وسایل ازمایشگاهی

بشر

ظرف شیشه ای استوانه ای دهان گشاد است كه معمولا به منظور مخلوط كردن و تهیه مواد لازم برای آزمایش مورد استفاده قرار میگیرد. به علت دقت كم در اندازه گیری و نیز دهانه گشاد، از آن به هیچ وجه برای حجم سنجی یا نگهداری مواد استفاده نمیشود.

سردكننده (مبرد)

سردكننده (مبرد) (Condenser)

وسیله اى است تقریبا شامل دو لوله، كه یك لوله داخلى است و یك لوله خارجى كه این لوله خارجی لوله داخلى را در بر گرفته و بین جدار خارجى لوله داخلى و جدار داخلى لوله خارجى فاصله اى براى عبور مایع سرد كننده (معمولا آب سرد) وجود دارد.

روش كار به این صورت است كه آب سرد از یك طرف لوله خارجى وارد و از طرف دیگر خارج میشود و در این بین مقدارىاز حرارت بخار كه از یك طرف لوله داخلى وارد شده را میگیرد و بخار را سرد میكند و بخار سرد شده به صورت مایع از یكی از دهانه هاى لوله داخلی (بسته به حالت قرار داشتن سرد كننده) بیرون مى‌آید. از این وسیله معمولا در عمل رفلاکس و همچنین انواع تقطیر استفاده میشود.

سرد كننده بسته به نوع كارى كه لازم است انجام شود انواع مختلفى دارد كه در زیر شكل چند نمونه از آن آورده شده است.

ارلن مایر

ارلن (یا ارلن مایر) یک ظرف مخروطی با گردن نسبتا باریک در حجمهای مختلف است و قسمت بالای آن باریكتر و اندكی برگشته و قیفی شكل است، بدینوسیله هم می توان از ریختن مایع به بیرون جلوگیری كرد و هم می توان مایع را به داخل آن آسانتر ریخت.

ارلن ممكن است ساده یا مدرج باشد. از نوع مدرج آن برای برداشتن حجم معینی از مایع یا تعیین تقریبی حجم مایع استفاده می شود اما نوع ساده آن برای استفاده از كارهای گوناگون مانند گرم كردن مایعات، مخلوط کردن و حتی نگه داری مایعات و یا به عنوان جمع کننده محصول تقطیر در عمل تقطیر و یا جمع کننده مایع خارج شده از قیف جدا کننده در هنگام عمل استخراج نیز استفاده میشود.

قیف جدا کننده

وسیله‌ای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می‌کند مثلا اگر مخلوط یک ماده آلی و آب را که با هم قابل اختلاط نیستند در مخزن این وسیله بریزیم بر حسب چگالی، مواد در داخل این ظرف تفکیک می‌شود و ماده با چگالی بالاتر در زیر قرار میگیرد و وقتی شیر زیر ظرف را باز کنیم مایعی که دارای چگالی بالاتر است و در زیر قرار گرفته، از دستگاه خارج می‌گردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات برسد، در چنین حالتی شیر را می‌بندیم و ظرف دوم را در زیر قیف جدا کننده قرار میدهیم و شیر را باز میکنیم و در نهایت قیف جدا کننده با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا می‌کند. در شكل زیر دو ارلن مایر براى جمع آورى دو مایع آلى و آبى به كار گرفته شده است. معمولا قیف جدا كننده برای عمل استخراج به كار میرود

پیپتور (Pipetor)

دستگاه بسیار ساده ای که حاوی یک مخزن مایع و یک پیپت دو راهه است. به طوری که با کشیدن پیستون مایع از یک راه وارد پیپت شده و با فشردن پیستون مایع از راه دیگر خارج میشود. از پیتور برای سرعت عمل و انتقال یک حجم معین از یک مایع بخصوص و معمولا سمی استفاده میشود.

