مدیریت کنترل بیماری های واگیر

مقدمه <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

در گذشته ای نه چندان دور مشکل اصلی جامعه و مردم بیماریهای واگیر و مرگ و میر بالای ناشی از این بیماریها بود، در حالی که در حال حاضر به علت کنترل بیماریهای واگیر و تغییر کیفیت و شیوه زندگی مردم رفته رفته بیماریهای واگیر جای خود را به بیماری های غیر واگیر داده به صورتی که امروزه مهمترین علل مرگ و میر در جوامع، بیماریهای غیر واگیر خصوصاً بیماریهای قلبی عروقی،سرطانها و سوانح و حوادث می باشند. لازم به ذکر است که گذار اپیدمیولوژیبیماریها از بیماریهای واگیر به غیر واگیر نباید سبب بی توجهی به کنترل بیماریهای واگیر گردد. خصوصاً به علت بازپدیدی بیمایریهایی چون سل و نوپدیدی بیماریهایی چون ایدز و سارس و... به طوریکه از ایدز به عنوان طاعون این دوره یاد می شود.

EPIDEMIOLOGY

اپیدمیولوژی از سه کلمه Epi یعنی درباره و demio از قسمت کلمه یونانی Demos یعنی مردم و کلمه logy به معنای شناخت می باشد . به عبارتی اپیدمیولوژی یعنی آنچه بر مردم میگذرد یا درباره مردم صحبت می کند. در گذشته اپیدمیولوژی بیشتر درباره بیماری های واگیر کاربرد داشت ولی پس از مدتی در مورد بیماری های غیر واگیر نیز مورد استفاده قرار گرفت. اپیدمیولوژی به معنای خاص یعنی علم بررسی انتشار بیماریها در اجتماع.

مهمترين تلاش هاي تاريخي زيربنايي در توسعه علم اپيدميولوژي

- بقراط حكيم در 400 سال قبل از ميلاد مسيح (ع) در كتاب در باره هواها، آب ها، و مكان ها (OnAirs, Waters, and Places) كه شامل 24 قسمت بود به نقش عوامل مرتبط با شيوه زندگي و عوامل محيط خارجي در ايجاد بيماري در انسان، اشاره كرد. وي را پدر علم بهداشت عمومي نيز مي‌شناسند.
- ابداع قرنطينه (quarantine) در قرن چهاردهم توسط ونيزي ها كه براي محافظت مردم از اپيدمي هاي طاعون انجام شد از تلاش هاي بسيار مهم بشر در عرصه اپيدميولوژي بود. در آن زمان براي اطمينان از عدم انتقال بيماري طاعون به ونيز ـ ايتاليا به كشتي هايي كه به آن جا مي‌آمدند تا 40 روز اجازه ورود نمي‌دادند. ريشه قرنطينه از كلمات ايتاليايي quarantagiorniبه معناي 40روز گرفته شده است.
- در اوايل قرن هفدهم ميلادي فرانسيس بيكن (F. Bacon,1561-1626) دانشمند انگليسي و همكاران او اصول تفكر، و نگرش منطقي و فلسفي اپيدميولوژي را بنيان نهادند.

- جان گرانت (1620-1674 J Graunt ) آمارهاي مربوط به تولّد و مرگ در لندن را تحليل كرد و اندازه هاي بيماري را محاسبه نمود.
- جيمز ليند (J. Lind,1716 – 1794) جراح نيروي دريايي اسكاتلند، اوّلين كارآزمايي باليني تجربي را در سال 1747 براي درمان اسكوربوت (كمبود ويتامين C) انجام داد. او با افزودن ميوه تازه و مواد غذايي حاوي ويتامين C به رژيم غذايي دريانوردان انگليسي، اين بيماري را تحت كنترل درآورد.
- در سال 1839 ميلادي ويليام فار (W. Farr, 1807-1883) كه در آن زمان رئيس اداره ثبت احوال انگلستان بود، سيستمي‌براي جمع‌آوري و خلاصه كردن داده هاي مربوط به علل مرگها در لندن بنا نهاد. گرچه فار، اوّلين كسي نبود كه از علم آمار براي مشخص كردن علّت مرگ ها استفاده كرد (اوّلين فرد ويليام هبردن W. Heberden در سال 1734 ميلادي بود)، لكن او را به نام پدر علم آمار حياتي مي‌شناسند.

