مديريت نيروهای انسانی شرکت ها در دوران رکود اقتصادی

سهيل آل ‏رسول،

عضو هيات مديره کانون مهندسان فارغ ‏التحصيل دانشکده‏های فنی تبريز و عضو هيات مديره انجمن مهندسی ارزش ايران

در تعريف شرکت ها و بنگاه هاي اقتصادي بخش عمده فعال حوزه توليد و خدمات و شايد تمامي بنگاه هاي اقتصادي بخش خصوصي کشور در رده مجموعه هاي کوچک يا متوسط دسته بندي مي شوند اين موضوع در شرايط ويژه اقتصادي چون رکود، بحران اقتصادي يا تحولات فراتر از شرايط عادي تعيين کننده مي گردد. از ويژگي هاي مهم سازمان هاي کوچک و متوسط وابستگي شديد آنها به منابع انساني است که به ويژه با توجه به ضعف اجرايي عمده شرکت هاي داخلي در موضوع مديريت دانش آنها را در اين ناحيه آسيب پذيرتر مي کند.

از اين رو در شرايط رکود يا بحران اقتصادي توجه به مديريت نيروهاي اقتصادي نيازمند تدابير ويژه اي است. اين تدابير شامل شناخت علائم و تبعات دوره بحران اقتصادي و روش هاي برون رفت از شرايط حاضر است.

از جمله ويژگي هاي دوران بحران اقتصادي در ميان مردم و يا به عبارتي مشتريان کالا و خدمات اعم از بخش خصوصي و دولتي برنامه ريزي براي کاهش هزينه هاست. کاهش هزينه هاي مصرفي و يا خدماتي مي تواند به وسيله حذف برخي از اقلام از سبد هزينه ها و يا جايگزيني آن با رديف هاي مشابه کم هزينه تر باشد. از سويي با توجه به اين شرايط مشتريان در تصميم گيري هاي خود نيز شرايط پيچيده تري را به کار مي بندند، ديرتر تصميم مي گيرند، بيشتر چانه زني مي کنند و خريد کالا يا خدمات را تا رسيدن به بهينه ترين حالت ممکن به تعويق مي اندازند.

در چنين عرصه اي با توجه به تشديد رقابت در بازار و کاهش شديد نقدينگي در هر کسب و کاري جنگ قيمت و کيفيت روي خواهد داد. بسياري از مجموعه ها از هزينه هاي کاريابي، بازاريابي و تبليغات خود مي کاهند و برخي دست به تعديل گسترده نيروها مي زنند.

در سازمان هایی که تعدیل هرچند کوچک نیز اجتناب ناپذیر است روش مدیران در اعمال آن تأثیر شگرفی در باقیمانده بدنه سازمان و نیروهای انسانی خواهد داشت به عبارتی رویکردهای زور مآبانه، تند و سخت گیرانه می تواند منجر به پخش روحیه بدبینی و افسردگی در دیگر نیروهای سازمان شود.

مدیران در شرایط ویژه بحران باید بیش از گذشته در دسترس باشند و نسبت به رعایت عدالت و احترام در سازمان حساس تر از گذشته باشند. با همه این وجود مدیران باید ابتدا ارزیابی درستی داشته باشند که کارکنان زیاد و سود کم مشکل اول و اساسی سازمان است؟ چرا که این موضوع نسبت به دیگر روش های مواجهه با بحران آثار منفی بسیار جدی تری به سازمان تحمیل می نماید.

بزرگ‌ترين خطر تهديدكننده سازمانها ،شركت‌ها و ادارات در هنگام بحران نه كمبود نقدينگي، نه كاهش فروش، نه سررسيد اسناد و حساب‌هاي پرداختي و نه عدم وصول مطالبات است، بلكه بزرگ‌ترين تهديد، "مديران ناآماده و هراسان براي بحران"است.1

در شيوه هاي قابل قبول مديريتي يکي از شاه کليدهاي عبور از بحران، پذيرفتن سريع شرايط بحران است که موجب برنامه ريزي سريع و جبران به موقع زيان مي گردد.

همانگونه که اشاره شد با توجه به خرد و متوسط بودن بنگاه هاي اقتصادي در کشور وابستگي به منابع انساني در آن بسيار جدي و تأمل برانگيز است. در ميان صاحبنظران معروف است که معمولاً "بهترين ها سريعتر به فکر ترک سازمان مي افتند". در چنين شرايطي، با توجه به ارتقاء سطح رقابتي و فشردگي بازار مي بايست تدابير مناسبي جهت حفظ آمادگي نيروهاي هر مجموعه اتخاذ شود.

اصولاً در بحران اقتصادي مديريت انگيزه بسيار اثر بخش و تعيين کننده خواهد بود چرا که تعامل با نيروها و صرف وقت و انرژي بيشتر جهت تقسيم ويژگي هاي زماني و محيطي با کارکنان مي تواند پذيرش شرايط روز نزد ايشان را ارتقاء بخشيده به نحو مؤثري به بهبود عملکرد ايشان منجر شده و از ريسک ترک يا کم کاري نيروهاي مؤثر سازمان بکاهد.

