یک مقایسه بین پل های تبریز و اصفهان

راه های مواصلاتی رگ های حیاتی شهر زنده اند که می تواند با جریان سازی مناسب امنیت خاطر و بهداشت روانی مردم را تامین کند. در بسیاری از موارد، غیرهمسطح کردن غیر مهندسی تقاطع، گره ترافیکی را رفع نکرده و تنها آنرا به نقطه ای دیگر در همان نزدیکی انتقال می دهد. به این دلیل اثربخشی منابعی که صرف اصلاحات موضعی ناهماهنگ می شود مورد تردید است. مکان یابی نادرست تقاطع های غیرهمسطح نه تنها به کارایی شبکه حمل و نقل کمک نمی کند بلکه باعث نازیبایی فضای شهری و از دست رفتن منابع محدود مالی شده و خود به عنوان نماد سطحی نگری مسئولان ذیربط ظاهر خواهد شد.

سالانه هزینه هایی گزاف برای اجرای پروژه های مختلف در جهت بهبود عملکرد ترافیکی و روان سازی جریان ترافیک و کاهش زمان سفر در تبریز صرف می شود که گاهاً به علت عدم مطالعات جامع، اثرات نامطلوبی بر کل شبکه ی شهری می گذارد. با نگاهی به برخی اقدامات شهرداری از قبیل: طراحی نامناسب برخی معابر جدیدالاحداث، خیابانهای جدیدالاحداث با پیچهای ناگهانی بسیار خطرناک در طول مسیر، سرعت گیرها، و باندهای کم عرض خیابانهای جدید الاحداث که بدون کوچکترین آینده نگری احداث شده اند، احداث پلهای ساده و تکراری که گاهاً مشکل ترافیک را دوچندان نموده اند، و... این مسئله را در ذهن متبادر می سازد که مجموعه ی این اقدامات، جز استفاده ناکارامد از سرمايه هاي عمومي و القاء ضعف مديريت شهري در نظر شهروندان نتيجه ديگري دربر نداشته است و متأسفانه با تصمیم شهرداری در خصوص خیابانهای کم عرض و پروژه های غیرهمسطح ساده و تکراری که اکثرا کپی شده یکدیگرند و کوچکترین ذوق معماری هم در آنها بکار گرفته نشده است این رویه همچنان به قوت خود باقی است.

بیراه نیست اگر بگوییم تکرار مکررات و ثبات رویه در معماری پل ها از بارزترین آسیب ها و آفت های حال حاضر مدیریت شهری در تبریز است؛ معضلی که متضرر اصلی و نهایی آن، شهروندانی هستند که شهرداری بیش از هر سازمان و نهاد دیگری باید به آنها پاسخگو باشد.

دیر زمانی است که تبریز به عرصه ای برای آزمون و خطا، تقلید و پنداشت های نادرست مدیران شهری تبدیل شده و این عارضه ی بدخیم، تار و پود شهرسازی و معماری را در این شهر از هم گسسته است.

حال این سئوال مطرح می شود که اصول مهندسی و معماری تا چه میزان در طراحی روگذرهای تبریز دخالت داده شده است؟ بی گمان با نگاهی به معماری ضعیف پلهای ساخته شده شهرداری به این نتیجه میرسیم که این ضعف ریشه در رویکرد غالب مدیریت شهری در این شهر دارد و به نظر می رسد که اجرای پروژه های پل سازی بدون پشتوانه علمی و مطالعاتی مناسب و صرفاً در راستای ادای دین و توجه به کمیت عملکرد صورت می پذیرد. این جریان، تداعی کننده مدیریت سنتی شهری است که با استفاده از روش آزمون و خطا و ایجاد روزمره گی در فعالیتهای شهرداری، باعث تضعیف پویایی شهر شده است.

احداث تقاطع های چند سطحی و پل های هوایی چند طبقه سواره رو در شهری چون تبریز که در میان گره های کور ترافیکی سردرگم مانده یک ضرورت است اما آنچه که ضروری تر است به انجام رساندن طرحها و برنامه ها با اتکای بر مدیریت دانش محور و پرهیز از مدیریت مبتنی بر الگو برداریهای غیراصولی و تصمیمات شتابزده است.

