زنبور عسل قسمت اول

بسم الله الرحمن الرحیم
و اوحی ربک الی النحل ان اتخذی من الجبال بیوتا و من الشجر و مما یعرشون.ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفاء للناس ان فی ذالک لایه لقوم یتفکرون.(نحل 67-6(
پروردگارت به زنبور الهام کرد که در کوهها و درختان و در آنچه سقف دارند لانه کن، آنگاه از هر میوه ای بخور و راه هموار پروردگارت را بپوی ، و از شکم آنها نوشابه ای که رنگهای مختلف دارد بیرون می آید، که آن باعث درمان مردم است، به راستی در این کار نشانه ای برای اندیشمندان است.

مقدمه

زنبور عسل یکی از حشرات مفید برای انسان است که متعلق به رده دوبالان می‌باشد. زنبور عسل خیلی پیش از انسان در روی زمین بوجود آمده و زندگی می‌کره است. زنبور عسل حدود 150 میلیون سال قبل وجود داشته و مشغول زاد و ولد بوده است. منتها با این تفاوت که در آن فاقد یک زندگی اجتماعی بوده و مثل خیلی از زنبورهای غیر عسلی امروزی ، زندگی انفرادی داشته و هر زنبور لانه مخصوص بخود را داشته و در آن زندگی می‌کرده است. کندو محلی است که زنبورها در آن تولد یافته ، کار کرده ، خواهران و برادران خود را پرورش داده و مواد غذایی لازمه را در آن انبار و ذخیره می‌کنند. زنبور عسل دارای نژادهای مختلف است و ساختمان بدنی پیچیده‌ای دارند.

ساختار بدن زنبور عسل

سر

در جلوترین قسمت بدن قرار داشته و شامل اعضای زیر است: دو عدد چشم مرکب ، سه عدد چشم ساده ، دو عدد آنتن و دهان با خرطوم. بزرگی چشمها وسیله‌ای است که زنبوردار به کمک آن به راحتی می‌تواند زنبور نر را از کارگر تشخیص دهد. زیرا چشمهای زنبور نر بزرگتر بوده و از عقب سر بهم می‌رسند، ولی در زنبور کارگر و ملکه بهم نمی‌رسند. کار آنتنها ، لمس کردن و بوییدن است. زنبور به کمک خرطوم ، شهد را از روی گلها جمع آوری و از راه دهان به داخل کیسه عسلی می‌فرستد.

سینه

از سه حلقه کیتینی درست شده و اعضای زیر به آن اتصال دارند: چهار عدد بال یا پر که دو عدد آنها بالهای جلویی و دو عدد دیگر بالهای عقبی هستند. شش عدد پا که جفت عقب آن دارای حفره‌هایی به نام سبد می‌باشند و زنبور عسل در دوران فعالیت خود گرده‌های گل در آن پر و با خود به کندو حمل می‌کند. این سبدها در کارگران بزرگتر از نرها هستند.

شکم

در قسمت انتهایی بدن قرار داشته، از 6 حلقه کیتینی پشتی و 6 قطعه شکمی تشکیل شده است. در انتهای شکم مخرج برای دفع مدفوعات دیده می‌شود. از راه همین مخرج ، زنبور قادر است خاری را که در داخل بدنش جای دارد، خارج کرده و نیش بزند. زنبور نر نمی‌تواند نیش بزند، چون اصلا نیش ندارد.

غده های مهم

در داخلا دو طرف سر کارگر یک جفت غده‌ای به نام غده‌های شیری وجود دارد که از خود ماده‌ای به نام شیر یا ژله شاهانه ترشح می‌کند و با آن ملکه و لاروهای خیلی جوان را تغذیه می‌نمایند.

غده‌های بزاقی همراه با یک جفت غده سینه‌ای بوسیله یک کانال مشترک ، ترشحاتشان را به داخل دهان زنبور می‌ریزند. ترشحات این غده‌ها در موقع لارو بودن صرف تنیدن به دور خود شده و پس از رشد و تبدیل به یک زنبور کامل ، نقش غده بزاق دهان را در زندگیشان بازی می‌کنند.

غدد زیر آرواره‌ای که در کارگران خیلی کوچک و غیرفعال بوده و در ملکه بسیار بزرگ و فعال است. ماده‌ای بوسیله این غده ترشح می‌شود که با بوی مخصوصش باعث تمیز ملکه از سایر زنبورها می‌شود.

در زیر شکم زنبورها 4 جفت غده‌های مومی وجود دارد که سه جفتش فعال هستند و موم ترشح می‌کنند و بکار ساختن سلولها و شان می‌خورند.

غده‌های بویایی: در پشت زنبورها غده‌ای به نام غده بویایی دیده می‌شود که کارش تشخیص بوهاست.

غده‌های مخزنی: سه عدد غده در مخزن به نام غده‌های مخزنی ، مدفوعاتی را که در آنجا ذخیره شده‌اند، مرتب ضد عفونی می‌کنند.

نژادهای زنبور

زنبور هندی Aspis Indica

کمی کوچکتر از زنبور عسل معمولی بوده ، قدر کارگرش 13 میلیمتر می‌باشد. سلولهایی را که با موم در روی شانها درست می‌نماید از سلولهای زنبور عسل کوچکتر هستند.

زنبور درشت Apis Dorsata

در هندوستان و چین زندگی نموده و بزرگترین نوع زنبور عسلی است که تاکنون شناخته شده است. به حالت وحشی زندگی کرده و در زیر شاخه‌های درخت شانش را می‌چسبانند. سالانه چند بار از نقطه‌ای به نقطه دیگر کوچ می‌نمایند.

زنبور ریزApis Florea

از همه زنبورها کوچکتر بوده و فقط یک شان درست می‌کنند که مثل زنبورهای درشت به زیر شاخه درخت می‌چسباند به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ایران یافت می‌شوند.

زنبور عسل معمولی Apis Meaifica

همان زنبور عسل معمولی است که فقط آنها را در دهات و شهرها برای تولید عسل در کندوها نگهداری می‌کنند. خواصی را که از یک نژاد خوب باید انتظار داشت عبارتند از: آرام باشند و نیش نزنند، پر محصول باشند، بچه به اندازه لازم بدهند، گلهای شهددار را به سرعت پیدا کنند، در مقابل امراض مقاوم باشند، مصرف عسل زمستانی آنها کم باشد، رشد سالانه‌شان را هر چه زودتر شروع کرده و سریع به حداکثر رشدشان برسند. از مهمترین نژادهای این زنبور می‌توان به زنبور عسل اروپای مرکزی ، زنبور سیاه ، زنبور ایتالیایی قفقازی و زنبور نژاد ایرانی نام برد.

آفات و بیماریهای زنبور عسل

از مهمترین بیماریها می‌توان به لوک آمریکایی ، لوک اروپایی ، نوزما ، کنه دونی ، یبوست ، شپشک زنبور عسل و کرم موم خوار اشاره کرد.

