وضع تیتراژهای سینمایی و تلویزیونی امروزمان
به گزارش سایت خبری رسم ، مقاله زیر درباره وضع تیتراژهای سینمایی و تلویزیونی امروزمان در روزنامه جام جم منتشر شد:
از زمانی كه تلویزیون تنها به دو شبكه یعنی یک و دو معطوف شده بود، سال‌های زیادی می‌گذرد و در این گذر چندین ساله اتفاقات زیادی در این رسانه به وجود آمده است. مثلا خیلی از چیزهایی كه قبلا اهمیت چندانی نداشتند، حالا پراهمیت شده‌اند و حتی از آنها به عنوان یك بخش خاص یا ویژه یاد می‌شود. در این مورد میتوان به تیتراژ سریال‌ها و فیلم‌هایی كه از تلویزیون پخش می‌شوند اشاره كرد. تیتراژ طی این سال‌ها هم رشد قابل توجهی داشته و هم به عنوان یک بخش تخصصی شناخته شده است.تیتراژ شاید یک نشانه
تیتراژ هر برنامه معرف و ویترین برنامه بوده و از این رو اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. اولین حلقه ارتباطی هر برنامه با مخاطب تیتراژ آن است. مخاطب برنامه را از طریق تیتراژش می‌شناسد و این باور ضمنی را دارد كه كیفیت تیتراژ نماد و نشانه‌ای از كلیت یک برنامه است كه به این سبب بیشتر برنامه‌ها در اجزای خود جایی را به تیتراژ اختصاص می‌دهند و در حقیقت برنامه بدون تیتراژ معنا ندارد.
البته این را هم نباید نادیده گرفت كه در هر تیتراژ، شاخصه‌های خاص دیگری هم وجود دارد، مانند نوع تدوین، گرافیک، تصویربرداری و موسیقی كه هر كدام از اینها به نوبه خود سهم بسزایی در این مساله دارند و روی كیفیت تیتراژ اثر می‌گذارند. تیتراژهای سریال‌های گذشته چگونه ساخته می‌شدند؟
سریال‌های پیش از انقلاب تیتراژهای قابل توجه و خوبی نداشت. با نگاهی به تیتراژ سریال‌های خانه به دوش و دایی جان ناپلئون میتوان به این مساله پی برد. نهایت تیتراژ این بود كه اسم‌ها با رنگی سفید روی صفحه‌ای سیاه نقش می‌بستند و موسیقی ضعیفی هم روی آن گذاشته شده بود. ضمن این كه اسم عوامل مثل امروز نوشته نمی‌شد. مثلا به جای فیلمنامه‌نویس یا نویسنده می‌نوشتند سناریست یا به جای تصویربردار نوشته می‌شد دوربین‌ها یا از صدابردار به عنوان مهندس صدا یاد می‌شد بنابراین تیتراژهای گذشته آن چنان در خور توجه و به اندازه خود سریال‌ها، ماندگار نبودند. زیرا دست‌اندركاران دغدغه خاصی در این خصوص نداشتند و این مساله برایشان مهم نبود، اما با پیروزی انقلاب اسلامی، تحول خاص و مثبتی در این بخش صورت گرفت.
تولدی دیگر برای تیتراژ
بعد از انقلاب و با تدد شبكه‌ها و برنامه‌های تلویزیون، تیتراژ به عنوان یک بخش مهم و اساسی توانست جایگاه خودش را بین برنامه‌سازان پیدا كند. برای مثال در تیتراژ سریال‌های سربداران و دلیران تنگستان، ما با اتفاقات خوبی روبه‌رو بودیم. در تیتراژ این سریال‌ها هم به خوبی عوامل معرفی شده بودند و هم تیتراژ در خدمت خود كار و قصه بود. یكی از تیتراژهای ماندگار مجموعه‌های تلویزیونی سلطان و شبان است كه میتوان همیشه از دیدن آن لذت برد. در ابتدا كتابی قدیمی مقابل دوربین قرار گرفته است كه روی آن نوشته شده قصه‌های سلطان و شبان، سپس این كتاب روی صفحه‌ای می‌چرخد و بعد از چند ثانیه باز می‌شود، روی برگ‌های چرمی این كتاب نوشته شده، قصه سلطان و شبان به روایت داریوش فرهنگ و مهدی هاشمی و سپس تصویر هر كدام از بازیگران به صورت نقاشی مینیاتوری دیده می‌شود. این تیتراژ، یكی از بهترین و زیباترین كارهایی است كه در این زمینه ساخته شده است ساخت این اثر متعلق به اصغر بهمن‌زاده است.
