حرفه و فن – سال سوم دوره راهنمايي تحصيلي

واحد 1 – فناوري و سيستم

خداوند انسان را آفريد و چنان قدرت تفكري به او بخشيد كه اين مخلوق خاكي مي تواند به سهولت كرات آسماني را تسخير كند. تحقيق، جست و جو، كاوش و امور پديده ها نيز از ويژگي هاي ذهن انسان است. انسان براي پاسخ دادن به پرسش هاي خود، نيازمند گردآوري و دسته بندي اطلاعات است. او به تجربه و آزمايش مي پردازد و نتيجه گيري مي كند. مغز انسان از ميلياردها سلول عصبي تشكيل شده كه وظيفه دريافت اطلاعات و پيام ها را به عهده دارند. اين پيام ها و اطلاعات توسط مغز با پيمودن فرآيندي پردازش و طبقه بندي مي شوند و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار مي گيرند. انسان با نماي پيشرفتي كه در علوم داشته است؛ بازهم نتوانسته از تمامي ظرفيت و قدرت خود استفاده كند. تفكر خلاق همواره از زمان خلقت انسان همراه او بوده و با استفاده از اين قدرت توانسته، بسياري از مسائل و مشكلات خود را حل كند.
يكي از راه هاي پرورش قدرت تفكر و خلاقيت، شركت كردن در كارها و بحث هاي گروهي ست. وقتي تعدادي از افراد گروه شروع به دادن ايده هاي خود مي كنند، افكار ديگر اعضاي گروه فعال مي شود و هر كس سعي مي كند ايده ي جديدتر و بهتري ارايه دهد.

  فنآوري چگونه تكامل مي يابد؟

اغلب براي بالابردن كيفيت و استفاده بهتر و بيشتر از محصولات فناوري كه به وجود آمده اند، ايده هايي ارائه مي شود. اين ايده ها از ايده هاي قبلي سرچشمه مي گيرند و طرح هاي قبلي را تكميل مي كنند. فناوران مي توانند با استفاده از فناوري هاي گذشته چيزهاي جديدي توليد كنند يا به تكميل توليدات پيشين بپردازند. گاهي ايده ارائه شده توسط افراد ديگر و در مكان ها و محيط هاي ديگري ارائه و به فناوري تبديل شده اند. اما فرد ايده دهنده از وجود آن بي اطلاع بوده است. اين نيز نوآوري محسوب مي شود. ولي گاهي ايده ها ارائه و به فناوري منجر مي گردد. اما در زمان مطرح شده نمي توان آن را مورد استفاده قرار داد.  

  اصول استفاده از مواد در توليد محصولات فناوري:

يكي از مهم ترين مراحل توليد هر محصول فناوري، مرحله انتخاب و تغيير مواد است. براي نمونه آتش نشان ها از لباس ويژه اي استفاده مي كنند. براي توليد لباس آتش نشانها، بايد به مقاومت مواد مورد استفاده در برابر آتش، انعطاف پذيري و ايمني آن ها توجه كرد. براي اين منظور موادي كه انتخاب مي شوند بايد در برابر آتش مقاوم باشند، بيش از اندازه داغ نشوند و ذوب نگردند. در عين حال ماده انتخاب شده بايد تا حد امكان سبك باشد (وزن مخصوص يا جرم آن بالا نباشد) ،‌انعطاف داشته باشد تا مانع حركت آتش نشان ها به هنگام كار نشود و قابل برش زدن و دوختن باشد.
چرا براي استفاده از مواد مب بايست به اصول بهداشتي توجه كرد؟
بطور كلي در توليد محصولات فناوري، رعايت اصول بهداشتي ضروري است.توليد كنندگان محصولات فناوري، علاوه بر دقت در انتخاب موارد مورد معرف براي آگاهي مصرف كنندگان محصولات خود اغلب راهنماي استفاده از آن ها را نيز تهيه مي كنند. كه همراه محصول به هنگام خريد به مصرف كننده ارائه مي شود. اين راهنما حاوي روش استفاده و همچنين نكات ايمني در خصوص استفاده ناصحيح از آن است.  

  ارزيابي :

يكي از اصولي كه براي توليد يك محصول فناوري بايد مورد توجه قرار گيرد، ارزيابي است كه اساس كارفناوران را تشكيل مي دهد. هر محصول پس از توليد بايد از ابعاد مختلف مورد ارزيابي و آزمايش قرار گيرد. توليد انبوه (فراوان) يك محصول فناوري بدون اينكه نمونه ي اوليه آن مورد آزمايش هاي متعدد قرار گرفته باشد، كار خطرناكي است.  

