درس اول امنیت پایدار

درس اول : امنیت پایدار

امنیت ملی وضعیتی است که در آن یک کشور

بتواند منافع و ارزش های حیاتی خود مانند تمامیت

ارضی، جان مردم، ارزش های دینی و ملی و … را

در برابر تهدیدات داخلی و خارجی حفظ نماید.

امنیت پایدار

در کتاب آمادگی دفاعی سوم راهنمایی شما با مفهوم امنیت و ابعاد مختلف آن، مفهوم تهدید و انواع آن، همچنین جنگ و دفاع آشنا شدید. بدون شک هدف هر کشوری بالا بردن وضعیت امنیتی خود در مقابل هرگونه تهدید، تهاجم و تجاوزطلبی بیگانگان است.

برای بحث دربارهٔ امنیت از سطوح آن شروع می کنیم.

سطوح امنیت

به مثال های زیر توجه کنید:

١- هنگامی که یکی از هم کلاسی های شما مریض می شود، ایمنی بدنش در مقابل ویروس های بیماری زا کاهش یافته است (امنیت جسمی و فردی).

٢- در یک مجتمع مسکونی، یکی از ساکنان از دست همسایه اش امنیت و آسایش ندارد و از رفتارهای او به ستوه آمده است (امنیت خانوادگی).

٣- مردم یک روستا، نگران اند؛ زیرا شب ها، سارقان به روستای آنها می آیند و امنیت آنها را برهم می زنند (امنیت محلی).

۴ - ساکنان یک شهر می گویند، آلودگی هوا، موجب سلب امنیت خاطر و آرامش آنها شده است (امنیت شهری).

۵ - ساکنان غزه درفلسطین اعلام می کنند که رژیم اشغالگر قدس با بمباران مناطق مسکونی برای آنها امنیتی باقی نگذاشته است (امنیت ملّی).

۶ - رسانه های ایران اعلام می کنند که حضور ناوهای آمریکایی در خلیج فارس، امنیت این منطقه را به هم زده است، (امنیت منطقه ای).

٧ - بنابر اعلام سازمان ملل متحد، گرم شدن کرهٔ زمین امنیت ساکنان آن را در مخاطره قرار داده است (امنیت جهانی).

هما نطور که در این مثال ها می بینید، امنیت سطوح مختلفی دارد که کوچک ترین سطح آن امنیت فردی یا جسمی و بزرگ ترین سطح آن امنیت جهانی است؛ اما مهم ترین آنها، امنیت ملی است. همان طورکه در مثال ها دیدید، در سطح ملی، تنها امنیت یک کشور تهدید می شود ولی در سطح منطقه ای، امنیت چند کشور تهدید می شود؛ همچنین در سطح جهانی، امنیت همهٔ کشورهای جهان تهدید می شود.

امنیت ملی چیست؟

همان طورکه در بالا اشاره کردیم، هرکدام از سطوح امنیت، اهمیت خاص خود را دارد؛ اما در درس آمادگی دفاعی به امنیت ملی اهمیت بیشتری داده می شود. امنیت ملی وضعیتی است که در آن یک کشور بتواند منافع و ارزش های حیاتی خود،

مانند تمامیت ارضی، جان مردم، ارزش های دینی و ملی و … را در برابر تهدیدات داخلی و خارجی حفظ کند.

با توجه به این تعریف اهداف اصلی امنیت ملی عبارت اند از:

١ - حفظ سرزمین و استقلال کشور

٢ - حفظ ارزش های دینی و ملی

٣ - حفظ ثبات سیاسی و اقتصادی کشور

۴ - تحقق رفاه عمومی مردم

۵ - ایجاد آسایش برای مردم در مقابل خطرات بیگانگان

امنیت پایدار

ریشهٔ اصلی گرایش به امنیت را باید در فطرت انسان جست و جو کرد. انسان ها فطرتاً از هر نوع ترس و نا امنی گریزان اند و محیطی را می طلبند تا بتوانند به دور از فشارهای روحی و اجتماعی، استعدادهای خود را شکوفا کنند و در مسیر رشد و تکامل حرکت نمایند. می دانید که جنگ در گذشته تنها به درگیری مسلحانه بین دو کشور گفته می شد؛ اما امروزه دامنهٔ این مفهوم بسیار گسترش یافته است. بنابراین اگر در گذشته شاخصهٔ اصلی مفاهیمی مانند جنگ، امنیت، تهدید و تهاجم جنبهٔ نظامی آن بود، با گسترش مسائل امنیتی جهان، ابعاد فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و … نیز مورد توجه قرار گرفته است.

برای مثال در دنیای امروز تهاجم و تهدید صرفاً نظامی نیست، بلکه در شکل های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … نیز اتّفاق می افتد؛ مانند تهاجم فرهنگی، تهدید و محاصرهٔ اقتصادی، جنگ نرم و … . با گسترش مفهوم جنگ

به سایر بخش های غیرنظامی، مفهوم امنیت نیز در همین جهت گسترش می یابد.