- جان اسنو (J Snow, 1813-1858 ) ازجمله برجسته ترين دانشمنداني است كه در تاريخ اپيدميولوژي وجود دارند. بنابراين وي را به عنوان پدر اپيدميولوژي مدرن مي‌شناسند. او در سال 1849 تا 1854 اوّلين مطالعه تحليلي اپيدميولوژي را در لندن با آزمودن فرضيه اي در خصوص بيماري وبا انجام داد و ازجمله اوّلين كساني بود كه فهميد ابتلاء به بيماري وبا در ارتباط با مصرف آب آلوده است و به اهميّت و نقش بهداشت محيط در كنترل و پيشگيري از بيماري ها و كنترل اپيدمي ها پرداخت.
- در سال1920 گلدبرگر (J Goldberger, 1874-1929) دانشمند اتريشي ـ مجارستاني در زماني كه بحران بيماري پلاگر جنوب امريكا را فرا گرفته بود، اوّلين مطالعه توصيفي در عرصه (Descriptive field study) را براي نشان دادن تاثير عوامل تغذيه اي بر رخداد اين بيماري در داوطلبين زنداني در مي سي سي پي، انجام داد.
- در سال 1949 مطالعه فرامينگهام بعنوان اوّلين مطالعه همگروهي توسط موسسه ملّي قلب امريكا بر روي 5209 مرد وزن 30 تا 62 ساله ساكن شهر فرامينگهام، ايالت ماساچوست امريكا آغاز شد تا بتواند مهمترين عوامل خطرزا را در ارتباط با بيماري هاي عروق تاجي قلب شناسايي كند.

- مانتل و هنزل در سال 1959 روش آماري موسوم به همين نام (Mantel-Haenszel Test) را براي تجزيه و تحليل آماري داده هاي طبقه بندي شده مربوط به مطالعات مورد ـ شاهدي را ارائه دادند.

- ريچارد دال (Richard Doll, 1912-2005) و همكارانش در سال 1950 اوّلين مطالعه مورد ـ شاهدي را بر روي تاثير مصرف سيگار بر سرطان ريه انجام دادند. آنها دريافتند كه در رخداد بيماري ها عواملي وجود دارند كه الزاماً باعث بيماري نمي‌شوند بلكه شانس و احتمال بيماري را در گروهي كه با آن عوامل مواجهه دارند افزايش مي‌دهند كه مي‌توان به آنها عوامل خطرزا (Risk factor) گفت. تلاش هاي دال و همكارانش طي حدود 6 دهه باعث ايجاد و توسعه اپيدميولوژي سرطان در جهان شد.
- در سال 1954 بزرگترين كارآزمايي در عرصه (Field trial) بر روي حدود يك ميليون كودك، كه كارآيي واكسن فلج اطفال نوع تزريقي (Salk) را مي‌آزمود انجام شد. حجم داده هاي حاصل از مطالعه تا زمان انجام اين مطالعه بي‌سابقه بود.

برنامۀ شناسایی بیماری های جهانی، بخش اصلی شبکۀ بین المللی

هنگامی که بیماری ایدز در غرب آفریقا در جانوران بروز کرد، به انسان منتقل شد، در طول چندین دهه تغییر شکل یافت و در سال 1981 به عنوان شکلی از یک بیماری غیرعادی در نیویورک و سان فرانسیسکو پدیدار شد، هیچ روش نظام مندی برای شناسایی بیماری های احتمالاً جهانی وجود نداشت.
امروزه، تعدادی از شبکه های بین المللی به چهار گوشۀ جهان می روند، برای پاسخگویی به شیوع بیماری ها با یک دیگر همکاری می کنند، در کشورهای نیازمند امکانات آزمایشگاهی می سازند و دانشمندان و دیگر افراد را در هر منطقه برای شناسایی، تأیید و مهار عوامل بیماری زا آموزش می دهند.
مراکز ایالات متحده برای کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)the u.s. centers of diseasecontrol در آتلانتا از سال 2004 در مورد ساخت جدیدترین شبکه کار کرده است –

برنامۀ جهانی شناسایی بیماری ها (GDD) global diseasedetection.
بودجۀ برنامۀ GDDبه هنگام شیوع بیماری سارس [سندرم حاد و شدید تنفسی] توسط کنگره و به دلیل استقبال ایالات متحده از این دیدگاه که باید برای شناسایی زودهنگام شیوع بیماریها و مهار آنان پیش از گسترش آنها در سطح جهان بهتر کار کرد، تأمین شد.
سارس بین نوامبر 2002 و ژوئیۀ 2003، با 8.000 مورد بیماری و 774 مورد مرگ بیماران، به شکل یک بیماری همه گیر شیوع پیدا کرد. این بیماری اولین بار در آسیا گزارش شد و ظرف چند ماه به بیش از 24 کشور در آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، اروپا و آسیا گسترش یافت.

