معرفی پرسشنامه شخصیتیNeo

پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی NEO

(فرم کوتاه 60 سؤالی)

پرسشنامه NEOPI-R یکی از آزمون های شخصیتی است که بر اساس تحلیل عوامل ساخته شده است و از جدیدترین ابزارها در زمینه شخصیت است که تومسط مک کری و کوستا در سال 1985 تحت عنوان پرسشنامه شخصیتی NEO معرفی شد . فرم تجدید نظر شده این پرسش نامه توسط همان مولفین تحت عنوان فرم تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی نئو ارایه شده است .

فرم بلند این پرسشنامه در 240 عبارت ، به منطور اندازه گیری پنج عامل یا حیطه اصلی روان نژندی ، برونگرایی ،انعطاف پذیری ، دلپذیر بودن و مسئولیت پذیری طراحی شده است . همچنین این پرسشنامه فرم دیگری به نام NEO-FFI دارد که یک پرسشنامه 60 سؤالی است و برای ارزیابی پنج عامل اصلی شخصیت به کار می رود . در فرم 240 سؤالی هر عامل 6 سطح یا زیر مقیاس است ، در حالیکه در فرم کوتاه هر عامل با 12 سؤال سنجیده می شود .

عوامل پنج گانه شخصیت

پنج عامل اصلی شخصیت عبارتند از : روان نژندی ، برونگرایی ، انعطاف پذیری ، دلپذیر بودن ، مسئولیت پذیری و با وجدان بودن .

که به طور اختصار هر یک از آنها تشریح می شود .

روان نژندی (N)

مؤثرترین قلمرو مقیاس های شخصیت تقابل سازگاری یا ثبات عاطفی با ناسازگاری یا روان نژندی است . متخصصین بالینی انواع گوناگونی از ناراحتی های عاطفی ، چون ترس اجتماعی ، افسردگی و خصومت را در افراد تشخیص می دهند، اما مطالعات بی شماری نشان می دهد ، افرادی که مستعد یکی از این وضعیت های عاطفی هستند ، احتمالاً وضعیت های دیگر را نیز تجربه می کنند (مک کری و کوستا، 1992)

تمایل عمومی به تجربه عواطف منفی چون ترس ، غم ، دستپاچگی ، عصبانیت ، احساس گناه و نفرت مجموعه حیطه N را تشکیل می دهد . هر چند N چیزی بیشتر از آمادگی برای ناراحتی های روانشناختی دارد . شاید عواطف شکننده مانع از سازگاری می شود . مردان و زنان با نمره بالا در N
مستعد داشتن عقاید غیر منطقی هستند و کمتر قادر به کنترل تکانش های خود بوده و خیلی ضعیف تر از دیگران با استرس کنار می آیند .

همچنانکه اسم این عامل نشان می دهد ، بیمارانی که به طور سنتی به عنوان نوروتیک تشخیص داده شده اند کلاً نمرۀ بالایی در اندازه های N به دست می آورند (به عنوان مثال آیزنک 1964 به نقل از مک کری و کوستا 1992) اما مقیاس N این پرسشنامه همانند سایر مقیاس هایش یک بعد از شخصیت سالم را اندازه می گیرد . نمرات بالا ممکن است نشانه احتمال بالا برای ابتلا به برخی از انواع مشکلات روانپزشکی باشد . اما زیر مقیاس N نباید به عنوان اندازه ای برای اختلالات روانی در نظر گرفته شود . ممکن است که به دست آوردن یک نمره بالا در مقیاس N با یک اختلال قابل تشخیص روانی همراه نباشد ، از طرفی تمام اختلالات روانی با نمره بالا در N همراه نیست . به عنوان مثال یک فرد ممکن است اختلال شخصیت ضد اجتماعی داشته باشد و نمره بالایی در N کسب نکند .

افرادی که نمرات آنها در N پایین است دارای ثبات عاطفی بوده و معمولاً آرام ، معتدل و راحت هستند و قادرند که با موقعیت های فشارزا بدون آشفتگی یا هیاهو روبرو شوند .

