مقاله

اسراف چیست ؟

اسراف در لغت به معنی ، از حد در گذشتن ، در گذشتن از حد میانه ، از حد تجاوز کردن، زیاده از حد خرج کردن ، بیهوده خرج کردن و ولخرجی است .

احادیثی در مورد میانه روی ،شکر نعمت ، قناعت ،اسراف

امام صادق ع : من ضامنم برای کسی که میانه روی کند که محتاج نگردد.ص448

امام رضا ع : خرج به اندازه ، نصف معیشت است .ص448

امام صادق ع : هر که بشناسد نعمت را که از خداوند است ، شکر آن کرده و فرمود : هر که بگوید الحمدالله ، شکر نعمت را ادا کرده باشد ، بزرگ و کوچک را بدانکه اصل شکر و نعمت ، صرف نکردن آن نعمت است در مصرفی که برای منعم داده و مقرر فرموده و الا کفران نموده .ص 449

پیامبر اکرم ص : یا اباذر ، مستغنی باش به قضای الهی و قانع شو بداده ی خدا تا غنیترین مردم باشی ، پرسید ، کدام است غنای خدا ؟ فرمود چاشت یک روز و یک شام .ص448

امر به معروف ونهی از منکر در هنگام اسراف و همچنین توجه دیگران به میانه روی در خرج ، وظیفه عمومی مسلمانان است که مخصوصا" نباید به تاثیر نهی از منکر بی توجه بود؛

پیامبر اکرم ص : امت من همیشه در خیرند تا امر به معروف و نهی از منکر و یاری هم می نمایند بر خیر ، و چون ترک کنند باز گرفته شود از ایشان برکتها و بر هم مسلط می شوند و ناصری نداشته باشند نه در زمین و نه در آسمان . ص 499

پیامبر اکرم ص: چون امت من ترک امر به معروف و نهی از منکر نمایند، منتظر بلا و متوقع عقوبت باشند از حق تعالی ، اشرار مسلط می شوند و دعای اخیار در حق مردم مستجاب نمیشود .ص498

پیامبر اکرم ص : حق است مراکه مواخذه کنم بی گناه شما را به گناهکار ، و حال آنکه شما از شخصی گناهی قبیح می بینید پس انکار و آزارش نمی کنید تا ترک کند . ص498

پیامبر اکرم ص: هرکس که بر آید میان قومی و بر بدیها تادیبش ننماند ، اول عقوبتی که خدا ایشان را دچارمی کند ، کمی روزی ایشان است . ص498

منبع احادیث : مجلسی،محمد باقر ، 1037-1111 ق . حلیه المتقین . تهران : نشر پیمان ، 1382.

ذکر مختصر مصادیقی از اسراف و عدم صرفه جویی در جامعه

مجددا" به دو حدیث مبارک توجه فرمایید ؛

امام صادق ع : من ضامنم برای کسی که میانه روی کند که محتاج نگردد.ص448

امام رضا ع : خرج به اندازه ، نصف معیشت است .ص448

اگر فردی به دیگران در مورد مصرف درست و به اندازه ، اسراف نکردن ، میانه روی در خرج ، پس انداز و صرفه جویی ، خرج نکردن برای موارد غیر ضروری ، قناعت کردن و غیره تذکر دهد ممکن است با توجه به فرهنگ و برخی رفتارها و عادات نامناسب موجود در جامعه به خسیس بودن ، ممسک و بخیل بودن(در اصطلاح عام) متهم گردد و یا مورد سئوال و اعتراض قرار گیرد که مثلا" با مبلغ کمی صرفه جویی در سطح خانواده به کجا می رسیم ؟ صرفه جویی جزیی ، چه مشکلی از جامعه یا ما حل خواهد کرد ؟ با مثلا" 50 هزار تومان صرفه جویی جزیی در سال ، مگر می شود سرمایه گذاری کرد ؟ و از طرفی با توجیه و بهانه هایی مانند خرج فلان مهمانی را از جیب خودم می پردازم ، یا بهای آب و برق و گاز مصرفی را خودم پرداخت میکنم ، یا هزینه سوخت ماشین را خودم تقبل می کنم ! به دیگران چه ارتباطی دارد ؟ و یا شاید با تمسخر روبرو شویم که : فلان شخص دست و دل باز نیست ! مال دنیا را می خواهد چه کار کند ؟ مال دنیا مگر ارزش دارد ؟ و غیره

از تمام توجیهات و بهانه های بالا که بگذریم اگر هر فرد آگاهی یک حساب سر انگشتی بکند، متوجه می شود با صرفه جویی های اندک مردم ، پول های کلانی جمع خواهد شد که اگر مجموع این پول ها ، مدیریت شده و در امور تولیدی ، خدماتی ، امور خیریه و غیره سرمایه گذاری شود نفع آن به کل جامعه و صاحبان آن پولها خواهد رسید ، ذکر مثال های ساده ، مفید است ، یک جامعه فرضی را با 10 میلیون خانواده در نظر بگیریم که دارای درآمد متوسطی باشند ، اگر هر خانوار صرفه جویی هایی در موارد زیر داشته باشد ، متوجه می شویم مجموع آنها رقم بسیار بالایی را شامل می شود ، اما اینکه چگونه مدیریت شود ؟ جای بحث و برسی بیشتر دارد ...

1- اگر هر خانواده برای برخی خرید های غیر ضروری شب عید مانند ؛ خرید بیش از نیازشیرینی و میوه و سایر خوراکیهای پذیرایی که مقدار زیادی از آن خراب خواهد شد ، لباس های غیر ضرور، تعویض مبلمان منزل در هر عید ،تعویض هر ساله وسایل تزئینی داخل منزل ، اسراف در مصرف آب برای شستشویی غیر ضروری فرشها ،و غیره فقط حدود 100 هزار تومان برای یکسال ، صرفه جویی داشته باشد مبلغی حدود 1000 میلیارد تومان جمع خواهد شد.

2- معمولا" در جایی دستور داده نشده که در عید ، استفاده از وسایل آتش زا ، تخم مرغ های رنگ شده که بعدا" دور انداخته می شود ، سبزه هایی که پرت می شود ، واجب است ! گرچه بر اساس باورهای برخی مردم اینها سمبل هستند اما گاها" بعضی خانواده ها تا 50 هزار تومان در ایام عید و چهارشنبه سوری برای مواد آتش زای خطرناک هزینه می کنند ! اگر فرض کنیم به طور متوسط هر خانواده فقط حدود 4000 تومان برای مواد آتش زا و تخم مرغ و سبزه صرف نماید مبلغی حدود 80 میلیارد تومان هدر خواهد رفت . اما خیلی از خانواده ها به بهانه اینکه فرزندانشان به این نوع مراسم ( غیر کارکردی) علاقه دارند و نباید آنها را از آن محروم کرد ، اقدام به چنین کارهایی می کنند ، ولی خیلی از پدر و مادران در کل سال حتی 2000 تومان هم برای خرید کتاب برای فرزندشان هزینه نمی کنند !

3- مردم ایران رتبه اول مصرف نوشابه های گازدار در جهان را دارند و هر ساله این مصرف ، رشد پیدا می کند از نظر پزشکان اینها برای عموم بویژه کودکان مضر هستند و باید در سالهای آینده، برای درمان عوارض آن هزینه های زیادی تقبل کرد . در سال حدود 3 میلیارد لیتر نوشابه گازدار در کشور مصرف می شود و متوسط مصرف سرانه آن 45 لیتر در سال است ، اگر نصف این هزینه ، صرفه جویی گردد مبلغی در حدود 750 میلیارد تومان ، جمع خواهد شد .

4- رتبه اول ایرانیان به عنوان تک سرنشینان اتوموبیل سواری در جهان و هزنیه های زیادی که جابجایی اتوموبیل در طی سال خواهد داشت ،در این مختصر نمی گنجد.

5- با دقت در تولید گندم و آرد ، نظارت بر پخت ، توجه کافی در نگهداری و مصرف نان ، می توان از هدر رفتن و دور انداختن مقدار زیادی از نانها جلوگیری کرد و با اتخاذ تدابیری می توان سالانه تا حدود 1000 میلیارد تومان از اسراف این نعمت خدادادی جلوگیری کرد .

