مشکلات کلاسهای چند پایه و راه حل های آن

الف: کمبود وقت:

مسئله کمبود وقت رابایستی درصدرمسائل کلاسهای چند پایه قرار داد. اگر ساعاتی راکه برای تدریس هرماده درسی درپایه های مختلف تحصیلی اختصاص یافته است ، به عنوان نیاز واقعی دانش آموزومعلم برای رسیدن به هدفهای مورد نیاز قبول کنیم واعتراضات راکه ازطرف معلمین ودانش آموزان نسبت به کمبود وقت باتوجه به حجم مطالب ، طرح می نمایند بپذيريم . دراین صورت اجحافی راکه آگاهانه به دانش آموزان ومعلمان این مدارس رفته ومی رود حس می کنیم.

آنچه به عنوان یک مشکل اساسی ، معلم کلاس چند پایه باآن روبر است این است که واقعاً بااین کمبود وقت چه کند . دراین گونه کلاسها معلم باید بتواند زمان رامتناسب بین پایه ها تقسیم کند ( رئوف ضیایی ، 1386). كمبود وقت و زمان در ادراه اين كلاس ها 120 ساعت تدريس براي كلاس پنج پايه

برابر جدول دروس مصوب وزارت آموزش و پرورش هر پايه ابتدايي 24 ساعت در هفته درس دارد.اگر كلاس پنج پايه باشد ، معلم بايد 120 ساعت فعاليت آموزشي و تدريس را در قالب 24 ساعت برنامه ريزي كند.، در واقع فرصت هاي ياددهي و يادگيري در يك كلاس پنج پايه به يك پنجم كاهش مي يابد.

کمبود وقت باعث این کارها می شود :

تکالیف فراگیران به خوبی بررسی ورهنمود های لازم داده نمی شود .بیشتر معلمان ارزشیابی تشخیصی انجام نمی دهند .عده ی کمی از معلمین فراگیران را از اهداف آموزشی اگاه می کنند

راه حل 1:

كاهش دادن پايه ها:با توجه به اين كه معمولاً معلمان كلاس هاي چند پايه در محل خدمت خود بيتوته مي كنند ، مي توانند برنامه ي آموزش و تدريس خود را برمبناي 3 پايه در صبح و 2 پايه در بعدازظهر طرح ريزي كنند. به اين معنا ضمن اين كه همه دانش آموزان تحت تعليم در مدرسه حضور دارند ، در نوبت صبح فقط سه پايه به عنوان محور در كار يادگيري شركت دارند و دو پايه ديگر به انجام تكاليف ، فعاليت هاي پژوهشي ، دست ورزي ، فعاليت هاي هنري و تربيت بدني و ... مشغولند.

اين روش علاوه بر افزايش 40 درصدي وقت در فرايند آموزشي ، در صورت نزديك بودن پايه ها به همديگر ، ازلحاظ رواني منجر به احساس آرامش دانش آموزان مي شودو مديريت كلاس را تسهيل مي نمايد.

راه حل 2:

تفاوت زمان استراحت: در مدارس ابتدايي بعد از هر 45 دقيقه آموزش ، 15دقيقه براي استراحت برنامه ريزي شده است كه هر كلاس در طول روز 3 بار از فرصت استراحت استفاده مي كند. اگر زمان استراحت طوري تنظيم شود كه دانش آموزان به طور متناوب از اين فرصت بهره گيرند، به ميزان قابل ملاحظه اي در زمان صرفه جويي خواهد شد. با اين روش فقط معلم كلاس مربوطه دچار مشكل مي شود كه مي تواند با برنامه ريزي دقيق اين نقيصه را جبران نمايد.

