خستگي و ضعف عضلاني

بيماري‌هاي نوروموسكولار از آزاردهنده‌ترين بيماري‌هايي است كه سن و جنس نمي‌شناسد و بيشتر جنبه ژنتيكي دارد؛ بيماري‌هايي كه با گزگز، سوزش و كاهش حس انگشتان دست و پا و در مراحل پيشرفته‌تر، ضعف پيشرونده عضلاني نمايان مي‌شود. در بسياري موارد ابتلا به برخي از بيماري‌هاي عصبي ـ عضلاني به از كار افتادگي بيمار منجر مي‌شود.

اين بيماري‌ها در جامعه ما شيوع دارد، اما بسياري از مبتلايان، درمان آن را جدي نمي‌گيرند يا حتي از وجود ژن مغلوب اين بيماري در خود بي‌اطلاع هستند و نمي‌دانند اگر تشخيص صحيح در ارتباط با اين گروه از بيماري‌ها صورت بگيرد، امكان پيشگيري از بروز بسياري از آنها وجود دارد.

دكتر شهريار نفيسي، فوق تخصص بيماري‌هاي نوروموسكولار و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به انجام تحقيقاتي براي يافتن درمان‌هاي جديد اين گروه از بيماري‌ها مي‌گويد: ميزان قابل توجهي از بيماري‌هاي عصبي عضله‌هاي بدن، منشأ ژنتيكي دارد، حتي تاكنون بيش از 150 نوع از اين بيماري‌ها شناخته شده است كه بسياري از آنها قابليت تشخيص قبل از تولد را دارد.

بنابراين نخستين اقدام ضروري براي پيشگيري از بروز اين بيماري‌ها، مشاوره ژنتيك است.

وي با اشاره به اين‌كه نبايد اين تصور وجود داشته باشد كه بيماري‌هاي عصبي ـ حركتي به دليل ژنتيكي بودن قابل درمان نيست، مي‌افزايد: بيماري‌هاي نوروموسكولار به گروهي از بيماري‌هاي سيستم عصبي اطلاق مي‌شود كه به علت درگيري سيستم عصبي محيطي (سلول‌هاي حركتي نخاع، عصب محيطي، محل اتصال عصب به عضله، بافت عضلاني) ايجاد مي‌شود.

مشکل بلعيدن

يكي از خطرناك‌ترين و مهم‌ترين بيماري‌هاي عصبي ـ عضلاني بيماري ALS است.

شايد نام اين بيماري براي بسياري نا آشنا باشد، اما اين بيماري خطرناك از جمله بيماري‌هاي شايع ژنتيكي است.

دكتر نفيسي درباره بيماري ALS مي‌گويد: اين بيماري با ضعف پيشرونده عضلاني، درگيري زبان و بلع و در مراحل نهايي، عضلات تنفسي مشخص مي‌شود. براي كند كردن سرعت پيشرفت اين بيماري از داروي خاصي استفاده مي‌شود.

‌ اما تحقيقاتي در مورد كاربرد سلول‌هاي بنيادي در درمان اين بيماري در جريان است كه چشم‌انداز درمان آن را متحول خواهد كرد.

ديابت؛ عامل ضعف پيشرونده عضلاني

شايع‌ترين علت بيماري‌اي اعصاب محيطي كه اصطلاحا نوروپاتي ناميده مي‌شود، بيماري ديابت است.

به گفته دكتر نفيسي، احتمال ابتلا به اين نوع بيماري با درمان بموقع و دقيق عوارض بيماري كاهش مي‌يابد.

اين پزشك متخصص اضافه مي‌كند: نوروپاتي مي‌تواند تحت تاثير كمبود بعضي ويتامين‌ها و مصرف برخي داروها بخصوص داروهاي شيمي‌درماني ايجاد شود.

اين دسته از بيماري‌هاي عصبي ـ عضلاني با گزگز، سوزش و كاهش حس انگشتان دست و پا و در مراحل پيشرفته‌تر، ضعف پيشرونده عضلاني نمايان مي‌شود. نوع حاد اين بيماري به درمان فوري از طريق جايگزيني خون نياز دارد و در صورت اقدام نكردن بموقع، احتمال نارسايي تنفسي و حتي مرگ وجود دارد.

از افتادگي پلك تا از كار افتادگي عضلات تنفسي

دكتر نفيسي با اشاره به مهم‌ترين بيماري‌اي كه در محل اتصال عصب به عضله ايجاد مي‌شود، مي‌گويد: اين بيماري با نام «مياستني» شناخته مي‌شود كه نوعي بيماري خود ايمني است و با آزادشدن نوعي پادتن در خون و چسبيدن آن به جدار عضله، باعث بروز ضعف در عضلات چشمي (افتادگي پلك و دوبيني)، ضعف عضلات زبان و حلق، ضعف عضلات دست و پا و تنه و گردن و در شديدترين حالت، ضعف عضلات تنفسي مي‌شود.

اين متخصص تاكيد مي‌كند: بيماري با انجام نوار عضله، آزمايش خون و روش‌هاي تكميلي ديگر قابل تشخيص بوده و در صورت درمان بموقع با دارو و در مواردي عمل جراحي، به طور كامل قابل درمان است. حتي بيماري بوتوليسم نيز كه به علت مصرف مواد غذايي حاوي سم بوتولينوم ايجاد مي‌شود،در اين گروه قرار مي‌گيرد.

نمي‌توانم از پله‌ها بالا روم!

دسته‌اي از بيماري‌هاي عضلاني كه بسياري از بيماران را گرفتار مي‌كند با ضعف حركتي به صورت ضعف در ايستادن و بالا رفتن از پله، ضعف در بالا بردن دست براي شستن سر و شانه كردن موها همراه است.

دكتر نفيسي مي‌گويد: بسياري از انواع ضعف‌هاي عضلاني قابل درمان يا كنترل است.

نكته بسيار مهم آن كه بر خلاف تصور عامه كه فكر مي‌كنند بيماري‌هاي عصبي ـ عضلاني به علت ژنتيكي‌بودن درمان ندارد، بسياري از اين بيماري‌ها با جايگزيني كمبود آنزيمي درمان مي‌شود.