عسل

عسل يك واژه عربي است كه در فارسي آن را انگبين مي‌گويند و عبارت است از شهد گل‌ها كه زنبور عسل توسط خرطوم كوچك خود آن را مكيده و از راه دهان به كيسه بسيار كوچك خود موسوم به كيسه عسلي وارد مي‌كند. وقتي ميزان شهد جمع‌آوري شده به حدود "40" ميلي‌گرم رسيد، گل‌ها را رها كرده و به سمت كندو پرواز مي‌كند. جالب اينكه براي تهيه يك كيلو عسل، زنبور بايد شهد "20" ميليون گل را جمع و به كندو حمل كند. جالب‌تر اين است كه زنبور عسل خاصيت ثابت گلي دارد، يعني تا وقتي كه مشغول جمع آوري شهد يك گل است، روي ساير گل‌ها مي نشيند

درباره فوايد عسل چه مي دانيد؟

خواص و مواد موجود در عسل

همانطور كه مي دانيد عسل از قديمي ترين و نخستين شيرين كننده هايي است كه انسان استفاده كرده است و شامل قندهايي چون گلوكز، فروكتوز، مواد معدني همچون منيزيم، پتاسيم، كلسيم، كلريدسديم، گوگرد، آهن و فسفات است. در ضمن اينكه ويتامين هايي همچون B1 ، B2 ، B6 ، B3 ، B5 و C نيز براساس كيفيت و نوع عسل به نسبت هاي متفاوت در آن ديده مي شود.

علاوه بر موارد ذكر شده در حد كمي مس، يد و روي نيز در عسل وجود دارد. به همين جهت در حال حاضر زنبورهاي عسل يكي از بخش هاي اساسي و اصلي اقتصاد كشاورزي سالم به حساب مي آيند. از ويژگي هاي مهم عسل خاصيت ميكروب كشي آن است. عسل يك ضدعفوني كننده طبيعي است. تحقيقات انجام شده در سال هاي اخير نشان مي دهد كه گذاشتن آن بر روي زخم ها مانع عفونت مي شود. از آنجايي كه عسل حاوي مواد آنتي باكتريايي است مي تواند بخوبي باعث بهبود زخم ها شود.

زنبور عسل پيش از رسيدن به كندو در بين راه مقداري از آب شهد را جذب مي‌كند و چون شهد گل‌ها حاوي "50" تا "80" درصد آب است،‌ با اين عمل ميزان رطوبت عسل را به حدود 17 تا حداكثر25 درصد مي‌رساند، يعني حدودا از هر سه گرم شهدي كه زنبور عسل به كندو مي‌آورد، يك گرم عسل به دست مي‌آيد. البته عسل مناطق شمالي كشور به علت بالا بودن رطوبت هوا از آب بيشتري برخوردار است و لذا آبكي مي‌باشد، ولي عسل مناطق كوهستاني از آب كمتري برخوردار مي‌باشد.

زنبور عسل نوعي از آنزيم دياستاز به نام انورتاز را نيز به شهد اضافه مي‌كند كه اين آنزيم به همراه مواد قندي و نشاسته‌اي كه چهار پنجم وزن عسل را تشكيل مي‌دهند، عامل اصلي متبلور شدن يا شكرك ‌زدن عسل به شمار مي‌روند. لذا اين باور كه عسل غيرطبيعي شكرك مي‌زند صحيح نيست، بلكه دليل متبلور شدن و رسوب دادن عسل طبيعي وجود دياستاز و همچنين كربوهيدرات ها مي‌باشد. دياستاز، ‌ذرات خيلي ريز عسل را به خود جذب كرده و باعث ته‌نشين شدن آن مي‌شود. مقدار گلوكز عسل هر چه بيشتر باشد، زودتر متبلور و ته‌نشين مي‌شود. اين خاصيت فقط در عسل‌هاي طبيعي و غيرتقلبي ديده مي‌شود، زيرا تنها عسل‌هاي طبيعي حاوي دياستاز هستند. مدت زمان شكرك زدن يا متبلور شدن عسل بسته به نوع گل متفاوت است و حتي در مورد عسل اقاقيا به چهار سال هم مي‌رسد. در كشورهاي اروپايي عسل سفت شده و متبلور شده را بيشتر مي‌پسندند.

تشخيص عسل طبيعي و غيرطبيعي از طريق مزه كردن غيرممكن است. براي مصرف كننده يك را ه بيشتر وجود ندارد و آن هم استفاده از ابزارهايي است كه بدن در اختيارش گذاشته است. با چشمانش شكل ظاهري عسل را ارزيابي مي‌كند، با بيني‌اش آن را بو مي‌كند و با زبانش آن را مزه مي‌كند.

اگر مجموعه خصوصيات باب طبعش بود و اگر عسل عطر و طعم گل‌ها را داشت، آن عسل واقعي است و ارزش آن را دارد كه بهايش را در حد معقول بپردازد. لازم به ذكر است مزه، عطر، طعم، رنگ و بوي عسل فقط مربوط به گل هر منطقه مي‌باشد و به نژاد زنبور عسل بستگي ندارد. نوع نژاد فقط در پركاري و كم‌كاري تاثير دارد.»

همان طور كه قبلا اشاره شد چهار پنجم وزن عسل را كربوهيدرات‌ها تشكيل مي‌دهند و بقيه آن عبارت است از: پروتئين، املاح معدني، عناصر معطر، آنزيم‌ها، ويتامين‌ها، گرده گل و آب. هر 100 گرم عسل 330 كيلوكالري انرژي توليد مي‌كند. لذا عسل، غذايي مقوي و انرژي‌زاست و به كمك دياستازهايش چربي‌هاي اطراف قلب را آب مي‌كند. به همين دليل مصرف آن به سالخوردگان و بيماران قلبي توصيه مي‌شود.

چگونه عسل در درمان زخم ها مؤثر است؟

زماني كه عسل با رطوبت بدن تماس پيدا مي كند. آنزيم گلوكز اكسيداز كه توسط زنبورها در عسل ايجاد شده است به آرامي آزاد مي شود و پراكسيد ئيدروژن ضد عفوني كننده به ميزان زيادي آزاد مي شود و مي تواند در حدي كه به خود بافت آسيب نرساند، باكتريها را نابود كند.در ادامه با جذب مايعات و مواد مقوي به منطقه آسيب ديده باعث رشد سلولي و جلوگيري از خشك شدن زخم مي شود.

فعاليت استميك عسل باعث حضور يك لايه از مايع بين بافتها و بانداژ مي شود و باعث مي شود در هنگام نياز بدون درد جابه جا شود و سلولهاي جديد پاره نشود.به همين جهت در برخي بيمارستانهاي دنيا براي درمان زخم بستراز تركيبات آن استفاده مي شود.

ويژگي منحصر به فرد

1- به راحتي هضم مي شود: مولكول هاي قند موجود در آن مي توانند به راحتي به ساير قندها تبديل شوند، به همين جهت حتي حساس ترين معده ها نيز مي تواند آن را به سادگي هضم كند.