راه حل 3:

استفاده از وجود شاگرد معلم: استفاده از برخي دانش آموزان براي تدريس به بعضي ديگر ، پديده جديدي نيست. اين روش آموزش كه با عنوان هاي مختلف مانند شاگرد معلم ، معلميار ، خليفه و... ناميده مي شود براي اولين بار پيش از قرن هيجدهم در انگلستان براي مبارزه با نابرابري هاي آموزشي مطرح شد و در مدارس مونته – سوري نيز مورد استفاده قرار گرفت. سابقه اين نوع از آموزش در ايران به مكتب خانه هاي قديم بر مي گردد.اين روش در حال حاضر در كشورهاي اروپايي از جمله انگلستان ، فرانسه ، سوئد ، بلژيك و روسيه مورد استفاده قرار مي گيرد.

در اين روش از دانش آموزان مستعدتر پايه هاي بالاتر در جهت نظارت بر گروه هاي خود آموز استفاده مي شود. از مزاياي اين روش مي توان به جبران كمبود ساعات آموزشي ، آموزش انفرادي به دانش آموزان ضعيف از لحاظ عاطفي و اجتماعي و درسي ، ايجاد اعتماد به نفس و نگرش مثبت به خود در دانش آموزان معلم يار و تقويت احساس استقلال و عدم وابستگي و ...

جهت رفع موانع موجود بر سر راه اجراي اين روش مي توان با عوض كردن هر ماه يك بار شاگرد معلم ، از افت تحصيلي او جلوگيري به عمل آورد و از دانش آموزان مستعد دیگردر زمينه درسي براي اين منظور استفاده كرد .راهكار مفيد ديگري كه نگارنده اين جملات سال ها از آن استفاده نموده ، شاگرد معلم هم پايه است. به اين صورت كه از هر پايه يكي از دانش آموزان برتر نقش معلم را در برنامه خود آموزي ايفا مي كند.

راه حل هاي ديگر

1- حذف فرصت اختصاص داده شده براي حضور و غياب دانش آموزان

2-ثبت فعاليت هاي فرايند آموزش در خارج از وقت آموزش

3- تصحيح املا و انشا و بررسي مشق دانش آموزان در خارج از وقت آموزش

4- تعيين يك زمان خاص در خارج از وقت آموزش براي پاسخگويي به ارباب رجوع

5-هماهنگي با مديريت روستاهاي هم جوارجهت انجام امور مديريتي و مراجعه به اداره

ب: كمبود وسايل آموزشي مدرسه با توجه به كمبود سرانه اين مدارس

اثرات استفاده از تجهيزات آموزشي و كمك آموزشي در تعميق يادگيري بر كسي پوشيده نيست. اما متاسفانه كلاس هاي چندپايه به دو دليل فاقد آن هستند :

1- پايين بودن سرانه دانش آموزي

2- در اولويت قرار نداشتن مدارس چند پايه در هنگام توزيع وسايل آموزشي رايگان از جانب اداره .

راه حل ها

1- تهيه پاره اي از اين وسايل در زنگ هنر توسط دانش آموزان مانند دسته هاي ده تايي ، چرتكه آموزشي و... به عنوان كاردستي

2- برنامه ريزي و تدوين پاره اي از فعاليت ها براي يك روز مشخص و امانت گرفتن اين گونه وسايل از مدارس برخوردار.

3- دعوت از آزمايشگاه سيّار در روزي كه برنامه اجراي چند فعاليت و آزمايش تدوين گرديده است.

4- طرح مشكل با انجمن اوليا و مربيان و ارائه راهكارهاي لازم از جانب معلم جهت تهيه و ساخت وسايل آموزشي.

ج: كم تجربگي بيشتر معلمان اين مدارس در اداره كلاس ها

كمبود اطلاعات معلمان تنها در بعد آموزشي و علمي خلاصه نمي شود، بلكه در مسائل تربيتي ، روانشناسي و مهم تر از آن ها كمبود تجربه هاي عملي آنان است كه موضوع را پيچيده تر مي كند.