عملیات جهانی
برنامۀ CDCدر حال حاضر دارای پنج مرکز است -- مراکز کاملاً فعال در تایلند و کنیا و مراکز جدید که در سال 2006 در گواتمالا، چین و مصر تأسیس شده اند و انتظار می رود در سال 2008 با تعداد کامل کارمندان، کاملاً عملیاتی شده باشند.
هر یک از این آزمایشگاه ها به وسیلۀ مرکز عملیات GDD، یک دفتر مرکزی برای تحلیل داده ها و هماهنگی امور در مرکز CDC در آتلانتا، با یک دیگر مرتبط می شوند.
مرکز عملیات، اطلاعات مربوط به شیوع بیماری ها را جمع آوری کرده، واکنش ها را هماهنگ می کند و پشتیبان شبکۀ هشدار شیوع جهانی و واکنش سازمان بهداشت جهانی است؛ همکاری فنی مؤسسه هایی که منابع انسانی و فنی را جهت شناسایی سریع، تأیید و واکنش به همه گیری های مهم جهانی جمع آوری می کند.
GDD با شبکه ها و آزمایشگاه های بین المللی دیگر، مانند سیستم شناسایی و واکنش به بیماری های عفونی نوظهور در جهان، وابسته به وزارت دفاع ایالات متحده، و آزمایشگاه های آن در خارج از کشور -- شامل واحد پژوهش های پزشکی ارتش ایالات متحده در کنیا و واحد شمارۀ 3 پژوهش های پزشکی نیروی دریایی ایالات متحده(NAMRU-3) در قاهره، مصر -- همکاری می کند.
شبکه های بین المللی "برنامه هایی کاملاً مکمل" هستند. رابطۀ با مراکز وزارت دفاع به جدیت فعالیت آنها بستگی دارد؛ از یک رابطۀ خوب و صمیمانۀ کاری و همکاری های مقطعی با مراکز ارتش در آتن و تایلند تا همکاری کامل و دائم با NAMRU-3 در قاهره. این مرکز در قاهره، که جدیدالتأسیس ترین ایستگاه GDD است، در مقر NAMRU-3 قرار دارد.
فعالیت های اصلی هر یک از مراکز شامل پاسخ به همه گیری شبکه ای و منطقه ای، نظارت و بازبینی بر اساس جمعیت، پژوهش های علمی، واگیر شناسی میدانی و آموزش آزمایشگاهی و ارتباط شبکه ای با دیگر سازمان ها است.

نظارت و بازبینی بر اساس جمعیت نوع ویژه ای از بازرسی بسیار متراکم است. در عمل -- در مورد کنترل عوامل ذات الریه -- این نوع بازرسی تعیین دقیق مناطق جغرافیایی، تأیید هر یک از موارد مشکوک با عکس رادیوگرافی، بررسی دقیق باکتری ها، ویروس ها و دیگر موجودات عامل ذات الریه و ردیابی بیماری در طول زمان معنا می دهد.
انجام چنین بازرسی هایی به ما امکان می دهد از بار بیماری و روندهای فصلی آن و عوامل دیگر مطلع شویم. این نوعی از بازرسی است که در 12 مرکز در سراسر ایالات متحده انجام می گیرد، ولی نقاط دیگر معدودی در جهان استطاعت انجام آن را دارند.

واکنش به بیماری
در سال مالی 2006، این پنج مرکز به بیش از 144 همه گیری آنفلوانزای مرغی، تب هموراژیک (خونریزی دهنده)، مننژیت، وبا و مرگ غیرمنتظره و ناگهانی واکنش نشان دادند. واکنش های مؤثر به این موارد موجب پیش گیری از هزاران مورد عفونت و ده ها مورد مرگ دیگر شد.
به عنوان مثال، در چین، 83 درصد کاهش در شکل حاد عفونت استرپتوکوکی مشاهده شد. در تایلند، ارائۀ پادزهر بوتولیسم از مرگ افراد بسیاری جلوگیری کرد. در نیکارگوئه، اقدامات پژوهشی و کنترل جان صدها نفر را که در خطر ابتلا به مسومیت متانول بودند، نجات داد.
در 15 ژوئن، نسخۀ بازبینی شدۀ مقررات بهداشت بین المللی به اجرا در آمد که یک سری قوانین و دستورالعمل های جامع جدید را برای سازمان بهداشت جهانی و کشورهای عضو آن لازم الاجرا نمود و روش واکنش جامعۀ جهانی به خطر بیماری های عفونی را تغییر داد.