2_ منبع بسيار خوبي از آنتي اكسيدان است: نقش بزرگي در جلوگيري از سرطان و همچنين بيماريهاي قلبي دارد.

3_ سطح كالري آن پايين است: در مقايسه با ساير مواد قندي ۴۰% كمتر كالري دارد، هرچند انرژي آن بسيار بالاست، اما به وزن بدن شخص اضافه نمي كند.

4_ به سرعت در خون پخش مي شود: وقتي با ميزان مناسبي آب مخلوط شود. پس از ۷ دقيقه در جريان خون پخش مي شود و با آزادسازي ملكول قند به عملكرد بهتر مغزكه اصلي ترين مصرف كننده قند در بدن است، كمك مي كند و مانع بروز خستگي مي شود.

5_ در سلامت و ساخت عوامل خوني مؤثر است: بخش مهمي از انرژي مورد نياز براي اين مورد تأمين مي كند. به علاوه باعث تميز شدن خون مي شود و جريان خون را تنظيم و آسان مي كند و مانع بروز مشكلات عروقي و تصلب شرايين مي شود.

چند ويژگي جالب ديگر

1_ عسل هرگز فاسد نمي شود، جهت نگهداري احتياج به يخچال ندارد و مي توان در دماي اتاق آن را نگهداري كرد.

2_ به خاطر ميزان بالاي فروكتوز ۲۵% شيرين تر از قند است.

3_ در درمان آلرژي هاي فصلي براي ساكنين مناطقي كه عسل از گلهاي همان منطقه به دست آمده است، بسيار مفيد است.

4_ تنها غذايي است كه استفاده از آن باعث نابودي چرخه طبيعت نمي شود.
ساخت چند داروي خانگي ساده و مؤثر

5_ براي درمان گلودرد، مي توان آن را با چاي و ليموترش مخلوط كرد و نوشيد.

6_ يك قاشق غذاخوري عسل را با سفيده يك تخم مرغ و يك قاشق چايخوري گليسيرين و يك چهارم فنجان آرد مخلوط كنيد و از ماسك به دست آمده به جهت جلوگيري از چين و چروك صورت بمدت ۱۵ دقيقه استفاده كنيد و سپس پوست خود را با آب گرم بشوييد.

7_ دو قاشق غذاخوري را با ۲ قاشق چايخوري شير مخلوط كرده، بر روي پوست بماليد، مرطوب كننده

خوبي است.

8_ براي جلوگيري از خشكي پوست دست، آرنج و پاشنه پا هم يك قاشق چايخوري عسل را با يك قاشق چايخوري روغن زيتون و يك دوم قاشق چايخوري آب ليمو تركيب كنيد و ۱۵ دقيقه بر روي محل مورد نظر قرار دهيد. نتيجه را بزودي خواهيد ديد.

9_ براي درخشندگي مو نيز يك قاشق چايخوري عسل را در ۴ فنجان آب گرم حل كنيد و بر روي مو بماليد، اگر رنگ موهايتان روشن است، آب يك ليموترش را هم اضافه كنيد. نتيجه خوبي خواهد داشت.

10_حتي مي توانيد از آن به عنوان دهان شويه هم استفاده كنيد: يك قاشق عسل را با يك فنجان آب گرم تركيب كنيد و دهان خود را با آن بشوييد.

11_چند سالي است كه دانشمندان تحقيقات زيادي بر روي خواص اين ماده داشته اند و معتقدند ساير خواص اين ماده اسرارآميز بر آنان پوشيده است كه در آينده روشن خواهد شد. بد نيست بر روي تأثير مثبتي كه دوست جوان ما در مبارزه با آلودگي هوا از اين ماده مغذي ديده است هم تحقيقاتي انجام شود.

12_شايد روزي مشكل هواي آلوده تهران و ساير شهرهاي بزرگ جهان به همين سادگي حل خواهد شد تا آن روز بد نيست كمي زنبورداري بياموزيم تا بتوانيم خودكفاتر عمل كنيم.

زنبور عسل ياور انسان و محيط زيست

در كشور ايران اكثر مردم فايده زنبور عسل را منحصرا در توليد عسل مي دانند در صورتي كه تمامي محصولات زنبور عسل سراسر فايده براي انسان و محيط زيست است . عسل از دير باز در خدمت سلامت بشر بووده است و به عنوان يكي از پر مصرف ترين فرآورده هاي غذايي و دارويي شناخته شده است .عسل در درمان بسياري از بيماريها همانند پوستي ،چشمي ،گوارشي ،سيستم ايمني و سوختگي موثر است اما متاسفانه در ايران مصرف عسل هر فرد سالانه 270 گرم است اما در كشورهاي اروپايي يك كيلو و 200 گرم است .از ديگر فرآورده هاي زنبور عسل مي توان به موم اشاره نمود با شنيدن موم به ناگاه به ياد اجساد موميايي شده تاريخي مي افتيم كه توسط موم اجساد را قرنها سالم نگهداري مي كردند.موم زنبور عسل در صنايع داروسازي كاربرد فراواني دارند به عنوان مثال به صورت روكش در كپسولها و قرصها و…و همچنين به صورت پمادها و كرم هاي دارويي و قرص استفاده ميشود .جويدن موم باعث تقويت لثه و بهبود بيماريهاي حلق و بيني و .. مي شود .عصاره موم در درمان لكه هاي صورت و جوشها و تركهاي پوست و زخمه موثر ميباشد ضمنا چون موم غني از ويتامين Aاست در درمان سوختگيها براي انسان و دام موثر است .سراسر فرآورده هاي زنبور عسل اعم از زهر زنبور عسل ،بره موم ،گرده گل و ژله رويال كاربردهاي درماني و دارويي بسيار فراواني براي انسانها و دام دارند .اما به نظر من مهمترين فايده زنبور عسل گرده افشاني ميباشد . زنبور عسل در گرده افشاني مهارت خارق العاده اي دارد .زنبور عسل در هنگام جمع آوري شهد گلها با اندامهاي نر و ماده گل تماس پيدا كرده و باعث لقاح و شكل گيري بذر و دانه و ميوه ميشود .زنبور عسل باعث حفظ تنوع گياهان در محيط زيست ميشود شايد يكي از بزرگترين حافظان تنوع گياهي در دنيا همين زنبورهاي عسل هستند و امروزه اهميت حفظ تنوع زيستي بر كسي پوشيده نيست .اگر گياهان به خوبي گرده افشاني شوند محصولات آنها كم ،كوچك ويا پوك نميشوند .لازم به ذكر است طبق بررسيهاي انجام شده در اين خصوص ارزش افزوده حاصل از گرده افشاني محصولات كشاورزي بيش از 100 برابر ارزش ريالي توليدات خود زنبور عسل است . با توجه به اين مطلب حفظ تنوع گياهي خصوصا گونه هاي نادر و كمياب و گونه هاي گيا هي در معرض خطر انقراض توسط گرده افشاني زنبورهاي عسل هزاران با ر در مقايسه با محصولات كشاورزي داراي اهميت بيشتري است .زيرا در اثر نابودي گونه هاي گياهي تنوع زيستي به خطر مي افتد و ديگر هيچ نوع منبع ژنتيكي قابل دسترس براي اين گونه هارا نداريم و ما در برابر نسل حاضر و آينده براي حفظ اين گونه ها مسوول هستيم .در كشورهاي خارجي پرورش زنبور عسل مختص توليد عسل نيست از زنبورهاي عسل براي رشد گياهان استفاده مي كنند به عنوان مثال در كشور آمريكا از زنبور داران حمايت شده و بابت هر كو‌چ به آنها يارانه قابل توجهي مي پردازند زيرا دريافته اند كه گرده افشاني گياهان 10 درصد توسط باد و 90 درصد توسط زنبورها صورت مي گيرد وديگر اينكه براي جلوگيري از ريزش سدها و ازت دار كردن خاك از كندوها استفاده ميشود اما متاسفانه به زنبور داران و زنبور عسل در ايران از نظرگرده افشا ني و حفظ گياهان اهميت داده نمي شود .بايد صرف نظر از هزاران فايده فرآورده هاي زنبور عسل به اصل گرده افشاني توجه خاصي مبذول گردد و اين اصل در راس قرار گيرد زيرا براي حفظ تنوع گياهي و و از سوي ديگر براي رسيدن به بيشترين بازده محصولات كشاورزي بايد به اين امر اهميت بخشيد .در خصوص فايده هاي زنبور عسل و فر آورده هاي زنبور عسل بايد توسط رسانه ها اطلاع رساني صورت گيرد تا مردم در اين خصوص آگاه شوند به عنوان مثال نيش زنبور عسل كه همه از آن مي ترسند زهر زنبور عسل در درمان بسياري از بيماريها ي صعب العلاج مفيد است ودر مان هر بيماري از عسل نيز شيرين تر است با آشنا شدن مردم با محصولات زنبور عسل در بسياري از علوم همانند داروسازي ،پزشكي ،دامپزشكي و… پيشرفت قابل توجهي خواهيم نمود زيرا همين امر سبب ايجاد انگيزه و اشتغال مي نمايد كه گامي مهم براي رسيدن به توسعه پايدار است .در زمينه گرده افشاني زنبورها ي عسل براي مردم وبه خصوص كشاورزان و دامداران بايد فرهنگ سازي نمود به گونه اي كه متوجه شوند استقبال از زنبور داران در باغات و زمينهاي كشاورزي و مراتع و جنگلها و.. اول از همه به نفع خود آنها است البته آگر به صورت صحيح و كارشناسانه استفاده شود زيرا بازده محصولات بالا ميرود وبه توسعه پايدار مي رسيم .

