فهرست طایفه‌های لرستان
فهرست طایفه‌های لرستان به پراکندگی و جزئیات طایفه‌ها ساکن و وابسته به این استان می‌پردازد.لرستان، یکی از استان‌های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۵۲۷ نفر گزارش شده‌است.[۱] این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت می‌باشد و یکی از استان‌های پرجمعیت ایران به شمار می‌رود.خرم‌آباد مرکز استان و بروجرد دومین شهر بزرگ آن است. طبق آمار سال ۱۳۸۵، خرم‌آباد بیست و دومین شهر بزرگ ایران و بروجرد بیست و هشتمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده‌است.
فهرست مندرجات:
1. موقعیت لرستان
2. ایلات لرستان
3. مهاجرت به لرستان
4. ایلات لکی
5. ایل باجلوند
6. ایل بیرانوند
7. ایل پاپی
8. ایل دیرکوند
9. طایفه چگنی
10. طایفه سوری وامرایی
11. ایل بختیاری چهار لنگ
12. طایفه‌های مستقل
13. ایل سادات
14. لوتی‌ها
15. پانویس
16. جستارهای وابسته
17. پیوند به بیرون
1. موقعیت لرستان
منطقه کوهستانی لرستان به دلیل داشتن مراتع فراوان و داشتن اقلیم‌های مختلف از دیرباز از مراکز مورد توجه ایلها و طایفه‌های کوچرو بوده‌است که برای چراندن دامهای خود بین نقاط سردسیر شمال و شرق لرستان و نواحی گرمسیری جنوب و غرب آن در رفت و آمد بوده‌اند. به استثنای شهرهای تاریخی مانندخرم‌آباد، بروجرد و الشتر که در دوره‌هایی رونق یافته و به محیطی چند فرهنگی تبدیل شده بودند، زندگی طایفه‌ای و عشیره‌ای روش غالب زندگی برای بیشتر ساکنان این منطقه بوده‌است. به همین روی، ایلها و تیره‌های فراوانی از لکها، لرها و بختیاری‌ها در لرستان ساکن شده‌اند که برخی از آنان بومیان لرستان بوده‌اندمانند طایفه خورشیدوند که بازماندگان اتابکان هستند و گروههایی نیز در دوره‌های مختلف تاریخی به این منطقه کوچیده و یا کوچانیده شده‌اند.
2. ایلات لرستان
یک‌جانشینی عشایر و گسترش زندگی در روستاها و شهرها، باعث دگرگونی در شیوه زندگی مردمان شده‌است. امروزه وابستگی‌های قومی و طایفه‌ای کم رنگ تر شده و با مهاجرت‌های درون استانی و برون استانی، آمیزش با سایر اقوام و نیز با تغییر نام‌های خانوادگی، نشانه‌های وابستگی‌های طایفه‌ای در حال رنگ باختن است.