راه حل ها :

1- مطالعه منابع ، كتاب ها ، مجلات آموزشي و تربيتي و نتايج پژوهش هاي جديد در زمينه شغلي

2- درخواست از اداره جهت تشكيل جلسات و كارگاه هاي آموزشي

3- بازديد از كلاس هاي معلمان موفق در اداره كلاس هاي چندپايه

د: استفاده از سرباز معلمان براي اداره اين كلاس ها

ه: اختلاف سني 10 سال در بين دانش آموزان پايه اول 6 سال با پايه پنجم 16سال در يك كلاس

و: مدارس كهنه كپري براي اين كلاسها (نداشتن نور كافي ،فضاي نامناسب از هر نظر)

ز: تفاوت هاي فردي دانش آموزان در اين كلاس ها (دانش آموزان در سطح بسيار عالي با يك دانش آموز ديرآموز).به اجباري از يك برنامه درسي براي آنها استفاده كرد.

ح:و بسياري از مشكلات ديگر مثل مساوي بودن حق اين معلمان با حقوق معلم تك پايه،عدم انگيزه دانش آموزان ،بي تفاوتي اوليا نسبت به وضعيت تحصيلي فرزندانشان و آگاه نبودن معلمان از روشهاي اداره ي اين كلاس ها و غيره ...

ط :ضعف بنيه علمي دانش آموزان : در اين كه دانش آموزان كلاس هاي چندپايه با اين همه مشكلات ، نسبت به دانش آموزان در كلاس هاي عادي ضعيف هستند ، شكي نيست. اما اين مشكل ، تمام مشكلات ديگر را توجيه نمي كند.

راه حل ها:

1- يادآوري و مرور درس هاي سال قبل در آغاز سال تحصيلي به مدت دو الي سه هفته

2- اجراي آزمون تشخيصي در ابتداي سال از پايه پايين تر بعد از مرور درس هاي سال قبل

3- تغيير شيوه هاي آموزشي به نوعي كه مشاركت فردي و فعال دانش آموز را در فعاليت هاي گروهي به همراه داشته باشد و آموخته ها را براي دانش آموزان معنادار سازد ، تا بتوانند آن ها را در زندگي خود به كارببرند .

-4-تردد همکاران :

اساسی ترین مشکل کلاس های چند پایه تردد همکاران می باشد .در چند سال اخیر وزارت آموزش وپرورش با اختیاری کردن بیتوته معلمان در محل خدمت خویش تعداد زیادی از معلمان تردد می نمایند.

عوامل اثر گذار تردد همکاران بر آموزش:

-تاخیر معلمان در ورود به کلاس با تاخیر20دقیقه ای وبیشتر –کاهش توانایی معلمان در تدریس به علت خستگی ناشی از راه وپیاده روی –کاهش زمان استراحت به یک ساعت وبیشتر –کاهش میزان ساعت تدریس درهر پایه –بی توجهی به برخی دروس مانند هنر وورزش –تعطیلی زود هنگام مدرسه برای مراجعه به محل سکونت –الگوی بی نظمی برای دیگران .

راه حل ها :

افزایش امتیاز بیتوته به طور قابل ملاحظه–اداره مدارس چند پایه به صورت یک نوبته (صبح)وشروع کلاس ها از ساعت 9-نظارت بر نحوه وکیفیت تردد همکاران در محل خدمت

دو زبانه بودن

گویش های محلی با گویش رسمی کتاب های درسی مشکلی است که آموزش وپرورش از چند سا ل پیش به آن پی برده است واقداماتی انجام داده است از جمله دایر کردن کلا س های آمادگی یک ماهه اما کافی نیست .چون این مشکل با یک ماه کلا س آماذگی حل نمی شود البته رسانه های جمعی تاحدودی این مشکل را برطرف کرده اند.با این حال بیشترین افت تحصیلی در پایه اول ابتدایی مربوط به مناطق دو زبانه است .

