مراقبتهاي قبل و بعد از زايمان درگاوميش

مقدمه:

گاوميش ، دامي است كه به دليل توليد مقدار قابل توجهي شير، مورد توجه است. شير اين دام درمقايسه با شير گاو، ارزش بيشتري دارد. درصورت پرورش اين دام، علاوه بر بهره گيري از شير توليدي آن، مي توان گوساله هاي نر آن را پروار كرد و از اين راه نيز درآمدي به دست آورد.

با توجه به ارزش بسيار زياد اين حيوان به عنوان يك دام بومي با صفت هاي عالي، آگاهي از روشهاي صحيح پرورش اين دام اهميت فراوان دارد. صفت هاي عالي اين دام عبارتند از: مقاومت دربرابر بسياري از بيماري ها، استفاده از علوفه هاي كم كيفيت و توليد مقدار قابل توجهي شير پرچربي.

يكي ا زمهمترين موارد پرورش صحيح دام، توجه به وضع توليد مثل درگله دام هاست. توليد مثل، زماني موفقيت آميز است كه موجب تولد يك گوساله سالم شود. به همين سبب دراين نشريه، شما با مراقبت هاي لازم درقبل و بعد از زايمان گاوميش ، آشنا مي شويد.

فحلي درگاوميش

بعد از اينكه گاوميش ماده به سن بلوغ رسيد، به فاصله هاي زماني 21 روز، نشانه هاي فحلي يا طلب جنس نر را از خود نشان مي دهد. گاوميش ها به طور معمول درحدود 2تا 5/2 سالگي بالغ مي شوند و اين نشانه ها را ظاهر مي كنند.البته سن بلوغ، به شرايط آب و هوايي و چگونگي تغذيه حيوان بستگي دارد.

هرچه تغذيه بهتر باشد، حيوان زودتر به بلوغ مي رسد.

زماني كه حيوان فحل مي شود، به اين معني است كه بدن او ، آمادگي جفتگيري باحيوان نر و آبستن شدن را دارد. همان طور كه مي دانيد، حيوان هاي ماده، قبل از رسيدن به بلوغ و مدتي بعد از زايمان فحل نمي شوند. اين مدت درگاوميش حدود 70 روز است. دليل آن اين است كه وضعيت بدني آنها هنوز براي آبستني مناسب نيست. همچنين درمدت آبستني،‌حيوان فحل نمي شود(تصوير شماره 1).

تصویر شماره 1- مدتی پس از زایمان ؛حیوان به دلیل ضعف بدنی توانایی آبستنی دوباره را ندارد.

نشانه هاي فحلي:

همه حيوانات طوري آفريده شده اند كه جنس ماده براي اينكه جنس نر را از آمادگي خود براي آبستن شدن با خبر كند، نشانه هايي را ظاهرمي كند. به اين نشانه ها، نشانه هاي فحلي مي گوييم.

وقتي حيوانات نروماده با هم نگهداري مي شوند، حيوان نر،‌اين نشانه ها را مي شناسد و جفتگيري مي كند. ولي زماني كه حيوانات، جدا از هم نگهداري مي شوند، دامدار بايد اين نشانه ها را تشخيص بدهد و حيوان ماده رانزد حیوان نر ببرد.

زمانی که یک گاومیش ماده فحل می شود، مهمترین نشانه آن این است که اجازه می دهد تا گاومیش های دیگر، حتی گاومیش های ماده، سوار او شونددرصورتی که اگر فحل نباشد، این اجازه را نمی دهد. شما باید زمانی که این حالت را درگاومیش ماده دیدید، او را نزد گاومیش نر ببرید اگر صبر كنيد و بعد از مدت طولاني ،‌براي مثال ،‌يك روز بعد ، او را نزد گاوميش نر ببريد، گاومیش ماده آبستن نخواهد شد.

فحلی ، نشانه های دیگری هم دارد، برای مثال، دفع ادرار به دفعات زیاد، بی قراری، نعره زدن، بی اشتهایی و خارج شدن مایع غلیظ شیری رنگ ا زفرج ازنشانه های آن است(تصویر شماره2).

تصویر شماره 2- جدا شدن از گله و نعره زدن از نشانه های فحلی است.

آبستنی درگاومیش

از آنجایی که بیشتر وقت ها گاومیش های نر و ماده، با هم نگهداری می شوند، وقتی یک گاومیش ماده فحل می شود، گاومیش نر با آن جفتگیری می کند وآبستنی رخ می دهد. لازم است برای سالم ماندن گاومیش نروآبستن شدن گاومیش های ماده، دربرابر هر 10 تا 15 گاومیش ماده ، یک گاومیش نر درگله وجود داشته باشد(تصویر شماره 3). مدت آبستنی درگاومیش، حدود 315 روز است.