امروزه در جهان، پل‌های بزرگ و چند سطحی و پیچ در پیچ میسازند و طراحی این‌گونه پل‌ها را معماران مشهور جهانی به عهده دارند. در مسابقات بین‌المللی طرح این‌گونه پل‌ها به مسابقه گذاشته می‌شوند و این در حالی‌است كه ما سالیان دراز پل‌های فاقد رعایت اصول زیباشناختی، حتی نه براساس تكنولوژی روزآمد، بی‌روح و بدقواره می‌سازیم.

با كمی تامل به روند پل سازی در تبریز به افول صنعت و هنر پل‌سازی تبریز در سال‌های اخیر واقف خواهیم شد. نگارنده فقط مایل است توجه مسوولان را به بی‌توجهی كه اعمال می‌دارند، جلب كند.

از ظاهر امر این گونه به نظر میرسد که احداث بزرگراه و تونل درون شهری و پلهای طبقاتی و مدرن چندان مورد توجه شهردار محترم تبریز قرار نگرفته و میتوان احتمال داد که آقای شهردار علاقه چندانی به احداث بزرگراه و پلهای مدرن طبقاتی و تونل شهری ندارند و از روی همین اصل این گونه راهکارهای کاهش بار ترافیکی را نادیده میگیرند و توجه چندانی به احداث تقاطع های غیر هم سطح مدرن و چند سطحی ندارند.

امروزه در شهر سازی نوین ساخت پل های ساده بتنی اصلا توصیه نمیگردد چرا که در برخی موارد هیچ کمکی به کاهش ترافیک نکرده و بدلیل محدود بودن محورهای مواصلاتی موجب قفل شدن تقاطع ها نیز میشوند .در این گونه پلها تنها دو محور ورودی و خروجی پل ها به هم متصل شده و سایر محورهای مواصلاتی مورد نیاز قطع ارتباط میگردند.

متاسفانه در تبریز تمامی تمرکز مسئولین بر روی احداث و ساخت پلهای ساده بتنی میباشد که کاملا پلهای طرد شده از دید متخصصان میباشند و مسئولین شهر به دلیل توجه به کمیت و غفلت از کیفیت و از جهتی برای کاهش هزینه ها و ادای تکلیف تمام تمرکزشان را بر روی احداث پلهای سبک دهه ۵۰ جمع کرده اند! که نتیجه این امر یکنواختی و دلسردی در شهروندان است که هیچ گونه توجهی به پلهای احداث شده ندارند و بر این باورند که نمونه این پل همه جای شهر به وفور موجود است.

این در حالی است که احداث پلهای چند سطحی یک نیاز اصلی برای شهر تبریز محسوب میگردد و احداث این پلها علاوه بر کاهش قابل توجه ترافیک تقاطع ها زیبایی منحصر به فردی به شهر و عظمت شهر میبخشد

متاسفانه در تبریز آنقدر از این پلهای ساده کم تاثیر زده شده که دیگر برای مردم و شهروندان هیچ جذابیتی نداشته و همه از ساخت چنین پلهایی خسته شده اند و هم اکنون نوبت آن رسیده تا با ساخت پلهای طبقاتی مدرن و زیبا هم توجهی به جذابیت طرحها برای شهروندان داشته باشیم و هم چهره شهر را زیباتر نمائیم و هم ترافیک شهر را در تقاطع ها به کمترین حد ممکن تقلیل دهیم.

مقایسه پل های اصفهان و تبریز
در سفری که به اصفهان داشتیم متوجه تمایز شدید معماری پلهای اصفهان و تبریز شدیم.معماری که منجر به زیبایی شهر و افزایش عظمت شهر میگردند.

تمامی پلها و زیر گذرهای اصفهان متمایز از هم ساخته شده بودند و اکثرا مهندسی ساز و با معماری خاص و بصورت چند شاخه ای احداث شده بودند ولی در تبریز با بیش از یکصد زیر گذر و رو گذر آنچیزی که به چشم نمی آید معماری پلهاست و به جز پل کابلی و پل میدان فهمیده تقریبا همه پلها کپی شده یکدیگرند و همگی بصورت یک پل ساده دو دهنه احداث شده اند که نه تنها تاثیری بر زیبایی شهر ندارد بلکه نوعی حس یکنواختی به شهر بخشیده است.