مثال سازمان ایل در لرستان :
- بزرگ مثال : ایل پاپی
- شعبه
- ایل ؛ مثال : ایل باجلوند
- طایفه : خورشیدوند
- تیره
- اولاد
- تش
- کو
- کر و بو
فهرست زیر شامل ایلها و طایفه‌هایی است که در محدوده استان لرستان امروزی یک‌جانشین شده و زندگی می‌کنند. برخی طوایف ساکن استان‌های دیگر هستند که در این فهرست نیامده‌اند.[۲][۳][۴]
- بیرانوند
- باجلوند
- کاکاوند
- پاپی
- طرحان
- میربک
- حسنوند
- صیمره
- دیرکوند
- فولادوند
- چگنی
- بالاگریوه
- ایتوند
- الوار گرمسیری
- کولیوند
- خاوه
- خورشیدوند
- زلقی
- نورعلی
- گرکاه
- یوسفوند
- عبدالوند
- عیسوند
- بسحاق
- جاواری
3. مهاجرت به لرستان
حمدالله مستوفی در باره مهاجرت اقوام غیر لر به واسطه رونق لرستان در زمان حکومت اتابکان لرستان این گونه می‌گوید:
« تومان لر کوچک ولایتی معتبر است و در ذکر مقام لران و سبب وقوع اسم لری برایشان یاد کرده شدند که درکول مارود بودند چون در آن کول مردم بسیار شدند هرگروهی بموضعی رفتند و ایشان را بدان موضع بازخواندند چنانکه در آن ، چنگردی اوتری و هر قبیله از لران که در آن کولی مقام نداشتند لر اصلی نباشند. چنانکه کوشکی ، کنبلی ، روزبهانی ، ساکی ، سادلرینی ، داودی ، عباسی ، محمد کماری و گروهی (و) جنک رومی که امرای لر و خلاصه ایشانند از شعبه سلغوری اند »حمدالله مستوفی همچنین در مورد سایر اقوام که از مهاجران در زمان اتابکان به لرستان هستند این گونه می‌گوید:
« و از شعب دیگران این اقوام اند ؛ کارندی ، جنکردی ، فضلی ، سنوندی ، الانی ، کاه کاهی و رجوارکی ، دری ، ویراوند، و مابکی ، داری ، آبادکی ، ابوالعباسی ، علوممائی ، کچائی ، سلکی ، خودکی ، بندوئی و جز ایشان منشعب شدند اما قوم ساهی ارسان ارکی بیهی اگر چه زبان لری دارند لر اصلی نیستند و دیگر دیهاء مارود، لر نیستند روستایی اند و این طوایف تا شهور سنه خمسین و خمسمائه هرگز سروری علی حده نداشته‌اند و مطیع دارالخلافه بوده در فرمان حکام عراق عجم بوده‌اند. »4. ایلات لکی
لکها پر جمعیت‌ترین ایلات ساکن شرق لرستان هستند که به صورت طایفه‌های کوچک متعددی گسترش یافته و زندگی می‌کنند و در بیشتر در شرق لرستان پراکنده شده‌اند. گویش این ایلات لکی و یا لکی در ترکیب با فارسی و لهجه‌های لری می باشد.
5. ایل باجلوند
ایل باجلوند یا باجلانی اتحادیه ای از پنج طایفه است که عبارتند از:
- سگوند
- یاراحمدی
- قایدرحمت
- آروان
- دالوند
بارون دوبد گردشگر روسی نیز در حدود دوقرن پیش در جدول بندی طوایف لر کوچک طوایف دالوند و سگوند را به ایل باجلانی نسبت داده است.[۵]
دو ایل باجلوند و بیرانوند بیشتر در بخش زاغه شهرستان خرم‌آباد و بخشی نیز در قسمتی از سیلاخور علیا در نزدیکی شهر بروجرد ساکن شده‌اند اماایل باجلوند تا شمال خوزستان ، اندیمشک و اطراف شوش و همچنین بخش کوچکی از دزفول ساکن شده‌اند و گروهی نیز چادرنشین مانده‌اند.[۶]
6. ایل بیرانوند