تصویر شماره 3 - برای آبستنی مناسب ؛ در برابر هر 15-10 گاو میش ماده ؛ یک گاو میش نر در گله لازم است.

بیشتر وقت ها گاومیش ها زمانی جفتگیری می کنند که گوساله آنها دربهترین وقت ازنظر فراوانی علوفه سبز درآن ناحیه، به دنیا باید. برای مثال درآذربایجان غربی گاومیش ها درتابستان و هنگام چرا درمراتع، به طور طبیعی جفتگیری می کنند. بنابراین هنگام پاییز که مواد غذایی درطبیعت کم است، گاومیش ها دراواخر دوره شیردهی واوایل دوره آبستنی به سر می برند. دراین زمان، حیوانات کمترین نیاز را به مواد غذایی دارند. دراواخرآبستنی که نیازهای غذایی گاومیش آبستن، زیاد می شود، فصل بهار و دوره فراوانی علوفه شروع می شود. بعد از زایش، گاومیش و گوساله اش به خوبی می توانند ازآب و هوای مناسب و علوفه کافی بهره مند شوند.

اگر به هر دلیلی ، گاومیش های نروماده جدا ازهم نگهداری شوند، لازم است که دامدار، فحلی گاومیش ماده را تشخیص دهد واو را نزد گاومیش نر ببرد. توجه داشته باشید که نباید از یک گاومیش نر، به خصوص هنگامی که جوان و تازه بالغ است، بیش از سه بار درهفته برای جفتگیری استفاده کنید، زیرا ضعیف می شود و توانایی آبستن کردن گاومیش ماده را ازدست می دهد.

مراقبت های زمان آبستنی

دامی که آبستن می شود، بخصوص درماه های آخر آبستنی، به مراقبت بیشتری نیاز دارد. درصورت امکان ، سعی کنید سه ماهه آخر آبستنی، با توجه به امکانات موجود، غذایی با کیفیت بهتر دراختیار گاومیش آبستن قرار دهید. به خصوص درهفته های آخر آبستنی که به دلیل بزرگ شدن جنین ، گنجایش شکم حیوان آبستن، کم می شود، غذای کمتری می خورد. درنتیجه باید از غذاهای کم حجم و با کیفیت خوب برای تغذیه گاومیش استفاده شود. همچنین از دادن علوفه بد، یخ زده و کپک زده خودداری کنید.

درب ورودی وخروجی جایگاه نگهداری حیوان، باید طوری ساخته شود که گاومیش آبستن بتواند به راحتی وارد جایگاه شده یا از آن خارج شود، بدون اینکه فشار اضافی برآن وارد شود. درزمان آبستنی باید از وارد شدن ضربه های شدید به گاومیش آبستن جلوگیری شود. همچنین از زدن واکسن و انجام تزریقات، خودداری شود. اما اگر مجبور به این کار شدید، دقت کنید وگرنه ممکن است باعث سقط جنین شود. با شروع شدن نشانه های زایمان ، باید گاومیش از بقیه گله جدا شده و به محل تمیزی منتقل شود و سپس از او مراقبت های دقیق تری بشود. این محل اتاق زایمان نامیده می شود(تصویر شماره 4).

تصویر شماره 4- زایمان دام ها باید در جایگاهی جداگانه و بهداشتی انجام شود.

اتاق زایمان، خصوصیات بهداشت آن

بهتر است هردامدار، اتاق جداگانه ای را به زایمان دام های خود اختصاص دهد. اگر چنین امکانی وجود ندارد، دست کم باید زایمان درجای بسیار تمیز و بهداشتی انجام شود، تا گوساله سالمی داشته باشید.

جایی که زایمان دام ها درآن انجام می شود، باید نورگیر باشد. یعنی نور خورشید به داخل آن بتابد.زیرا نور خورشید ، خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد.

درو پنجره های محل زایمان باید طوری باشد که از وزیدن باد و کوران هوا درداخل آن جلوگیری شود.

قبل از آوردن حیوانی که زایمانش نزدیک است به اتاق زایمان، این محل باید ابتدا با آب شسته شود(تصویر شماره 5). سپس با یک ماده ضدعفونی کننده به طورکامل ضد عفونی شود. اگر بتوانید به وسیله شعله آتش، کف و دیوارهای محل زایمان را ضدعفونی کنید، خیلی خوب است.