در تبریز هر روز یك پل ساده و بی‌قواره و ناموزون را به‌عنوان یك عنصر مهندسی بدون رعایت هیچ اصلی از اصول زیباشناسی رج می‌زنیم و توسط وزیر و وكیل و مقام‌های بالاتر و پایین‌تر نوار افتتاح آنها را قیچی می‌كنیم و عكس و خبر در رسانه‌ها به گزاف پخش می‌كنیم، بدون آن‌كه لحظه‌ای به معماری پلها و اهداف احداث این پل ها و از سوی دیگر به میزان اثر بخشی این پل در کاهش ترافیک شریانهای متصل اندیشیده‌ باشیم!!!!

باب مقایسه عملکرد شهرداری تبریز با اصفهان از منظر پل سازی را بصورت طبقه بندی شده و موضوعی برسی میکنیم

۱-معماری پل ها
معماری پلهای اصفهان بسیار زیباست و هر پلی در اصفهان به یک شکل منحصر به فرد طراحی و اجرا شده است. پل های چند شاخه و در کنار زیر گذرهایی طولانی که با رمپ و لوپهای متعدد به شهرکهای کناری متصل میشوند و در کنار آن بزرگراه دو طبقه امام خمینی(ره) که ۵ کیلومتر طول دارد و به یقیق جزو شاهکارهای عمرانی شهرداری اصفهان هست و پل های شبدری متفاوت از هم و دو پل ۳ و ۴ سطحی در ورودی های جنوبی و شمالی شهر موجب شده است زیبایی شهر دو چندان شده و شهرداری اصفهان با احداث این پلهای متفاوت از هم, توانسته زیبایی و جذابیت خاصی به شهر ببخشند و با اینکار عظمت شهر را چند برابر میکنند.

در برابر این معماری متفاوت پلهای احداث شده اصفهان , نزدیک به ۸۰ درصد پلهای تبریز بصورت یکنواخت و کاملا ساده و عاری از کوچکترین معماری چشم گیر میباشند.

معماری اکثر پلهای تبریز بصورت بسیار ساده و فاقد کوچکترین ذوق معماری و اکثرا کپی شده همیدیگرند . طوری که تنها تفاوت پلهای تبریز از یکدیگر در شکل ستونبندی آنها و تعداد باندهای عبوری آنهاست و هیچ تفاوت عظیم معماری با همدیگر ندارند!

انگار مسئولین محترم شهری ما هدفشان یکنواختی و یکدست نمودن معابر شهری بوده و هست. جالب اینکه معماری پلهای دهه ۷۰ و دهه۹۰ تبریز تقریبا یکنواخت بوده و در طول این ۲۰ سال و با احداث نزدیک به صد زیر گذر و رو گذر در اقصی نقاط شهر متاسفانه تفکرات نوین در شهرسازی جایگزین تفکرات سنتی شهری نشده است و شکل پلهای احداث شده بدون تغئیر به همان شکل ۲۰ سال قبل باقی مانده است

۲-اتصالی شریانهای اصلی و فرعی به همدیگر با احداث پلهای پیچیده
احداث پلهای پیچیده و چند شاخه با رمپ و لوپهای فراوان در کنار پلها از شاخصه های اصلی تفاوت عملکردی شهرداری تبریز و اصفهان در زمینه پل سازی میباشد

اکثر پلهای اصفهان کاملا مهندسی ساز بوده و در طراحی پلها اتصال تمامی شریانهای موجود در تقاطع را به همدیگر مورد توجه قرار داده اند.

ولی در تبریز اکثر پلها بصورت یک پل دو دهنه معمولی بوده که عملا اتصال برخی شریانهای موجود در تقاطع را از هم قطع نموده و این نشانگر آنست که معماری و علم مهندسی درساخت پلهای تبریز بصورت آماتور بکار گرفته شده است به عبارتی دیگر پل های تبریز تنها دو مسیر از مسیرهای محتمل را به هم متصل مینمایند که باعث ایجاد ترافیک در شریانهای نادیده گرفته شده میگردد.

در اصفهان چندین مورد پل چند سطحی که بصورت چند شاخه احداث شده اند و با دادن انحنای زیبا به پلها و دو شاخه شدن آن پلها در طول مسیر علاوه بر حل معضل ترافیک و اتصال شریانهای اصلی و فرعی به هم موجب زیبایی بسیار زیاد معابر شهری و دادن عظمت فوق العاده به این کلانشهر تاریخی شده است.