ديگر اينكه در نقاطي كه گونه هاي گياهي كميا ب ونادر و يا در معرض خطر انقراض وجود دارد با نگهداري و پرورش زنبور عسل و گرده افشاني مسلما ميتوانيم با برنامه ريزي اصولي به حفاظت از اين گونه ها بپردازيم كه وظيفه اي مقدس و الهي است .

نوزما NOSEMA

بدترين و ناراحت كننده ترين بيماري در مناطق مرطوب است و يا در هنگامي از سال كه رطوبت بالاست يعني اواخر زمستان و اوايل بهار اشاعه فراوان دارد.بيماري به شدت مسري است و زنبورها را به شدت ضعيف كرده و در حالت شدت همه انها را از بين مي برد.

علائم بيماري

زنبورهاي بيمار با پرهاي لرزان جلو كندو و يا كمي دورتر افتاده و ناگاه مي ميرند،بيماري مرگ و مير زنبورها را در داخل كندو افزايش مي دهد.با ضعف در پاييز و يا در اوايل بهار بايد به نوزما مشكوكشد.جمعيت بيماربه سرعت ضعيف مي شوند كندوهايي كه در پاييز مبتلا مي شوند زمستان را طاقت نياورده و مي ميرند و اگر بتوانند زمستان را پشت سر بگذارند در بهار آينده قادر به جمع آوري محصول نبوده و در تابستان هم قوي نمي شوند.

در اطراف سوراخ پرواز جمعيتهاي بيمار لكه هاي زيادي ديده مي شود كه در واقع مدفوع خشك شده زنبورهاي مريض است كه بهحالت اسهالي از خود دفع كرده اند.در هنگام شدت بيماري لكه ها در داخل كندو و در روي كادر ها نيز ديده مي شودو لكه هاي مذكور داراي بوي ناخوشايندي مي باشند.

عامل بيماري

ميكروبي به نام NOSEMA APIS كه در داخل سلولهاي جدار روده هاي زنبور رشد كرده و آنها را به اسهال مبتلا مي سازد.

راه انتقال بيماري

انتقال به وسيله آب و مدفوع زنبورهاي بيمار و يا غذاهاي آلوده به اسپور نوزما و همچنين بوسيله زنبورهاي نر كه مجازند به تمام كندوها رفت و آمد كنند انجام مي گيرد.

جمعيت هاي ضعيف و كم زنبور زود و به راحتي به اين بيماري مبتلا مي شوند.

لارو زنبورها هرگز به اين بيماري مبتلا نمي شوند و فقط زماني مي توانند به اين بيماري مبتلا شوند كه زنبورها كامل شدند.

طرز تشخيص بيماري

با دو انگشت يك دست سينه زنبور را گرفته و با دو انگشت دست ديگر شكمش را بكشيد به طوري كه در اثر كشيدن روده هايش از بدن خارج گردند.رنگ قهوه اي يا كمي قرمز رنگ روده ها دليل بر سلامتي آنها بوده و رنگ سفيد شيري آنها دليل بر مبتلا بودنشان مي باشد.

وجود زنبورهايي كه قادر به پرواز نيستند در نزديكي سوراخ پرواز ميتواند دليل بر وجود اين بيماري در كندو و يا زنبورستان باشد.

پيشگيري

بهترين راه پيشگيري قوي نگه داشتن جمعيت است.جمعيت هايي كه در پاييز بد تغذيه گردند و يا اصلا تغذيه نگردند اگر در طول زمستان از گرسنگي نميرند در اوائل بهار اغلب بيمار مي گردند.بنابراين جمعيتها هميشه بايد:

1- به اندازه كافي ذخيره عسلي داشته باشند.

2- به اندازه كافي گرده گل در داخل قابها ذخيره كرده باشند.

3- در هر يك از فصول سال اگر كمبود مواد غذايي در داخل كندو مشاهده شد بايستي فورا به جمعيت به اندازه كافي عسل رسانيد.

4- سالانه دو بار،يك بار در اوائل پاييز و يكبار در اوائل بهار هنگام تغذيه جمعيتها بايد مقداري داروي NOSEMACK به منظور پيشگيري به شربت افزود و به آنها خوراند.

