ایمنی داربست

داربست چیست ؟

داربست عبارت است ازساختار موقتی که شامل یک یا چند جایگاه ، اجزاء نگهدارنده، اتصالات و تکیه گاه می باشد که در طی اجرای هر گونه عملیات ساختمانی از قبیل تعمیرات، نماسازی، تخریب، رنگ آمیزی یا سایر کارهای مشابه و به منظور دسترسی به بنا و حفظ و نگهداری کارکنان یا مصالح و ابزار در ارتفاع ، مورد استفاده قرار می گیرد.
ضرورت استفاده از داربست و مسئولیت ها :

برای کلیه مواردی که نمی توان در ارتفاع با استفاده از نردبان یا وسایل دیگر به طور مطمئن کاری را انجام داد ، بایستی داربست های مناسب و کافی احداث گردد.
مسئولیت برپاکردن ، پیاده کردن و هرگونه تغییرات اساسی در داربست با سرپرست اداره ذیربط بوده و هرگونه اقدامی در این مورد ، باید فقط تحت مدیریت و نظارت وی و حتی المقدور به وسیله کارکنانیکه در این گونه کارها تجربه کافی دارند انجام شود.

خطرات :
کارگرانی که روی داربست کار می کنند در معرض خطرات زیر هستند :
 سقوط از ارتفاع به علت لیز خوردن ،دسترسی ناایمن و کم بودن حفاظ سقوط
 سقوط ابزار و تجهیزات از بالا
 برق گرفتگی از خطوط نیروی بالا سری
 فروپاشیدن داربست به علت ناپایداری یا بار زیاد
 تخته بندی نامناسب

کیفیت اجزا داربست :

۱٫ اجزا داربست و کلیه وسایلی که در آن بکار می رود باید از مصالح مناسب و مرغوب ، طوری طراحی ، ساخته و آماده شود که واجد شرایط ایمنی کار برای کارکنان بوده و توانایی پذیرش بارها و فشارهای وارده را داشته باشند.
۲٫ تخته ها و الوارهائیکه در احداث داربست به کار می رود باید عاری از هر گونه عیب بوده و بدون گره ، پوسته ، کرم خوردگی و پوسیدگی باشد و تدابیر لازم جهت جلوگیری از ترک خوردگی آنها اتخاذ شود.
۳٫ کلیه وسایلی که برای ساخت داربست ها به کار می روند ، بایستی در شرایط خوبی در انبار نگهداری و از وسایل و مواد نا مناسب جدا شوند.

پایداری وفراهم کردن داربست :

۱٫ داربست ها بایستی با ضریب اطمینانی تا چهار برابر حداکثر بارگذاری طراحی شوند.
۲٫ برای برپاکردن داربست باید وسایل کافی فراهم و بکار گرفته شود.
۳٫ هر داربستی باید بطور مناسب و کافی مهار شده و در فاصله های مناسب در دو جهت عمودی و افقی محکم به ساختمان یا وسایل مجاور مهار شود.
۴٫ پایه های داربست باید بطور مطمئن و محکم مهار شده باشند تا مانع نوسان ، جابجایی و لغزیدن داربست گردد.
۵٫ هرگز نباید برای تکیه گاه داربست یا ساخت آن از آجرهای لق ، لوله های فاضلاب ، بلوک های غیر متصل ، بشکه ، جعبه یا مصالح نامطمئن دیگر استفاده شود.
۶٫ قسمت های فلزی داربست نباید ترک خوردگی ، زنگ زدگی یا عیوب دیگری داشته باشند که به استحکام آنها زیانی وارد سازد.
۷٫ داربست ها باید در وضعیت خوبی نگهداری شوند و هر یک از
بخش های آنها باید طوری متصل ، جا افتاده و مهار شوند که در صورت استفاده طولانی از داربست ، جابجا نشوند.
۸٫ برای جلوگیری از خطر سقوط احتمالی مصالح ساختمانی یا ابزار کار از طبقات مختلف داربست بایستی اقدامات احتیاطی زیر به عمل آید:
• نصب توری یا سرپوش مناسب در طبقات زیرین
• نصب پاخوری ۱۵ سانتیمتری در لبه جایگاه