پیپت (Pipet)

دو نوع پیپت وجود دارد (1) پیپت ساده و (2) پیپت مدرج، از پیپت برای برداشتن حجمهای مختلف و نسبتا کم استفاده میشود. برای پر كردن پیپت، نخست باید نوک پیپت را در ته محلول قرار داد تا هنگام مكیدن محلول هوا داخل پیپت نشود. زیرا در این صورت محلول به سرعت بالا می آید و وارد دهان می شود. وقتی سطح محلول حدود 2 میلی لیتر از خط نشانه گذشت، باید دهانه پیپت را با انگشت بست و آن را با ظرف محلول بالا آورد تا هم سطح چشم شود و به طور عمودی نگاهداشت. با كم كردن فشار انگشت، قطره قطره، محلول اضافی را خارج كرد تا سطح زیرین مایع به خط نشانه برسد و در این وضعیت دوباره با فشار انگشت بر دهانه پیپت مانع خارج شدن مایع شد. سپس باید نوك پیپت را از محلول خارج نموده و در ظرفی كه محلول در آن باید ریخته شود قرار داد. برای خالی كردن پیپت، فشار انگشت را باید كم كرد. هنگام خارج كردن پیپت از ظرف دوم، ظرف را باید كج كرد و نوك پیپت را در جایی كه محلول نباشد، به جداره ظرف تماس داد. به این ترتیب قسمتی از مایع كه در نوك پیپت مانده خارج می شود. برای خارج كردن این قسمت از مایع نباید به داخل پیپت فوت كرد.

روش دیگر استفاده از مکنده است که بیشتر در مورد محلولهای خطرناک که مکش از طریق دهان خطرناک است از آن استفاده میشود.

پیپت مدرج:

مانند بورت درجه بندی شده است و صفر آن در بالا قرار دارد و باید آن را مانند بورت روی درجه صفر تنظیم و تا آخر خالی كرد. پیپت مدرج برای برداشتن حجمهای غیر استاندارد مثلا 3 میلی لیتر یا حجمهای ممیز دار مثل دو و نیم و غیره به کار میرود.

پیپت حبابدار:

یك پیپت حباب دار در وسط دارای مخزنی است كه گنجایش پیپت روی آن ثبت شده است. در بالای حباب در قسمت باریك یك خط نشانه وجود دارد كه باید پیپت را تا این خط نشانه پُر كرد. پیپت حبابدار برای برداشتن حجمهای استاندارد مثل 1، 2، 5، 10، 25، 50 و ... میلی لیتر به کار میرود.

روش استفاده از مکنده پلاستیکی:

مکنده پلاستیکی دارای 3 کلید است A، S، و E که بعد از نصب پیپت در محل خود بر روی مکنده مطابق شکل بالا برای برداشتن مایع

1- کلید A را فشرده و حباب لاستیکی را فشار میدهیم تا هوا خارج شود.

2- پیپت را وارد ظرف محتوی مایع نموده و وقتی سر پیپت به اندازه کافی داخل مایع شد کلید S را به آرامی فشار میدهیم تا بر اثر مکش حباب که در مرحله قبل فشرده و خالی شده مایع وارد پیپت شده و بالا بیاید (دقت کنید وارد مکنده نشود).

3- بعد از اینکه به اندازه لازم مایع وارد حباب شد پیپت را وارد ظرفی که میخواهیم مایع را داخل آن خالی کنیم نموده و کلید E را میفشاریم تا مایع داخل پیپت تخلیه شود.

پیپت اتوماتیک یا سمپلر:

در آزمایشگاههای تشخیص طبی و مجهز که آزمایشهای دقیق انجام میشود معمولا از پیپت اتوماتیک استفاده میشود. این نوع پیپتها دو نوع هستند که یا حجم ثابتی را برداشت میکنند و یا قابل تنظیم بوده و حجمهای مختلف را منتقل میکنند. نوک این پیپتها پلاستیکی است و معمولا بعد از مصرف دور انداخته میشود.

بورت (Buret)

ساختمان بورت تفاوت چندانی با پیپت ندارد بعبارت دیگر بورت، پیپتی است که در انتهای آن یک شیر وجود دارد و ابتدای آن قدری گشادتر است و مایع را به عوض اینکه از انتها به داخل بکشند از بالا وارد آن میکنند. بورت معمولا برحسب میلی لیتر درجه بندی شده و هر میلی لیتر نیز معمولاً خود به ده قسمت برابر تقسیم می شود.