معالجه بيماري

1- شروع به تغذيه جمعيت با عسل نموده و در داخل غذاي آنها مقداري داروي مداوا كننده بر ضد همين بيماري مثل FUMIDIL-B و يا NOSEMACK مي ريزيم.اين كار بايستي به محض آگاه شدن از وجود بيماري انجام گيرد.

بهترين وقت براي اين كار پاييز و مخصوصا فروردين ماه است.پاييز براي پيشگيري و فروردين براي معالجه.

2- در صورتي كه جمعيت هنوز قوي باشد بايد فوري از آن بچه گرفت و بدينوسيله زنبورهاي جوان را از پيرها جدا كرد.

چون معمولا لاروها و زنبورهاي جوان معمولا مبتلا نمي شوند و فقط زنبورهاي پير كه زمستان رادر كندو گذرانده اند نوزما مي گيرند.با جدا كردن پيرها از جوانها به كمك بچه مصنوعي عملا زنبورهاي بيمار را از زنبورهاي سالم جدا كرده و آنها را نجات داده ايم.

نر ریزی

هنگامی که به هر دلیلی ملکه در کندو بمیردیا کشته شود که ممکن است در فصل جفتگیری با شکار شدن ملکه حین پرواز جفتگیری توسط پرندگان شکاری و یا له شدن ملکه حین بازدید،حمل و نقل کندوها یا حین برداشت عسل زیر یا بین کادرها اتفاق بیفتد.

در این هنگام در صورتی که در کندو شاخون یا تخم روز برای درست کردن شاخون وجود نداشته باشد پس از اینکه بوی ملکه در کندو از بین رفت تخمدان برخی از زنبورهای کارگر فعال شده و شروع به تخم ریزی می نمایند و از آنجایی که تخمدان زنبورهای کارگر ناقص بوده و قادر به جفتگیری نمی باشند و همچنین تخمهایی که با اسپرم لقاح پیدا نکرده اند تولید زنبور نر می نمایند تمام تخمهای گذاشته شده توسط کارگران تبدیل به زنبور نر میگردد و پس از مدت کوتاهی بدلیل عدم تولید زنبور کارگر کندو رفته رفته ضعیف می شود و پس از مدتی در صورت عدم رسیدگی از بین خواهد رفت.

روش تشخیص

در هنگامی که کارگران تخم گذار می شوند بدلیل کوچک بودن شکمشان قادر به گذاشتن تخم در ته حجره ها نیستند بنابراین تخم ها را روی دیواره های حجره می گذارند و به همین دلیل هنگام مشاهده حجره ها توسط بازدید کننده چندین تخم در هر حجره دیده می شود.

روش از بین بردن کارگران تخم گذار

بدین منظور بایستی کندو را در فاصله یک کیلومتری از زنبورستان برده و تمام جمعیت کندو را درگودالی تکانده و کندو را همراه با کادرها به محل اولیه کندو در زنبورستان برمیگردانیم.

کارگران سالم به محل اولیه کندو برگشته و به کندو می روند اما زنبوران تخمگذار بدلیل سنگین بودن شکمشان قادر نیستند که این مسافت را طی کرده و به کندو باز گردند در نتیجه از بین می روند.

لازم به یاداوری است که پس از برگشت زنبورها به کندو بایستی نسبت به معرفی ملکه جدید،شاخون یا کادر تخم روز به کندو اقدام کرد.

ضمنا بایستی کادر هایی که در آنها کارگران تخم ریزی کرده اند را از کندو خارج کرد تا کارگران وقت خود را صرف پرستاری از آنها بنمایند.

زنبور عسل

مطالعات و بررسی های دانشمندان زیست شناس نشان می دهد که حداقل 150 میلیون سال است که موجوداتی بنام زنبور عسل (Honey Bee) در جهان زندگی می کنند. آنها برای زمانی که گلها و گیاهان به خواب زمستانی می روند و دیگر شهدی برای تغذیه زنبورها ندارند در درون کندوهای خود اقدام به درست کردن عسل می کنند. میزان عسل تولیدی آنها معمولآ بیشتر از آن مقداری است که خودشان نیاز دارند از این رو اغلب انسان خود را شریک آنها در استفاده از این فرآورده طبیعی می کند.

زنبورهای عسل همانند مورچه ها جانورانی اجتماعی هستند که در درون کندوی خود کارها را تقسیم می کنند، یک گروه از زنبورهای عسل که در یک کندو زندگی می کنند شامل یک ملکه (ماده)، تعدادی زنبور نر و تعداد بیشتری زنبورهای کارگر هستند.
ملکه

ملکه تنها عضو ماده در یک کندو می باشد و از لحاظ اندازه بزرگترین زنبورهای کندو است و به همین دلیل اغلب توانایی ضعیفی در پرواز دارد. جالب است بدانید که ملکه را هنگامی که یک لارو (کرم حشره) دو روزه است زنبورهای کارگر انتخاب می کنند تا بعدها نقش ملکه را در کندو بازی کند. پس از حدود 11 روز این کرم حشره به زنبور تبدیل می شود. پس از آن ملکه با حدود 18 زنبور نر جفت گیری می کند و در نهایت پس از گذشت 10 روز ملکه طی یک روز اقدام به تخم گذاری میکند. یک زنبور ملکه می تواند تا 3000 تخم را طی یک روز تولید کند.

زنبور نر

زنبور عسل در حال جمع آوری شهد قوی ترین موجودات یک کندو زنبورهای نر هستند که خوشبختانه نیش ندارند. آنها وظیفه جمع آوری غذا یا شهد گلها را ندارند و تنها مسئولیت تولید مثل در کندو بعهده آنها می باشد. نکته جالب آنکه اگر تحت شرایطی در کندو غذا کاهش بیابد زنبورهای نر از کندو اخراج می شوند! این زنبورها دارای چشم و شاخک هایی بزرگتر از دیگران می باشند تا راحتتر بتوانند زنبورهای ملکه را پیدا کنند.

زنبور کارگر

کارگران کوچکترین زنبورها در کندو می باشند، جنسیت آنها ماده می باشد اما اغلب توانایی باردار شدن را ندارند. یک کندو بین 50 تا 60 هزار زنبور کارگر دارد. کارگرها مسئولیت تهیه غذا برای نوزادان و ملکه را برعهده دارند و علاوه برآن با بال زدن هوای داخل کندو را خنک نگاه می دارند، آنها محافظان کندو نیز هستند.
راهنماي پرورش و نگهداري زنبور عسل

لوازم مورد نياز براي زنبورداري

كندو

خصوصيات يك كندو ازورود زنبورهاي مهاجم جلوگيري كند. مقاوم در برابر اثرات مخرب نور خورشيد و باران باشد. مانع از نفوذ موريانه ها گردد. اغلب كندوها چوبي هستند و رايج ترين آنها به نامهاي مدرن يا ملي هستند.
قسمتهاي مختلف يك كندو از پائين به با لا تخته تحتاني - طبقه - پنجره ملكه - قابها و زيرسازي آنها - صفحه جدا كننده - سرپوش