بازرسی و تعمیرات :
۱٫ قبل از برپاکردن هر داربست ، بایستی مسئول واحد مربوطه از کلیه بخشها و متعلقات داربست بازدید بعمل آورده و از سالم بودن و کیفیت اجزا مورد استفاده در احداث داربست اطمینان حاصل نماید.
۲٫ هیچ بخشی از داربست را نباید پیاده کرد و نباید داربست را در حالتی بجاگذاشت که بتوان از بخش های باقی مانده استفاده نمود. مگر این که بخش بجا مانده منطبق با این مقررات باشد.
۳٫ قبل از استفاده از هر داربستی باید مسئول ذیربط، آن را دقیقاً بررسی نماید تا مطمئن شود که :
 داربست در وضعیت پایداری است.
 وسایلی که برای ساخت آن بکار رفته سالم است.
 داربست برای انجام کاری که در نظر گرفته شده مناسب است.
 تجهیزات ایمنی لازم در آن بکار رفته است.
۴٫ اگر قسمتی از داربست احتیاج به تعمیر داشته باشد نباید قبل از رفع عیب و تعمیر آن ، به کارکنان اجازه کار کردن روی آن داده شود.
۵٫ جابجایی و انبار کردن مصالح و وسایل و ابزار کار ، عبور و مرور و کارکردن روی داربست باید با احتیاط انجام شود و از وارد کردن هر ضربه ناگهانی به داربست اجتناب شود.
۶٫ در طول مدت استفاده از داربست باید دائماً نظارت شود تا از قرار دادن بار بیش از اندازه ، مصالح و ابزار غیر ضروری روی آن جلوگیری گردد.
۷٫ تا آنجا که امکان دارد ، بایستی بار روی داربست را بطور یکنواخت توزیع نمود تا از عدم تعادل خطرناک در داربست جلوگیری بعمل آید.
۸٫ در مواقعی که هوا طوفانی است و باد شدید می وزد ، باید کار را تعطیل نمود تا احتیاط های لازم اتخاذ گردد.
۹٫ در مواردی که روی جایگاه داربست برف یا یخ وجود دارد نباید اجازه کار به کارکنان داده شود . مگر اینکه کلیه برف و بخها روی داربست برداشته شده و سطح جایگاه کاملاً تمیز گردد.
۱۰٫ هنگامی که نیاز به نصب داربست در مجاورت خطوط نیروی برق وجود داشته باشد، باید قبلاً مراتب را به اطلاع تعمیرات برق رساند تا ترتیب لازم برای جلوگیری از خطرات احتمالی داده شود.
۱۱٫ هر گاه لازم شود روی داربست دستگاه بالابر نصب گردد باید بخش های متشکله داربست به دقت بازرسی شوند ودر صورت لزوم به مقاومت آن افزوده شود.

جایگاه کار :