6- مکالمات غیر ضروری با تلفن همراه به ویژه در بین نوجوانان هر ساله هزینه های زیادی بر خانواده های ایرانی تحمیل می کند . اگر هر فرد ماهیانه فقط 2000 تومان از هزینه مکالمات غیر ضروری خود بکاهد ، و از هزینه گذاری برای تعویض گوشی تلفن همراه نیز خود داری کند ، در طی سال معادل 5000 میلیارد تومان صرفه جویی خواهدشد ! که با آن می شود بخشی از مشکلات آموزش و پرورش یک کشور را حل کرد !

7- استفاده از اینترنت در کشور دارا ی مشکلات زیادی است خیلی از کاربران اینترنت به آن فقط به نام چت ، جستجوی بیهوده برای مدل های لباس ، موی سر ، مدل های غربی و غیره نگاه می کنند و هزینه های اشتراک ، تلفن و مخصوصا" صرف وقت را بر خود تحمیل می کنند که جمع آن در سال بسیار زیاد خواهد بود .

8- روشن بودن دائم تلویزیون در اغلب خانواده های ایرانی ، متاسفانه یک عادت شده و گاهی فقط ازصدای آن استفاده ( نه به عنوان بهره بردن بلکه فقط به عنوان عادت) می شود این در حالی است که تلویزیونهای جدید خیلی بیشتر از مدل های قبلی برق مصرف می کنند با ترویج این رفتار که در زمان عدم استفاده کامل ، باید این دستگاه خاموش باشد ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای انجام خواهد شد . حساسیت مردم برخی کشورهای خارجی به مصرف برق به حدی است که حتی از خاموش بودن چراغ کوچک وسایل برقی ، on light ، نیز در شب اطمینان حاصل میکنند چرا که مجموع میلیون ها چراغ وسایل برقی مانند تلویزیون ، ضبط صوت ، ویدیو سی دی ، و غیره در طی سال هزینه های زیادی برای کشور و مردم در بر خواهد داشت .

مصادیق و مثالهای اسراف یا صرفه جویی در جامعه بسیار زیاد است که سایر پژوهشگران و کارشناسان جهت آگاهی مردم می توانند با نگاهی جدید آنهارا بررسی کرده و نتایج مطالعه و آمار و ارقام خود را منتشر نمایند . مطالعه تطبیقی کشورهای مختلف در مصرف انرژی یا حتی عدم اسراف و انتشار آن برای اطلاع مردم ، ضروری و مفید به نظر می رسد که جادارد اهل مطالعه و کارشناسان مسلط به موضوع ، نتایج بررسی های خود را در این باره در رسانه ها ، همایش ها و سخنرانیها ، نشریات ، اینترنت و غیره منتشر نمایند .

صدا و سیما به دلیل در دسترس بودن برا ی عموم مردم ، نقش مهمی در ترویج نگاه عیب جویانه به اسراف ، تجمل گرایی و مصرف گرایی دارد و در تهیه و پخش برنامه های مختلف باید آن را بیش از پیش لحاظ نماید . چه بسا برخی سریال ها و قیلم ها ، تلویحا" مصرف گرایی و اسراف و عدم قناعت را در بین عموم به طور ناخواسته رواج دهد . و یا صدا و سیما برخی از رسوم غیر کارکردی را بررسی نموده و به تدریج زیر سئوال برده تا در طی چند سال هزینه های بسیار بالای آن از دوش مردم برداشته شده یا تعدیل گردد نمونه این رسوم غیر کارکردی ، برخی اعمال دید و بازدید عید و خصوصا" ترویج چشم و هم چشمی های آن است. شاید یکی از مثبت ترین کارکرد این دید و بازدید ها از نظر مردم توجه به صله رحم باشد اما هر فرد دانایی تاکید می کند که صرف دیدن سالی یکبار و عدم توجه به طرفین در هنگام وقوع مشکلات ، بلایا و مصائب در باقی ایام سال ، دردی را درمان نخواهد کرد و حتی کارکرد صله رحم این دید و بازدید ها امروزه به " ایجاد زحمت برای طرفین" تبدیل شده است ! چه پسندیده بود اگر در طی سال هم افراد خانواده ها به فکر هم بودند ، از مشکلات هم خبر داشتند ، مساعدت و همدلی می کردند نه اینکه فقط در ایام عید صرفا" برای رفع تکلیف و جلوگیری از گلایه به انجام این دید و بازدید ها می پرداختند .