ابزارآلات زنبورداري لباس كار زنبورداري - يك جفت پوتين يا چكمه خوب - يك جفت دستكش - توري جهت پوشاندن صورت - دودي يا دودكن - كاردك زنبورداري - كلاه - برسي يا شاه پر- قفس ملكه - بچه گير - يك قوطي كبريت

دودي يا Smoker زنبوران عسل تندخو به سادگي به زنبوردار اجازه خارج كردن عسل از كندو را نخواهند داد. براي تخفيف دادن حملات آنها و يا اداره كردن زنبوران زماني كه كندو مورد بازديد قرار مي گيرد از وسيله اي بنام دودي يا دود كن استفاده ميشود. برخي از دودكن ها از قلع و برخي از مس يا استيل ضد زنگ ساخته شده اند ويك دودكن بايد دمنده قوي (ماق) و مخزن آتش مناسب داشته باشد. بسته هاي مقواي نازك ،گوني كنف خشك و بخصوص پوسيده ،تكه هاي پارچه يا لباس پشمي كهنه ،چوب پوسيده و پهن گاو بهترين سوختها براي دودكن به حساب مي آيند.

چند نكته راجع به زنبورداري 1-رنگ كندوها را اغلب به علت تشخيص بهتر آنها و انعكاس حرارت و جلوگيري از نفوذ گرما به داخل كندو سفيد انتخاب مي كنند. 2- فضاي مورد نياز براي فعاليت هر زنبور در كندو حدود 8 ميلي متر مي باشد. 3- زنبورها از رنگهاي سياه و قهوه اي خوششان نمي آيد و در هنگام كار از بكار بردن وسايل اين رنگي بايد خودداري كرد.

آناتومي وانواع زنبور عسل زنبور عسل موجودي است كه به صورت اجتماعي زندگي مي كند و به دو صورت نر و ماده مي باشد كه ماده ها شامل ملكه و زنبور كارگر مي باشند. قسمتهاي مختلف بدن يك زنبور سر: (چشمها- شاخك ها- ضمائم دهاني- مغز و غدد گوناگون ) سينه : ( بالها و پاها به آن اتصال دارند و مركز حركتي بدن زنبور است ) شكم: ( دستگاه گوارش – تنفس و گردش خون – نيش يا زوائد توليد مثلي است) چشمها: دوعدد چشم مركب با چندين عدسي در دو طرف سر و سه چشم بسيار ساده كوچك بر روي فرق سر
دستگاه گوارش شامل فك و خرطوم است .

كار فك يا مانديبول mandible گزش، جويدن ، مكش و عمل ليسيدن آلت چنگ زدن به منظور: جمع آوري گرده – موم كاري – تميز كردن كندو – جنگيدن – برداشت كردن و چيدن – كار با بره موم و تثبيت آن - پرستاري نوزادان

انواع زنبور: هر كلني شامل ملكه ، چند زنبور نر ، هزاران كارگر و نوزاد (تخم- لارو و شفيره مي باشد.)
ملكه:زنبور ملكه بزرگتر از زنبور كارگر و طويل تر از زنبور نر است و تنها يكبار جهت جفتگيري از كندو خارج مي شود.وظيفه عمده ملكه تخم گذاري بوده و در طول اوج فصل پرورش نوزادان بين 1500 تا 3000 تخم مي گذارند.
جفتگيري ملكه اصطلاحا اين عمل را پرواز عروسي (Neptune) مي گويند كه 5 روز پس از خروج ملكه از سلول نوزادي اتفاق مي افتد.ملكه به همراه بسياري از زنبور هاي نر به پرواز در مي آيد او در ارتفاعات بالا پرواز كرده و تنها چند نر از 500 نر موفق به جفتگيري مي شوند. ارگان نرينه زنبور نر موفق, پس از جفتگيري شكسته و در ارگانلهاي حياتي ملكه گير مي كند و باعث مرگ زنبور نر مي شود و ملكه 3 الي 4 روز بعد از جفتگيري تخمگذاري مي كند.

زنبورنر:تنبل ترين زنبورهاست و تنها وظيفه آنها جفتگيري با ملكه است.
زنبور كارگر:كوچكترين و پرجمعيت ترين زنبوران عسل هستند و 98 درصد جمعيت كلني را تشكيل مي دهند .
وظايف يك زنبور كارگر عمل پاكسازي و نظافت - تغذيه و مراقبت از نوزادان - شان سازي - كمك كردن به ملكه - پرواز جهت يابي - تهويه كندو - وظايف محافظتي - جاسازي عسل ، گرده ، شهد و آب در سلولها - جلوگيري از غارت

رقص زنبورچيست؟

رقص نيم دايره اي يا دم جنبان...: رقص نيم دايره كه جهت آن به سوي بالا باشد بدين معني است كه غذاي پيدا شده در جهت خورشيد است.رقص نيم دايره كه جهت آن به سوي پايين باشد بدين معني است كه غذاي پيدا شده در خلاف جهت خورشيد قرار دارد.رقص نيم دايره اي كه در زاويه 60 درجه به چپ نسبت به خط عمود انجام مي گيرد به كارگران مي گويد كه مسير خود رادر 60 درجه به چپ در مسير خورشيد به منظورپيدا كردن غذا قرار دهند.رقص در زاويه 120 درجه به سمت راست نسبت به خط عمود به آنها مي گويد راه خويش را در 120 درجه به سمت راست نسبت به خورشيد قرار دهند.

رقص دايره اي : يعني زنبور پيش آهنگ منبعي پيدا كرده و نياز به برداشت است و در دسترس است ، واين محل داراي بوي خاص مي باشد.

DNA زنبور عسل

کنسرسیوم ژنوم زنبور عسل توسط دکتر ریچارد گیبز، مدیر مرکز رشته نگاری ژنوم انسان در کالج پزشکی بویلر در تکزاس رهبری می شود. این کنسرسیوم، در مقاله ای که به تاریخ 26 اکتبر در مجله علمی نیچر انتشار یافت، ژنوم زنبور عسل، با نام علمی Apis mellifera، را که متشکل از 260 میلیون زوج پایۀ DNA است، تشریح کردند.

یک زوج پایه متشکل است از دو ماده شیمیایی است که با یکدیگر یک پله از نردبان مارپیچی DNA را تشکیل می دهند. یک نوکلیوتید DNA از یک مولکول شکر، یک مولکول اسید فسفریک و یک مولکول به نام پایه تشکیل شده است.

پایه ها حروفی هستند که کد ژنتیک را هجی می کنند. در DNA حروف کد A، T، G و C هستند که به ترتیب نمایندۀ مواد شیمیایی آدنین، تیمین، گوآنین و سیتوزین هستند. در تشکیل زوجهای پایه، آدنین همواره با تیمین جفت می شود و گوآنین همواره با سیتوزین.

