اگر تصمیم دارید مهندس شوید ، حتما مهندسی صنایع را انتخاب كنید

مهندسی فیزیك هسته ای رتبه سی و ششم ، مكانیك رتبه چهل و پنجم ، هوا فضا رتبه پنجاه و دوم ، برق رتبه پنجاه و چهارم و پتروشیمی رتبه شصت و ششم را كسب كرده اند. شایان ذكر است كه مدیریت صفحات وب ( مهندسی اینترنت ) ، رتبه اول را در میان این 250 شغل به دست آورده است . ( به نقل از IEE SOLUTIONS – MAY 1999 ) معرفی رشته مهندسی صنایع با پیشرفت سریع علوم و پیچیدگی روز افزون آن بالطبع سیستم های تولیدی و خدماتی نیز گسترش یافته است در نتیجه این پیشرفت اداره صحیح و مناسب اینگونه واحدها به صورت سیستماتیك مستلزم بكارگیری تكنیك های علمی و پیشرفته می باشد . حجم تولید و گستردگی خدمات آن چنان است كه رشته های مهندسی سنتی از قبیل شیمی ، راه و ساختمان ، برق ، مكانیك و غیره پاسخگوی كلیه مسائل این سیستم ها نمی باشند چرا كه هر كدام از این رشته ها ویژگی خاصی را شامل می شوند كه معمولا اسامی آنها مبین ماهیت آنهاست اما مشكل عمده ای كه وجود دارد ارتباط میان این رشته ها و تعیین جایگاه دقیق و درست آنها در كنار هم در صنعت است كه از همین جا نیاز به یك ارتباط دهنده احساس می شود كه برای جبران چنین كمبودی در قرن بیستم و به ویژه در چند دهه اخیر از پیوند رشـــته های علوم ، مدیریت ، اقتــصاد و رشته های مهندسی ، رشته جدیدی به نــام " مهندسی صنایع " ( Industrial engineering ) به وجود آمده است كه وظیفه یك ارتباط دهنده بین رشته های مختلف را به عهده دارد . بنابراین در این رشته درسهایی از تمام رشته های مذكور وجود دارد تا یك مهندس صنایع برای پیوند بهتر رشته های مختلف با آنها آشنا باشد.

طراحی ، بهبود ، استقرار و اداره سیستم هایی كه در آن انسان ، ماشین و مواد به طریقی موثر و مناسب به هم مرتبط شده اند را می توان از عمده وظایف مهندسان صنایع دانست . مهندسانی كه از طریق كسب مهارت و اطلاعات فنی خاص می توانند مشكلات و دردهای یك كارخانه را شناسایی كنند و در حد توان خود در رفع آن بكوشند و در صورت لزوم از متخصصین برای حل مشكل كمك بگیرند . بـنابراین از آنجا كه مهندسین صــــنایع سـعی می نمایند كه یك سیستم را با دید كلی مورد بررسی قرار دهند لیكن به واسطه وسعت عمل و پیچیدگی روابط در بین اجزاء سیستم ها امكان اینكه بتوانند آنها را به سادگی تجزیه و تحلیل نمایند دشوار می باشد و به این دلیل است كه از روشهای تحقیق در عملیات و كامپیوتر به عنوان ابزار كار استفاده می نمایند تا ضمن به كار گیری روشهای علمی به خصوص ریاضی ، برای حل مسائل مدیریت ، با سرعت و دقت زیادی عمل نمایند و گاهی با توجه به وسعت فعالیتهای سازمان بعضی از دروس تخصصی رشته مهندسی صنایع یك شغل محسوب می شوند و یك مهندس صنایع ممكن است در یك كارخانه تنها از یك یا دو درس خود بهره بگیرد .

مسـائلی از قبیل كنترل و هماهنگی فعالیتها ، برنامه ریزی تولید ، كنترل كیفیت ،سیستم های نگهداری و تعمیرات ( نت ) ،استفاده موثر از ماشین آلات و تجهیزات و امكانات اعم از انسانی و غیر انسانی ، كنترل انبــار و موجودیها ، بالا بردن كارایی و افزایش بهره وری سیستمها و ...كه به تنهایی برای یك سازمان بزرگ یك مهندس صنایع می طلبد .

به این ترتیب مهندس صنایع ابزار بسیار موثری برای پیشبرد هدفهای هر سازمانی است . مهندس صنایع نه تنها می تواند در واحدهای صنعتی و تولیدی فعالیت داشته باشد بلكه قادر است در واحدهای خدماتی نظیر نهادهای برنامه ریزی، بانكها ، شركت های بیمه ، بیمارستانها و دوایر دولتی و غیره نیز به طور موثر خدمت نماید .