برونگرایی (E)

برونگراها ، جامعه گرا هستند ، اما توانایی اجتماعی فقط یکی از صفاتی است که حیطه برونگرایی دارای آن است . علاوه بر آن دوست داشتن مردم ، ترجیح گروه های بزرگ و گردهمایی ها، با جرات بودن ، فعال بودن و پرحرف بودن نیز از صفات برونگراها است . آنها برانگیختگی جنسی و نیز تحریک را دوست دارند و متمایلند که بشاش باشند . همچنین سرخوش ، با انرژی و خوش بین نیز هستند . مقیاس های حیطه E به طور قوی با علاقه به ریسک های بزرگ در مشاغل همبسته است (کوستا،مک کری و هالند ، 1984 )

بنابر تعریف جان و سریواستاوا (1999) ،برون گرایی بیانگر وجود رویکردی پرانرژی به جهان مادی و اجتماعی در فرد می باشد که ویژگی هایی چون مردم آمیزی ،فعال بودن ، قاطعیت و جرات را شامل می شود . سازش پذیری نشانگر جهت گیری اجتماعی و جامعه پسند در مقابل نگرش خصمانه نسبت به دیگران می باشد که ویژگی هایی چون نوع دوستی ، خوش قلبی ، اعتماد و فروتنی را شامل می شود .

هر قدر که نشان دادن مشخصات برونگراها آسان است ، به همان اندازه نشان دادن ویژگی های درونگراها مشکل است . در برخی از توصیف ها درونگرایی باید به منزله فقدان برونگرایی در نظر گرفته شود تا به عنوان ضد برونگرایی. از این رو افراد درنگرا خود دارترند تا غیر دوستانه ، مستقلند تا پیرو ، یکنواخت و متعادلند تا تنبل و دیر جنب . وقتی منظور این است این افراد ترجیح می دهند تنها باشند ، شاید گفته شود این افراد کمرو هستند. افراد درونگرا لزوماً از اضطراب های اجتماعی رنج نمی برند . گر چه این افراد روحیه بسیار شاد برونگرا را ندارند ، ولی آدم های غیر خوشحال یا بدبینی نیستند . خصوصیات گفته شده شاید در مواردی عجیب یا بعید به نظر برسند اما آنها به کمک تحقیقات متعددی بر آورد شده اند و موجب پیشرفتهای مفهومی در مدل پنج عاملی گردیده اند (کوستا و مک کری ، 1980 و مک کری و کوستا 1987)

این تحقیقات موجب شکسته شد ن کلیشه های ذهنی که صفات متقابلی چون شاد- ناشاد ، دوستانه – خصمانه ومعاشر- کمرو را به هم متصل می کنند ، گردیده و اطلاعات جدیدی را در مورد شخصیت به وجود آورده است .

انعطاف پذیری (O)

به عنوان یک بعد اصلی شخصیت ، انعطاف پذیری در تجربه خیلی کمتر از E و N شناخته شده است . عناصر انعطاف پذیری چون تصور فعال ، احساس زیبا پسندی ، توجه به احساسات درونی ، تنوع طلبی ، کنجکاوی ذهنی و استقلال در قضاوت ، اغلب نقشی در تئوری های و سنجش های شخصیت ایفا نموده اند، اما به هم پیوستگی آنها در یمک حیطه وسیع و تشکیل عاملی از آن به ندرت مطرح بوده است . مقیاس انعطاف پذیری در پرسشنامه NEOPI-R شاید در وسیع ترین بعد بررسی شده است (مک کری و کوستا ،1985) اشخاص منعطف هم درباره دنیای درونی و هم درباره دنیای بیرونی کنجکاو هستند و زندگی آنها از لحاظ تجربه غنی است . آنها مایل به پذیرش عقاید جدید و ارزش های غیرمتعارف بوده و بیشتر و عمیق تر از اشخاص غیر انعطاف پذیر هیجان های مثبت و منفی را تجربه می کنند .

