند.

14- سراب شيخ علي ، چشمه قنبر علي ، چشمه علي اكبر ، چشمه آب باريك و چشمه تنگ خياط و چشمه هاويل در مغرب الشتر ميان طوايف كوليوند و حسنوند جاري هستند اما آب هيچ كدام از اين چشمه ها زياد نيست و هر كدام از آنها مي توانند از 5 الي 20 هكتار زمين را مشروب نمايند .