ایل بیرانوند در مرکز، جنوب و غرب لرستان و بویژه شهرستان خرم‌آباد ساکن هستند و از بزرگترین ایلات لرستان هستند.این ایل در اتفاقات مربوط به اواخر حکومت قاجار و اوایل حکومت رضاشاه نقش مهمی را در لرستان ایفا نموده است.عده‌ای از ایل بیرانوند به دلیل شورش در این زمان به بخش‌های مختلف ایران تبعید شدند.برخی طوایف اصلی ایل بیرانوند عبارتند از:
- شمس بیرانوند
- زیدعلی
- بارانی
- پیرداده
- کر بیرانوند
- صفر بیرانوند
- متش
- تاری
- ممصارم
- میخک
- حافظ
- مصطفی‌وند
- نقی
- کوسه
- سپهوند
- زنجفیل
- اسکین
- الماس
- مراد
- جمشید
- جیجه‌ون
- بزن
- چغلون
7. ایل پاپی
ایل پاپی به بالاگریوه نزدیک است.مردم ایل پاپی در اندیمشک، طوایفی از آن در جنوب شهرستان خرم‌آباد و در بخش پاپی این شهرستان ساکن هستند.مهاجرت‌ها و تداخل جمعیتی در سال‌های اخیر ، ایل پاپی را به سمت لرستان سوق داده است . ولی به طور دقیق خاستگاه و زیستگاه اولیه ایل پاپی خوزستان و سرزمین‌های بختیاری نشین بوده‌است که اغلب آن سرزمین‌ها هم اکنون ترکیبی دوگانه دارند. طوایف عمده ایل پاپی به شرح ذیل است :
- صاد
- مرادی
- ناصری
- مالزیری
- حیدری
- یعقوب وند
- کشوری
- خدمه
- خورشیدوند
- دوزقی
- مدهنی
- درویشوند
- گیمدی وند
- موزونی
سر سلسله این ایل مراد می‌باشد که فرزندش به نام محمد ناصر با ساخت قلعه ای در شمال شهر اندیمشک که اکنون به نام قلعه محمد ناصر معروف است مرکزیت این طایفه را بنا نهاد.ایل پاپی از نظر گویش و فرهنگ با لرهای بختیاری همخوانی دارد.[نیازمند منبع]
8. ایل دیرکوند
ایل دیرکوند شامل طوایف میر، بهاروند، طایفه خورشیدوند، قلاوند، طایفه بابایی و تیرهای وابسته دیگر است.طایفه‌های یساتیاروند وزینیوند نیز از طایفه‌های بزرگ بخش بالاگرویوه هستند.در کتاب‌های قدیمی در مورد خورشیدوند چنین نوشته‌اند که شاه‌زاده خورشید افرین و سرو وگًل نوشته محمد ابن خاوند شاه بلخی اصل ونشان خورشیدافرین را از کیانیان می‌داند و همچنین وی را از نسل جمشید می خواند که در قله سرو گل (قلا گل) در ۶۵ کیلومتری خرم‌آباد زندگی می کرده‌اند که بعدهای یکی از نوادگان وی به نام شاهنشاه شجاع الدین خورشید سلسله اتابکان لر کوچک رادرسال ۵۷۰ تا ۱۰۰۶ در خرم‌آباد بناء می‌کند ودر سال ۱۰۰۶ به دستور شاه عباس صفوی و والیان لرستان ال خورشید را قتل عام می‌کنند که تنها یک نفر از آنها به میر دریکوند پناه می آورد و دریکوندها از وی حمایت کرده و با والیان می جنگند، به همین خاطر می گویند درکوند برادر روز تنگی است بزرگ درکوند را به همراه یکی از پسرانش به نام حیدر خان از راه کوههای هشتاد پهلو به بختیاری راهی می‌کند.[نیازمند منبع]این طایفه از پنج تیره تشکیل شده است که عبارتند از:
- خورشیدوند
- حدروند
- حیدروند
- بیدلا
- شورهای
- کومنه
9. طایفه چگنی
طایفه چگنی در بخش‌های ویسیان و چگنی شهرستان خرم‌آباد ساکن هستند.
