واسونک ها یا ترانه های محلی مجالس عروسی شهرستانهای داراب و زرین دشت

واسونک(vassunak) که مربوط به منطقه فارس می باشد را در مجالس عروسی می خوانند و در گروه ترانه قرار می گیرد.
"واسونک" را در برخی مناطق فارس "سرود" و بعضی دیگر "سوری-Suri" هم می گویند.
واسونک ها، در دستگاه همایون و در گوشه شوشتری و با دایره (در داراب با نام دیره و در برخی نقاط داریه گفته می شود) خوانده می شوند و دارای ریتم شش و هشت هستند.خواندن آنها به صورت منفرد است و به همراه دایره نواز معمولاً شخص دیگری ترانه ها را می خواند و گروهی او را با کف زدن همراهی می کنند.
گروه ها از دو طیف جداگانه شامل اقوام عروس و اقوام داماد تشکیل می شوند که هر کدام بر اساس موقعیت زمانی و مراحل مختلف عروسی اشعار خود را می خوانند.این اشعار شامل بیان احساسات، گلایه ها، درخواستها، آرزوها و عشق ها و گاه هشدارهایی برای عروس و داماد می باشد و البته بنا به نوع فرهنگ و سنت بومی منطقه تهیه و نقل شده اند و خواندن این ترانه ها بیشتر برعهده زن های مجلس است و سرایندگان این نوع ترانه ها زیاد در قید و بند ردیف و قافیه نیستند و همین اندازه که خواست خود را در ترانه ها بیان کنند راضی هستند.البته اشعار بسیاری وجود دارند که بین شهرهای مختلف استان فارس مشترک هستند و در هر شهر بنا به گویش خاص آن منطقه تلفظ و خوانده می شوند.
واسونک خوانی مطابق مراحل عروسی تقسیم بندی می شود و در هر مرحله شعر مخصوص به خود را دارد.نمونه ای از این تقسیم بندی ها شامل:
رو باز کنان عروس، زمان بستن حجله عروس و داماد، رخت بران، حمام رفتن داماد و البته عروس، منزل عروس، هنگام بردن عروس به خانه داماد، منزل داماد، در حجله و یا باز کردن حجله عروسی و یا به صورت دوطرفه که اقوام عروس می خوانند و اقوام داماد در طول مراسم عروسی جواب می دهند و بالعکس.
معمولاً در موقع رو بازکنان عروس این اشعار خوانده می شود:

عروس خانم عروس خانم تا میتونی ناز بکن****تا گل الماس نیارن روی ماهت باز نکن(2)
و زمان رخت بران و پوشیدن لباس توسط عروس و داماد این اشعار را برایشان می خوانند:
سوزنهای بلند و باریک هم قدای عروس ما****شهر داراب رخت برونه تا فسا آواز ما
شهر داراب سبزی کاشتن شهر فسا باقله****خوش بحال شازده دوماد نامزدش چه عاقله
از خدا من وایه دارم باد اَ رو دریا بیاد****رخت برون عروس خانم خیاط از تهرون بیاد
عروس خانم گُر گرفته نمی پوشه رخت ما****رختهای داماد بیارین مخملهای گل شب نما
زن کاکام سمبوسه میون زنها عروسه****دست به چادرش نزنید مثل گلها می پوسه
گل به تخت می زنم قیچی به رختت می زنم****سکه آل محمد در کجا بختت زنم
میل بیار دستش کنیم سرمه چشای مستش کنیم***اذنی از باباش بگیریم چند کرور مهرش کنیم
تور چین چینت بنازم لول به لول باد نبره****چشمون مستت بنازم سر شب خواب نبره
خانم عروس خانم عروس این چه چیزه در برت****ای حریر ای نرم و نازک کی خریده شوهرت
این همه خلخال تو داری مگه بابات زرگره****نه به مادر نه به بابات همسرت تاج سره
شازده دوماد اگه میشه این همه آبی نپوش****رختای آبی در آر و رخت دامادی بپوش
پیرهن گلناریه دکمه سرش مرواریه****تو به برکن شازده دوماد خلعت دامادیه
ناخن های عروس خانم لاک پشت گل می خواد**پشت دست شازده دوماد ساعت وستن می خواد
کت و شلوار تموم بردن سر بینه حموم***ننه عروس قسم می خورد ده کرور کردم تموم
و در مراسم بستن حجله این اشعار را می خوانند:

حجله بستن حجله بستن حجله سی و سه رنگ**پشت حجله کی خوابیده حمله ور شیر و پلنگ
کاکای دوماد قد بلند و حجله کاکات ببند****سر دستت زر بگیرم گل و موردش خوب بزن
در هنگام حمام رفتن هر دو شازده این چنین می خوانند:
ای حمومی ای حمومی آب حموم تازه کن****شازده دوماد در حمومه شربتش آماده کن
یک حمومی سیت بسازم چل ستون چل پنجره****شازده دوماد توش بشینه از کلانتر بهتره
این حموم و اون حموم و حموم آسید رضا****کیسه کش از مکه بیارید سنگش از امام رضا
خانواده داماد پس از رسیدن به خانه عروس و برای اینکه عروس را به خانه داماد ببرند این اشعار را می خوانند:
شب گذشت نیم شب گذشت و چشم دوماد انتظار**خیر نبینی ننه عروس این گل از خونه در آر
اومدیم ماه ببریم ماه سفید پنبه را****مونس دل مامان امشب چراغ حجله را
ما طبق آورده ایم با میل سر دست طلا****ما می خوایم عروس ببریم زیر قصر پادشا(ه)
اومدیم گل ببریم مادر گل گریون شده****از برای مادر گل مرغ هوا بریون شده
نار شیرین نشکنین که ما نه مرد خوردنیم****عروس خانم رد کنین که ما به شوق رفتنیم
امشبه چارده شبه که ماه علم در غمه****صد و سی لاله آوردیم هنوز هم میگه کمه
ای گلم پشتو بریم جون دلم پشتو بریم****جون زلف شازده دوماد ناز نکن پشتو بریم

و در ادامه مراسم عروس بران که مادر عروس و اقوام درجه یک وی اظهار دلتنگی می نمایند این اشعار را می خوانند:

گل گل افشون کرد و رفت ما را پریشون کرد و رفت****جای دیگر آشنا شد جای ما ول کرد و رفت
چه کنم چیکار کنم که رود جونیم می برن****پیش پایش گل بریزین راه دورش می برن
ننه عروس گریه می کرد من گلم نمی دم به در***ننه دوماد خنده می کرد پس چرا دادی شوهر
کاسه چینی پر شکر بالای سر خونه پدر****چه خوشه خونه پدر کاشکی نمی رفتم به در

البته اقوام داماد برای اینکه لج مادر عروس را درآورند و تنهایی وی را گوشزد نمایند و در اصطلاح خودمانی حال ننه عروس را بگیرند این شعر را برایش می خوانند:

آی نعنا نعنا نعنا ****ننه عروس شد تنها
آی آویشن آویشن****خونه دوماد شد روشن

وقتی عروس خانم خیلی ناز می کند و به هیچ قیمتی از خانه پدری حرکت نمی کند و رضایت نمی دهد تا سوار ماشین شود همراهان خانواده داماد در هنگام رسیدن به منزل داماد کار عروس خانم را با این شعر تلافی می کنند:

چارقد زرد پولکی****عروس آوردیم زورکی

و صد البته همراهان خانواده عروس هم این شعر را بی جواب نمی گذارند و در جواب می گویند:

سر قندی تو هوا****عروس خودش داره میا(د)

زمانیکه اقوام عروس به خانه داماد می رسند این اشعار را می خوانند:

این همه راه اومدیم هیچکه نگفت خوش اومدیم** گل به غربال زر به دستمال با زرافشون اومدیم

و اقوام داماد هم کم نمی آورند و خوش آمد گویی خود را اینگونه بیان می کنند و در جواب می گویند:

قوم و خویش های عروس خانم همگی خوش اومدین**گل به غربال زر به دستمال با زرافشون اومدین

و در حجله برای عروس و داماد می خوانند:

