معرفی بندرترکمن

موقعیت جغرافیایی شهر: بندر ترکمن به عنوان یکی از شهر های استان گلستان در ساحل جنوب شرقی دریای خزر و در مدخل خلیج گرگان واقع شده است و با مرکز استان (گرگان) حدود 35 کیلومتر فاصله دارد و در شمال غرب آن قرار دارد.
وسعت شهرستان تركمن 41/1576 كيلومتر مربع است.شهر بندرتركمن با نام قديمي بندر شاه در سال 1307 هجري شمسي در زمان رضا شاه پهلوي بنا گرديد و همچنين به خاطر احداث راه آهن جنوب به شمال در زمان رضا شاه ايجاد و راه اندازي شيلات و انتقال تاسيسات آن به روستاي قره سو و شبه جزيره ميانكاله از عوامل ساخت شهر بندرتركمن مي باشد .
شهرستان تركمن بنا به مصوبه هيات وزيران در سال 1359 به عنوان يكي از شهرستانهاي استان گلستان جزء تقسيمات كشوري محسوب گرديد و فرمانداري شهرستان تاسيس و افتتاح گرديد .
ساختار فیزیکی شهر و تحولات آن:
نقشه شهر معرف تاریخ شهر و در عین حال نمودار تأثراتی است که از مکان فیزیکی خود پذیرفته است. نقشه شهر بازتاب معتقدات ، باورها و طرز تفکر و اندیشه مردمی است که در محدوده جغرافیایی شهر زندگی می کنند.

