دستگاه تولید مثل مرغ

از آنجایی که مرغ برخلاف پسدانداران، جنین را در داخل بدن خود پرورش نمی دهد دستگاه تولید مثل آن اختلاف زیادی با دستگاه تولید مثل پستانداران دارد.

دستگاه تولید مثل مرغ شامل دو قسمت تخمدان و مجرای تخمدان ( اویدوکت ) می باشد. در بدن مرغ دو تخمدان وجود دارد که تخمدان راست کوچک بوده و فعالیتی ندارد ولی تخمدان چپ که در مرغهای بالغ از زرده های زیادی با اندازه های متفاوت تشکیل شده است، در محوطه شکمی و در نزدیکی کلیه ها قرار دارد.

اویدوکت ( مجرای تخمدان) که ابتدای آن در همین محل قرار دارد، لوله ای پهن و بزرگ است که قسمت زیادی از محوطه ی شکمی به ویژه قسمت چپ آن را به صورت تاخورده اشغال کرده، تا نزدیک کیسه ی هوایی ادامه پیدا می کند. در روی سطح مجرای تخمدان، رگهای خونی فراوانی وجود دارد.

اویدوکت از 5 قسمت تشکیل شده که در اینجا مختصری راجع به آنها توضیح داده می شود.

ناحیه اول- شیپور: که شکل آن شبیه قیف است و در زیر تخمدان چپ واقع است با آن فانل نیز می گویند. بارور شدن اوول در اثر برخورد اسپرم با اوول در این ناحیه انجام می گیرد.

ناحیه دوم- ماگنوم: که طول آن نسبتاً زیاد تر از بقیه قسمت ها است و به 33 سانتی متر می رسد.

ناحیه سوم- استیموس: که طول آن حدود 10 سانتی متر است و سفیده ی رقیق و دو غشاء پوسته در این ناحیه ساخته می شود و تخم مرغ در این قسمت شکل و قالب واقعی خود را پیدا می کند.

ناحیه چهارم- زهدان: که طول آن 12-10 سانتی متر است. اطاقک هوایی و پوسته آهکی تخم مرغ در این ناحیه ساخته می شود.

ناحیه پنجم- مهبل: یا واژن نام دارد که انتهایی ترین قسمت دستگاه تناسلی مرغ به حساب می آید و در داخل کلواک باز می شود و طول آن حدود 4 تا 5 سانتی متر می باشد.

عواملی که در نطفه دار بودن تخم مرغ موثر است عبارتند از:

الف- عوامل موثر مربوط به خروس در پرورش گله مادر

1- نور- غده هیپوفیز بر اثر نور و روشنایی تحریک شده، هورمون لازم ( تستوسترون) را ترشح و قدرت تولید اسپرم را در خروس افزایش داده و در نهایت باعث افزایش قدرت باروری در خروس می گردد. طبق آزمایشات انجام شده برای تغذیه بهتر و تولید بیشتر در گله های مادر در شبانه روز احتیاج به 15 تا 16 ساعت روشنایی می باشد.

2- اثر تورات – نطفه داری یک فاکتور ارثی نیز می باشد زیرا بعضی از نژادها تخم مرغ های بارور بیشتری تولید می کند و یا در بعضی مرغ و خروس ها، جنین های تولید شده توانایی بیشتری در زنده ماندن از خود نشان می دهند. محققین دریافتند که خاصیت نطفه داری در نژاد معینی کمتر از نژاد های دیگر است و آزمایش نشان داده است که با عمل تلقیح مصنوعی می توان این عیب را در نژاد مزبور، برطرف ساخت.

3- درجه حرارت- گرما و سرمای شدید در تمایلات جنسی خروس تأثیر منفی گذاشته و به همین دلیل باید در مناطق گرمسیر و سردسیر، حرارت مناسب را برای خروس ایجاد نمود، تا از اثرات نامطلوب بر روی نطفه داری تخم مرغ جلوگیری شود. حرارت مناسب برای پرورش گله های مادر بین 24-18 درجه می باشد معمولاً در مناطق بسیار سرد و گرم باید تعداد خروس ها را افزایش داد تا این مشکل رفع گردد. در مناطق سردسیر چنانچه تاج خروس یخ بزند، باعث کاهش فعالیت جنسی می شود. البته این امر در نژاد های که تاج بزرگ دارند بیشتر مشاهده می شود.

4- سلامتی- اگر از تعداد بیماری هایی که از طریق تخم مرغ منتقل می شود، آگاهی یابیم آن گاه اهمیت استفاده از گله های مادر سالم و عاری از هر گونه بیماری و آلودگی روشن خواهد شد.

خروس های مورد استفاده در گله ی مادر باید از سلامتی کامل و وضعیت جسمانی مطلوب برخوردار بوده و از تغذیه مناسب بهره مند باشند.

5- تغذیه- کمبود ویتامین و مواد معدنی یا پروتئینی در نطفه داری تخم مرغ بسیار موثر است وجود مقادیر کافی ویتامین A باعث افزایش جوجه دهی و کمبود ویتامین E وD سبب تلفات جنین در طول رشد می شود.