معمولا " این موارد را صدا وسیما از طریق برنامه های هنری ، گفت و گو ، سریالها و غیره می تواند به خانواده ها در یک دوره زمانی نسبتا" طولانی منتقل نماید . اکثر مردم مراسم طولانی دید و بازدید عید را به رسومی خسته کننده ، گلایه بر انگیز ، با هزینه های غیر ضروری ، منشاء چشم و هم چشمی ، آبروداری غلط ، فرض می کنند . در جامعه فرضی 10 میلیونی حداقل هر سال برای چند روز نوروز حدود 3000 میلیارد تومان هزینه می شود . گرچه این مبلغ بسیار زیاد است اما فقط در حدود یک سوم هزینه خانمانسوز سالانه اعتیاد در کشور است!

درمورد سایر مراسمات موجود در جامعه هم طی چند سال می توان اقدامات مفیدی انجام داد تا بلکه رفتار ها و برخی جنبه های غیر کارکردی مراسم ، اصلاح گردد اما بدیهی است در برابر آن در ابتدا مقاوتهایی وجود خواهد داشت مثلا در برخی شهر های کشور رسم است که در مجالس ختم باید انواع میوه و شیرینی و دسته گلهای گران قیمت ، مهمانیهای چند صد نفری و غیره موجود باشد و افراد متمول زیادی برای شام وناهار دعوت شده( و خبری از نیازمندان در آن نیست ) و هزینه های غیر ضروری را بر دوش افراد خواهد گذاشت در مقابل ، در برخی شهر های دیگر( و فقط در بعضی خانواده ها) ، این هزینه ها صرف امور خیریه و عام المنفعه گشته که امری مطلوب است .

اینجا باید گفت ؛ حذف کامل برخی مراسم دشوار است ، اما می توان بعضی از جنبه های آن را اصلاح کرد ، بدیهی است تمام ابعاد یک مراسم ، غیر کارکردی و نامطلوب نیست و این وظیفه جامعه شناسان ، فرهنگیان ، روحانیون ، اساتید ، پژوهشگران و رسانه هاست که موضوع غیر کارکردی بودن برخی مراسم را با دقت بیشتری مطالعه و تدابیری برای آن بیاندیشند .

مطلب مهمتری که در خاتمه مجددا"باید تذکر داد این است که ؛ هر نوع هزینه برای ترویج فرهنگ درست مصرف و اصلاح الگوی مصرف ، خود یک سرمایه گذاری بزرگ عام المنفعه است که سود آن در آینده به همگان خواهد رسید . با بررسی مطالب برخی وبلاگ ها مشاهده شد که حتی به برگزاری جلسات ، همایش و سخنرانیها در راستای اصلاح الگوی مصرف توسط مدیران ادارات ، خرده گیری شده و این گونه اظهار می شود که این کارها خود هزینه بر است !(در صورتیکه از اساتید و سخنرانان با حق الزحمه بالا دعوت گردد ، یا هدایای گران قیمت به همه شرکت کنندگان داده شود یا هزینه ایاب و ذهاب و خورد و خواب و غیره داد ، بله صحیح است ) اما در پاسخ باید گفت ؛ نتایج مثبت حاصل از آگاه سازی عموم ، ارائه راهکارها ،تشریح آسیب های اسراف ، هم اندیشی ، ارائه مقالات و انجام مسابقات مختلف فرهنگی و هنری در این زمینه و سایر اقدامات ، بسیار بیشتر و با ارزش تر از مقدار هزینه هایی است که برای برگزاری این برنامه ها خواهد شد .

مقاله

مطالب مشابه :

نمونه سوال امتحانی حرفه وفن سوم راهنمایی نوبت اول

اداره آموزش و پرورش منطقه کندوان میانه

وزیر آموزش و پرورش وارد شهرستان میانه شد

اجرای عدالت به سبک اموزش وپرورش میانه

گفتگوی اختصاصی با رئیس جدید آموزش وپرورش شهرستان سیریک

سوالات دروس مختلف حسابداری

نحوه سازماندهی معلمان در ادارات آموزش و پرورش

نمونه سئوالات امتحانی

مقاله