ولی متاسفانه در كشور ما هنوز سازمانهایی هستند كه با این رشته و قابلیت و كارایی های آن، آشنایی لازم و كافی را ندارند و حتی سازمانهایی كه از وجود مهندسی صنایع بهره می گیرند بسیار عجول هستند و انتظار دارند مشكل كارخانه آنها به سرعت حل شود بدون اینكه به طور كامل به توصیه های مهندس صنایع گوش فرا داده و حتی مدت زمان لازم برای حل مشكل كارخانه را نامناسب و طولانی می دانند و در پایان باید به این نكته توجه كرد كه یك مهندس صنایع بیش از آنكه سخت افزاری باشد ، نرم افزاری است و به همین جهت برای رسیدن به نتیجه ، زمان بیشتر و پیاده كردن توصیه های او لازم است در غیر این صورت كارایی مهندس صنایع پایین آمده و بهبود یك شركت و آینده آن لطمه های شدیدی خواهد دید .

به امید روزی كه در هر سازمان و شركتی حداقل یك مهندس صنایع فعال حضور داشته باشد .

معرفی گرایشهای مهندسی صنایع

تولید صنعتی :

عبارتست از فن به كار گیری مهارتهای تكنیكی اقتصادی و استفاده موثر و نظام یافته از نیروی انسانی ، زمان ، ماشین آلات و تجهیزات ، سرمایه ، ساختمان و مواد به منظور تولید كالا با كیفیت مطلوب . كه این دوره به منظور تربیت كارشناسانی تدوین شده است كه بتوانند به تجزیه و تحلیل و حل مسائل برنامه ریزی و كنترل تولید ، افزایش كارایی تولید و طرح ریزی واحدهای تولیدی بپردازند .

دانشجویان این رشته بعد از فارغ التحصیل شدن از توانایی های زیر بهره مند خواهند شد :

· بررسی مسائل تولید به صورت نظام یافته و ارائه راه حل مناسب

· تامین مواد اولیه و نیمه ساخته مورد نیاز با قیمت اقتصادی و كیفیت مطلوب

· بهره گیری از فضا ، ماشین آلات ، تجهیزات ، نیروی انسانی و زمان

· برنامه ریزی صحیح تولید با توجه به تقاضای بازار ، امكانات تولیدی ، هزینه و زمان

· كنترل آماری كیفیت محصولات حین ساخت و پس از آن

· افزایش كارایی تولید و پایین آوردن قیمت تمام شده محصول

فارغ التحصیلان این رشته در بخشهای مهندسی تولید ، مهندسی صنایع ، برنامه ریزی و كنترل تولید ، طرح و توسعه كارخانجات و موسسات تولیدی و نیز واحدهای ستاد طرح و برنــامه و بهره برداری در وزارتخانه مربوط ( وزارت صنایع ) می توانند به كار بپردازند .

گسترش سریع این گرایش و كارایی بسیار بالای آن بازار كار بسیار خوبی را برای آن فراهم كرده است و فارغ التحصیلان آن نسبتا به سایرین از امتیازات بیشتری برخوردارند .

تكنولوژی صنعتی :

بیانگر تكنولوژی و روشهای ساخت قطعات صنعتی و شناسایی خطوط گوناگون تولیدی و مهارت در بهره گیری موثر از اجزای متشكله یك واحد تولیدی ( انسان ، ابزار ، ماشین آلات ، ساختمان و تاسیسات ) به منظور حصول حداكثر كیفیت در كسب محصولات است .

تربیت كارشناسان آگاه به مسائل تكنولوژی ساخت قطعات صنعتی در راه اندازی واحدهای تولیدی از جمله اهداف این گرایش است .

برنامه ریزی و تحلیل سیستمها :

به منظور تربیت كارشناسانی است كه بتوانند با بهره گیری از روشهای جدید و سیستماتیك و مدلهای ریاضی ، مسائل تصمیم گیری در سطح واحدهای صنعتی بزرگ را تجزیه و تحلیل كنند و بیشترین رهنمود را در استفاده از منابع موجود و عملكرد اجزاء متشكل سیستم ارائه دهند .

مشاغلی كه فارغ التحصیلان این دوره می توانند احراز كنند عبارتند از :

واحد طرح و برنامه ریزی موسسات تولیدی ، وزارتخانهها و موسسات دولتی و خدماتی و برنامه ریزی .

