ایثار و شهادت در آموزه ی شیعه

ایثار و شهادت در مكتب تشیع از موضوعات حائز اهمیت می باشد؛ و جای تحقیق فراوان دارد. لذا این مقاله با عنوان ایثار و شهادت در آموزه ی سیاسی - فرهنگی شیعه ، در صدد است تا این موضوع را در ابعاد گوناگون ، از جمله جایگاه ایثار و شهادت در مكتب تشیع، روش و سیره ائمه معصومین دراین باره و همچنین نهضت عاشورا به عنوان الگوی ایثار و شهادت ، و آموزه ی سیاسی - فرهنگی آن بپردازد. چرا كه درهیچ مكتبی به اندازه ی مكتب تشیع به ایثار و شهادت تاكید وتوجه نشده است ؛ در واقع اسوه های ایثار و شهادت را تنها در این مكتب می توان جستجو كرد.

ایثار واژه ی مقدسی است كه در شكل های مختلف تجلّی پیدا می كند . فداكاری، گذشت، مهرورزی، دوستی، محبت، بخشش مال و..... مصادیق بارزی از ایثار هستند؛ اما والاترین مراتب رفتار ایثارگرانه را می توان درعرصه ی جهاد در راه خدا مشاهده كرد، كه با نوشیدن شربت شهادت ، جانبازی و اسارت در چنگال دشمنان تۆام است . این گونه ایثارگری ها از چنان قداست و عظمت برخوردار هستند كه سایر شكلهای ایثار در مقابل آنها ناچیز وكوچك به حساب می آیند. پژوهش حاضر به تبیین نظری مفهوم ایثاروشهادت درآموزة اعتقادی و فرهنگی شیعه پرداخته است. در درون هر فرهنگ لایه های مختلفی وجود دارد و اعمال و رفتار انسان كه در پایی نترین بخش فرهنگ و در افق تمدن بروز و ظهور پیدا می كند، ریشه درهمه آن لایه ها دارد. لذا ایثار و شهادت دردرون هر فرهنگ ازهمه لایه های فوق بهره می برد. ازاین روبا نگاهی به بستر معنایی ایثاروشهادت درفرهنگ غنی شیعه كه اینك به صورت قطب بزرگ دین اسلام درآمده است، شناخت جایگاه آن در مكتب تشیع نه تنها ضروری،بلكه به عنوان وظیفه اسلامی یاد می شود. براین اساس با مراجعه به روایات اهل بیت)ع( و زندگانی آنان می توان بدین امرپرداخت كه آن بزرگواران چه قدربه ایثاروگذشت توجه و عنایت داشته اند. بنابراین موضوع ایثار اهمیت فراوانی دارد، این اهمیت تا بدانجاست كه در مكتب تشیع، به عنوان یك امر دینی در سازمان بخشیدن به جوامع و دفاع ازجامعه زندگی جمعی در بعد اعتقادی و فرهنگی، نقش بسیاری داشته است. هدف از ارائه این مقاله شناساندن جای گاه ایثار و فضلیت آن در آموزه سیاسی شیعه و تصریح آن جهت بالا بردن روحیه ایثار و ایثارگری در افراد و جامعه است.

دلایل مشروعیت ایثار و شهادت:

الف. آیات قرآن

عنوانی است كه بر تلاش و مبارزه با دشمن اطلاق می شود. این كه » جهاد در راه خدا «گروهی ازمۆمنان با جان و مال خویش با خدا معامله می كنند و درمقابل بذل جان و مال بهشت جاویدان الهی را دریافت می كنند، بر چنین افرادی هم صدق می كند . قبل از بررسی این دلیل چند نمونه از آیات قرآن را كه درباره ی جهاد با تعابیر مختلفی وجود دارد، می آوریم. این آیات با توجه به اطلاقی كه دارند علاوه بر شهادت ناظر به عملیات استشهادی نیز می باشند : ان الله اشتری من المۆمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون وعداً علیه حقاً فی التوریة و الانجیل و القرآن ومن اوفی به عهده من الله فاستبشروا ببیعكم الذی بایعتم به و ذلك هو الفوز العظیم ( توبه/ 111 )

از جمله جایگاه ایثار و شهادت در مكتب تشیع، روش و سیره ائمه معصومین دراین باره و همچنین نهضت عاشورا به عنوان الگوی ایثار و شهادت ، و آموزه ی سیاسی - فرهنگی آن بپردازد. چرا كه درهیچ مكتبی به اندازه ی مكتب تشیع به ایثار و شهادت تاكید وتوجه نشده است ؛ در واقع اسوه های ایثار و شهادت را تنها در این مكتب می توان جستجو كرد.

در این آیه از معامله ی گروهی از مۆمنان با خدا سخن گفته شده كه جان و مال خود را به خدا تقدیم می كنند و در مقابل بهشت جاویدان الهی را دریافت می كنند در راه خدا می جنگند، می كشند و كشته می شوند این دو تعبیر وعنوان، شامل هر دو گروهی كه در سطرهای پیشین معرفی كردیم، می شود؛ هم كسی كه به قصد قربت به میدان جهاد و شهادت قدم می گذارد و به دست دشمن شهید می شود و هم كسی كه با همین انگیزه به مصاف با دشمن می رود و برای نابودی جمعی از دشمنان اقدامی می كند كه خودش هم در ضمن كشته می شود. هر دو با خداوند عقدی منعقد می كنند تا بر اساس آن جان و مال خود را با بهشت ابدی معامله كنند. بلكه می توان صدق مفهوم» اشتراء «به معنای خرید جان و مال مۆمن توسط خداوند در برابربهشت( بروجردی ،سید ابراهیم ،تفسیرجامع ، تهران: انتشارات صدر، چاپ سوم ، 1341 ش، ج 3، ص210 )را در عملیات استشهادی روشن تر یافت. چون حقیقتاً جانش را به خدا می فروشد. و من الناس من یشری نفسه ابتغاء الله و الله رۆوف بالعباد ) بقره/ 2-7 (

این آیه نیز شبیه آیه ی قبلی است كه بعضی از انسان ها برای رضایت الهی جان خود را فدا می كنند و به او واگذار می نمایند.

