از اتوبوس های دودی تا اتوبوس های BRT + گزارش تصویری

حدود ۹۲ سال از زمان آغاز به کار اولین خط حمل‌ و نقل عمومی در تهران که با واگن‌های اسبی مسافران را جابه‌جا می‌کردند، می‌گذرد. از آن زمان تاکنون، تحولات بسیاری در حوزه حمل‌ونقل عمومی این شهر رخ داده است که تاسیس شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه و ایجاد نخستین خط اتوبوسرانی این شرکت نقطه عطفی در مسیر این تحولات به شمار می‌رود. به گزارش آخرین نیوز به نقل از ایسنا، در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی، نخستین وسیله نقلیه عمومی در تهران که همان واگن‌های اسبی بود، در پایتخت آغاز به کار کرد. بلژیکی‌ها بعد از ایجاد راه‌آهن حضرت عبدالعظیم (ماشین دودی شهری) نسبت به تاسیس آن اقدام کردند. بنابراین در خیابان‌های ری، لاله‌زار، ناصریه (ناصرخسروی فعلی)، سپه (خیابان امام خمینی) و شاهپور (وحدت اسلامی) ریل نصب کردند و مسافران با واگن‌های اسبی از طریق این ریل‌ها جابه‌جا می‌شدند. کرایه واگن اسبی‌ها پنج شاهی بود و از ساعت شش صبح تا ۹ شب کار می‌کردند. این سرویس‌ها تا سال ۱۳۰۳ فعال بود، اما با اختلاف نظری که بین شهرداری تهران و مدیر بلژیکی واگن به وجود آمد، شرکت کار خود را متوقف کرد و مسئولان آن به کشور متبوع خود بازگشتند. چندی بعد دانمارکی‌ها با استفاده از اتوبوس‌های بنزینی بزرگ چند خط اتوبوس‌رانی در تهران و شمیران دایر کردند، ولی بعد به علت درآمد اندک و سودده نبودن، آن را منحل ‌کردند. درسال ۱۳۰۵، تعدادی اتوبوس مدل زایس از شوروی خریداری و با ورود آن‌ها، هشت خط اتوبوس‌رانی خصوصی در تهران دایر شد که مقررات و ایستگاه مشخصی نداشت. به گونه‌ای که هر جا مسافر بود، اتوبوس توقف می‌کرد و مسافر هم هر کجا که درخواست می‌کرد، می‌توانست پیاده شود. تا قبل از تاسیس شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، ۳۸ خط اتوبوس در تهران فعال بود. سنندجی ـ مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه ـ در گفت‌وگویی با ایسنا، به تشریح تاریخچه تاسیس این شرکت پرداخت و اظهار کرد: در سال ۱۳۳۱ قانون تاسیس شرکت‌های اتوبوسرانی عمومی در مجلس وقت تصویب شد و در بهمن ماه سال ۱۳۳۴ نیز، آیین‌نامه تشکیل شرکت‌های اتوبوسرانی در ۱۰ ماده به تصویب هیات وزیران رسید. تشکیل نخستین خط اتوبوسرانی شرکت واحد، ۵۵ سال پیش در چنین روزی وی ادامه داد: در نهایت نخستین شرکت سهامی اتوبوسرانی عمومی کشور با ادغام شرکت‌های اتوبوسرانی خصوصی در شهر تهران و با نام «شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه» در فروردین ۱۳۳۴، به شماره ۵۱۳۷ به ثبت رسید و محل قانونی آن در شهرداری وقت تعیین شد. به گونه‌ای که ۵۱ درصد سهام شرکت واحد به اداره این شرکت واگذار و مابق سهام نیز، به سهامداران بخش خصوصی سابق و چهار نفر از سوی شهرداری تهران واگذار شد. سنندجی خاطرنشان کرد: نخستین خط اتوبوسرانی شرکت واحد تهران، در ۱۴ تیرماه ۱۳۳۵ آغاز به کار کرد. مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه با اشاره به شرایط امروز کلانشهر تهران و جمعیت بیش از هشت میلیون نفر، یادآور شد: تهران امروز به عنوان اصلی‌ترین مرکز، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی کشور، بزرگترین شهر کشور به لحاظ جمعیت است که این موضوعات اهمیت تسهیل حمل ‌و نقل