چیزی که مسئولین ما از آن غافلند عدم توجه آنها به احداث پل های سواره رو طبقاتی و چند شاخه و تمرکز آنها بر احداث پلهای عصر قجری میباشد!

۳- فضای سبز محدوده پلها و زیر گذرها
سومین عنصر موثر در زیبایی پل ها و زیر گذرهای اصفهان فضای سبز داخل معابر میباشد. شهرداری اصفهان طبق مدیریت صحیح و آینده نگرانه و با کنار گذاشتن مدیریت سنتی شهری, فضای سبز را در اکثر پروزه های راه سازی و پل سازی به عنوان یکی از ارکان اصلی شهرسازی پیش بینی و جایگزین کرده اند.

در اکثر رو گذر و زیر گذرهای شهری اصفهان, شهرداری بصورت کاملا برنامه ریزی شده چند متر از حاشیه های زیر گذرها را در دو طرف بصورت شیبدار به عنوان محل کاشت فضای سبز اختصاص داده اند و با احداث فضای سبز در داخل زیر گذرها و پلها زیبایی معابر شهر را صد چندان کرده اند و از جهتی شادابی را به شهرشان به ارمغان آورده اند.

ولی متاسفانه در تبریز آن چیزی که در طراحی زیر گذرها و رو گذر ها مورد غفلت واقع میشود فضای سبز داخل معابر است !طراح محترم این پلها انگار از اهمیت فضای سبز در معابر شهری خبر نداشته و ۱۰۰% فضای در اختیار را صرف بتن ریزی و سنگ چینی داخل زیر گذرها و پلها میکند.

همین امر باعث میشود کمبود فضای سبز در معابر شهری تبریز کاملا احساس گردد !!

در کنار آن اکثر پل های طرح شبدری تبریز نیز از نعمت فضای سبز کناری رمپ و لوپ های پل ها بی بهره اند. مسئولین شهری تبریز اکثر پل های طرح شبدری شهر را بدون کاشت چمن و درخت همانطور خاکی به حال خود رها کرده اند که کمبود فضای سبز را برای شهروندان تبریز ملموس تر میکند!!

۳-سرعت عمل اجرای طرحهای پل سازی
سرعت عمل احداث پل های اصفهان بسیار بیشتر از تبریز بوده بطوری که شهرداری اصفهان در طول ۳ سال توانست فاز اول بزرگراه دو طبقه امام خمینی(ره) را به طول ۵ کیلومتر با لوپ های متعدد کناری پل احداث و افتتاح کند و در کنار آن تقاطع های چند سطحی عظیم و زیبا را در طول زمان ۲ سال احداث نماید.

در مقابل آن در تبریز پل طرح شبدری امام علی(ع) از سال ۸۸ مشغول ساخت بوده و تا کنون ۳ فاز از این پل شبدری مورد افتتاح مسئولین و نمایندگان و مقامات قرار گرفته است و انتظار میرود تا پایان امسال نیز برای تکمیل آن باید منتظر ماند و دید آیا در سال چهارم این پروزه تکمیل میگردد یا نیازمند تمدید دوباره است؟!

بنده در اینجا از تمام مسئولین شهر خواهشمندم کمی به دنبال طرحهای نو و بکر باشند و نگذارند لقب تبریز شهر اولین ها به باد فراموشی سپرده شود.

ما از شخص جناب مهندس نوین انتظارات بیشتر از این داریم تا با احداث پل ها و تقاطع های غیر هم سطح منحصر بفرد بر زیبائی تبریز بیشتر از این بیافزایند و در این برهه زمانی اجازه ساخت پل های ساده و ناخوشایند و غیر استاندارد را که هم اکنون در یک شهر ۱۰ هزار نفری نیز مشابه آن را احداث میکنند را ندهند.

بیائید دست در دست هم دهیم برای عمران و آبادانی حداکثری شهرمان.

بیائید شهری بسازیم که آرمان شهر بقیه شهرها باشد.

بیائید با انتصاب افراد کارآمد و نو اندیش شتاب بیشتری به توسعه شهر ببخشیم.

بیائید با اتحاد و هم دلی و با تلاش روز افزون نشان دهیم غیر ممکن غیر ممکن است و همه چیز دست یافتنی است.