سایر مدل های پنج عاملی اغلب این بعد را عقل نامیده اند . نمرات انعطاف پذیری با آموزش نمرات هوش همبسته است . انعطاف پذیری مخصوصاً با جنبه های مختلف هوش چون تفکر واگرا که عاملی در خلاقیت می باشد ، مربوط است (مک کری ، 1987) اما انعطاف پذیری ظرفیت هوشی خیلی محدودی دارند . در قالب تحلیل عوامل اندازه های قابلیت ذهنی عامل ششم مستقلی را تشکیل می دهند که مؤلفین آن را خارج از حیطه شخصیت در نطر گرفته اند (مک کری و کوستا ،1987) .

مردان و زنانی که نمره پایینی در انعطاف پذیری می گیرند، متمایلند که رفتار متعارف داشته و دیدگاه خود را حفظ کنند ، این افراد تازه های آشناتر را ترجیح می دهند و پاسخ های عاطفی آنان خیلی محدود است .

متقابلاً اشخاص انعطاف پذیر غیر سنتی و غیر متعارف هستند . علاقه مندند همیشه سؤال کنند و آماده پذیرش عقاید سیاسی و اجتماعی و اخلاقی جدید هستند . این تمایلات نباید این جنین تلقی شود که آنها افرادی غیر اصولی هستند . یک فرد انعطاف پذیر ممکن است به سیستم ارزش های خود مسئولانه پاسخ دهد ، همچنان مانند سنت گراها . افراد انعطاف پذیر ممکن است از نظر روانشناسی خیلی سالم تر یا رشد یافته تر باشند اما انعطاف پذیری یا اتنعطاف ناپذیری ممکن است از نظر روانشناسی خیلی سالم تر یا رشد یافته تر باشند اما انعطاف پذیری یا انعطاف ناپذیری بستگی به اقتضاهای یک موقعیت دارد و افراد هر دو گروه کارهای مفید و مؤثرتری در جامعه انجام می دهند .

دلپذیر بودن (A)

همانند برونگرایی ، دلپذیربودن مقدمتاً بُعدی از تمایلات بین فردی است . یک فرد دلپذیر اساساً نوع دوست است ، او نسبت به دیگران همدردی کرده و مشتاق است که کمک و باور دارد که دیگران نیز متقابلاً کمک کننده هستند . در مقابل فرد غیر دلپذیر ستیزه جو ، خود مدار و شکاک نسبت به دیگران بوده و رقابت جو است تا همکاری کننده .

افراد ، بسیار مایلند که دلپذیر بودن را هم به عنوان صفتی که از لحاظ اجتماعی مطلوب است و هم از لحاظ روانی سالم تری است ، ببینند . این امر نیز حقیقت دارد که افراد دلپذیر مقبول تر و محبوب تر از افراد ستیزه جو هستند ، ولی باید توجه داشت که آمادگی برای جنگیدن در برابر منافع خود هم یک امتیاز است و لذا دلپذیر بودن در میدان جنگ یا در صحن دادگاه فضیلتی محسوب نمی شود ، همچنین تفکر انتقادی و بدبین بودن در علم نیز به تحلیل های صحیح علمی کمک می کند. هیچ یک از دو قطب انتهایی این عامل از نقطه نظر جامعه مطلوب نیست و نیز هیچ یک لزوماً در مورد سلامت روانی فرد نیز مفید نمی باشد . هورنای (1945) در مورد دو تمایل نوروتیک «حرکت بر علیه مردم » و «حرکت به طرف» بحث نموده است که این دو شبیه شکل مرضی دلپذیر بودن و ستیزه جو می باشد . نمره پایین در A با حالات خودشیفتگی ، ضد اجتماعی و اختلال شخصیتی پارانویید همراه بوده در حالی که نمره بالا در A با اختلال شخصیتی وابسته همراه است (کوستا و مک کری ، 1990)

مسئولیت پذیری و با وجدان بودن (C)

تعدادی از تئوری های شخصیت بخصوص نظریه روان پویایی به کنترل تکانه ها توجه دارند . در طول دوره رشد اغلب افراد یاد می گیرند که چگونه با آرزوهایشان کنار بیایند و ناتوانی در جلوگیری از تکانه ها و وسوسه ها کلاً نشانه ای از بالا بودن در میان بزرگسالان است .

وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری (با وجدان بودن) توصیف کننده قدرت کنترل تکانه ها ، به نحوی که جامعه مطلوب میداند و تسهیل کننده رفتار تکلیف محور و هدف محور است . وظیفه شناسی ویژگی هایی چون تفکر قبل از عمل ، به تأخیر اندازی ارضا خواسته ها ، رعایت قوانین و هنجارها و سازماندهی و اولویت بندی تکالیف را در بر می گیرد . کنترل خود ، همچنین می تواند به مفهوم قدرت طرح ریزی خیلی فعال ، سازماندهی و انجام وظایف محوله به نحو مطلوب نیز باشد . تفاوت های فردی در این موارد اساس با وجدان بودن است . فرد با وجدان هدفمند ، با اراده و مصمم است . افراد موفق ، موسیقیدانان بزرگ و ورزشکاران به نام این صفات را در حد بالا دارند . دیگمن و تاکوموتوچوک (1981) این حیطه را به نام «تمایل به موفقیت» نامیده اند .

نمره بالا در C با موفقیت شغلی و تحصیلی همراه است . نمره پایین در C ممکن است موجب شود که فرد از باریک بینی لازم ، دقت و پاکیزگی زیاد و «معتادکار» اجتناب کند.

با وجدان بودن یک جنبه از آن چیزی است که «منش» نامیده می شود . افراد با نمره بالا در C زیاد دقیق ، خوش خلق ، و مطمئن هستند . اما افراد با نمرات پایین در C لزوماً فاقد اصول اخلاقی نیستند . اما در به کارگیری اصول اخلاقی زیاد دقیق نیستند . همچنین آنان در تلاششان برای رسیدن به هدف بیحال هستند. مدارکی وجود دارد که این افراد خیلی لذت گرا بوده و علاقه زیادی به امور جنسی دارند (مک کری و کوستاوبوش ،1986).

اعتبار و روایی پرسشنامه

فرم بلند پرسشنامه در کشورهای مختلف جهان از جمله در ایران اعتباریابی شده است . در ایران فرم بلند ، توسط گروسی ، مهریار و طباطبایی (1380) اعتباریابی شد و نتایج شبیه نتایج به دست آمده در آزمون در کاستا (1992) نشان داد که همبستگی 5 زیر مقیاس فرم کوتاه با فرم بلند از 77/0 تا 92/0 می باشد . همچنین همسانی درونی زیر مقیاس های آن در دامنه 68/0 تا 86/0 بر آورد شده است .

نمره گذاری

شیوه نمره گذاری سؤالات به صورت پنج گزینه ای از کاملاً مخالفم (0) ، مخالفم (1) ، نظری ندارم (2) ، موافقم (3) ، و کاملاً موافقم (4) است . برخی پرسش ها به صورت معکوس نمره گذاری می شود .

مدت زمان لازم جهت تکمیل پرسشنامه 10 تا 15 دقیقه است و پرسشنامه به صورت خودسنجی مورد استفاده قرار می گیرد . نظر به اینکه فرم کوتاه در جامعه ایرانی هنجاریابی نشده است ، پرسشنامه دارای نرم ایرانی نیست ولیکن در پژوهشی که توسط فرنام و همکارانش (1385) بر روی گروهی از دانشجویان ایرانی انجام شد ، میانگین و انحراف معیار زیر مقیاس های آزمون به شرح به دست آمد.

زیر مقیاس ها	انحراف معیار	میانگین
انعطاف پذیری	87/4	94/27
مسئولیت پذیری	64/5	62/31
برونگرایی	15/6	89/26
دلپذیر بودن	7	90/32
روان نژندی	54/9	92/22

معرفی پرسشنامه شخصیتیNeo

مطالب مشابه :

آزمون شخصیت NEO PI-R

معرفی پرسشنامه شخصیتیNeo

تست 5 عامل بزرگ شخصیت NEO + فرم کوتاه

پرسشنامه آزمون شخصیت نئو NEO PI-R فرم اصلی 240 سوالی

تست نئو

سانحه 21 پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی نئو( فرم کوتاه)

پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی NEOPI-FF – فرم کوتاه

آزمون شخصيت NEO فرم بلند + 240 سوال

تست 5 عامل بزرگ شخصیت NEO فرم کوتاه

آشنایی با آزمون شخصیتی NEO