بنابراین هرگاه کشوری بتواند از نظر داخلی و بین المللی به همۀ تهدیدات در ابعاد مختلف نظامی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی با تکیه بر رضایت مردم پاسخ دهد، به امنیت پایدار رسیده است.

در امنیت پایدار؛ کشورها وضعیت یکسانی ندارند. ممکن است کشوری امنیت داخلی مناسبی داشته باشد ولی از سوی قدرت های خارجی تهدید شود یا این که از لحاظ نظامی دارای وضعیت مناسبی باشد، امّا ارزش های فرهنگی و الگوهای رفتار سیاسی آن در معرض خطر باشد.

تهدید

منظور از تهدید، وضعیتی است که در آن ارزش های حیاتی جامعه از سوی قدرت های خارجی به خطر بیفتد؛ بنابراین می توان گفت، ساده ترین تعریف از تهدید عدم وجود امنیت است. این وضعیت با به خطرافتادن ارزش ها و منافع حیاتی یک کشور به وجود می آید.

تهدید حالتی بین نیت و اقدام است، بنابراین واضح است که شرایط تهدید پیچیدگی های زیادی دارد؛ زیرا در بسیاری از مواقع دشمن تبلیغات زیادی به راه می اندازد، اما لزوماً به معنای تهدید آمیز بودن شرایط نیست. متقابلاً نیز گاهی شرایط تهدید آمیز است؛ بدون آن که از تبلیغات خبری باشد.

در مجموع می توان گفت: تهدید عبارت است از شرایطی که در آن عناصر تعیین کنندۀ امنیت داخلی و خارجی در معرض خطر، تضعیف و ضربه قرار می گیرند. ممکن است این تهدید واقعی و عینی و یا صرفاً ذهنی و روانی باشد و فقط احساس شود.

انواع تهدید

١ - تهدید داخلی ٢ -تهدید خارجی

١ - تهدید داخلی: تهدید هایی که دارای منشأ داخلی اند ولی ممکن است در امتداد تهدیدهای خارجی باشند. این تهدیدها شامل تهدیدهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی است.

به عنوان مثال تقلید از مظاهر فرهنگی بیگانه می تواند نمونه ای از تهدید داخلی باشد.

پرسش : چهار نمونهٔ دیگر از تهدیدهای داخلی را بنویسید.

.......................................................................

٢ - تهدید خارجی : تهدیدهایی است که علیه ارزش های دینی و ملی، تمامیت ارضی، استقلال سیاسی و … صورت می گیرد و دارای منشأ خارجی است.

پرسش : چهار نمونه از تهدیدهای خارجی علیه کشورمان را بنویسید.

.......................................................................

تفاوت های اساسی تهدید سخت و نرم

١ - شیوه ها و روش های تهدید سخت، زور و اجبار با تکیه بر قدرت نظامی است؛ در حالی که در تهدید نرم از روش جلب نظر و تغییر دیدگاه مردم استفاده می شود.

٢ - هدف تهدید سخت، تخریب، تصرف، اشغال و خسارت وارد کردن به یک کشور است؛ درحالی که در تهدید نرم، هدف اصلی تغییر باورها، عقاید و ارزش هاست.

٣ - محدودهٔ تهدید سخت، امنیتی نظامی است؛ درحالی که محدودهٔ تهدید نرم، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.

۴ - تهدید سخت، عینی، ملموس و قابل مشاهده است؛ درحالی که تهدید نرم، غیرملموس و دارای ویژگی های بسیار ظریف و پیچیده است.

۵ - تهدید سخت به دلیل ملموس بودن، عکس العمل های جدّی و آنی مردم یک کشور را به دنبال دارد، ولی در تهدید نرم به دلیل غیرملموس بودن، حساسیت عمومی برانگیخته نمی شود و فقط عکس العمل های بسیار محدود از طرف برخی نخبگان به وجود می آید.

۶ - جبران آثار و پیامدهای تهدید سخت در کوتاه مدت ممکن است؛ اما آثار و پیامدهای تهدید نرم نسبتاً پایدار است و به راحتی قابل جبران نیست.

پرسش : پنج نمونه از تهدیدهای نرم دشمنان علیه کشورمان را بنویسید.

.......................................................................

چنان که در بخش قبل خواندیم، تهدید دشمنان با اهداف مختلف صورت می گیرد. برخی از این

اهداف عبارت اند از:

١ - ایجاد ترس و وحشت در کشور مورد نظر به قصد ایجاد اختلال در کلیهٔ امور

٢ - ایجاد ترس به منظور گرفتن امتیاز

٣ - انجام تهدید به منظور ارزیابی از طرف مقابل

۴ - بالابردن فشارهای بین المللی علیه کشور مورد نظر

۵ - انجام تهدید به عنوان مقدمهٔ تهاجم و حمله

تهاجم

تهاجم و تجاوز دو روی یک سکه اند. به همین جهت در یک تعریف کلی تهاجم عبارت است از: هجوم و حملۀ همه جانبۀ دشمن علیه حاکمیت؛ سرزمین، استقلال سیاسی یک کشور دیگر با ابزار نظامی و غیرنظامی.