راه حل ها :

تدریس به زبان فارسی به مرور وترجمه بعضی از واژه گان به زبان مادری – در اختیار قرار دادن کتب آسان جهت تقویت زبان دوم –برگزاری کلاس های آمادگی پیش دبستانی در طول سال تحصیلی –اجباری کردن دوره پیش دبستانی در همه مناطق –بیان داستان های محلی یه زبان فارسی در زنگ انشا –بیان ضرب المثل های محلی به زبان فارسی

شکلات آموزشی:

اگردراداره یک کلاس معمولی باعنایت به مسائل خاص تربیتی وآموزش به عنوان یک فن وهنرقابل قبول باشد، باذکر پاره ای ازمسائل خاص کلاسهای چند پایه ، می توان به درجه اهمیت مهارت وکارآیی معلم درکلاسهای چند پایه ، پی برد.

امامتأسفانه برای تربیت معلمان این کلاسهاتوجه وسرمایه گذاری فکری ومادی لازم صورت نگرفته است.

معلمان برای تدریس دراین گونه کلاسها بامسائل ومشکلات متفاوتی روبرو هستند که این مشکلات تأثیر بسیاری برفعالیت های آموزشی وچگونگی به ثمررسیدن آن دارد، دراینجا به برخی ازاین مشکلات اشاره می شود.

کم تجربگی درنحوه تدریس واداره کلاس چند پایه:

آمارهای موجود نشان می دهد تقریباً تمام معلمان کلاسهای چند پایه براساس امتیاز فرم سازماندهی مدارس به ناچار به اینگونه کلاسها فرستاده می شوند. هیچ کدام ازآنها براساس علایق یاداشتن تجربه دراداره کلاسهای چند پایه روانه این گونه مدارس نمی شوند. درنتیجه وقتی وارد کلاس می شوند، دچار سردرگمی ویأس وناامیدی می شوند. و در اداره وکنترل کلاس عاجر هستند. نمی دانند چگونه ازمعلم یار برای اداره کلاس وهمچنین کمک به دانش آموزان استفاده کنند وجود این مسائل سبب هدررفتن نیروی انسانی وسرمایه ملی می شود. آماده کردن وطراحی خوب یک درس درکلاسهای چند پایه اهمیت بیشتری دارد تادرکلاسهای یک پایه . چه بسیارند معلمانی که دراداره یک کلاس وتدریس درآن تسلط وتوانایی دارند. اما وقتی وارد کلاس دوپایه وبه ویژه بیشترازدوپایه می شود اداره کلاس برای معلم مشکل آفرین می شود.

درصورت برنامه ریزی صحیح وآموزش معلم این مشكلات رامی توان به حداقل رساند . به طوری که معلم بتواندپیوسته شیوه های ارائه مطالب راتغییر دهد. بتواند باچند گروه درسطح های گوناگون کارکند.توانایی آموزش فردی راداشته باشد ودرضمن کارهای کمکی رانیز انجام دهد. توانایی سازماندهی دانش آموزان رابرای خودآموزی داشته باشد. بتواند چگونه یادگرفتن وچگونه یاددادن رابه دانش آموزان بیاموزد . تامعلم فرصت آن راداشته باشد تابه برخی دیگر از دانش آموزان که نیازمند رسیدگی بیشترهستندتوجه نماید.

ترکیب سنی وجنسی دانش آموزان دختروپسردریک کلاس :

مشکلات ناشی ازاختلاط دانش آموزان به خصوص درسنین بالا مستلزم کنترل خاص وتوانایی نظارت ورهبری همه جانبه معلم است . مخصوصاً درکلاسهایی که چند پایه نامتجانس ازنظرسنی وجنسی آموزش می بینند. کوچکترین غفلت معلم سبب درگیری دانش آموزان وگاه منجربه درگیری های خانوادگی می شود.

در يك كلاس چهار يا پنج پايه در دوره ي ابتدايي دانش آموزان بين 6 تا 14 ساله و در دوره راهنمايي تحصيلي گروه سني بين 12 تا 16 ساله وجود دارند اين دانش آموزان دوره هاي مختلف رشد جسمي و فكري را با نيازهاي متفاوت مي گذرانند همچنين اين نيازها در هر گروه سني و به ويژه در دختران و پسران متفاوت مي باشد.

به اين لحاظ معلمان اين گونه كلاسها با هر گروه سني و جنس بايد توجه و رفتار خاص آن گروه را درنظر بگيرد.از آن جمله تنبيه و تشويق در اين كلاسهاست زيرا با كودكان 6 ساله نمي توان همان برخوردي را داشت كه با دانش آموز 13 ساله ، به اين جهت معلم بايد با آموزشهاي ويژه به اين كلاسها فرستاده شوند (رئوف ضيايي ، 1386).

كوچكي فضاي آموزشي :

درمدارس چندپايه كوچكي فضاي آموزشي سبب مي شودمعلم نتواند از انجام كارهاي گروهي در كلاس استفاده كند.

امكان رعايت مسائل بهداشتي از قبيل توجه به ديد چشم ، رعايت قد ، شنوايي و غيره در فضاي كوچك وجود ندارد.

از وسايل آموزشي در يك اتاق كوچك نمي توان به خوبي استفاده كرد زيرا سبب حواس پرتي بقيه پايه ها مي شود.

چون بيشتركلاسهاي چند پايه در روستاها تشكيل مي شود و بيشترخانواده ها كم سواد و يا بي سواد هستند در امر پيشرفت تحصيلي فرزندانشان كمكي به دانش آموزان و مدرسه نمي شود. در بسياري موارد كودكان از انجام مطالب آموخته شده در خانواده محرومند . بنابراين جريان يادگيري بيشتر به همان زمان اندك مدرسه ختم مي شود.(آقازاده ، 1386).

كمبود تجهيزات آموزشي و بهداشتي :

كمبود وسايل آموزشي شايد در مدارس شهري هم زياد باشد اما در مدارس روستايي به ويژه مدارس چند پايه
تاسف انگيز است . در بعضي از مدارس روستايي حتي از ميز و صندلي و تخته سياه مناسب كه از اولين نيازهاي يك مدرسه است برخوردار نيستند.

حياط مدرسه خاكي و نامناسب است . هيچگونه وسيله ورزشي ندارد .كتابخانه ، نمازخانه ندارند،اكثر اين مدارس فاقد دستشويي و آب خوري هاي مناسب و استاندارد هستند.

نداشتن كتابخانه مناسب :

در كلاس چند پايه دسترسي به مواد آموزشي به مراتب مهمتر از كلاس تك پايه است . در بسياري از مدارس روستا كتابخانه وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد قابل استفاده در آموزش براي معلم نيست.

در كلاسهاي چند پايه بايد كتابخانه كوچكي وجود داشته باشد كه داراي كتابهاي تقويتي و غني ، متناسب با سن
دانش آموزان باشد . معلم با كتابها و ابزارهاي مناسب مي تواند يك گروه را به انجام كاري مستقل بگمارد و با گروه ديگري كه نيازمند راهنمايي و سرپرستي بيشتر است وقت بيشتري را بگذارد.

بدين‌ترتيب معلم امكان خواهد داشت تا با چند گروه كه از نظر توانايي با هم متفاوت هستند كار كند و آنها را در فرايند خودآموزي راهنمايي كند.

كتابها و تمرين هاي خودآموز در موفقيت يك برنامه آموزشي چند پايه بسيار مؤثر است .

مشکلات کلاسهای چند پایه و راه حل های آن

مطالب مشابه :

هنر

هنر

لیست کامل سیسمونی

نکات نگهداری چادر

راهنمای خرید سیسمونی

تقویم اجرایی(آموزشی و تربیتی) پیش دبستانی شکوفه ها

طرز فکر

چک لیست فارسی اول ابتدایی

مشکلات کلاسهای چند پایه و راه حل های آن