10. طایفه سوری وامرایی
طایفه سوری وامرایی در طرهان و رومشکان ساکن هستند وشامل سوری، امرایی می باشد.سوری یک طایفه جدا از امرایی بوده و همچنین سوری و امرایی جزئی از ایل طرحان قدیم بوده است. مکان سکونت ایل طرحان قدیم هم اکنون شهرستان کوهدشت نامیده می شود و در حال حاضر فقط قسمت غربی شهرستان کوهدشت که به بخش تبدیل شده طرهان نامیده می شود. آذادبخت و آدینه‌وند و گراوند خود هر کدام طایفه جداگانه می باشند که جزء ایل طرحان بوده‌اند و حال آزادبخت جزء بخش مرکزی کوهدشت می‌باشد ولی طایفه آدینه وند جزء بخش طرهان جدید می باشد و روستاهای طایفه گراوند در بخش مرکزی کوهدشت و بخش طرهان جدید و بخش رومشکان پراکنده‌اند.طایفه سوری دو قسمت می باشند که قسمت اول آنها شامل روستاهای خوشنام وند و قرعلیوند و عبدولی که هر سه با گویش لری سخن می‌گویند و کوتوله(به لکی که می گویند به علت مهاجرتی که به الشتر در مقطعی از زمان داشته اند گویش لری آنها به لکی تبدیل شده) و قسمت دوم شامل روستاهای قاطرچی و بگم سلطان و... در بخش رومشکان می باشند.تعدادی از روستای زیودار و چهار قلعه هم جز طایفه سوری می باشند.[نیازمند منبع]
11. ایل بختیاری چهار لنگ
برخی از ایلات بختیاری در مناطق دورود، الیگودرز و ازنا رفت و آمد دارند یا ساکن هستند و به گویش بختیاری تکلم می‌کنند.[۷]این طایفه‌ها عبارتند از:
- محمود صالح
- ممزایی
- محمود صالح
- عمله جات
- طوایف میانکوه
- ممیون ( ممیوند)
- عیسوند
- بساک
- پولادوند
- عود الون
- کنورسی
- زنگنه
- کرد
- ولواسی(ابوالعباسی)
- بکرد زنگنه
- جانکی
- منجینی
- وایف وابسته به ممبینی
- زلکی ( زلقی )
- تالی
- هزاروسی
- طوایف وابسته به زلقی
12. طایفه‌های مستقل
- رُک رُک
- گله دار
- امیر
- تیلاوی
- حیات غیبی
- سلگی
- خزایی
13. ایل سادات
- نام[۸]
- شهنشی وند
- طاهروند
- قاسم وند
- خلفوند
- ندروند
- شهر خوند
- مرتضی وند
- جزایری
- طباطبایی
- زرونی
- چم داوید
- مکان سکونت
- خرم آباد ، حومه خرم آباد
- خرم آباد ، تجره ، چنگایی
- خرم آباد
- خرم آباد ، سیلاخور
- خرم آباد
- خرم آباد ، در بین طوایف جودکی ومیر
- دزفول و تعداد ی در بین طایفه قلاوند
- خرم آباد
- بروجرد
- چگنی
- چگنی لوتی‌ها
- تیره[۹]
- للکه
- بیساوند
- کنار
- حیدر
- شمسه
- یادگاری
- مراسل
- شامری
- روز بن
- وابسته به طایفه
- چگنی
- خرم آباد ، کرگاه
- قلاوند
- جودکی - میر
- پاپی - سگوند
- طوایف سلسله
- طوایف طرحان و رومشکان
- میر
- بیرانوند
- تیره[۹]
مطالب مشابه :
حادثه ای تلخ در طایفه مدهنی.....
طایفه بزرگ مدهنی با توجه به جمعیت زیاد و موقعیت سیاسی و اجتماعی که در سطح ایل پاپی و شهرخرم
ایل پاپی (از عشایر لر- منطقه غرب ایران) قسمت اول
در این سرشماری، از 592 طایفه مستقل نیز نام برده شده كه بزرگترین طایفه مدهنی :
ایلات و طوایف لرستان
الف)طایفه یاقوند:شامل تیره های:ملکعلی وند،سوز علی وند،چپ،قاسم علی الف)طایفه مدهنی :
فهرست طایفه‌های لرستان
مدهنی درویشوند گیمدی وند وابسته به طایفه. چگنی خرم آباد ، کرگاه قلاوند جودکی - میر
طوایف کوهدشت
ضرونی: نام طایفه‌ای در جنوب الف)طایفه مدهنی : شامل تیره های:جمال ،ملا
برچسب :
طایفه مدهنی