خودباوري مديران در برخورد با بحران و عدم بروز گلايه ها از شرايط اقتصادي و بازار باعث خواهد شد تا نشان دادن نيمه پر و مثبت موضوعات در ميان عوامل توسعه يابد و مجموعه با حفظ خونسردي و نشاط شرايط ايده آل خود را حفظ کرده، همچنان پويا و مؤثر باشد.

از آنجا که شرايط موفق و پايدار هر سازمان مي تواند به نوع ديگري در مديريت نيروهاي انساني مؤثر باشد، ايده ها و راهکارهايي که سازمان را در شرايط رکود اقتصادي حمايت و تقويت مي کند بايد شناسايي شود. دريک فرآيند نظام يافته و مدون يادگيري از زيان هاي پيشين و مستندسازي سوابق شکست و موفقيت ها اهميت ويژه اي دارد. اصولاً سازمان ها در رويارويي با مشکلات اقتصادي و فشارهاي باز مي توانند مدل هاي واکنشي يا مدل هاي پيش فعال را اتخاذ کنند که درخصوص سازمان ها و بنگاه هاي متعارف کشور يعني خرد و متوسط انتخاب مدل پيش فعال به دليل آسيب پذيرتر بودن ايشان قابل توصيه است.

از سويي سازمان مي بايست در جذب مشتريان کالا و خدمات خود از شيوه هاي هوشمندانه تري بهره گيري کند چرا که در رقابت فشرده دوره رکود اين موضوع تعيين کننده تر خواهد بود. در چنين شرايطي هرچند هزينه هاي تبليغات و بازاريابي کاهش مي يابد ليکن بسياري از سازمان ها کاهش چنين هزينه هايي را به عنوان اولين مقر کاهش هزينه ارزيابي مي کنند که به نوبه خود به سازمان آسيب هاي مضاعف خواهد زد.

يافتن شيوه هاي جديد اعمال تخفيف و برنامه ريزي مدون جهت شناخت دقيق تر مشتري هاي کالا و خدمات، به کارگيري از مدل هاي کم هزينه اما با اثر بخش کوتاه مدت تحقيق و توسعه در تقويت اين راهبردها مؤثر خواهد بود.

با تمام موارد فوق الاشاره سازمان ها در راستاي پايدار سازي سطح کيفي و کمي خدمات خود مي بايست موضوع مديريت دانش را بسيار جدي تر از قبل دنبال کنند. مديريت دانش فرايندي است که در آن حافظه سازماني مشتمل بر اطلاعات و تجارب موجود و تخصصها،‌ رويه ها و روشها و نحوه جريان اطلاعات بدرستي شناسايي و مستند سازي و قابل دسترس و انتقال، توزيع و استفاده مي گردند و با استفاده از آن امکان رفع موانع و گلوگاهها و حل مسائل و مشکلات و يادگيري و بهبود مستمر و داشتن عملکرد اثر بخش علاوه بر کارآئي فراهم مي گردد.2

از آنجا که مديريت دانش مي کوشد مديريت دانش مي‌کوشد تا سرمايه‌هاي ناملموس و ضمني را آشکارکند و باکاربردي کردن آن‌ها براي بقا و پيشرفت سازمان مؤثر باشد. به‌طور کلي مديريت دانش فرآيندي متشکل از مديريت‌دانش،‌ فن‌آوري،‌ استراتژي و رفتار سازماني است.3

استفاده از سيستم های اتوماسيون شامل پست الکترونيکي، شبکه داخلي، بولتن و گروه خبري به توزيع بهتر دانش درون سازمان کمک کرده و به واسطه آن‌ها افراد مي‌توانند با يکديگر از جنبه‌هاي مختلف تبادل نظر نمايند. از سويي پايش عملکردی کارکنان وابستگی های فردی سازمان را کاسته رويکردهای مديريت منابع انسانی را انعطاف پذيرتر خواهد کرد.

مراجع:

1- داود قاسم زاده -نكات و مدل هاي مديريتي در دوران ركود يا بحران

2- فرهنگ شعفي- مديريت دانش فصلنامه پيام عمران شماره 21

3- سهيل آل رسول - دانش فردي، دانش سازماني- فصلنامه پيام عمران شماره 21

مديريت نيروهای انسانی شرکت ها در دوران رکود اقتصادی

مطالب مشابه :

مديريت نيروهای انسانی شرکت ها در دوران رکود اقتصادی

اختبار خرداد ۱۳۷۵ کانون وکلا

همه گونه خيارات وموارد مربوط به معاملات ودادوستدوقولنامهه و... جبران خسارت فسخ معامله با اعمال خي

سوالات اختبار

عملکرد دولت نهم در شش ماهه گذشته

واگذاري سهام شركت‌هاي دولتي به پيمانكاران

مالیات مستقیم (قسمت دوم)