• کلیه داربست هاییکه کارکنان روی آن کار می کنند ، باید دارای تعداد کافی جایگاه کار باشد.
• هیچ بخشی از جایگاه کار نباید بر روی آجرهای لق ، لوله های آب ، دودکش و سایر مصالح غیر مطمئن و نامناسب قرار گیرد.
• از جایگاه داربست نباید قبل از اینکه تکمیل شده و وسایل و تمهیدات حفاظتی لازم بطور مناسب نصب شود ،استفاده گردد.
• پهنای جایگاه ،بایستی متناسب با کار مورد نظر باشد و در هر بخش آن باید گذرگاه بازی به پهنای ۶۰ سانتیمتر عاری از هر مانع ثابت و مصالح انباشته شده فراهم شود.
• در هیچ موردی نباید پهنای جایگاه کار از اندازه های زیر کمترباشد :
 ۶۰ سانتیمتر ، اگر از جایگاه فقط برای عبور اشخاص استفاده می شود.
 ۸۰ سانتیمتر ، اگر از جایگاه برای قرار دادن مصالح یا ابزار کار استفاده می شود.
 ۱۱۰ سانتیمتر ، اگر از جایگاه برای نگهداری جایگاه یا سکوی بلندتر دیگری استفاده می شود.
 ۱۳۰ سانتیمتر ، اگر از جایگاه برای نصب قطعات یا کارهای تعمیراتی روی وسیله ای استفاده می شود.
 ۱۵۰ سانتیمتر ، اگر از جایگاه همزمان برای نگهداری سکوی بلندتر و نصب قطعات یا کارهای تعمیراتی استفاده می شود.
بطور کلی حداکثر پهنای سکویی که با تیرهای داخل دیواری نگهداری
می شود، نباید بیشتر از ۱۶۰ سانتیمتر باشد.
• در صورت امکان باید یک فضای خالی بالا سری دست کم به ارتفاع ۱۸۰ سانتیمتر بالای جایگاه کار در نظر گرفته شود.
• جایگاه هر داربست پایه ای ، بایستی حداقل یک متر پایین تر از انتهای تیرهای عمودی قرار گیرد.
• تخته ها والوارهائی که جزیی از جایگاه کار به شمار می آیند و یا بصورت پاخور لبه جایگاه بکار برده می شود باید دارای شرایط زیر باشد :
 با در نظر گرفتن فاصله بین تیرهای تکیه گاه جایگاه ، ضخامت آنها ایمنی لازم را تامین نماید و در هیچ موردی ضخامت آنها از ۵ سانتیمتر کمتر نباشد.
 پهنای آنها حداقل ۱۵ سانتیمتر باشد.
• هرتخته و الواری که در ساخت جایگاه بکار می رود ، نباید بیش از ۴ برابر ضخامت آن از انتهای تکیه گاه تجاوز نماید.
• تخته ها و الوارها نباید روی همدیگر قرار گیرند و باید دو سر آنها طوری به هم جفت شود که خطر زمین خوردن افراد به حداقل رسیده و جابجایی چرخ های دستی به آسانی صورت گیرد.
• تخته ها و الوارهایی که در کف جایگاه قرار می گیرند ، باید حداقل با سه تکیه گاه نگهداری شوند. مگر اینکه فاصله بین تیرهای افقی پشت سر هم تکیه گاه و ضخامت تخته ها طوری باشد که که خطر شکم دادن بیش ازحد و بلند شدن سر دیگر تخته ، وجود نداشته باشد.
• تخته ها یا الوارهایی که در ساختمان یک جایگاه بکار می روند ، بایستی از نظر ضخامت متحدالشکل بوده و با یکدیگر اختلاف نداشته باشند .
• جایگاه های کار بایستی طوری ساخته شوند که تخته ها و الوارهای تشکیل دهنده آنها کاملاً مهار شده و هنگام استفاده معمولی جابجا نشوند.
• هر سکوی جایگاه که بیش از ۲ متر بالای زمین قرار دارد باید دارای تخته بندی نزدیک به هم باشد.و یا الوارهای آن چسبیده به هم نصب شوند که هیچ گونه ابزار و لوازم کار و یا مصالح از بین آنها به پایین سقوط نکند.

حفاظ گذاری ( حفاظت در برابر سقوط ) :

۱٫ هر بخشی از جایگاه کار یا محل کاری که بلندی آن بیش از ۲ متر است و امکان دارد کارکنان از روی آن سقوط نمایند ، بایستی دارای تمهیدات ایمنی با شرایط زیر باشند :
 حفاظ از جنس مرغوب و مناسب و دارای استحکام کافی
 نرده بالایی به ارتفاع یک الی ۱۵/۱ متر بالای سطح جایگاه
 نرده میانی بین سطح جایگاه و نرده بالایی در ارتفاع نیم متر الی ۶۵ سانتیمتر
 برای جلوگیری از سُر خوردن افراد و افتادن ابزار کار و مصالح از روی جایگاه ، پاخوری در لبه باز جایگاه به ارتفاع ۱۵ سانتیمتر نصب گردد.
۲٫ حفاظ‌های نرده ای و پاخوری های لبه جایگاه داربست ، باید در سمت داخلی ستونهای عمودی مهار شوند.
۳٫ نرده ها ، پاخورها و وسایل دیگر حفاظتی که در جایگاه داربست بکار رفته اند ، نباید از جای خود برداشته شوند مگر در زمانی و در حدی که برای ورود اشخاص و ابزار ، لازم باشد.
۴٫ جایگاههای داربست های معلق باید از هر طرف دارای حفاظ نرده ای و پاخور باشند اما اگر کار طوری باشد که نتوان حفاظ بلندتری برقرار کرد ، نیازی نیست که بلندی حفاظ طرف دیوار بیش از ۷۰ سانتیمتر باشد.
۵٫ اگر کارگران روی سکو یا جایگاه بطور نشسته کار می کنند ، گذاردن حفاظ و پاخور سوی دیوار الزامی نیست ولی در این حالت جایگاه بایستی دارای طناب، کابل یا زنجیرهایی باشد تا برای کارگران بصورت دستگیره محکمی باشند و در زمان سُر خوردن کارگر ، قابل گرفتن باشند.
۶٫ فاصله بین جایگاه و دیوار یا وسیله مورد کار باید تا حد امکان کم باشد. مگر هنگامی که کارگران روی سکو بطور نشسته کار می کنند که در این حالت فاصله بین دیوار و جایگاه نباید از ۴۵ سانتیمتر بیشتر باشد.