اگرچه ژنوم زنبور عسل تنها 9 درصد ژنوم 3 میلیارد زوجی انسان اندازه دارد، ولی تقریبا نصف ژنهای موجود در ژنوم انسان را دارد. ژنوم انسان حدود 20,000 ژن دارد و ژنوم زنبور عسل بیش از 10,000ژن دارد.
زنبور عسل سومین حشره ای است که ژنومش رشته نگاری و تحلیل شده است.
رشته نگاری ژنوم پشه مالاریا (Anopheles gambiae) در سال 2002 و مگس میوه (Drosophila melanogaster)، که در تحقیقات ژنتیک از آن بسیار به عنوان مدل استفاده شده است، در سال 2000 تکمیل شد.
ژنوم زنبور عسل 50 درصد بزرگتر از ژنوم مگس میوه است ولی تقریباً همان میزان ژن را در خود جای داده است. رشته نگاری ژنوم زنبور عسل در اوایل سال 2003 شروع شد.
کالینز گفت: "اکنون ژنوم زنبور عسل به یک لیست در حال رشد از موجوداتی که رشته شان در دست است اضافه شده است. این ژنومها را می توان با یکدیگر مقایسه کرد تا ساختار و کارکرد ژنهای خود را بهتر بفهمیم. این امر فهم ما را از کارکرد ژنها در زمینۀ سلامتی و نقش آنها در بیماری ها تسریع خواهد کرد."

زنبور گزیدگی

گر چه حشرات زیادی با گزش انسان برای او مشکل ایجاد می کنند ولی حشراتی که با احتمال بیشتری باعث مشکلات پزشکی می شوند شامل زنبور عسل(Bee )، زنبورهای معمولی(Wasp) ،مورچه ها ( شامل مورچه آتشین یا (fire ant)است، که تمام اینها مربوط به خانواده غشاء بالان(Hymenoptera) می باشند و بعلت اینکه حشرات بصورت دست جمعی زندگی می کنند، اگر یکی از آنها شما را نیش بزند ممکن است شما توسط تعداد زیاد دیگری از این حشرات همزمان گزیده شوید و این مشکل را شدیدتر می کند.

1خطرات ناشی از زنبور گزیدگی

سم زنبور باعث آسیب به بدن انسان می شود که این آسیب اکثراً محدود به ناحیه نزدیک گزش می باشد و گاهی باعث عوارض خطرناکی می شود که می تواند تهدید کننده حیات باشد که واکنشهای حساسیتی و آلرژیک از جمله این موارد است .

واکنشهای آلرژیک ( حساسیتی ): این حالت باعث اکثر موارد مرگ و مشکلات وخیم در زنبور گزیدگی می شود و در افرادی رخ می دهد که سیستم ایمنی آنها به زهر زنبور حساس است و پس از گزش توسط زنبور بدن آنها واکنش شدیدی را به آن از خود نشان می دهد. این افراد مکرراً واکنشهای حساسیتی را در گزش توسط نوع خاصی از حشرات در گذشته گزارش می دهند .

حداقل 100 مورد مرگ در سال ناشی از واکنشهای حساسیتی گزش حشرات در آمریکا رخ می دهد( مقایسه کنید با کمتر از 10 مورد مرگ در سال در اثر مار گزیدگی ) و واکنشهای مرگبار حساسیتی اغلب ( و نه همیشه ) در کسانی رخ می دهند که سابقه قبلی حساسیت به نیش حشره ای خاص را داشته اند.

اگر چه گزشهای چندگانه خطر بیشتری برای واکنشهای آلرژیک تهدیدکننده حیات دارند ولی بیاد داشته باشید که واکنش مرگبار آلرژیک و مرگ حتی با یک گزش زنبور در شخصی که هیچ سابقه قبلی واکنش حساسیتی ندارد نیز می تواند رخ دهد.

اکثریت واکنشهای حساسیتی خطرناک و مرگبار و همچنین اکثریت موارد مرگ در ساعت اول پس از گزش رخ می دهد و برای همین مراقبتهای فردی و سریع پزشکی در فرد مشکوک به واکنشهای حساسیتی یک امر حیاتی است. در موارد نادری هم واکنشهای مرگبار و کشنده در 4 ساعت اول پس از گزش اتفاق نمی افتد و با تاخیر خود را نشان می دهد پس در هر حال باید بیمار تحت مراقبت باشد.

2.سایر عوارض:

در افراد غیر حساس به نیش زنبور، گرچه گزش زنبور دردناک است ولی باعث مسأله جدی نمی شود ولی در همین افراد نیز گزشهای چندگانه و زیاد باعث عوارض شدیدی مثل تخریب
ماهیچه ای و یا نارسائی کلیوی و حتی در موارد نادر باعث مرگ می شود.

این عوارض شدید خصوصاً در کودکان، افراد سالمند، بیمارانی که ضعیف هستند، بیشتر دیده می شود . این عوارض وخیم می تواند در چند ساعت اول پس از گزش دیده شود و یا چند روز تأخیر پس از گزش ایجاد شوند.

توجه داشته باشید حتی یک گزش در ناحیه دهان یا گلو (خصوصاً در بچه ها)
می تواند ورمی ایجاد کند که باعث انسداد راه هوائی شود.

خطرات ناشی از زنبور گزیدگی

شدت علائم زنبور گزیدگی به چند عامل بستگی دارد که شامل: نوع زنبور، محل گزش، تعداد گزش، حساسیت فرد گزیده شده به سم حشره است.

مشکلات پزشکی ناشی از زنبور گزیدگی به دو دسته بزرگ تقسیم می شود.

الف - واکنشهای موضعی که ناحیه نزدیک به محل گزش را درگیر می کند:

درد، قرمزی، تورم، خارش در محل گزش

اهی واکنشهای بزرگی (بزرگتر از cm10) در طول 36-12 ساعت پس از گزش اتفاق
می افتد.

عفونت باکتریائی پوست گر چه شایع است ولی در طول 36-12 ساعت اول پس از گزش و گاهی حتی پس از چند روز اتفاق می افتد.

ب - واکنشهای حساسیتی و غیر موضعی ( که قسمتهای مختلف بدن را که دور از محل گزش قرار دارند، گرفتار می کند.)

کهیر ( تورم خارش دار در روی سطح پوست )

ورم در ناحیه گلو و دهان یا هر دو

تنفس مشکل و صدا دار

تهوع و استفراغ

اضطراب

درد در قفسه سینه

کاهش فشار خون ( حالت ضعف و بی حالی)

در موارد شدید کاهش هوشیاری فرد و تنفس بسیار مشکل و حتی مرگ.

چه موقع باید به دنبال مراقبتهای پزشکی بود

همانطور که بعداً در قسمت درمان خواهیم گفت، اکثر موارد زنبور زدگی در منزل درمان
می شوند و فقط بعضی از آنها نیاز به مراقبتهای پزشکی دارند که این موارد شامل :

وجود یک واکنش موضعی بزرگ ( بزرگتر از cm 25 )

وجود شواهد عفونت( افزایش درد، ورم، قرمزی و خروج چرک از محل و یا تب) در محل گزش.