این بازبینی ها مقررات سال 1969 را که فقط بر بیماری های وبا، طاعون، تب زرد و آبله -- نوعی از بیماری که اکنون ریشه کن شده است -- تمرکز داشت، به روز کرده است. بیشتر کشورها مقررات بازبینی شده را به عنوان قوانین اجباری جهت مهار تهدید بیماری هایی مانند آنفلوانزای مرغی و سارس، که می توانند به سرعت و از کشور به کشور سرایت کنند، مورد اجرا گذاشته اند.
این مقررات موضوع اصلی بحث های برنامۀ جهانی شناسایی بیماری ها و سازمان جهانی بهداشت را دربارۀ میزان توانایی مراکز GDDبرای کمک به اجرای مقررات جدید، تشکیل می دهند.
این مقررات بار سنگینی بر دوش کشورها می گذارند. در اشکال زیادی، این مقررات همۀ کشورهای عضو را ملزم می کنند که بتوانند همه گیری های جدید را شناسایی کرده، آنها را بلافاصله گزارش و مهار کنند؛ ولی بسیاری از کشورها منابع یا تخصص لازم برای این کار را ندارند.
مستقر کردن این مراکز GDD با امکانات و منابع مناسب در مناطق مختلف، پاسخ کاملی به این مشکل نیست، ولی امیدواریم قدمی به سوی حل آن باشد.

واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها
مسئولیت برقراری و اجرای نظام مراقبت بیماریهای واگیر(مشمول گزارش دهی فوری و غیر فوری)، بیماریهای غیر واگیر، بیماریای در حال ریشه کنی و حذف، بیماریهای نوپدید و بازپدید، برنامه گسترش ایمن سازی، سلامت تزریق، عوارض واکسیناسیون، بیماری های مشترک بین انسان و حیوان، بیماری های منتقله از طریق ناقلین، بررسی وضعیت اپیدمیولوژی بیماری های مذکور در منطقه و تلاش به منظور افزایش سطح آگاهی مردم نسبت به راههای پیشگیری از ابتلا به بیماریها و بر اساس برنامه ها و شاخص های بهداشتی و رعایت استانداردها در جهت بهبود وضعیت سلامت جمعیت تحت پوشش را بر عهده دارد.

واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها

بیماریهای غیر واگیر

بیماریهای واگیر

بیماری های غدد ومتابولیک
سرطان
سوانح و حوادث
بیماریهای قلبی و عروقی
بیماریهای ژنتیک
تالاسمی
آسم
بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن
بیماریهای مشترک بین انسان و دام
بیماریهای منتقله از راه ناقلین
بیماریهای انگلی - روده ای
پیشگیری و مبارزه لا سل و جذام
بیماریهای آمیزشی
بیماریهای نوپدید و بازپدید

بيماريهاي واگيردار :
بيماريهاي عفوني واگيردار به دليل قابليت ايجاد اپيدمي به عنوان يك مشكل بهداشتي در سراسر جهان مطرح هستند. بروز مقاومت دارويي درعوامل بيماريزا ويا ناقلين آنها،بازگشت مجدد برخي بيماريها به مناطقي كه سالها عاري از آن بيماريها بوده اند (بيماريهاي بازديد) وظهور بيماريهاي جديد(بيماريهاي نوپديد)،همه از دلايل لزوم توجه همه بخش هاي درگير سلامت به اين بيماري هستند.براي كنترل صحيح بيماريهاي واگيردار نيازمند جمع آوري اطلاعات مربوط به موارد بروز بيماريهاي هدف به طور مستمر، تجزيه وتحليل داده ها وانتقال اطلاعات براي سازماندهي وعملكرد خدمات بهداشتي مي باشيم كه به آن نظام مراقبت بيماريها مي گويند

بيماريهاي غيرواگيردار :
59% كل مرگهاي جهان و46% بيماريها، ناشي از بيماريهاي غيرواگيردار استوآمارها نشان از افزايش شيوع اين بيماريها دارند.خسارتهاي وارده از اين بيماريها وهزينه هاي سرسام آور آنها براي سيستم هاي بهداشتي ،همواره محركي جدي وقوي براي طرح واجراي برنامه هاي پيشگيري درسطوح مختلف است .

واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها در حال حاضر طیف وسیعی از بیماری های واگیر و غیر واگیر را تحت مراقبت و پیگیری دارد که از آن جمله می توان بیماری های ذیل را نام برد:

بیماریهای واگیر تحت مراقبت:

هاری، سالک، کالاآزار سیاه زخم،تب مالت، فلج اطفال، سرخک، هپاتیت A,B,C،ایدز، سیفیلس، سوزاک، دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، تیفوئید، وبا، مالاریا، سل، مننژیت،کیست هیداتیک و...