داربست های فلزی لوله ای :

۱٫ داربست های فلزی باید از متریال مناسبی مانند لوله های فولادی یا فلز مشابهی که استقامتی نظیر فولاد دارد ساخته شوند.
۲٫ استحکام کافی برای تحمل باری را که باید تحمل کنند داشته باشند و با ضریب اطمینان ۴ برابر ظرفیت بارگذاری طراحی شوند.
۳٫ تمام قطعات عمودی و افقی داربست های فلزی لوله ای باید بطور مطمئن به یکدیگر متصل شوند.
۴٫ داربست های فلزی نباید در نزدیکی و در بالای مناطقی که خطر خطوط و تجهیزات برق دار وجود دارد برپا شوند و در هر صورت باید فاصله ایمنی آنها حفظ شود.
۵٫ لوله هایی که در داربست فلزی بکار می روند باید کاملاً مستقیم بوده و عاری از زنگ زدگی ، خوردگی خمیدگی و سایرمعایب مشابه باشند.
۶٫ سرهای انتهایی لوله های فلزی باید صاف باشند تا درافزایش ارتفاع داربست، محل اتکا و اتصال کاملاً روی یکدیگر قرار گیرند.
۷٫ لوله های مورد استفاده در داربست باید به اندازه کافی بلند و با مقاومت مناسب برای باری که می بایست تحمل کنند ساخته شوند و در هیچ موردی قطر خارجی آنها کمتر از ۵ سانتیمتر نباشد.

پایه های عمودی :

 پایه ها در داربست های فلزی باید همیشه در وضعیت عمودی نگهداری شوند
 اتصالات مورد استفاده در پایه های عمودی بایستی به طریق زیر باشند :
متصل به تیرهای افقی یا سایر قطعات مقاوم که مانع جابجایی آنها شود.
به تناوب طوری بسته شوند که با اتصالات مجاور در یک سطح نباشند.
 با در نظر گرفتن مواد متداولی که در داربستهای فلزی لوله ای بکار میروند ، فواصل بین پایه های عمودی نباید از اندازه های زیر تجاوز نماید.
۸/۱ متر برای کارهای سنگین با قابلیت تحمل ۳۵۰ کیلوگرم بر متر مربع
۳/۲ متر برای کارهای سبک با قابلیت تحمل ۱۲۵ کیلوگرم بر متر مربع

تیرهای افقی :

۱٫ تیرهای افقی باید :
 دست کم تا سه پله عمودی ادامه داشته باشند.
 به طور مطمئن به هر پایه عمودی متصل شوند.
۲٫ اتصالات بین تیرهای افقی باید :
 به پایه های عمودی بسته شوند.
 اتصالات تیرهای افقی با پایه های عمودی نباید در طبقات مختلف مستقیما روی هم قرار گیرد.
۳٫ فاصله عمودی بین تیرهای افقی نباید از ۳ متر تجاوز نماید.
۴٫ هرگاه جایگاه های کار روی داربستها از جای خود برداشته می شوند ، کلیه تیرهای افقی باید برای حفظ پایداری داربست در محل خود باقی بمانند.