کی به حجله کی به حجله شازده دوماد با زنش****کی بگرده دور حجله خواهر کوچیکترش
عروس خانم توی حجله گل الماس تو سرش****شازده دوماد زود برو ماچی بذار توی لبش
کاسه چینی توی تاقچه بانگ بلبل می زنه****شازده دوماد توی حجله بوسه بر گل می زنه
آفتابه لوله طلا مثل طلا برق می زنه****شازده دوماد توی حجله با زنش حرف می زنه
آفتابه لوله طلا زنجیر به دور گردنش****شازده دوماد توی حجله می گیره دست زنش
عروس خانم روی تخت و شازده دوماد پای تخت**زنده باشن هر دوتاشون گل بچینن از درخت
شازده دوماد یکه رو اسبی بخر به مکه رو****مکه رو مدینه رو قرآن بخوان به حجله رو
متکای رو مخملی ووی(وای) که دوماد خوابش میاد****قالی بردار پتو بنداز داره نامزدش میاد
مرغ سبز پرپری و دور حجله می پرید****دست که کردم مرغ بگیرم شاه دوماد از خواب پرید

و در ادامه مراسم و زمان رفتن عروس و داماد به خانه بخت معمولا اشعاری به طور دست جمعی و آرام با کف زدن ملایم و دو انگشتی می خوانند و این مراسم را با مراسم ازدواج حضرت فاطمه(س) و علی(ع) و آئین محمدی مربوط می سازند:

تو پا بردار، تو پا بگذار، تو پا بر روی گل بگذار**برای خاطر داماد، تو دست از مادرت بردار
*شواش شواش(کل می زنند)*
شبی که زهره یار مشتری شد*جناب فاطمه یار علی شد
کسی که خطبه عقدش خدا بست*وکیلش مصطفی شیر خدا شد
تو پا بردار، تو پا بگذار، تو پا بر روی گل بگذار**برای خاطر داماد، تو دست از مادرت بردار
*شواش شواش(کل می زنند)*
تعال الله چه دولت دارم امشب*که آمد ناگهان دلدارم امشب
چو دیدم روی خوبش سجده کردم*بحمدالله نکو کردارم امشب
تو پا بردار، تو پا بگذار، تو پا بر روی گل بگذار**برای خاطر داماد، تو دست از مادرت بردار
*شواش شواش(کل می زنند)*
نهال عیشم از وصلش برآورد*زبخت خویش برخوردارم امشب
برایت لیله القدری بدستم*رسید از طالع بیدارم امشب
تو پا بردار، تو پا بگذار، تو پا بر روی گل بگذار**برای خاطر داماد، تو دست از مادرت بردار
*شواش شواش(کل می زنند)*
رسیده یار به یار الحمدا...، **گرفته در کنار الحمدا...
*شواش شواش(کل می زنند)*

و در زمان باز کردن پرده های حجله عروسی و صرفاً با حضور خانم ها و خوردن عصرانه و صرف چای و شیرینی این شعر را می خوانند:
هر که بسته حجله شون****بایه واکنه پرده شون

پی نوشت:
1- کتاب نگرشی بر موسیقی آوازی ایران-فصل پنجم-ص200و201- نگارش دکتر هومان شکرالهی)-لطفی محمدرضا.اولین کتاب سال شیدا، چاپ خورشید، چاپ نخست ص 172
2-کلیه اشعار و ترانه های ذکر شده از "مجموعه آداب و رسوم مردم شهرستان داراب، گردآوری شده توسط:الف-مقدسی/داراب/1389 " می باشد.

منبع : داراب نیوز

واسونک ها یا ترانه های محلی مجالس عروسی شهرستانهای داراب و زرین دشت

مطالب مشابه :

آخرین اخبار از استخدام3000 نفر در ادارات دولتی خوزستان

استخدام 3000نفر در خوزستان

بازدید ازکتابخانه عمومی رامشیر

شهرستانهای فسا و جهرم به عنوان فرمانداری ویژه معرفی شدند

تذکر به وزیر کار و امور اجتماعی

واسونک ها یا ترانه های محلی مجالس عروسی شهرستانهای داراب و زرین دشت

ندامت نامه امیر تتلو خطاب به مردم ایران ؛ تصویر ندامتنامه

سوالات علوم زمین پیش دانشگاهی