عمومی برای شهروندان را دوچندان می‌کند. سنندجی با بیان اینکه خطوط اتوبوسرانی در تهران، با ۳۸ خط به طول ۳۰ کیلومتر و ۱۲۶ دستگاه اتوبوس آغاز به کار کرد، افزود: شرکت واحد در حال حاضر با بیش از ۳۰۰ خط شامل خطوط عادی‌، بی‌آرتی، کرایه نقدی‌، شبانه‌ با بیش از شش هزار دستگاه اتوبوس به شهروندان خدمت‌رسانی می‌کند. بی‌آرتی‌ها، شریان حیاتی حمل‌ونقل شهری جابه‌جایی ۲/۴میلیون مسافر در بیش از ۳۰۰ خط شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، در حال حاضر سنندجی یادآور شد: در حال حاضر ناوگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، روزانه چهارمیلیون و ۲۰۰ هزار مسافر را در سطح شهر جابه‌جا می‌کند. مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران جایگزینی بلیت الکترونیک به جای بلیت کاغذی را از دیگر تحولات اتوبوسرانی تهران برشمرد. به اعتقاد وی راه‌اندازی خطوط اتوبوسرانی تندرو (بی‌آرتی) از تابستان سال ۸۷ نیز تاثیر زیادی در حمل ‌و نقل شهری برجای گذاشت؛ به نحوی که این خطوط توانسته در این مدت سهمی در حدود ۲میلیون نفر را در حمل‌ونقل عمومی شهر به خود اختصاص دهد و حکم شریان حیاتی اتوبوسرانی در تهران را دارد. سنندجی در ادامه با اشاره به استقبال شهروندان از خط ۱۰ بی‌آرتی طی چند روز گذشته که از آن بهره‌برداری آزمایشی شده است، اظهار کرد: در آینده نزدیک، این خط به بهره‌برداری رسمی خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود روزانه حدود ۹۰ هزار نفر در حد فاصل میدان آزادی تا خیابان سیمون‌بولیوار را با اتوبوس‌های تندرو خط ۱۰ طی کنند. سنندجی با اشاره به اینکه سرفاصله حرکت اتوبوس‌ها در این خط یک دقیقه است، گفت: با ورود تدریجی اتوبوس‌های دوکابین خارجی به ناوگان، در خط ۱۰ سامانه اتوبوس‌های تندرو ۵۰ دستگاه اتوبوس دوکابین به‌کارگیری خواهد شد تا قادر باشیم با آغاز سال تحصیلی جدید و افزایش سفرها جوابگوی افزایش تعداد مسافران در این خط باشیم. یکی از قدیمی‌های شرکت واحد از خاطرارت خود می‌گوید حسن چشمه‌قصابان که یکی از پیشکوست خط اتوبوسرانی تهران است نیز در این خصوص به ایسنا گفت: از سال ۵۸ یعنی حدود یکسال پس از پیروزی انقلاب فعالیت خود را در شرکت اتوبوسرانی آغاز و حدود سی سال در این حوزه خدمت کرده‌ام. وی با اشاره به امکانات آن زمان افزود: در آن موقع که اوایل انقلاب بود شور و حال انقلابی بین مردم ساری و جاری بود و من به عنوان مامور کنترل خط در میدان عشرت‌آباد (میدان سپاه فعلی) استخدام شدم در آن زمان جایگاه‌های اتوبوس مرتب و منظم نبود و وسایل سرمایشی و گرمایشی و حتی تهویه هوا نیز نداشتیم. همچنین اتوبوس‌هایی که در خطوط تردد می‌کردند قدیمی و مستهلک بودند. چشمه‌قصابان با بیان اینکه کرایه اتوبوس در آن زمان پنج ریال بود افزود: من به عنوان مامور کنترل کننده خط در شرکت اتوبوسرانی خدمت می‌کردم و به علت نبود جایگاه مناسب در سرما و گرما با مشکلات زیادی مواجه بودیم در حالی که هم‌اکنون جایگاه‌های اتوبوس‌ها علاوه بر اینکه کلاس بالایی دارند مجهز به امکانات نیز هستند. این راننده ادامه داد: زمانی که ما به استخدام شرکت اتوبوسرانی درآمدیم دیپلمه بودیم و در آن زمان جزو قشر باسواد محسوب می‌شدیم در حالی که امروز اکثر کسانی که در اتوبوسرانی خدمت می‌کنند تحصیلاتشان بالای فوق‌دیپلم و حتی فوق‌لیسانس است.