اتصویر شماره 5 - شستشو و ضد عفونی جایگاه زایمان ؛ قبل از آوردن حیوانی که زایمانش نزدیک است ؛ لازم می باشد .

گر دقت کرده باشید، متوجه می شوید که برای انجام دادن همه کارهایی که گفته شد، باید کف و دیوارهای جایگاه، ازجنس سیمان باشد. بنابراین، سیمان کردن کف جایگاه و دیوارهای آن تاارتفاع 1 متری لازم است.

بعد از اینکه کارهای گفته شده را انجام دادید، برای راحتی گاومیش درحال زایمان و گوساله اش، مقداری کاه درکف جایگاه بریزید(تصویر شماره 6). اگر هوا سرد است، حتماً جایگاه را گرم کنید. فراموش نکنید که قبل و بعد اززایمان، آب تازه و تمیز باید دراختیار حیوان باشد.

تصویر شماره 6 - ریختن کاه در کف جایگاه زایمان ؛ سبب راحتی گاو میش در حال زایمان و گوساله اش می شود

نشانه های زایمان

با رشد جنین و رسیدن به اواخر دوره آبستنی، دروضع ظاهری گاومیش تغییراتی به وجود می آید . به این تغییرات نشانه های زایمان می گویند و این نشانه ها عبارتند از:

1- بزرگ و فعال شدن پستان ها

2- متورم و پرخون شدن لبه های فرج

3- بلند شدن دم

4- آویزان شدن ماده ای لزج و شفاف از فرج

وسایل موردنیاز هنگام زایمان

فراهم کردن وسایل زیر، پیش از زایمان لازم است و بهتر است که این وسایل همیشه درداخل دامداری دردسترس باشد(تصویر شماره7).

تصویر شماره 7 - مواد و وسایل لازم را قبل از شروع زایمان در دسترس قرار دهید.

1- یک سطل آب گرم ومواد ضدعفونی کننده مانند ساولن.این مواد برای ضدعفونی کردن ناحیه اطراف فرج حیوان، قبل از شروع زایمان، لازم است.

2- چند طناب نخی ضدعفونی شده، برای بیرون کشیدن گوساله . اگر زایمان، طبیعی نباشد و گوساله برای خارج شدن ، نیاز به کمک داشته باشد، ازاین طناب استفاده می شود.

3- محلول تنتورید، برای ضدعفونی کردن بند ناف گوساله تازه متولد شده.

4- سرنگ یک بار مصرف برای تزریق تنتورید به داخل بندناف و ضدعفونی کردن آن.

مراقبت های لازم درزمان زایمان

پس از انتقال گاومیش به اتاق زایمان، باید منتظرزایمان شد و سعی شودآب آشامیدنی کافی دردسترس حیوان قرار گیرد. دراین زمان باید سعی کنید ازرفت و آمدهای بی مورد به جایگاه خودداری کنید. چون این امر، باعث به هم خوردن آرامش حیوان و به وجود آمدن ترس و ناراحتی او می شود. درنتیجه درزایمان او اثر می گذارد.

به طورمعمول ، زایمان گاومیش، طبیعی و راحت انجام می شود و لازم نیست که یک نفر همیشه درمحل زایمان حاضرباشد. ولی برای اطمینان خاطر یک نفر باید از راه دور، زایمان را زیر نظر داشته باشد.

وقتی احساس کردید که زمان زایمان نزدیک است، با آب گرم و محلول ضدعفونی کننده که پیش ا زاین آماده شده است، ناحیه اطراف فرج حیوان را به طورکامل بشویید.این کار سبب می شود که این ناحیه تمیز و ضد عفونی شود و زایمان بهداشتی باشد. درزایمان طبیعی، به طورمعمول ابتدا دست ها و سپس سر نوزاد خارج می شود(تصویر شماره 8). ولی ممکن است دربعضی موارد نیز، ابتدا پاهای عقبی خارج شود.دراین مورد نیز زایمان طبیعی است و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد، ولی درموارد دیگر که با سخت زایی همراه است، باید هرچه زودتر از دکتر دامپزشک کمک بگیرید تا جان مادروگوساله به خطرنیفتد.

تصویر شماره 8-وضعیت طبیعی قرار گرفتن جنن در رحم قبل از شروع زایمان.