بیماریهای غیرواگیر تحت مراقبت:

پر فشارخونی، دیابت، سرطانها، تالاسمی، هموفیلی، هیپوتیروئید، فاویسم، فنیل کتونوریا، سوانح و حوادث و ...

مراکز بهداشتی درمانی (شامل بخش دولتی و خصوصی) موظف می باشند در صورت برخورد با هر یک از بیماریهای مشمول گزارش، آنها را برای ثبت در نظام مراقبت و پیگیری موارد بروز و اقدامات کنترلی به مراکز بهداشت گزارش دهند. بیماریهای مشمول گزارش دهی فوری (تلفنی) در عرض 24 ساعت و بیماریهای مشمول گزارش دهی غیر فوری به صورت هفتگی یا ماهیانه به مرکز بهداشت مربوطه گزارش شوند.

خدمات واحد مبارزه با بیماریها:

1. ایمن سازی:

• MMR واکسیناسیون کودکان زیر 7 سال

• واکسیناسیون زنان (49 – 15 سال)

• واکسیناسیون افراد حیوان گزیده بر علیه بیماری هاری

• HBsAg واکسیناسیون اطرافیان افراد مثبت

• واکسیناسیون مشمولین نظام وظیفه

زمان های تجویز واکسن ها

ب.ث.ژ – فلج اطفال – هپاتیت ب	بدو تولد
سه گانه - فلج اطفال – هپاتیت ب	1.5 ماهگی
سه گانه - فلج اطفال	3ماهگی
سه گانه - فلج اطفال	4.5 ماهگی
سرخک – هپاتیت ب	9 ماهگی
سه گانه - فلج اطفال - سرخک	15 ماهگی
سه گانه - فلج اطفال – ب.ث.ژ	4 – 6 سالگی
دوگانه ویژه بزرگسالان که باید هر 10 سال یکبار تزریق شود.	14 – 26 سالگی

2. مراقبت و کنترل بیماریهای واگیر و غیر واگیر
3. شناسايي ، درمان و كنترل موارد بيماري
4. برنامه ریزی و نظارت بر فعالیت گروههای سیاری
5. برآورد، تامین، نگهداری و توزیع مواد بیولوژیک و داروهای مورد استفاده در فعالیت های مختلف
6. جمع آوری آمار و اطلاعات در مورد بیماری های مختلف و تجزیه و تحلیل آنها
7. انجام نظارت بر مراقبت های بهداشتی در مانی پناهندگان خارجی وکنترل آنها
8. گردآوری و آزمایش نمونه در رابطه با کلیه بیماریهای واگیر شامل: نمونه خون، مدفوع، ادرار، خلط، پوست، مو، ناخن و ...
9. بررسی علت مرگهای گزارش شده در بیمارستانها و مراکز و خانه های بهداشت تحت پوشش
10. همکاری در نظارت و پایش عملکرد فعالیت های واحدهای بهداشتی تابعه
11. برنامه ریزی، نظارت، اجرا و ارزشیابی فعالیت های آموزشی

12. بررسی اپیدمیولوژیک موارد بروز بیماری های هدف
13. انعکاس فعالیت های انجام یافته در سمینارها، کنگره ها و... با توجه به آمارهای جمع آوری شده
14. ابلاغ و اجرای دستورالعمل های کشوری و بین المللی مبارزه با بیماریها در واحدهای تابعه
15.آموزش در تمام زمینه های فعالیت (پرسنل، دانشجویان،کارآموزان و ...)
16. بررسی تحقیق و کنترل بیماریهایی که تابع مقررات بهداشتی بینالمللی هستند.
17. هماهنگی بین بخشی و برئن بخشی با دیگر بخش های توسعه
18. برنامه ریزی و انجام ایمن سازی زندانیان، سربازان، مزدوجین، کارگران و ...

اعلام بیماریهای واگیر

برای اینکه مقامات مسئول اقدامات لازم را برای مبارزه با بیماریهای واگیر آغاز نمایند لازم است به محض بروز بیماری های واگیر از محل پیدایش آنها آگاه شوند و بهترین و سریعترین وسیله که این منظور را تامین می نماید اعلام بیماریهای واگیر به وسیله پزشکان معالج است زیرا اولین شخصی که از بروز بیماری واگیر آگاه می شود پزشک معالج است و در صورتیکه به محضتشخیص بیماری واگیر مراتب را به مقامات اطلاع دهد، بلافاصله اقدامات بهداشتی به منظور بررسی همه گیری شناسی و محدود کردن بیماری انجام خواهد شد.

از نظر حفظ مصالح بهداشت عمومی پزشکان معالج را در اعلام بیماریهای واگیر آزاد نمی گذارند و در اغلب کشورها پزشکان به حکم قانون مکلف هستند بیماران واگیر خود رابه مقامات اطلاع دهند و در صورت تخلف مشمول جرائمی می شوند. برای تسهیل کار پزشکان معالج در اعلام بیماری های واگیراوراق چاپی در اختیار پزشکان گذارده می شوذ تا پزشک نام و نشانی بیمار و نوع بیماری واگیر را می نویسد و به وسیله پست (بدون الصاق تمبر) برای مسئول مربوط می فرستد.

به موجب قوانین اغلب کشورها رئیس خانواده یا نزدیکترین قوم بیمار و یا شخص که از بیمار نگاهداری می کند موظف است بروز بیماری را به مقامات بهداری اطلاع دهد و بدین ترتیب پزشک و رئیس خانواده در اعلام بیماری واگیر مسئولیت مشترک دارند و اعلام بیماری از طرف پزشک فاش راز پزشکی تلقی نمی شود زیرا خانواده بیمار نیز مکلف به اعلام بیماری واگیر می باشد.
در بعضی کشورها (انگلستان) مقامات بهداری برای اعلام هر بیماری واگیر مبلغی به پزشکان معالج می پردازند. و انتخاب این رویه نتیجه مطلوب داده است زیرا طبق آماری که تهیه شده است در کشور انگلستان تمام موارد بیماریهای پولیومیلیت، سرسام واگیر، دیفتری، مخملک،90 درصد موارد بیماری سل و 80 درصد تبهای حصبه و شبه حصبه را به مقامات بهداری اطلاع می دهند.
چنین به نظر می رسد که انتخاب این رویه در کشور ما نیز مقرون بصلاح باشد و موجب تشویش پزشکان به اعلام بیماران واگیر گردد زیرا با وجودیکه قانون اعلام اجباری بیماریهای واگیر در سال 1320 به تصویب رسیده است،اعلام بیماریهای واگیر هنوز وارد مرحله عمل نشده و عده بسیار قلیلی از پزشکان بیماران واگیر خود را به مقامات بهداری اطلاع می دهند.
قانون طرز جلوگیری از بیماریهای آمیزشی و بیماریهای واگیر که در خرداد 1320 به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است پزشکان را مکلف به اعلام 12 بیماری و ماماها را مکلف به اعلام تب نفاسی و ورم ملتحمه نوزادان نموده است.
هر پزشک معلج مکلف است در موقع مشاهده یکی از بیماریهای واگیر نامبرده در زیر فوراً به بهداری محل اطلاع دهد:
1- وبا و اسهالهای وبایی شکل               2- طاعون
3- مطبقه (تیفوئید)                             4- تب زرد
5- محرقه (تیفوس اگزانتماتیک)             6- آبله
7- مخملک                                      8- سرخجه
9- خناق (دیفتری)                            10- اسهال خونی
11- سرمام واگیر (مننژیت سربروسپینال) 12-تب عرق گز (سوئت می لی یر)
همین وظیفه برای ماماها تب نفاسی و ورم ملتحمه نوزادان باید رعایت شود. رئیس خانواده نسبت به اهالی خانه و صاحب هتل ها و مهمانخانه هم درباره مسافرین همین وظیفه را بر عهده دارند. بعلاوه کدخداها موظفند چنانچه در دهیدر عرض یک هفته تلفات متعدد غیرعادی مشاهده نمودند فوراً بهداری را مطلع نمایند که اقدام مقتضی بنماید.
علاوه بر بیماری های نامبرده بیماریهای زیر هم در صورتیکه در اماکن پر جمعیت مانند مدارس، کارخانجات و پرورشگاه کودکان و زندان و غیره دیده شود،باید متصدیان آن مراکز و پزشک مسئول آنجا بهداری محل را مطلع نماید سیاه سرفه – جذام – باد سرخ – ورم غده بناگوش - سل سینه – گریپ - ذات الریه (پنومونی) - تراخم - سیاه زخم - تب راجعه (تیفوس رکورانت).
به محض وصول گزارش بیماری واگیر باید بررسی همه گیری شناسی آغاز و علت آلودگی جست وجو گردد و هرچه زودتر اقدامات لازم برای محدود ساختن بیماری آغاز شود.

اقدامات لازم برای محدود ساختن بیماری:

· منفرد ساختن (Isolation)
جدا کردن بیماران واگیر از دیر زمانی معمول بوده است و سالها قبل از اکتشافات پاستور و آغاز عصر میکروب شناسی به محض اینکه از واگیری یک بیماری آگاه می شدند برای جلوگیری از پخش و انتشار بیماری، مبتلایان را منفرد می ساختند.

· بستری کردن اجباری بیماران واگیر(Hospitalisation d office)
در بعضی گشورها در مقررات بهداشتی پیش بینی شده است که هنگام بروز همه گیری های شدید که قدرت سرایت بیماری زیاد است (آبله، طاعون، وبا) مقامات مسئول می توانند مبتلایان را به بستری شدن در بیمارستان مجبور سازند.

· منفرد ساختن حاملین میکروب
منفرد ساختن حاملین میکروب فقط در مورد حاملین ناقل و در شرایط خاصی امکان پذیر است. دسته حاملین ناقل را باید تا مدتی که حامل میکروب هستند بستری نمود.

· درمان حاملین میکروب
درمان حاملین میکروب مکمل منفرد ساختن آنان است و با وجود اینکه در موارد محدودی از این درمان نتیجه قطعی گرفته می شود در جمیع موارد باید منفرد ساختن و مراقبت حاملین میکروب با درمان آنان توام باشد تا عامل مولد بیماری نزد حاملین میکروب از بین برود و دوران منفرد ساختن یا مراقبت کوتاهتر شود.

· قرنطینه
مفهوم قرنطینه محدود ساختن آزادی حرکت افراد یا دام هایی که با مبتلایان بیماریهای واگیر در تماس بوده اند می باشد و مدت آن مساوی طولانی ترین دوره کمون بیماری خاصی که در معرض ابتلا آن قرار گرفته اند خواهد بود. بیماریهایی که به موجب قرارداد های بین المللی مشمول مقررات قرنطینه می شوند عبارت از 5 بیماری وبا 5 روز، طاعون 6 روز، تب زرد 6 روز، تیفوس اگزانتماتیک 12 روز و آبله 14 روز می باشد و به همین دلیل آنها را بیماریهای قراردادی (maladies conventionnelles) نام گذارده اند.

خطر انتشار بیماریهای قابل انتقال پس از وقوع بلایا :
بلایای طبیعی غالباً با پخش شایعاتی در مورد بروز همه گیریهای ( حصبه و وبا ) و یا شرائط غیر عادی مانند افزایش مارگزیدگی و غیره همراه می باشند .
در حقیقت اپیدمیولوژیست ها پس از بررسی های لازم در منطقه ، اینگونه شایعات را بندرت مورد تائید قرار میدهند . بدون توجه به شایعات به علت تغییراتی که بلایای طبیعی بوجود می آورند و عدم دسترسی به تسهیلات مورد نیاز ، احتمالاً مخاطرات ناشی از بیماریهای قابل پیشگیری افزایش می یابند ، بنابراین انتقال بیماریها که در رابطه با تغییرات حاصله بوجود می آیند به چهار عامل ارتباط دارد :

۱.تراکم جمعیت:ارتباط نزدیک تر جامعه در محیط های محدود ، به خودی خود موجب گسترش و انتشار بیماریهای منتقله بوسیله هوا میگردد ، به علاوه دسترسی به خدمات بهداشتی غالباً با افزایش ناگهانی جمعیت منطبق نمی باشد .

۲. جابجائى جمعیت:جابجائی نجات یافتگان از بلایا ، در نواحی مجاور ، منجر به شیوع بیماریهای واگیر در بین مهاجرین و یا افراد بومی و جابجا نشده میگردد .

۳.منهدم شدن سرویسهاى بهداشتى : امکانات بهداشتی موجود غالباً در اثر وقوع بلایای طبیعی از بین میروند و شبکه های آب آشامیدنی و نیروگاههای برق در معرض آسیب های فراوان قرار میگیرند.

۴. توقف برنامه هاى بهداشت عمومى : پس از وقوع حوادث و بلایای طبیعی ، کاربرد پرسنل ، و اعتبارات ضروری برنامه های بهداشت عمومی تغییر مسیر داده و چنانچه اینگونه برنامه ها نتوانند ادامه یافته و پابرجا بمانند ،از شیوع بیماریهای واگیر در جامعه پیشگیری نشده و این گونه بیماریها گسترش می یابند .

فراوان ترین بیماریهایی که پس از وقوع حوادث مشاهده میگردد عبارتند از :
بیماریهای روده ای که به سه عامل یادآوری شده قبلی وابسته میباشند ، نتایج دراز مدت مانند افزایش بیماریهای منتقله بوسیله حشرات و بیماریهای قابل پیشگیری کودکان بوسیله واکس در رابطه با عدم توجه به عامل چهارم یعنی توقف برنامه های بهداشت عمومی میباشد .