ایمنی صنعتی :

به منظور تربیت كارشناسانی است كه بتوانند احساس امنیت از لحاظ روانی و جسمی برای نیروی انسانی كه مهمترین عامل برای اهداف بلند مدت مدیریت هستند را پیاده كنند . قابلیتهای تخصصی كه فارغ التحصیلان در این گرایش پیدا می كنند عبارتند از :

ارگونومی و كاربرد آن در صنعت و طراحی وسائل ، ایجاد محیط استاندارد مورد نیاز برای نیروی انسانی با ایجاد شرایط مطلوب از لحاظ روشنایی ، تهویه ، دما ، اصولت و ... ، جلوگیری از آتش سوزی و مبارزه با حریق ، پوشش وسائل و ادوات الكتریكی ، بهداشت آب آشامیدنی ، ایجاد وسائل ایمنی و محافظت فردی ، كمكهای اولیه ، ایجاد امكانات رفاهی و امكانات زیست محیطی و غیره .

آشنایی با قابلیتهای كاری مهندسی صنایع :

از آنجاییكه یك مهندس صنایع از همه چیز در حد آشنایی و شناخت آگاهی دارد و با اغلب بخشهای یك كارخانه آشنا است ، شرح دادن قابلیتهای كاری او به طور كامل از صبر و حوصله این نوشته خارج است و احتیاج به كتابهای مجزا دارد .

ولی برای آشنایی علاقمندان شرح بسیار مختصری درباره مهمترین قابلیتهای كارایی مهندسی صنایع در یك سازمان آورده می شود .

لازم به توضیح است هر كدام از موارد ذكر شده می تواند در مراحل طـراحی ، پیاده كردن ، استقرار و اداره آنها توسط مهندس صنایع صورت می گیرد .

سیستم های برنامه ریزی و كنترل تولید :

امر برنامه ریزی و كنترل تولید در واقع به منزله سلسله اعصاب در یك كارخانه عمل می كند و یكی از بخشهای مهم سیستم تولید می باشد . اكثر كالاها از اجزا و قطعات مختلف تشكیل شده اند و اجزاء و قطعات نیز به نوبه خود طی عملیات و مراحل مختلف و اصولی در یك واحد تولیدی ساخته میشوند كه وظیفه بخش برنامه ریزی و كنترل تولید این است كه تعیین كند چه نوع مواد ، اجزاء و قطعات به چه میزان و چه وقت در كارخانه ( طبق سفارشات دریافتی از مشتریان یا پیش بینی فروش ) ساخته شود و در عین حال تعیین كند كارخانه چه كالاهایی ( حاصل از مونتاژ قطعات ) در چه زمان و با چه اجزاء و قطعاتی بسازد تا در نهایت كالای تكمیل شده و قابل استفاده برای عرضه به مصرف كنندگان آماده شود . به طور كلی سیستم برنامه ریزی و كنترل تولید نیروی انسانی ، ماشین آلات ، مواد و تسهیلات را در یك سازمان تولیدی با یك بازده مناسب و مطلوب به منظور تهیه محصولات مرغوب برای عرضه به اجتماع با یكدیگر تركیب و هماهنگ می كند .

سیستم های كنترل انبار و موجودی :

یكی از مسائل مهم برای مدیران در سازمانهای صنعتی و بازرگانی پیش بینی میزان خریدها با توجه به امكانات سازمان و شرایط بازار است . خرید و ایجاد موجودی كالاها از یك سو باعث راكد ماندن سرمایه و حبس شدن امكانات مادی میشود كه اگر سرمایه آزاد می بود می توانست برای بهبود و توسعه در امور دیگر سازمان با سوددهی بیشتری به كار رود .

در عین حال موجب می شود هزینه های انبار داری و نگهداری فزونی گیرد و احتمالا باعث فساد و از بین رفتن كالاهای انبار شود ، یا ارزش آنها به خاطر پیشرفت تكنولوژی و كهنه شدن از نظر مصرف كاهش یابد . از سوی دیگر كم بودن موجودی مواد و لوازم مورد نیاز برای تولید و فروش كالاها باعث اختلاف و وقفه در كارها و بیكار ماندن كارگر و ماشین و امكانات سازمانی می شود كه خود ممكن است نارضایتی مصرف كنندگان و مشتریان و سفارش دهندگان را در پی داشته باشد ، كه از طریق به كار گیری فنون و روشهای جدید با تعیین میزان مقرون به صرفه بودن هر بار خرید ، ضمن كاهش هزینهها میزان سود سازمان را می توان افزایش داد .

سیستم های نگهداری و تعمیرات ( نت ) :

یكی از مسائل در مدیریت تولید و عملیات مسئله نگهداری و تعمیرات است . به طور كلی هدف از نگهداری و تعمیرات در یك سازمان صنعتی آن است كه از ماشین آلات به بهترین وجه محافظت شود و از قطع و اختلال جریان تولید به علت از كار افتادن یا خوب كار نكردن ماشینها جلوگیری به عمل آید و از آنجایی كه با تنظیم یك برنامه صحیح نگهداری و تعمیرات برای ماشین آلات و تجهیزات كارخانه ، از طرفی از خرابی های غیر مترقبه آنها پیشگیری و از اتلاف وقت و هزینه های گزاف تعمیراتی جلوگیری میشود ، از طرف دیگر عمر مفید و موثر ماشینها زیاد میشود و در نتیجه از نظر كمی و كیفی بازدهی و سودآوری سازمان افزایش پیدا می كند .

سیستم های كنترل كیفیت :

مطالعه و بررسی مجدد و اصلاح طرح محصول و یا مشخصات ارائه شده از طرف طراح برای اجرای طرح از مواردی است كه اكثر اوقات می تواند به صرفه جویی فراوانی در هزینهها منجر گردد .

از بازرسی مواد اولیه كه فواید زیادی نظیر جلوگیری از خرید مواد اولیه و قطعات نامناسب داشته و حتی از هدر رفتن كار اضافی بر روی این مواد و قطعات جلوگیری می نماید تا كنترل در حین تولید كه سبب می گردد در صورتیكه محصولات نیم ساخته تولید شده اگر واجد شرایط نباشد از ادامه كار بر روی آنها ممانعت به عمل آید و در نهایت با كنترل محصول ساخته شده كه می تواند از رسیدن كالای معیوب به دست مصرف كننده و بی اعتبار شدن نام كارخانه ، جلوگیری نماید در یك سیستم كنترل كیفیت توسط یك مهندس صنایع پیاده و اداره می گردد .

سیستمهای اطلاعات مدیریت :

به طور كلی هماهنگی و همكاری در یك سازمان تنها از طریق توزیع و مبادله اطلاعات بین افراد و واحدهای سازمان و بین سازمان و محیط خارج آن میسر می باشد .

اجزای سازمان از طریق ارتباطات به یكدیگر متصل می شوند و در واقع انتقال و مبادله اطلاعات فرآیندی است كه می تواند مراكز تصمیم گیری را در یك سازمان به صورت موزون و هماهنگ به یكدیگر متصل كند . اگر یك كارخانه را در نظر بگیرید مشاهده می كنید كه از بخشهای مختلفی نظیر تداركات ، انبار ، حسابداری ، تولید ، تعمیرات ، بازاریابی و ... تشكیل شده است كه مدیریت برای اطلاع یافتن از فعالیت این بخشها احتیاج به یك سیستم اطلاعاتی وسیع دارد كه هر چه ابعاد كار وسیع تر شود اهمیت سیستم های اطلاعاتی نیز بیشتر می شود و این سیستم ها می توانند به صورت دستی یا كامپیوتری توسط یك مهندس صنایع طراحی و اداره شوند .

سیستم های فیزیكی :

به طور كلی تعیین محل استقرار بخشهای تولیدی ، انبارهای دائم و موقت ، چگونگی استقرار ماشین آلات و تجهیزات ، ایجاد راهروها ، قفسه های انبار و سایر تسهیلات ، طرح سیستم حمل و نقل مواد و محصولات در كل كارخانه و در هر یك از بخشها ، طراحی بخشهای تولیدی و بالانس خط تولید و مونتاژ و ... به طوریكه طرح ارائه شده یكی از بهترین طرحهای ممكن باشد و مشكلات و موانع امور جاری تولید و توسعه آتی كارخانه را به حداقل ممكن برساند ، در سیستم های فیزیكی توسط مهندس صــــنایع طراحی و پیاده می گردد .

علاوه بر كارایی مهندس صنایع در هر یك از سیستم های فوق الذكر ، مهندس صـــنایع می تواند در امور كنترل پروژه ، بازاریابی ، طراحی و ایجاد صنایع كوچك ، حل كردن مشكلات سازمان با تكنیك های تحقیق در عملیات و كارایی بالا در پستهای مدیریتی و غیره نقش موثر داشته باشد .

اگر تصمیم دارید مهندس شوید ، حتما مهندسی صنایع را انتخاب كنید

مطالب مشابه :

چک لیست ایزو9001

اگر تصمیم دارید مهندس شوید ، حتما مهندسی صنایع را انتخاب كنید

مدیریت استراتژیک

QFD چیست؟ Quality Function Deployment