  توجه به زيبايي محصولات فناوري:

يكي ديگر از نكات مهمي كه در توليد محصولات فناوري مورد توجه قرار مي گيرد توجه به زيبايي محصول است كه در دو بخش به آن پرداخته مي شود. الف : ساخت محصول
ب : بسته بندي محصول
الف – ساخت محصول : ساخت هر محصول به تناسب فرهنگ مصرف كننده، ذوق و علاقه و حتي سليقه او ممكن است در رنگ آميزي، تزيين و چيدن قطعه ها كنار هم ، انتخاب مواد مورد مصرف و ... مورد توجه توليد كننده قرار گيرد.
ب – بسته بندي محصول : در بسته بندي محصولات نيز زيباسازي از جهت هاي مختلف مورد توجه قرار مي گيرد، از جمله: رنگ، جنس ماده اوليه و شكل هايي كه روي كاغذ يا جعبه ي بسته بندي كشيده مي شود ، مد نظر قرار مي گيرد.  

  سيستم :

سيستم هاي پيچيده: سيستم هاي پيچيده از چند نوع سيستم فرعي تشكيل شده است. سيستم هاي فرعي براي انجام دادن بخشي از وظيفه سيستم اصلي ايجاد مي شوند. براي مثال در وسايل نقليه مانند: اتومبيل، موتور سيكلت يا دوچرخه، سيستم كنترل و فرمان براي هدايت و توقف وسيله نقليه در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال ، سيستم دوچرخه و چرخ خياطي را به اختصار نام مي بريم.
الف – دوچرخه :

1 – سيستم انتقال قدرت
2 – سيستم برق رساني
3 – سيستم هدايت و فرمان
4 – بدنه يا اسكلت دوچرخه
5 – سيستم هشدار دهنده (بوق) -

ب – چرخ خياطي :

1 – سيستم انتقال قدرت
2 – سيستم دوخت
3 – بدنه يا اسكلت

  سؤالات واحد 1 – فناوري و سيستم :
1 – چه سؤالاتي در ذهن انسان باعث شد وسيله اي مانند تلسكوپ و بالن را بسازد؟

انسان براي تسخير كرات آسماني ، جست وجو ، تحقيق و كاوش در مورد آن ها و بدست آوردن اطلاعات در رابطه با ستارگان با قدرت تفكر خويش شروع به ساخت وسايلي مانند تلسكوپ و بالن نمود.  

  2 – چگونه مي توان از مغز خود با ظرفيت بيشتر استفاده كرد؟

انسان مي تواند با استفاده از قدرت تفكر خلاق خويش بسياري از مسائل و مشكلات خود را حل كند و اختراعات و اكتشافات زيادي انجام دهد و در زندگي خود به كار گيرد. تفكر خلاق از زمان خلقت انسان همواره با وي بوده است.  

  3 – چرا بايد براي استفاده از مواد به اصول بهداشتي توجه كرد؟

چون بعضي از موادي كه در فناوري استفاده مي شوند براي سلامت انسان خطرناك است.  

  4 – استاندارد چيست؟

اصول و ضوابطي است كه توليد كنندگان محصولات فناوري در هنگام توليد بايد آن ها را رعايت كنند.  

  5 – چرا در هر كارخانه توليد مواد غذايي يك آزمايشگاه كنترل كيفيت وجود دارد؟

براي ارزيابي و كنترل مداوم توليد هر كارخانه و نظارت بر كيفيت ، بهداشت و ... نياز به آزمايشگاه ضروري است.  

  6 – سيستم هاي پيچيده را تعريف كنيد؟

سيستم هاي پيچيده از چند سيستم فرعي تشكيل شده است كه هر سيستم فرعي بخشي از وظيفه سيستم اصلي را انجام مي دهد.  

  7 – ترمز چگونه باعث بازداشتن دوچرخه از حركت مي شود؟

با كشيدن دسته ترمز كه روي فرمان قرار دارد، به وسيله سيم از طريق لقمه ها به ديواره يطوقه فشار وارد مي كند و مانع حركت دوچرخه مي شود.  

  8 – اگر در وسايل نقليه سيستم هدايت و كنترل وجود نداشته باشد چه اتفاقاتي مي افتد؟

نمي توان وسيله را به جهت دلخواه هدايت و يا درموقع لزوم از حركت بازداشت.