جاهدوا باموالكم و انفسكم فی سبیل الله ذلكم خیر لكم ان كنتم تعلمون )توبه/ 41 (

در این آیه به همه ی مردم دستور می دهد كه با اموال و جان های خودتان در راه خدا جهاد كنید كه خیر شما درآن است جهاد با مال و جان نیز عنوانی است كه بر هر دو گروه یاد شده، منطبق است. كسی كه به عملیات شهادت طلبانه اقدام می كند، حقیقتاً در راه خدا مجاهده می كند؛ هم انگیزه اش الهی است و هم هدفش ضربه زدن به دشمنان خدا و یاری دین اوست. اطلاق لفظ جهاد فی سبیل الله شامل چنین فردی هم می شود .

ما كان لاهل المدینه و من حولهم من الاعراب ان یتخلفوا عن رسول الله و لا یرغبوا بانفسهم عن نفسه ذلك بانهم لا یصیبهم ظما و لا نصب و لا مخمصه فی سبیل الله و لا یطئون موطئاً یغیظ الكفار و لا ینالون من عدو نیلا الا كتب لهم به عمل صالح ان الله لا یضیع اجر المحسنین ( توبه/ 12 )

در این آیه ی مباركه از این كه مسلمانان از دستور رسول خدا سرپیچی نموده و برای حفظ جان خود پیامبر را حمایت نكنند و بدین وسیله از جان آن حضرت چشم بپوشند، اظهار ناخشنودی شده و آن را زیبنده ی مسلمانان ندانسته است. سپس از پاداشی كه از ره گذر تحمل تشنگی، خستگی و گرسنگی درراه خدا ومقاومت دربرابر ضربات دشمن نصیب مسلمانان خواهد شد، سخن می گوید. بدیهی است وقتی كه مسلمانان مجاز نباشند برای حفظ جان خود، از جان پیامبر كه در معرض خطر قرار می گیرد، بگذرند و موظف باشند برای حمایت از پیامبر فداكاری نموده و از جان خود بگذرند و مشكلات را تحمل نمایند، به طریق اولی چنین وظیفه ای را در راه حفظ دین و حمایت از راه و رسم پیامبر و هدف آن حضرت بر عهده دارند. پس جانبازی در راه دین خدا نه تنها مانعی ندارد، بلكه وظیفه ی مسلمانان بوده و از بهترین اعمال به شمار می رود و یكی ازمصادیق بارز جانبازی درراه دین خدا انجام »عملیات استشهادی« برای ضربه زدن به دشمنان است. (بروجردی، همان، ص 222 )

»واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوكم ) « انفال/6 (

این آیه به مسلمانان امر می كند كه هر قدر توان دارید، ازنیروی انسانی و ادوات جنگی تدارك ببینید كه در برابر مشركان همواره مهیا باشید( قرشی، سیدعلی اكبر، قاموس قرآن، دارالكتب الاسلامیه ، چاپ چهارم، 1371 ش، ج 1، ص49 ). دربعضی از روایات را توان تیراندازی و در بعضی دیگر دژهای مستحكم معنا كرده اند (همان). در بعضی دیگر با رنگ سیاه خضاب كردن محاسن معنا كرده اند( همان، ص50 ( روشن است كه روایات بیانگر بعضی از مصادیق» قوه« است كه متناسب با عصر نزول آیه می باشد. ترهبون به عدو الله و عدوكم به منزله علت این دستور یعنی به منظور ترساندن دشمنان خدا و دشمنان خود همیشه آماده باشید برخی از فقهاء نتیجه گرفته اند كه هر چه، به آن ترساندن حاصل شود، خوب است. (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1379 ق، جلد پنجم ) .

نتیجه آنكه، عناوینی كه در آیات یاد شده مطرح است و درباره ی مجاهدان راه خدا به كار رفته مانند »جهاد با جان«، »معامله با خدا و خریدن بهشت و رضای الهی دربرابر بذل جان« ، » آمادگی نظامی به منظور ایجاد رعب در دل دشمن« ،»ضرورت فداكاری وجان بازی در راه حمایت از پیامبر و دین خدا « همگی درباره ی كسانی كه با قصد قربت مقابله با دشمنان دین خدا به عملیات استشهادی اقدام می كنند، صادق است.

بخش فرهنگ پایداری تبیان

ایثار و شهادت در آموزه ی شیعه

دلایل مشروعیت ایثار و شهادت:

مطالب مشابه :

دو جمله ی بسیار زیبا در مورد ایثار و فداکاری

شعر از استاد مهدي آذر يزدي درباره ایثار

برگزاری مسابقه پیامکی بهترین و زیباترین جمله درباره ولایت

شعر درباره ی شهدا

ايثار و شهادت در آموزه ي شيعه

ایثار و شهادت در آموزه ی شیعه

پیامک و اس ام اس و جملات زیبا درباره ی روز معلم اردیبهشت 92

حسین فهمیده دانش آموز بسیجی مظهر ایثار و شجاعت

جزوه ي ادبیات فارسی

دستورزبان فارسی کلاس چهارم