ادامه یافتن علائم برای بیش از 2-1 روز

وجود شک به واکنشهای خطرناک حساسیتی که در این صورت باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت تا فرد به مرکز اورژانس برده شود ( خود فرد نباید با وسیله نقلیه خود بطرف مرکز اورژانس برود زیرا اگر مبتلا به واکنشهای حساسیتی باشد ممکن است دچار کاهش هوشیاری شده و باعث تصادف شود.)

اما علائمی که در صورت وجود آنها باید به واکنشهای حساسیتی شک کرد شامل موارد زیر است:

تنفس مشکل

اختلال در تکلم

التهاب دهان یا حلق

بثورات و لکه های جوش مانند در سراسر بدن

کاهش سطح هوشیاری و غش کردن (faintness)

اگر بیش از 20-10 گزش خصوصاً توسط زنبورهای معمولی ( Wasp) و یا گزش در
بچه ها و یا سالمندان و یا بیمارانی که دچار یک بیماری زمینه ای دیگری بوده رخ داده باشد.

اگر گزش در دهان یا حلق خصوصاً در کودکان رخ دهد و یا بیش از یک گزش در در این نواحی رخ دهد.

اگر گزش مستقیماً کره چشم را درگیر کند.

اگر بیمار گزیده شده توسط همان حشره ای که قبلاً گزیده شده واکنش حساسیتی داده است، مجدداً گزیده شود، حتی اگر در گزش فعلی علائم حساسیتی نداشته باشد بهتر است این بیمار در مرکز اورژانس درمان شود زیرا ممکن است این افراد بطور ناگهانی بطرف واکنشهای حساسیتی شدید سوق پیدا کنند.

اگر یک واکنش موضعی بزرگ (بزرگتر از cm 25)ایجاد شود و یا شواهد در محل گزش ایجاد شود. (مثل درد، ترشح چرک، تب و ...) بهتر است به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.

چه موقع باید به دنبال مراقبتهای پزشکی بود

در درمان زنبور گزیدگی توجه به این نکته ضروری است که هیچ پادزهر اختصاصی برای سم زنبور وجود ندارد و درمان بستگی به شدت علائم بیمار دارد و قسمت اصلی درمان، مقابله با واکنشهای حساسیتی و آلرژیک ناشی از گزش می باشد و اگر این درمانها به موقع صورت گیرند در بسیاری از موارد قادر به کنترل این واکنشهای حساسیتی می باشند.

1.درمان در منزل

خیلی از گزشهای ساده در یک بیمار غیرحساس، به چیزی بیشتر از مراقبتهای اولیه در خانه نیاز ندارند.

با استفاده از لباس مناسب و استفاده از اسپری های دافع حشرات و کلاً در صورت امکان اجتناب از رفتن به این مناطق می توان از گزشهای بیشتر جلوگیری کرد.

در صورت گزش در منزل بلافاصله نیش حشره ( که خصوصاً در مورد زنبور عسل معمولاً در پوست باقی می ماند ) را بیرون آورید، زیرا این نیش که به کیسه حاوی سم حیوان متصل است تا مدتی پس از گزش با انقباضات خود به تزریق سم زنبور بداخل بدن فرد ادامه می دهد و یک روش در آوردن آن، خاراندن محل گزش بوسیله یک کارت اعتباری است که البته اصل مهم در آوردن سریع نیش از بدن می باشد و روش آن از اهمیت کمتری برخوردار است.

محل گزش را با آب و صابون شسته و روی آن را با پماد آنتی بیوتیک بپوشانید.

قراردادن یخ روی محل گزش می توند باعث تخفیف درد شود که می توان در هر ساعت، 20 دقیقه از یخ استفاده کرد. البته باید بین محل گزش و یخ یک پارچه تمیز قرار داد تا از سرمازدگی پوست اجتناب شود.

در صورت نیاز از یک آنتی هیستامین مثل دیفن هیدرامین برای رفع خارش استفاده کنید.

برای کاهش درد نیز از استامینوفن و یا ایبوبروفن می توان استفاده کرد.

اگر بیش از 10 سال از تزریق واکسن یادآور کزاز شما گذشته است با پزشک خود در مورد تجویز واکسن مشورت کنید و در اکثر موارد زنبور گزیدگی همین توصیه ها کفایت می کند ولی اگر واکنشهای خطرناک مشاهده شد، اقدامات پزشکی پیشرفته تری مورد نیاز است.

اگر شخصی که توسط زنبور گزیده شد، قبلاً نیز در اثر گزش زنبور دچار واکنشهای خطرناک حساسیتی شده است، باید سریعاً از یک آنتی هیستامین (مثل دیفن هیدارمین) استفاده کرد و اگر علائم حساسیتی در او ایجاد شد با مصرف اپی نفرین (که امروز بصورت کیتهای اورژانس با دستور العمل ساده در دسترسی این افراد می باشد) که قبلاً توسط پزشک برای آنها تجویز شده، به مقابله با این علائم رفته و باید سریعاً خود را به یک مرکز مجهز برساند.

2. اقدامات درمانی در بیمارستان

اگر شما درچار گزش منفرد و بدون علائم آلرژیک باشید فقط به مراقبت از محل گزش
( مثل تمیز کردن محل گزش و پماد آنتی بیوتیک ) نیاز دارید. باقیمانده نیش باید بیرون آورده شود و برای درمان خارش از آنتی هیستامین و برای درمان درد از استامینوفن استفاده میشود و در صورت لزوم واکسن کزاز تزریق می گردد .

اگر فرد دچار علائم خفیف آلرژیک باشد ( مثل ایجاد بثورات پوستی و خارش ولی بدون اختلال در تنفس و علائم حیاتی ) در این حالت از یک آنتی هیستامین و گاهی داروهای استروئیدی استفاده میشود. همچنین در این حالت ممکن است از تزریق اپی نفرین نیز استفاده شود. پس از این درمانها و طی زمانی که فرد تحت نظر در بیمارستان بوده، مرخص شده و به خانه باز میگردد.

اگر فرد گزیده شده دچار علائم شدید واکنشهای آلرژیک شود (مثل کاهش فشار خون، مشکلات شدید تنفسی و یا ورم شدید ناحیه دهان و گلو که را تنفسی را ببندد) آنوقت مبتلا به یک موقعیت تهدید کننده حیات شده که سریعاً باید وارد عمل شد و درمان آن شامل جایگذاری لوله تنفسی در داخل نای بیمار و تزریق وریدی آنتی هیستامین، داروهای استروئیدی و اپی نفرین و همچنین تزریق مایعات وریدی برای مقابله با کاهش فشار خون بیمار می باشد. این بیماران باید برای مدتی در

زنبور عسل قسمت اول

مطالب مشابه :

راههای مبارزه با حشرات در منازل

موریانه و راهکارهای مبارزه با آن

موریانه ها و تحول در مديريت مبارزه با موريانه

اصول مبارزه با افات

درخت كنار

شناخت چمن

:: مبارزه با حشرات و جوندگان موزي ::

زنبور عسل قسمت اول

سحر و جادو و جادوگری و راه حل های آن