نگاهی به تیتراژهای ماندگار سیما
درخصوص تیتراژهای ماندگار، ما با آثار قابل‌توجهی روبرو هستیم. تیتراژ خیلی از سریال‌ها و برنامه‌های سینما به دلیل خوش ساخت بودن آنها و حس نوستالژی كه نسبت به آنها داریم، هنوز در خاطراتمان وجود دارند. مثلا تیتراژ برنامه كودک را كه در دهه 60 به این طرف پخش می‌شد، به خاطر دارید؟ پسر بچه كوچكی در كنار پرده‌ای قرمز قدم می‌زند و انتظار می‌كشد در این حین كبوتر سفیدی از گوشه كادر وارد شده و پرده را كنار می‌زند. پسرک با دیدن عبارت برنامه كودک و نوجوان خوشحال شده و بالا و پایین می‌‌پرد. این تیتراژ برنامه كودک بین سال‌های 63 تا 73 پخش می‌شد و از عوامل تولید آن میتوان به ابوالقاسم نظرپور (كارگردان، تصویربردار و انیماتور) ساسان لیاقت، جواد كاظمی و مریم مرتضوی (طراحان) اشاره كرد. جالب است بدانید این تیتراژ در مركز سیمای فارس ساخته شده بود. به هر حال كمتر كسی است كه این تیتراژ سال‌های گذشته را به یاد نیاورد و با آن كودكی‌اش را سپری نكرده باشد.
چرا تیتراژها ضعیف شدند؟
درست است كه در این سال‌ها با تیتراژهای خوبی در برنامه‌های سیما روبرو بودیم، اما تعدد برنامه‌ها موجب شده است كه تیتراژها كیفیت سابق را نداشته باشند و با افت شدیدی روبرو شوند. توجه به پاره‌ای از جزییات میتواند در بهبود كیفی تیتراژ برنامه‌ها موثر واقع شود. اصلی‌ترین آسیب موجود در تیتراژ برنامه‌ها از نوع نگرش به این شاخص نشات می‌گیرد. متاسفانه نگرش متداول به تیتراژ این است كه تیتراژ تنها باید انتقال‌دهنده كمی موضوع برنامه باشد و بس. به زبان ساده‌تر تصور می‌شود مثلا در یک برنامه ورزشی باید تیتراژ تشكیل شده باشد از چند تصویر ورزشی یا در تیتراژ یک برنامه كشاورزی كافی است ما تصاویری از زمین‌های زراعی داشته باشیم كه از این جهت تیتراژها بیشتر به سمت مكانیكی بودن می‌روند تا محتوا محور.
باید این مساله را در نظر گرفت كه تیتراژ یک شاخص فنی فرم‌محور (شكل‌محور) است و متاسفانه ساختار تیتراژ، زمان تیتراژ و كاركرد تیتراژ اجازه نمی‌دهد كه دغدغه‌های محتوایی برآورده شود.
گرافیک پایین، تدوین نامناسب، نداشتن ایده‌ای مشخص و واضع از اصلی‌ترین ضعف‌های تیتراژ برنامه‌هاست. در بسیاری از موارد دیده می‌شود نحوه انتخاب فونت خوب نیست یا در بخش تدوین فید تیتراژ به برنامه اصلی نمی‌خورد.
یكی دیگر از ابزارهای حیاتی یک تیتراژ برای جذب مخاطب موسیقی آن است. در واقع اولین حلقه ارتباطی تیتراژ یک برنامه به موسیقی آن مربوط می‌شود. به زبان ساده اول صدای یک تیتراژ برای مخاطب جلب‌توجه می‌كند، بعد او به تصویر نگاه می‌كند.
متاسفانه استفاده از موسیقی‌های بشدت تكراری، تخریب‌كننده جدی این حلقه ارتباطی است. یعنی مخاطب با شنیدن آهنگ‌های تكراری رغبتی به مشاهده نخواهد داشت. ضمن این‌كه شنیدن صدای یک خواننده خاص اول و آخر هر تیتراژی حالا به صورت یک مد یا شاید هم یک سنت درآمده است و مخاطب با دیدن تیتراژ بخصوص مجموعه های تلویزیونی منتظر است تا صدای خواننده‌‌ای را بشنود كه اغلب هم ترانه آن تیتراژ در یک زمان خاص و معینی مورد توجه قرار می‌گیرد و بعضا به عنوان زنگ تلفن‌های همراه هم استفاده می‌شود. برای نمونه میتوان به ترانه مجموعه طنز باغ مظفر كه توسط مهران مدیری خوانده می‌شد اشاره كرد یا ترانه میوه ممنوعه كه احسان خواجه‌امیری آن را ساخته و خوانده بود.
تیتراژها در خدمت قصه نیستند
ساسان توكلی فارسانی، از جمله تیتراژ‌سازانی است كه طی سال‌های اخیر كارهای بسیاری را ساخته است. از آن جمله میتوان به تیتراژ مجموعه‌های هتل، شمسی و مادام و اغما اشاره كرد. فارسانی بر این عقیده است تیتراژ از زمانی با تغییر اساسی مواجه شد كه رایانه به ایران آمد كه این مساله به سال‌های 75 - 74 برمی‌گردد. وی معتقد است تیتراژ در این سال‌ها یک مقدار از مسیر خود دور شده و خیلی در خدمت قصه و كار نیست.