اصول پیشگیری و مبارزه با بیماریهای واگیر در پی وقوع حوادث طبیعی عبارتند از :

۱ ) توجه به رعایت کلیه معیارهای منطقی بهداشت عمومی جهت کاهش مخاطرات ناشی از انتقال توسط یکی از چهار عاملی که در قسمت بالا ذکر شده .
۲ ) بررسی وتحقیق در مورد گزارشهای ثابت نشده انتشار بیماریها به منظور جلوگیری از گسیختن و توقف برنامه های عادی .
۳ ) تنظیم و یا برقراری روشهای قابل اعتماد و گزارشی جهت شناسائی و تشخیص فردی انتشار و شیوع بیماریها و آغاز اقدامات کنترل کننده و ادامه اجرای برنامه های بهداشت عمومی و بهسازی محیط .

بمنظور جمع آوری و تجزیه و تحلیل و تفسیرآمار ، یک گروه شامل یک نفر اپیدمیولوژیست و کارکنان مربوط بانضمام وسیله نقلیه جهت اعزام به منطقه و دسترسی به امکانات عمومی و یا خصوصی آزمایشگاهی مور دنیاز میباشند . علاوه بر کارکنان اپیدمیولوژی وابسته به دولت و دانشگاهها ، مراکز پژوهشی و آژانس‌های بین‌المللی ممکن است نسبت به تامین اپیدمیولژیست‌های ورزیده و امکانات مورد نیاز آزمایشگاهی اقدام نمایند.
یک نفر اپیدمیلوژیست که نماینده وزارت بهداشت میباشد باید در راس برنامه مراقبت های بهداشتی و کمیته امداد بهداشتی قرار گیرد . کمیته فرعی امداد بهداشتی شامل نمایندگان ارشد وزارت بهداشت ، بهسازی محیط ، امور خدمات سازمان آب ، آژانس های دواطلب و سایر وزارت خانه های دست اندرکار برنامه های بهداشت و امداد رسانی میباشد.

مراقبت از بیماریها :
تحت شرائط عادی ، روشهای مراقبتی شامل بررسی بیماریهای بومی منطقه ، بیماریهای مهم بهداشت عمومی و یا قابل توجه بین‌المللی میباشد .
چنانچه به دلیل وقوع حوادث طبیعی برنامه های مراقبتی از هم گسیخته شده و یا وجود ندارد ، باید نسبت به برقراری یک سیستم مراقبتی مشابه اقدام و در زمینه بیماریهای منطقه و بیماریهائی که احتمالاً در موارد وقوع بلایا بوجود می آید و همچنین سایر بیماریهای قابل کنترل مطالعه و بررسی نمود . اپیدمیولوژیست دولتی و هماهنگ کننده برنامه های امداد بهداشتی باید هرچه زودتر نسبت به مشخص نمودن بیماریها و عوارض ناشی از آنها اقدام نماید.
علائم و عوارضی که حائز اهمیت می باشند شامل :
تب ، تب و اسهال ، تب و سرفه ، ضربه ، سوختگی و سرخک
چنانچه گزارشهای واحدهای آمار خلاصه و همانطور که تشریح گردید دارای هدف باشد ، میزان اینگونه گزارشات افزایش می یابد ، بهمین منظور یک فرم استاندارد طبق نمونه زیر تنظیم گردیده که با مسئولیت ، اپیدمیولوژیست دولتی توزیع و تشریح و در جمع آوری آنها نظارت میگردد و سپس به واحد آمار برگردانده میشود.

گزارش روزانه مراقبت از بیماریها
عوارض مشخص بیماریهاى قابل تشخیص وسیله بهداشتى یا گروه امداد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تب هاى بدون اسهال و سرفه (۱)
تب هاى توام با اسهال (۲)
تب هاى توام با سرفه (۳)
مننژیت
سگ گزیدگى
مارگزیدگى
ضربه
سرخک
سوختگى ها
سوء تغذیه ناشى از پروتئین ،انرژى
سایربیماریها

جمع روزانه

تاریخ . . . . . . . . . . .
موارد بیمارى مطالب مشابه :

مدیریت کنترل بیماری های واگیر

دانلود آخرين نسخه نرم افزار جعبه لایتنر پایش

دزیمتر فیبری سوسوزن بهنگام برای پایش نوترون و گاما در شتابدهنده های پرتو درمانی

روشهای غیر تهاجمی در تشخیص کاردیومیوپاتی ایسکمیک و غیر ایسکمیک

12.Radiotherapy / IGRT

باید ها و نباید ها در مدیریت گازهای طبی

مدیریت کنترل بیماری های واگیر

گزارش سمینار پزشکی از راه دور

گرایش بیومتریال - دانشجوی بیومتریال

مصالح نانو