روش کار با بورت:

قبل از شروع کار شیر را امتحان کنید. باید به اندازه کافی به آن روغن (معمولا سیلیکون) زده شده باشد تا به خوبی روان باشد و به آسانی بچرخد. بعد شیر را ببندید و مطابق شکل زیر بورت را به کمک گیره به پایه ببندید. مایع را به کمک یک عدد قیف از انتها وارد بورت کنید و سعی کنید تا قدری بالاتر از عدد صفر مایع وارد آن کنید. سپس یک ظرف زیر بورت قرار داده و آهسته شیر را باز کنید تا مایع به آهستگی از بورت خارج شده و خط سطح مایع (قسمت گودی سطح) روی صفر قرار گیرد. حال بورت آماده است و میتوانید حجم های مختلف را با باز کردن شیر آن به ظرفهای مختلف مورد نظر وارد کنید. شیر شیشه ای بورت را همواره باید با انگشتهای دست چپ گرفت و باز و بسته كرد. برتری این كار در این است كه شیر به طرف داخل فشرده می شود و از شُل شدن آن و چكه كردن مایع از بورت جلوگیری می كند. درصورتی كه با گرفتن شیر بورت با دست راست، شیر به تدریج به طرف بیرن كشیده می شود و در این صورت احتمال دارد محلول از بورت چكه كند. معمولا بورت برای آزمایشات حجم سنجی و تیتراسیون استفاده میشود.

اسپاتول

اسپاتول (كاردك) (Spatul)

ابزار چینی یا فلزی است كه دارای 2 قسمت می باشد، یكی دسته و دیگری تیغه كه كمی پهنتر است. از اسپاتول برای نرم كردن مواد جامد و برداشتن آن استفاده می شود. لازم است یادآوری كنیم كه مواد شیمیایی را نباید با دست برداشت. برای برداشتن مواد ابزاری مانند اسپاتول، انواع قاشق های چینی و پلاستیكی و یا فلزی را باید به كار برد.

استوانه مدرج

استوانه مدرج (Graduated Cylinder)

استوانه ای است پایه دار در حجمهای مختلف که از آن میتوان برای برداشت و انتقال حجمهای بزرگتر از پیپت استفاده کرد لبه آن مانند بشر، برگشتگی شیارمانندی برای خالی كردن محلول دارد. تفاوت درجه بندی آن با بورت و پیپت در این است كه درجه های كوچكتر آن در پایین قرار دارد. (دقت اندازه گیری پیپت و بورت را ندارد).

قیف ساده (Funnel)

قیف ساده (Funnel)

ابزار مخروطی شكل است كه در قسمت پایین آن لوله باریك و بلندی قرار دارد. نوك این لوله مورب است. از قیف برای انتقال محلول از ظرفی به ظرف دیگر استفاده می شود (به عنوان مثال برای انتقال محلول به بورت، استوانه مدرج، بالن حجمی، قیف جداکننده (قیف شیردار)، ارلن و... از قیف استفاده می شود) برای این كار، محلول موردنظر را نخست در بشـر ریخته سپس به كمك قیف تمـیز به ظرف دلخواه منتقل می شود.

از قیف برای جدا كردن مایع از جامد نیز می توان استفاده كرد. این كار در شیمی تجزیه وزنی برای صاف كردن رسوبها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای این كار نخست باید قیف راشست و خشك كرد سپس كاغذ صافی متناسب با قیف و با ذره های رسوب برگزید (كاغذ صافی با قیف مناسب است كه پس از قرار دادن در قیف حدود 5/0 تا 5/1 سانتی متر از لبه قیف پایینتر باشد. و زمانی متناسب با ذره های رسوب است كه آب زیر صافی كاملاً زلال باشد.)

برای گذاشتن كاغذ صافی در قیف ابتدا باید آن را چندین بار تا كرد، به شكل قیف درآورد و در آن گذاشت. برای این كه كاغذ به قیف بچسبد باید آن را خیس كرد و با انگشت تمیز كاغذ صافی را كاملاً به جداره قیف چسباند. اگر كاغذ صافی كاملاً به قیف نچسبد و حبابهای هوا بین كاغذ و جداره داخلی قیف بماند عمل صاف كردن كند می شود

وسایل ازمایشگاهی

مطالب مشابه :

دسترسی به سایت دانشگاه آزاد اسلامی مسجدسلیمان

دستورالعمل ومراحل انجام کارآموزی

گزارش کار تهیه ی زاج کروم

تیتراسیون کربنات و بی کربنات در سودا

گزارش کار آزمایشگاه شیمی آلی 1

دانشگاه آزاد مسجدسلیمان

وسایل ازمایشگاهی

دانستنی های شیمی