برنامه‌ریزی درسی

برنامه‌ریزی درسی به عنوان یک حوزه‌ی تخصصی،عملا در اوایل‌ قرن بیستم و با انتشار کتاب«برنامه‌ی درسی»توسط فرانکلین بوبیت‌ متولد شد.مفهوم برنامه‌ریزی درسی به فرایندی اشاره دارد که حاصل یا نتیجه‌ی آن،برنامه‌ی درسی است.اما آن‌چه که عملا در ادبیات این رشته‌ بیشترین اهمیت را دارد،واژه‌ Curriculum یا همان برنامه‌ی درسی‌ است. Curriculum از ریشه‌ی لاتین‌ Racecourse و به معنای میدان‌ مسابقه و یا فاصله و مقدار راهی است که افراد باید طی کنند تا به هدف‌ موردنظر دست یابند.به‌طور کلی،اغلب تعاریفی را که از برنامه‌ی درسی‌ ارائه شده‌اند،می‌توان در یکی از طبقات زیر قرار داد:

1برنامه‌ی درسی به عنوان مجموعه‌ای از دروس یا برنامه‌ای برای مطالعه

از این نقطه نظر،برنامه‌ی درسی عبارت است از برنامه‌ای که در آن، فهرست موضوعات درسی به تفکیک تعیین و تصریح شده است.برای‌ مثال،برنامه‌ی درسی پایه‌ی دوم ابتدایی شامل درس‌هایی نظیر ریاضی، علوم،تعلیمات اجتماعی و...است.

2برنامه‌ی درسی به عنوان فهرست رئوس مطالب

این برداشت عبارت است از مجموعه‌ای از سرفصل‌ها و رئوس اصلی‌ مطالب برای یک درس خاص.برای مثال،برنامه‌ی درسی جامعه‌شناسی‌ می‌تواند شامل مباحثی نظیر شهر نشینی،طبقات اجتماعی و...باشد.

3برنامه‌ی درسی به عنوان محتوای یک درس یا مجموعه‌ای از دروس

از نظر گود(9591)،برنامه‌ی درسی عبارت است از یک برنامه‌ی کلی و عمومی در ارتباط با محتوای آموزشی که توسط مدارس به دانش آموزان ارائه‌ می‌شود تا در سایه‌ی آن،یادگیرندگان قادر شوند صلاحیت‌های لازم را در خود به وجود آورند و برای ورود به حوزه‌های فنی و حرفه‌ای خاص آماده شوند.

4برنامه‌ی درسی به عنوان برنامه‌ی زمانی برای تدریس دروس

براساس این دیدگاه،جدول زمانی تدریس دروس در هفته توسط معلمان و مربیان،همان برنامه‌ی درسی است.

5برنامه‌ی درسی به عنوان مجموعه‌ای از اهداف و مقاصد

به زعم حامیان این برداشت،برنامه‌ی درسی تعیین پیشاپیش‌ مجموعه‌ای از اهداف یا نتایج یادگیری مورد انتظار است.

6برنامه‌ی درسی به عنوان مجموعه‌ای از تجارب یادگیری

براساس طبقه بندی زایس،تعاریف این عنوان برنامه‌ی درسی به دو دسته کلی قابل تقسیم‌اند:

برنامه‌ی درسی به عنوان مجموعه‌ای از تجربیات یادگیری برنامه‌ریزی‌ شد:

در این دیدگاه،برنامه‌ی درسی مجموعه‌ای از تجربیات یادگیری‌ است که پیشاپیش توسط برنامه ریزان و یا مدارس پیش‌بینی و تدارک دیده‌ شده‌اند تا دانش آموزان در معرض آن قرار گیرند و به مقاصد و تنایج مورد انتظار دست یابند.

برنامه‌ی درسی به عنوان تمامی تجربیات یادگیری که دانش آموزان‌ دارند:

در این دیدگاه،علاوه بر تجاربی که در برنامه‌ی درسی رسمی برای‌ دانش آموزان تدارک دیده می‌شود،یادگیرندگان از یکدیگر و از تعامل با معلمان،مدیران،فضای مدرسه و...تجربیاتی به دست می‌آورند.این تجارب‌ غیر رسمی اگرچه از قبیل پیش‌بینی نشده‌اند،ولی بر رفتار و نگرش‌های‌ یادگیرندگان اثر شگرفی دارند.

7برنامه‌ی درسی به عنوان شیوه‌ی تفکر

برخی استدلال می‌کنند که برنامه‌ی درسی در حقیقت وسیله‌ای است که از طریق آن،فراگیرندگان درباره‌ی مسائل گوناگون به تفکر و تأمل می‌پردازند.

8برنامه‌ی درسی به عنوان یک طرح

از مهم‌ترین حامیان این دیدگاه،سیلور و الکساندر هستند.اینان‌ برنامه‌ی درسی را طراحی به منظور تدارک مجموعه‌ای از فرصت‌های‌ یادگیری برای افراد تحت تعلیم می‌دانند.

هم‌چنین،اش عقیده دارد که برنامه‌ی درسی برنامه‌ای است مشتمل‌ بر پنج مؤلفه‌ی پذیرفته شده‌ی زیر:

*چارچوبی از فرضیات درباره‌ی یادگیرنده و جامعه؛

*مقاصد و اهداف؛

*محتوا و موضوعات درسی؛

*شیوه‌های اجرا نظیر اداره‌ی محیط یادگیری؛

*ارزشیابی.

به‌طور کلی،برنامه‌ریزی درسی به آن حوزه‌ی علمی اشاره دارد که‌ مشتمل بر قلمروهای زیر است:

1 مبانی برنامه‌ریزی درسی شامل مبانی دینی اعتقادی،فلسفی،مبانی‌ اجتماعی و فرهنگی،و مبانی روان شناختی.

2مهندسی برنامه‌ریزی درسی شامل طراحی،ساخت و تدوین‌ برنامه‌ی درسی.

3اجرای برنامه‌ی درسی شامل سه نظام اجرایی:مؤمنانه یا وفادارانه؛ نیمه سازگارانه؛سازگارانه.

4تغییر برنامه‌ی درسی.که شامل این مراحل است:برنامه‌ریزی برای‌ تغییر؛استفاده با کاربست تغییر؛ارزش یابی از تغییر.

5تاریخ برنامه‌ی درسی که با دو قلمرو اصلی در ارتباط است:تاریخ‌ عقاید تربیتی و تاریخ نظام‌ها و مؤسسات تربیتی.

6تحقیق در برنامه‌ی درسی که توضیح و تبیین مسائل برنامه درسی‌ از قسمت‌های مهم این بخش است و شامل مسائل تعریفی،دیدگاهی و حرفه‌ای می‌شود.

7ارزش یابی از برنامه‌ی درسی که شامل چهار مرحله است،ارزش یابی‌ قبل از برنامه‌ریزی و یا نیاز سنجی؛ارزش یابی تکوینی؛ارزش یابی پایانی؛ ارزش یابی پی‌گیری.

برنامه‌ریزی درسی

مطالب مشابه :

خلاصه کتاب مبانی برنامه ریزی آموزشی از دکتر یحیی فیوضات

مبانی برنامه ریزی درسی

مبانی نظری و فرا نظری در برنامه درسی

مبانی برنامه ریزی آموزشی

دانلود رایگان خلاصه دروس مبانی برنامه ریزی درسی دکتر حسن ملکی

برنامه‌ریزی درسی

موسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی

برنامه‌ریزی آموزشی