صلح

واژهٔ صلح به معنای آشتی، دوستی، سازش و … به کار می رود. صلح از قدیمی ترین آرمان ها و آرزوهای بشر بوده است. به دلیل این که زندگی انسان ها از ناحیهٔ جنگ و درگیری همواره در معرض تهدید و خطر بوده است، در طول تاریخ افراد زیادی تلاش کرده اند تا از جنگ و خونریزی جلوگیری کنند و بین انسان ها صلح و دوستی برقرار نمایند.

تمام انبیای الهی و از جملهٔ آنها رسول گرامی اسلام از جانب پروردگار خود مأموریت داشتند تا بین انسان ها صلح، دوستی و برادری را حاکم کنند.

برای نمونه در ابتدای ظهور اسلام، حضرت پیامبر (ص) به منظور گسترش دین خدا در بین مردم و برای جلوگیری از ایجاد جنگ و خونریزی به همراه پیروان خود به مدینه مهاجرت کردند. آن حضرت پس از ١٠ سال، با وجود شکست دشمن، با شعار دوستی، برادری و(امروزروز رحمت است) پیروزمندانه وارد مکه شدند.

در دنیای امروز هم مهم ترین هدف در روابط بین المللی حفظ و برقراری صلح است. اما در زمان های گذشته امپراتوری ها و در دنیای امروز قدرت های زورگو به صورت آشکار و پنهان عامل ایجاد بسیاری از جنگ ها بوده اند. آنها علی رغم ادعای خود باعث بروز و ظهور بسیاری از جنگ ها و از میان رفتن صلح و امنیت در بخشی از مناطق جهان هستند.

فعالیت :

نقش قدرت های سلطه گر را در حمایت و پشتیبانی از صدام

در جنگ علیه ایران بررسی کنید.

در حال حاضر با وجود آن که جنگی بین کشورها وجود ندارد ولی ممکن است روابط صلح آمیزی هم بین آنها وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر، نبود جنگ، الزاماً به معنای بودن صلح نیست؛ زیرا مفهوم صلح در روابط بین الملل دچار تغییر و تحول شده است.

در فرهنگ ها، صلح به معنای وجود آرامش در روابط یک کشور با کشورهای دیگر و همچنین عدم وجود جنگ و تهدید آمده است. بنابراین همزیستی مسالمت آمیز در روابط میان کشورها و تحقق صلح در دنیا به شرطی حاصل می شود که اصولی مانند حق حاکمیت، برابری حقوق کشورها، مصونیت تمامیت ارضی هر کشور کوچک یا بزرگ و عدم مداخله در امور داخلی کشورهااز جانب همهٔ حکومت ها رعایت شود.

متأسفانه در دنیای کنونی شاهدیم که با وجود خواست عموم مردم برای برقراری صلح و دوستی بین ملت ها، به دلایل زیادی نزاع و دشمنی در بین کشورها در حال افزایش است.

یکی از دلایل مهم این موضوع آن است که قوانین بین المللی و مفاهیم مورد توافق ملت ها مانند صلح، دموکراسی، حقوق بشر و … از جانب قدرت های بزرگ جهانی در جهت منافع خودشان تفسیر می شود.

فعالیت :

به نظر شما حق وتو که قدرت های بزرگ جهانی از آن بهره مندند، می تواند صلح و دوستی و برابری حقوق انسان ها را به دنبال داشته باشد؟ چرا؟

آیا صلح جهانی با شرایط فعلی دنیا تحقق می یابد؟

با وجود زیاده خواهی قدرت های بزرگ جهانی و عدم رعایت حقوق ملت ها از جانب آنها همچنین نابرابری اقتصادی در سطح عموم مردم جهان و … صلح جهانی به معنای واقعی آن دور از دسترس است.

چگونه ممکن است کسانی که ظلم در سرزمین های اشغالی فلسطین، کشتن مردم بی گناه در افغانستان، عراق و … را به بهانهٔ مبارزه با تروریسم و تحقق دموکراسی موجه جلوه می دهند، بتوانند صلح واقعی را در دنیا تحقق بخشند؟

ما معتقدیم که صلح و امنیت جهانی، تحقق عدالت و حاکمیت دوستی و برادری باید شامل همهٔ مردم دنیا باشد و برای رسیدن به این آرمان تمام تلاش خود را به کار می بندیم، تا زمینه را برای ظهور منجی بشریت و عدالت گستر جهانی حضرت مهدی (عج) آماده کنیم.

درس اول امنیت پایدار

مطالب مشابه :

مولفه های امنیت پایدار

درس اول امنیت پایدار

طرح درس سالانه 92-93

طرح درس سالانه آمادگی دفاعی متوسطه

عنوان مقاله: نقش توسعه منابع انسانی در امنیت شغلی کارکنان

طرح درس ( درس اول ) امنیت پایدار

بررسی جایگاه اقتصاد مقاومتی در توسعه کشاورزی و پایداری امنیت ملی

مفهوم اجمالی توسعه پایدار