فارسانی از پر تعداد بودن اسامی در تیتراژها به عنوان یک ضعف یاد می‌كند و می‌گوید: واقعا وجود این همه اسم در تیتراژ به خصوص اول لازم نیست و هر چه تایم تیتراژ كمتر باشد، جذاب‌تر خواهد بود.
فارسانی كه در این سال‌ها تیتراژهای زیادی ساخته است، بر این باور است كه چون دیگر در این زمینه فكر نمی‌شود و كارها شتاب‌زده ساخته می‌شوند و سپس روی آنتن می‌روند، كارها با استقبال كمتری مواجه می‌شوند و مانند تیتراژهای سلطان و شبان، آینه و آژانس دوستی دیگر ماندگار نیستند. مثلا تیتراژ زمانی ساخته می‌شود كه تنها 4 یا 5 روز به پخش آن برنامه باقی مانده است كه از این نظر تیتراژ لطمه زیادی می‌خورد.
فارسانی از عباس كیارستمی به عنوان یكی از بهترین تیتراژ سازها یاد می‌كند و می‌گوید: كیارستمی بخوبی از عهده این كار برآمده است برای مثال تیتراژ فیلم قیصر از بهترین كارهای او در این زمینه محسوب می‌شود.
آغازی نو برای تجربه‌هایی پویاتر
بیشتر اوقات در تیتراژ ابتدایی شاهد نشان گرافیكی مرتبط با متن هستیم، اما در تیتراژ پایانی، نام‌ها معمولا به شكل ساده‌ای دیده می‌شوند. چه خوب است در تیتراژهای پایانی هم به فكر ایده بصری جذابی باشیم. به نظر می‌رسد ساخت یک تیتراژ خوب میتواند آغاز خوبی برای یک برنامه باشد. در هر حال با دقت و علاقه‌مندی و بهره‌گیری از نیروهای خلاق میتوان نسبت به ارتقای كیفی این برنامه‌ها امیدوار بود. مهدی صادقی: درباره این مقاله یادآوری چند نکته را مناسب می‌دانم:
یک: نویسنده این مقاله، طراحی تیتراژ سریال دلیران تنگستان را مربوط به بعد از انقلاب می‌داند که نادرست است. تیتراژ این سریال در سال 1353 توسط علی اصغر محتاج طراحی شده است: گفتگوی من با محتاج
دو: تیتراژ برای برنامه نمایشی تلویزیون طراحی و ساخته می‌شود و برای آنچه که در ابتدای برنامه‌های غیرنمایشی قرار می‌گیرد، اصطلاحاتی مانند آرم، آرم متحرک یا آرم استیشن به کار می‌رود.
سه: هدف تیتراژ پایانی، فقط معرفی عوامل تولید یک فیلم یا برنامه است، اما در تیتراژ آغازین علاوه بر اطلاع رسانی به فضاسازی هم نیاز داریم. از این رو لزومی ندارد تیتراژ پایانی دارای ایده بصری باشد.
مطالب مشابه :
اسامی پدران آرمیده درمسجدپیرسرا
حسین احمد پور- علیگل جبار- ابوالقاسم نیکزاد انصاری- هادی نظرپور- حسینگل نظرپور
وضع تیتراژهای سینمایی و تلویزیونی امروزمان
گرافیک - وضع تیتراژهای سینمایی و تلویزیونی امروزمان - آموزش مبانی هنرهای تجسمی و گرافیک
منابعي براي درس "سمينار انقلاب اسلامي"
(ترجمه ابوالقاسم سرى انقلاب اسلامی و انقلاب های جهان، قدرت الله بهرامی ـ مهدی نظرپور.
لیست بروز می شود
ابوالقاسم نوراله نظرپور:
نتایج نهایی انتخابات شورای اسلامی روستاهای شهرستان شفت
ابوالقاسم نیکخو . اصغر معدلتخواه حقیقی محمد نظرپور. خسرو
مجلات اقتصادی
، دكتر غلامعلي فرجادي، دكتر احمد مجتهد، دكتر سعيد مشيري، دكتر ابوالقاسم نظرپور ، محمد
نتایج نهایی انتخابات در روستاهای شفت
ابوالقاسم نیکخو . اصغر معدلتخواه حقیقی محمد نظرپور. خسرو
یادی از گذشته_ قسمت دوم
برگزاری این مراسم نیز صبحانه آنها از طرف منزل حاج مهدی خان آزاده و ابوالقاسم نظرپور
مسابقات اذان در بشاگرد
ابوالقاسم نطری . افق .که در پایان در رده سنی بزرگسالان محمدراهدار-فرهاد علیپور وحسن
سوق المسلمین
نظرپور-منتظری مقدم،محمدنقی-مصطفی ، فرهنگ الموسوی الخوئی، ابوالقاسم، التنقیح فی شرح
برچسب :
ابوالقاسم نظرپور