پروتئین لازم در تغذیه ی گله های مادر، بین 14 تا 15 درصد می باشد. حداقل 15 روز قبل از آنکه برنامه ی استفاده از تخم مرغ ها برای جوجه کشی در نظر گرفته شود، باید جفت گیری شروع شود و تغذیه از نظر بالا رفتن درصد نطفه داری تخم مرغ ها ی حاصله در این دوره حائز اهمیت فراوان می باشد. جیره ی مناسب تخم گذاری باید جهت جوجه کشی در نظر گرفته شود تا تخم مرغ های حاصله دارای مواد غذایی کافی برای رشد جنین و آغاز زندگی جوجه باشند.

6- سن- جهت جلوگیری از کاهش درصد نطفه داری در گله باید از خروس های مطلوب استفاده نمود. چنانچه خروس ها در گله بسیار جوان یا پیر باشند درصد جوجه دهی کاهش پیدا می کند.

خروس ها بستگی به نژاد و عوامل محیطی بین 5 تا 7 ماهگی قدرت تولید اسپرم را پیدا می کند که معمولاً در سال اول از قدرت باروری بالایی برخوردار هستند که به مرور زمان از آن کاسته می شود. هرچه سن خروس بالا می رود باید برای باروری از تعداد کمتری مرغ استفاده شود.

معولا در گله ی مادر خروس ها را بعد از 8 الی 12 ماه از گله حذف و به جای آنان از خروس های جوان استفاده می نمایند.

ب- عوامل مربوط به مرغ

1- سن- در مرغ های خیلی پیر و یا خیلی جوان تخم مرغ های حاصله دارای خاصیت نطفه داری کمی می باشد. البته راندمان تولید تخم مرغ نطفه دار در مرغ های جوان بهتر است زیرا هر چه مرغ ها مسن تر شوند و یا از مدت تخم گذاری آن ها بیشتر بگذرد مرغوبیت تخم مرغ تولید شده پایئن تر می آید. برای حفظ این مرغوبیت باید مرغ ها را وادار ساخت که برای مدتی از تخم رفته و به اصطلاح تولک بروند.

تولک رفتن باعث می گردد مرغ ها استراحت نمایند و پس از آن که دوباره به تخم آمدند تخم مرغ های آن ها از مرغوبیت بیشتری باشد .

سن شروع تخم گذاری در مرغ ها معمولا بین 5 تا 6 ماه می باشد.

2- تولید- میزان نطفه داری در مرغ به عاملی چون اندازه ی تخم مرغ و میزان تولید در مرغ بستگی مستقیم دارد.

یعنی اگر تخم مرغ های تولیدی کوچک بتشد، درصد نطفه داری پائین و اگر بزرگ باشد ( استاندارد ) بالعکس می باشد.

همچنین هرچه مقدار تولید تخم مرغ بالا باشد، درصد نطفه داری نیز به همین نسبت بالا می رود.

ج- عوامل مربوط به مدیریت

1- نسبت بین مرغ و خروس- افزایش تعداد خروس ها هم مثل کمبود آن ها سبب بروز مشکلاتی در باروری گله می شود و معمولاً ارتباط و همبستگی بین تولید تخم مرغ و قابلیت جوجه درآوری آن وجود دارد هر عاملی که تولید را کاهش دهد و میزان جوجه درآوری تخم مرغ ها هم می تواند موثر باشد.

در ایران اقلب نژادها سبک وزن می باشند و در نژاد های سبک به علت داشتن فعالیت جنسی بیشتر در مقابل هر خروس تعداد بیشتری مرغ را می توان نگهداری کرد در مورد نژاد های سنگین به لحاظ تمایلات جنسی پائین می بایست به ازاء هر خروس تعداد کمتری مرغ نگهداری کرد.

به طور معمول در نژاد های سنگین به ازاء هر 8 تا 10 مرغ یک خروس و در نژاد های سبک به ازاء هر 15 ماه یک خروس در نظر گرفته می شود .

البته باتوجه به فصول سرد و فصول گرم در مناطق مختلف این تعداد تغییر می کند، زیرا اصولاً سرما و گرمای زیاد تمایلات جنسی را خروس کاهش می دهد.

قابل ذکر است که در پایان مرحله ی نگهداری می توان خروس ها را 7 الی 10 روز زود تر از گله حذف کرد، زیرا مرغ ها می توانند معمولاً بین 7 تا 10 روز از زمان حذف خروس ها همچنان تخم های نطفه دار تولید کنند.

2- روش های جفت گیری- روش جفتگیری در میزان نطفه داری مرغ ها بسیار موثر است. جفت گیری به طریقه ی آمیخته گری، باعث افزایش درصد نطفه داری و جفتگیری مرغ و خروس هم خون، باعث کاهش درصد نطفه داری خواهد شد.

دستگاه تولید مثل مرغ

مطالب مشابه :

تخم بلدرچین بعنوان یک بمب ویتامینی و تغذیه ای

تشخیص نر و ماده بودن بلدرچین

بیماریهای بلدرچین

تشخیص جنسیت بلدرچین

مادر مصنوعی

دستگاه تولید مثل مرغ

جفت گیری و تولید مثل قناری

تهیه.رده بندی.انواع.عکس.وسایل.گونه.نوع.خرید و فروش.اشنایی.وزن.شکار.خوردن

اموزش سخنگویی به طوطی

نکات فنی در احداث سالن های مرغداری گوشتی