تیر های افقی یا دستک ها :
تعریف : تیرهای افقی داخل دیواری یا دستکها ، بخشی از داربست هستند که جایگاه های کار بر روی آنها قرار می گیرند .
در داربستهایی که به وسیله دو ردیف پایه حمایت می شوند ، هر دو سر تیرهاییکه جایگاه بر روی آن قرار دارد ، بر روی تیرهای افقی داربست قرار می گیرند که در این صورت دستک نامیده می شود.
مقررات کلی :
۱٫ در داربست های فلزی لوله ای دستکها باید کنار هر پایه عمودی قرار بگیرند.
۲٫ فاصله بین هر یک از دستکها در داربستهای فلزی لوله ای نباید از ۵/۱ متر تجاوز نماید.
۳٫ فاصله دستکها برای کارهای سنگین در داربستهای فلزی لوله ای نباید از ۹۰ سانتیمتر و برای کارهای نیمه سنگین از ۱۵/۱ مترتجاوز کند.
۴٫ داربستهای فلزی با یک ردیف پایه بایستی بطور مطمئن به دیوار ساختمان و یا وسیله مورد کار مهار شوند.
۵٫ پاخورهای جایگاه کار بایستی به طور مطمئن به پایه های ثابت متصل شوند و یا به طرز مناسبی به تخته های جایگاه پیچ و مهره شوند.
۶٫ نرده های حفاظتی دو طرف جایگاه باید به وسیله اتصالات مناسب به پایه متصل شوند و یا به طرز مناسبی به تخته های جایگاه پیچ و مهره شوند.
۷٫ مفاصل و اتصالات داربستهای فلزی باید :
 از فولاد چکش خوار و غیر قابل خرد شدن یا از مواد مشابهی با همان مشخصات و استقامت باشند.
 دقیقاً و بدرستی به وسیله قفل و بست و یا سه راهی و چهارراهی بر روی سرتاسر قطعات سطوح اتکای مورد استفاده متصل گردند بنحوی که هرز نبوده و حرکت و لرزش نداشته باشند.
۸٫ اتصالات دارای پیچ و مهره باید تا آخرین دندانه پیچ ،کاملاً سفت شود.
۹٫ اتصالات نباید ایجاد تغییر شکل در لوله ها نموده و یا خودشان تغییر شکل بدهند.
۱۰٫ بمنظور تامین ایمنی کارکنان و سهولت در بالا و پایین رفتن از برج باید نردبانی مناسب و مطابق با استانداردهای مربوطه ،نصب و به وسیله بستها یا تسمه های فلزی ،محکم به بدنه داربست مهار شود.
۱۱٫ نرده حفاظتی قسمتی از داربست که پله قرار دارد باید متحرک باشد و بوسیله مفصل گردنده حول محور نرده کناری حرکت بالا و پایین داشته باشد تا ورود و خروج کارکنان را به جایگاه ،راحت و ایمن نماید.

برج های متحرک :

یک برج متحرک نوعی داربست است که بوسیله لوله های مخصوص درابست ساخته می شود و در قسمت تحتانی آن چرخ وجود دارد . این وسیله دارای یک جایگاه کار ( سکو ) منفرد است که مجهز به نرده های حفاظتی و تخته های پاخور می باشد. این نوع داربست را می توان از چهار چوب های
لوله ای پیش ساخته ای که به همین منظور و برای تحمل بار تا ۳۰ پوند بر فوت مربع طراحی شده اند نیز احداث نمود.
مواردی که بایستی در ساخت و استفاده از برج متحرک رعایت شود به شرح زیر است :
۱٫ ارتفاع جایگاه در برج های متحرک نباید از سه برابر اندازه ضلع کوچکتر تکیه گاه تجاوز کند. و این در حالی است که اندازه اضلاع هیچ برجی نباید کمتر از ۴ فوت ( ۲/۱ متر ) باشد.
۲٫ استحکام برجهای متحرک باید با استفاده از قیدهایی که به شکل زیگزاگ در سرتاسر ارتفاع چهار طرف و بین دو زاویه متقابل تکیه گاه ها به طور سفت و محکم بسته می شود ، تامین گردد.
۳٫ به منظور رعایت ایمنی کارکنان و سهولت در بالا و پایین رفتن از برج ، باید نردبانی مناسب و مطابق با استانداردهای مربوطه در باریکترین پهنای برج نصب و بوسیله بست یا تسمه فلزی ، محکم به بدنه برج مهار شود.
۴٫ نرده حفاظتی آن طرف از جایگاه که نردبان نصب شده است ، بایدمتحرک باشد و به وسیله یک مفصل گردنده حول محور یکی از نرده های جانبی حرکت بالا و پایین داشته باشد تا ورود و خروج کارکنان را به جایگاه ، راحت و ایمن نماید.
۵٫ چرخ هایی که جهت حرکت برج بکار می رودند ، باید بطور محکم در گوشه های تحتانی برج به طریقی نصب شوند که در هنگام جابجائی برج موجب سقوط آن نشود.این چرخ ها همچنین باید دارای ترمزهای موثری باشند (حداقل ۲ تا از چرخ ها ) که در هنگام استفاده از برج ، از حرکت آن جلوگیری نمایند.
۶٫ وقتیکه یک برج جابجا می شود ، ضروری ترین موردی که باید رعایت کرد احتیاط است . هنگام جابجایی برج باید کلیه افراد ،وسایل و مواد روی جایگاه به پایین منتقل شوند.

ایمنی داربست

مطالب مشابه :

ایمنی داربست

ایمنی داربست

ایمنی در داربست بندی

آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع

داربست بندی

آئین نامه ایمنی کار در ارتفاع

آيين‌نامه ايمني كار در ارتفاع قسمت 1

آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع

سقوط مهندس ناظر به طبقه منفی 2

آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع