خرس سیاه؛ گونه ای استثنائی و نایاب
محل زندگی و تغذیه
از لحاظ طرز زندگی این خرس خیلی شبیه خرس قهوه‌ای است با این تفاوت که خرس سیاه بیشتر برای زندگی روی درخت آماده شده است، جثه کوچکتر و طرز قرار گرفتن چنگالها این حیوان را برای بالا رفتن از درخت مساعد ساخته است. خرس سیاه از گیاهان سبز ، میوه‌ها ، حشرات ، عسل و همچنان مهره‌داران کوچک مانند پرندگان و جوندگان تغذیه می‌کند. خیلی کم به حیوانات دیگر حمله می‌کند. جفت‌گیری در اوایل بهار و اوایل تابستان صورت می‌گیرد و بچه‌ها اوایل تا اواسط زمستان متولد می‌شوند.
در این قسمت در مورد خرس قهوه ای توضیح کوتاهی داده می شود و سپس دوباره به سراغ خرس سیاه می رویم:
خرس قهوه‌ای
خرس قهوه‌ای حیوانی است بزرگ و تنومند که طول بدن بالغها ممکن است به 2 متر و وزن آنها به 480 کیلوگرم برسد. سر پهن و پوزه کوتاه و گوش نسبتا کوچک و راست و گرد و چشمها نسبتا کوچک و گردن کوتاه و کلفت است. دستها و پاها بلند و کلفت و هرکدام با پنج چنگال و پاها از دستها بلندتر هستند. دم خیلی کوچک و تقریبا در زیر موها مخفی شده است.
بدن از موهای انبوه و زبر و بلند پوشیده شده است. رنگ موها از قهوه‌ای تیره تا قهوه‌ای زرد و خاکستری تغییر می‌کند. گاهی لکه کوچکی با رنگ روشن در سینه دیده می‌شود. جمجمه بزرگ و حجیم با فکهای قوی ، طول ناحیه پوزه تقریبا به اندازه جعبه جمجمه است.
محل زندگی و تغذیه
خرس قهوه‌ای در ایران در نواحی جنگلی کوههای البرز و کوههای زاگرس زندگی می‌کند. تعداد آنها در سالهای اخیر بسیار کم شده است. خرسها از غذاهای مختلف گیاهی و حیوانی تغذیه می‌کنند. غذای اصلی آنها از قسمت سبز گیاهان و میوه‌ها و حشرات و مهره‌داران کوچک تشکیل می‌شود. به لانه‌های زنبور عسل و کندوهای آنها دستبرد زده و عسل آنها را می‌خورند. خرسها ممکن است با شکستن شاخه درختها و خراب کردن کشتزارها خساراتی به بار آورند.
تولید مثل
جفت‌گیری معمولا در تابستان انجام می‌شود و در این هنگام میان نرها نزاع می‌شود. دوران آبستنی در حدود 7 ماه است و بچه‌ها اوایل تا اواسط زمستان و زمانی که ماده در لانه دوران خواب زمستانی را می‌گذراند متولد می‌شوند. بچه‌ها بعد از یک ماه چشم باز می‌کنند. در ابتدا رشد آنها خیلی کند است و بعد از اینکه از لانه بیرون آمدند به سرعت رشد می‌کنند. خرسها در سال سوم زندگی از لحاظ جنسی بالغ می‌شوند.
خواب زمستانی
شروع و مدت خواب زمستانی در خرسها با ارتفاع و آب و هوای محل زندگی آنها بستگی دارد. در نقاط کم ارتفاع و گرم ممکن است اصولا خواب زمستانی نداشته باشند. خرسها قبل از خواب زمستانی تغذیه زیاد کرده و لایه ضخیمی از چربی در زیر پوست آنها ذخیره می‌شود. معمولا با ریزش اولین برف در داخل لانه مستقر می‌شود , هنگامی که لانه بوسیله برف کاملا پوشیده می‌شود فقط سوراخ کوچکی لانه را به محیط خارج مربوط می‌سازد.
پراکندگی در ایران
خرس قهوه‌ای در ایران در نواحی جنگلی کوههای البرز و زاگرس زندگی می‌کند. در خراسان ، آذربایجان ، کرمانشاه ، لرستان ، کردستان ، همدان و اصفهان گزارش گردیده‌اند.
پراکندگی جهانی
در اسپانیا ، فرانسه ، ایتالیا ، یونان ، ترکیه ، عربستان ، ایران و آمریکای شمالی گزارش شده است.
زیستگاه‌هایی که روز به روز محدودتر می‌شوند:
خرسهای سیاه آسیایی در کشورهای ژاپن، چین، روسیه، تایوان، هند، نپال، ویتنام، افغانستان، پاکستان و ایران پراکندگی دارند.
در ایران نیز در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان پراکنده‌اند.
اولین بار زاردونی در اوایل قرن بیستم در بلوچستان این جانور را مشاهده و گزارش کرد. تا مدت‌ها دیگر خبری از این خرس نبود و محققان فکر می‌کردند نسل این خرس زیبا در ایران منقرض شده است. در سال ۱۳۵۲ ماموران سازمان حفاظت محیط‌زیست در مناطق جنگلی جنوب کرمان دوباره آن را مشاهده کردند. به این ترتیب دوباره وجود این جانور در ایران ثابت شد و تاکنون این خرس با چنین شرایط سخت و بی‌پناهی دوام آورده و نیازمند توجه است.
در حال حاضر بیشتر در مناطق کوهستانی زابل، ارتفاعات قصر قند، رشته کوههای بیرک در بلوچستان، کوههای بشاگرد در جنوب کرمان، ارتفاعات اطراف خاش، جنگل‌های داز در بلوچستان، کوههای بمپور و عمدتا جنگل‌های کوهستان پسته و بادام در این مناطق زندگی می‌کند. چون این مناطق غارهای فراوان و ارتفاع‌های صعب‌العبور دارند، برای زندگی خرسها مناسبند.
خرسهای سیاه از راسته گوشتخواران هستند، اما در واقع همه‌چیزخوارند. غذای آنها شامل حشرات، نوزاد پستانداران، مهره‌داران کوچک و ماهی‌ها می‌شود. جالب این که آنها از میوه‌های درخت انجیر، توتون، توت وداز (درختی شبیه نخل زینتی با میوه‌های گرد و گوشتی با هسته درشت) و خرما هم می‌خورند. گاهی هم از جوانه‌های گیاهان استفاده می‌کنند. خرسهای سیاه شب‌ها کیلومترها پیاده‌روی می‌کنند و به دنبال غذا می‌گردند. آنها صبح زود به لانه خود بازمی‌گردند. خرسهای سیاه بیشتر از دیگر خرسها از درختان بالا می‌روند و به این کار علاقه خاص دارند.
تصویری از پنجه خرس سیاه
خرس سیاه در معرض خطرات مختلف:
خرس سیاه آسیایی در حال حاضر در فهرست قرمز IUCN از درجه حفاظتی برخوردار بوده و در آستانه انقراض است. وقتی جانوری از درجه حفاظتی برخوردار می‌شود به این معناست که طی ۱۰ سال اخیر حدود ۵۰ درصد از جمعیت آن کاسته شده است. متاسفانه در ایران شکار بی‌رویه و نابودی زیستگاه‌ها از عوامل مهم تهدید حیات این جانور هستند. چرای بی‌رویه دام‌های اهلی در مناطق جنگلی باعث شده پوشش گیاهی مناطق جنگلی رو به نابودی برود. از طرفی ناآگاهی مردم بومی و محلی هم در برخورد با خرس سیاه باعث شده تعداد بسیاری از آنها شکار یا اسیر شوند.پیش‌بینی شده است اگر تنها شکار بی‌رویه این جانور زیبا کنترل شود، باز می‌توان آن را حفظ کرد و از دست نداد. متاسفانه هیچ مسوول و مرجعی توجهی به این امر مهم ندارد. متاسفانه این جانور در همان مناطق جنوب شرقی پراکنده و وابسته به چنین زیستگاهی است، در نتیجه بیشتر مورد تهدید و تهاجم قرار می‌گیرد و به خاطر محدودیت زیستگاهی بیشتر تحت خطر و انقراض است.متاسفانه خرسهای سیاه برعکس ظاهرشان و برعکس افسانه‌هایی که در موردشان ساخته شده است حتی از صدای شلیک تیر هم بشدت می‌ترسند. در مناطق زیستگاهی آنها حتی اگر شکارچی برای شکار پرنده هم تیری شلیک کند، خرس سیاه از ترس مجبور به فرار می‌شود و ممکن است به محل دیگری پناه ببرد که پناهگاهش نیست و به این ترتیب نابود شود. خرس سیاه جانور گوشه‌گیری است و اگر از آنها دور باشید و با توله‌هایشان کاری نداشته باشید، جانورانی بی‌خطرند.
در ایران هر ساله تعداد زیادی از بچه خرسهای زیبا توسط مردم محلی و شکارچیان اسیر یا کشته می‌شوند. این توله خرسهای بی‌آزار تنها برای خوردن خرما و میوه به نخلستان‌ها رفته، از درختها بالا می‌روند و متاسفانه در همین موقع اسیر می‌شوند. این توله‌ها یا کشته یا به دیگر کشورها فروخته می‌شوند. در پاکستان از این توله خرسها برای نمایش‌های خیابانی استفاده می‌کنند. آنها سگ‌ها را به جان این توله‌های بی‌پناه می‌اندازند تا آنها را بترسانند.
اگر واقعا می‌دانستیم که وجود این گونه‌ها چقدر باارزش است و اصلا مشاهده چند توله خرس در بالای درخت چقدر لذتبخش است، شاید دست به این کارها نمی‌زدیم. برای نجات خرسهای سیاه باید همه دست به دست هم بدهیم، از مسوولان و پژوهشگران گرفته تا مردم و روستاییان و بومیان منطقه، نکند که روزی پشیمان شویم و خرس سیاه دیگر سخن نگوید!
منابع :
ـ منصوره نظری ـ جام‌جم آنلاین www.jamejamonline.ir - ( برگرفته از سایت پزشکان ایران)
ـ دانشنامه آزاد رشد
ـ ویکی پدیا
مطالب مشابه :
موقعیت جغرافیایی شهرستان اندیمشک
علمی،خبری،تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی نظام مهندسی کشاورزی و به استان لرستان
اسامی ناظرین کشاورزی واجد شرایط استخدام بر اساس استان
کشاورزی و منابع طبیعی و بهبود خدمات این سایت نظام مهندسی کشاورزی و
خرس سیاه؛ گونه ای استثنائی و نایاب
گروه کشاورزی و منابع طبیعی مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي استان مهندسی منابع طبیعی
اولین بسته آموزشی GIS را خریداری کنید.
مورد تایید سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع در سایت پایگاه استان لرستان. سازمان نظام
گیلاس وحشی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سازمان نظام مهندسی کشاورزی و در استان لرستان :
ضرورت بکارگیری کارشناسان و مهندسان کشاورزی در نظارت طرحهای مرتعداری
مهندسی کشاورزی التحصیلان رشته های کشاورزی و منابع طبیعی حدود ۱۴۷ استان لرستان.
اقدامات شاخص سال 91 اداره کل شیلات استان لرستان
سازمان نظام مهندسی کشاورزی و و منابع طبیعی استان لرستان در صدا و
تشکیل كار گروه تخصصی نظام صنفی كشاورزی در استان اردبیل
پرتال خبری نظام صنفی کشاورزی سازمان نظام مهندسی كشاورزی و منابع طبیعی استان و
برچسب :
سایت نظام مهندسی منابع طبیعی و کشاورزی استان لرستان