مراقبت های بعد ازتولد، ازگوساله

اطمینان از شروع تنفس

بعد ازتولد گوساله ،‌بايد از شروع تنفس حيوان اطمينان پيدا كنيد. اگر گوساله شروع به تنفس نكرد، شما به او كمك كنيد.براي اين كار،‌ابتدا با دست هاي خود،‌ مايعات اطراف دهان و بيني گوساله را پاك كنيد . سپس به وسيله انگشت يا تكه اي كاه،‌ داخل بيني گوساله را قلقلك دهيد. اگر با اين عمل هم تنفس شروع نشد،‌ مي توانيد با فشار دادن دست ها برروي ناحيه دنده ها و رها كردن آن ،‌ گوساله را كمك كنيد تا شروع به تنفس كند.

خشك كردن بدن گوساله

به طور معمول،‌ گوساله بعد از تولد، به وسيله عمل ليسيدن مادر،‌خشك مي شود. ولي اگر مادر، اين كارراانجام نداد،‌كمي آرد جو يا سبوس برروي بدن گوساله بريزيد تا مادر،‌ گوساله را بليسد. اگر باز هم اين كاررا نكرد ،‌ خودتان با يك پارچه تميز يا كمي كاه،‌ بدن گوساله را خشك كنيد(تصوير شماره 9).

تصویر شماره 9 - اگر گاو میش به خشک کردن گوساله نوزاد علاقه ای نشان نداد ؛ شما این کار را با یک پارچه تمیز انجام دهید

ضدعفوني بند ناف

بعد از انجام كارهاي بالا، مهمترين كار،‌ضدعفوني كردن بند ناف است . توجه داشته باشيد كه اين كار،‌ بسيار لازم و مهم است. براي اين كار،‌ يك سرنگ يك بار مصرف را از مايع ضد عفوني كننده مثل تنتوريد پركنيد. سپس آنرا درداخل بند ناف گوساله خالي كنيد. بعد با دو انگشت،‌ سر بند ناف را مدتي نگهداريد تا مايع بيرون نريزد و به خوبي داخل بند ناف را ضد عفوني كند. اين كار را دو يا سه بار انجام دهيد.

بعد از اين كار،‌ با يك نخ تميز آغشته به محلول تنتوريد،‌بند ناف را از فاصله 5/1 تا 2 سانتيمتري زير شكم محكم ببنديد. سپس با يك قيچي ضدعفوني شده،‌ بند ناف را كمي پايين تر از محل گره زدن،‌ قطع كنيد.روز بعد، كمي محلول تنتوريدرا درظرفي مانند استكان بريزيد و بند ناف گوساله را درداخل استكان وارد كنيد تا ضدعفوني شود. اين كار را به مدت سه روز انجام دهيد(تصوير شماره 10).

تصویر شماره 10 - ضد عفونی کردن بند ناف بعد از زایمان و تا چند روز بعد بسیار مهم است .

خوراندن ماك يا آغوزبه گوساله نوزاد

خوراندن ماك يا آغوز به گوساله نوزاد، بسيار مهم و لازم است. اطمينان داشته باشيد كه اين كار،‌ گوساله شما را از مبتلا شدن به بسياري ا زبيماريهاي نجات مي دهد. زيرا درآغوز،‌ موادي وجود دارد كه با ميكروب ها مبارزه مي كند و از بيمار شدن گوساله،‌جلوگيري مي كند. همچنين،‌آغوز مواد غذايي بسيار لازم براي بدن گوساله نوزاد دارد.

نكته بسيار مهمي كه بايد درمورد خوراندن آغوز به گوساله بايد به آن توجه كنيد،‌اين است كه خوراندن آغوز بايد خيلي زود،‌بعد از تولد انجام شود. اين كاربايد با فاصله زماني دو تا سه ساعت تكرار شود. اگر بين تولد گوساله و خوراندن آغوز ،‌ فاصله بيفتد، خوراندن آغوز ارزشي ندارد. پس،‌ دقت كنيد كه خوراندن آغوز را بلافاصله بعد از تولد گوساله انجام دهيد(تصوير شماره 11).

مراقبتهاي قبل و بعد از زايمان درگاوميش

مطالب مشابه :

تاثیر ماه بر زایمان و فحلی حیوانات

تب كيو «Q Fever»

توليد مثل اسب

توليد مثل در گاو

حيوانات هم خود را بيمه مي کنند!

حيوانات هم خود را بيمه مي کنند!

نوروز جشن طبيعت نه پادشاهان

مراقبتهاي قبل و بعد از زايمان درگاوميش