نقشه شهربندرترکمن ، ازبافتی هندسی برخورداراست ، بدین معنی که خیابان های اولیه آن با طرحی از پیش اندیشیده شده ترسیم شده و بیشتراز الگوی نقشه طولی (یاخطی) درزمینه ای شطرنجی تبعیت می کنند.
ساختار اولیه این شهر که عمدتاً محدوده بین ایستگاه راه آهن و خیابان اسکله را در بر می گیرد و از حالت شطرنجی تبعیت می کند به طوری که اساس آن بر دو خیابان موازی و اصلی شهر (شمالی _ جنوبی) وخیابانهای کوتاه عمود برآنها استوار است و تقاطع ها حالت عمود بر هم با زاویه 90 درجه پیدا کرده اند پیدایش و شکل گیری هسته اولیه شهر با تاریخ تاسیس و راه اندازی راه آهن سراسری ایران عجین شده است.
هسته اولیه شهر محدوده ای بین ایستگاه راه آهن و اداره شهربانی در جنوب و خیابان اسکله (ایستگاه قدیم گمیشان) در شمال بوده است و ضلع غربی آن به خط آهن و ضلع شرقی به خیابان آزادی محدود می شده است. این محدوده به تدریج توسط مهاجرین گمیشان ، گنبد کاووس و روستاهای اطراف برای سکونت و کار مغازه داری انتخاب و اشغال می گردد.
در دوره های بعد با گسترش شهر در امتداد جاده های ورودی از سمت شمال (جاده گمیشان) و جنوب (جاده کردکوی و بندرگز) که نسبت به محورهای ارتباطی دیگر توسعه بیشتری پیدا می کنند نقشه خطی شهر تداوم بیشتری یافته و این وضعیت تثبیت می شود. تفسیر عکسهای هوایی بندرترکمن که در سال 1335 تهیه شده نکات بسیار جالبی را درباره این شهر روشن می سازد و در حکم تاریخ گویای ساختار شهر عمل می کند. نکات عمده حاصل از تفسیر این عکس ها به شرح ذیل می باشد:
بندرترکمن در سال 1335 از جنوب تا کارخانه جین امتداد داشت ضمن آن که فضای بین کارخانه و خیابان ایستگاه گرگان کاملاً پر نبوده و فضای خالی بیشتر از فضای پر بوده و خیابانهای کوتاه عمود بر دو خیابان اصلی هنوز شکل مشخصی نیافته بودند.
در بیشتر مناطق شهر ، منازل مسکونی بصورت پراکنده و بدون نظم خاص استقرار یافته و اکثراً از خیابان یا جاده دورتر ساخته شده بودند. که از جمله می توان به ضلع شرقی جاده کردکوی (کوی فرمانداری) ، حد فاصل دو خیابان اباذر و شهید بهشتی ، غرب راه آهن و ترک محله امروزی اشاره نمود.
میدان مختومقلی (کارگر) هنوز ساماندهی نشده بود و تنها یک میدان مستطیلی آسفالت نشده ای بود که نقش جدا کنندگی خیابانها را به عهده داشت.
پر تراکم ترین قسمت شهر ، حد فاصل دو خیابان اصلی شهر (آزادی و جمهوری اسلامی) بود که از شمال به خیابان گمرک و از جنوب به خیابان ایستگاه گرگان محدود می شد.
راه آهن سراسری در بندرترکمن خاتمه می یافت و هنوز به سمت گرگان امتداد نداشت ولی شاخه ای از آن به سمت بندرگاه کشیده بود و در داخل دریا بر روی اسکله ای بطول 462 متر ادامه داشت. گل و لای حاصل از لایروبی محوطه لنگرگاه را در ضلع شمالی این بازوها انباشته می کردند که حکم موج شکن نیز داشته است.
آنچه که مهم است استقرار روسها و استفاده آن ها از خطوط آبی ، آهنی و شوسه این منطقه و لزوم بارگیری و تخلیه بارها در فاصله زمانی حضور ارتش سرخ در ایران (26-1320) مستلزم نیروی انسانی فراوان بود. این امر زمینه مهاجرت عده زیادی از ساکنان روستاهای منطقه را به این شهر فراهم می سازد. ترکهای مهاجر از آذربایجان و قزاقهایی که سابقا در روستاها پراکنده بودند در این شهر محلاتی را به خود اختصاص می دهند. ایجاد و گسترش برخی کارخانه های آرد در اواخر این دوره ، اصلاحات ارضی در دهه 40 که باعث برخی مهاجرت های روستایی گردید باعث توسعه فیزیکی این شهر شد.
توزیع ماشین آلات کشاورزی در منطقه بعد از 1332 موجب تقویت کشاورزی و گذار آن از حالت سنتی به نیمه مکانیزه شده و قدرت خرید مردم منطقه را افزایش می دهد که تأثیر زیادی در رونق دادوستدها در شهر جدید داشته است و تعداد مغازه ها فزونی می گیرد. در اواخر دهه 40 و تا زمان وقوع انقلاب اسلامی ، این شهر بدلیل توجه دولت به مناطق توریستی سواحل جنوبی دریا بویژه چالوس و رامسر به بوته فراموشی سپرده می شود و درجنبه های مختلف محرومیت آن بیشتر و بیشتر می شود. محدوده شهر در این دوره افزایش یافته و از شرق تا پایگاه بسیج در امتداد جاده گرگان و از شمال تا حوالی سه راه چپاقلی و از جنوب تا محدوده سازمان آب گسترش می یابد.
در سالهای پس از انقلاب گسترش شهر در جهت شرق بویژه در امتداد جاده گرگان باعث شد تا محورهای ارتباطی شهر به دیگر مناطق ، جزء محورهای توسعه شهر در آید و تا حدودی حالت شعاعی به خود بگیرد. عوامل متعددی در توسعه فیزیکی شهر در سالهای پس از انقلاب تأثیر گذار بوده اند که عمده ترین آنها عبارتند از :
تبدیل شدن این شهربه مرکز شهرستانی جدید به نام «شهرستان ترکمن» در سالهای 1359 که به نوبه خود باعث افزایش تعداد نهادها و سازمانهای اداری این شهر گردید و علاوه بر جذب مهاجرین از سایر شهرهای کشور ، از روستاهای این منطقه مهاجرت به شهر افزایش قابل توجهی پیدا کرد. این مهاجرین بویژه روستاییان که در مبادی ورودی اسکان می یافتند باعث توسعه فیزیکی در امتداد جاده های ورودی شهر بویژه در شمال (جاده گمیشان) و شرق (جاده گرگان) گردیدند.
از سوی دیگر با توقف اجرای سیاست تنظیم خانواده و عدم کنترل موالید جمعیت کشور و به تبع آن شهرها افزایش یافت و این عامل باعث گسترش و توسعه شهر شده است. یعنی در کنار عامل مهاجرت ، رشد طبیعی جمعیت شهر نیز افزایش یافت.
افزایش تعداد وسایل نقلیه بویژه وسایل شخصی و فرسودگی بخش مرکزی شهر باعث گردید که برخی خانواده ها در بخش جدیدی از شهر (حوالی فرمانداری) استقرار یابند و مقدمات پیدایش محله نوساز و نسبتا اعیانی شهر را فراهم سازند. از سوی دیگر مهاجرت ترکهای آشوراده به بندر ترکمن به افزایش ساکنین شهر کمک نمود.
بنابراین ، عوامل فوق باعث گسترش و توسعه فیزیکی شهر در جهت های مختلف گردید و این وسعت زیادی پیدا کرد. این گسترش ها در جهت شمالی ، جنوبی و شرقی بوده و در جهت غرب بدلیل احتمال پیشروی آب دریای خزر تقریبا تغییر چندانی حاصل نشده است.
اگر این روند رشد شهر در جهت جاده های ورودی همچنان ادامه یابد و اگر با تمهید مقدمات و برنامه ریزی های شهری ، فضاهای مرده بین این بازوهای توسعه شهر را بتوان سازماندهی کردو خانواده ها را جهت اسکان به آنها جذب کرد می توان امیدوار بود که ساخت شهر از حالت خطی بودن خارج شده و شکلی منسجم تر و منظم تر پیدا کند. از سوی دیگر بخش وسیعی از ضلع غربی خیابان آزادی که در انحصار راه آهن شهر قرار داشته و از کتابخانه عمومی تا میدان کوچک راه آهن بطول تقریبی 800 متر را شامل می شود ،بصورت بخش راکد شهر در آمده است. بنابراین توسعه آتی شهر در قسمت شرقی بویژه جنوب شرقی پیشنهاد می شود.

معرفی بندرترکمن

مطالب مشابه :

شهرستان کردکوی1

موقعیت جغرافیایی بهشهر

جزیره آشوراده؛ بررسی وضعیت گردشگری:

معرفی بندرترکمن

مونوگرافی روستایی: روستای التپه ---------------------------------------------------------- (قسمت اول

نگرشی برنوسانات تراز آب دریا ی خزر

تاریخ : موقعیت جغرافیایی سرزمین تركمنها

معرفی شهرستان کردکوی

معرفی استان گلستان

معرفی کوتاه شهرستان کردکوی + تصاویر