مازندران در گذر زمان

مطالعات باستان شناسی در غارهای کمربند و هوتو در بهشهر ، زیست انسانی در مازندران را به حدود 9500 پیش از میلاد می رساند . مازندران کنونی بخشی از سرزمین گسترده تری است که در متون تاریخ از آن با نام ‹‹فراشوراگر›› و ‹‹پتیسخوارگر›› یاد کرده اند. محققان ، مازندران و گیلان را به سبب همجواری و نیز به سبب اوضاع طبیعی و جغرافیایی مشابه ، عموماً با هم نام می برند و همه مناطقی که در جنوب دریای مازندران و میان آذربایجان و خراسان قرار دارند را یک ناحیه می دانند. از این حدود در زمان هخامنشیان در کتیبه بیستون نام ‹‹ پتشواریش ››ضبط شده است. طبری ها و مردم تیره های ساکن این ناحیه همواره به عنوان بهترین تیر اندازان ، کمان داران ، فلاخن اندازان ، شمشیرزنان و زوبین اندازان در جنگ های شاهان هخامنشی با دولت های دیگر معرفی می شوند. استرابن جغرافیا نویس یونانی این محدوده را به صورت ‹‹ پرخواترس ›› نام می برد. طبری ها (وسایر تیره ها ) در جنگ داریوش سوم با اسکندر مقدونی در‹‹ گوگمل ›› حضور چشمگیری داشتند و مسئول نگاهبانی شاهنشاه و خاندان او بودند. همینطور اسکندر فاتح ایران نتوانست از طریق جنگ طبرستان را تسخیر کند.
طبرستان به علت وضعیت خاص اقلیمی از ایام باستان جایگاه و پایگاه اقوام خانواده های حاکم مختلف بود. نخستین کسی که در نوشته های مورخان به عنوان حاکم شهرستان طبرستان از او یاد شده اتو فردات یا فرهاد پارتر است. طبرستان به علت نزدیکی با سرزمین و دولت پارت تا انقراض اشکانیان عملاً زیر استیلای دولت اشکانی قرار داشت.
واژه مازندران که از نظر جغرافیایی بخش بزرگی از طبرستان بوده است ، در حوالی سده هفتم هـ . ق .جانشین نام طبرستان شد. سلسله های مشهوری که سرزمین مازندران را در اختیار داشتند، آل قارن 50 سال قبل از هجرت تا 224 هـ .ق ، شامل سلسله گاوباره ، پادوسپانان ، باونداسپهبدان ، آل وشمگیر یا آل زیار ، اسپهبدان باوند مهمترین آنها بوده اند. طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ،غزنویان ، تیموریان ، صفویان و سلسله قاجار نیز این منطقه را به عنوان ایالتی از ایران در اختیار داشتند . تاریخ نویسان ، یکی از افتخارات مهم مازندران را پذیرش مذهب شیعه بدون قدرت شمشیر می دانند. سادات حسنی و حسینی از راه تبلیغ دین و مذاهب تشیع توانستند در بین طبقات مردم این سامان نفوذ و حاکمیت داشته باشند که مهمترین آنها حسن بن زید(داعی کبیر) ، ناصر کبیر (ناصر الحق) و میر قوام الدین مرعشی (میربزرگ) در آمل و سادات مرتضایی افراد شاخص آنها می باشند. در قرن دوم هجری نیز نمایندگان خلفای اسلامی در این منطقه حکمروایی می کردند

نژاد ، زبان و مذهب :

نژاد نامی ترین اقوام بومی ، گروه ‹‹ آمردها›› بودند. این اقوام از مشرق به مرز گرگان و خراسان ، از مغرب به لنکران و قفقاز فعلی و از شمال به دریای مازندران و از جنوب به ری ‹‹ رگا›› ی باستانی می زیستند. آمردها به سه دسته متمایز تقسیم می شوند ، کادوسی ، آماردها و تپوری ها؛ کادوسی ها ‹‹ گلای ، کادوز و کاتوزی ›› به دو دسته بزرگ و کوچک تقسیم می شدند ، گلایی های بزرگ از لاهیجان تا لنکران و کوههای تالش و گلایی های کوچک در گیلان که نام گیلان برگرفته از نام آنان است ، زندگی می کردند. ‹‹ آماردها ›› از لاهیجان تا مرز گرگان زندگی می کردند که سرزمین ‹‹ رویان ›› در گذشته یکی از محلهای استقرار این اقوام و آمل باستانی نیز مرکز (محل) فرمانروایی آنان بود. ‹‹تپوریها›› یا تیپرها که طایفه ای جنگجو بودند، در رشته کوههای شمالی سمنان سکنی داشته و نام قدیم مازندران (طبرستان) منسوب به این قوم است. در دوره اسلامی عده زیادی از سادات حسنی و حسینی و مرعشی در مازندران ساکن شدند. طوایف و قبیله های دیگری نیز در دوران مختلف بوسیله پادشاهان به مازندران کوچانده شده اند، از جمله آنها خواجه وندها ، عبدالملکی ها ، لک ها، گرائیلی ها ، اصانلوها 000 را می توان نام برد.

زبان مردم:

زبان مازندرانی یا طبری یا تپوری از زبانهای کهن ایرانی است که از شمال به دریای مازندران و از شرق تا گرگان و از جنوب تا منطقه شهمیر زاد، سنگسر ، فیروزکوه ، دماوند، لواسانات و مناطق شمالی کوه امامزاده داود و طالقان تهران و از غرب به تنکابن و رامسر گسترش دارد. در حال حاضر جمعیتی حدود 3 میلیون نفر به زبان مازندرانی صحبت می کنند، و اشعار و سروده های اجتماعی ، عرفانی و مذهبی به این زبان تدوین و سرائیده می شود.

مذهب در مازندران:

ولایات شمالی ایران در دوره اشکانی یا سامانی ، زرتشتی بوده ، حدود قرن دوم هـ . ق. مردم مازندران به دین اسلام مشرف شدند. مازندرانی ها در طول هزار سال اخیر، مذهب زیدیه چهار امامی ، اسماعیلیه شش امامی در غرب مازندران و نهایتاً در دوره صفویه ، مذهب شیعه دوازده امامی را پذیرفتند.

مشاهیر مازندران:

محمدبن جریربن رستم السروی (ساروی) از شاگردان علی بن موسی الرضا ، محمدبن جریربن یزید طبری الاملی ، شیخ ابوالعباس قصاب آملی عارف ، قاضی هجیم آملی عالم و شاعر ، اسپهبد مرزبان بن رستم بن شهریار بن شروین پریم صاحب کتاب مرزبان نامه به گویش طبری ، استاد علی پیروزه شاعر بارگاه عضدالدوله دیلمی ، دیواره وز ( مسته مرد ) شاعر طبری ، بهاءالدین محمد بن حسن بن اسفندیار کاتب صاحب کتاب تاریخ طبرستان، سید ظهیرالدین بن سید نصرالدین مرعشی مولف کتاب تاریخ طبرستان و رویان و مازندران ، محمدبن علی بن شهرآشوب ساروی از علمای شیعه ، ابوالحسن علی بن سهل بن زبان طبری طبیب معتصم و متوکل خلفای عباسی که محمدبن زکریای رازی نزد او طب آموخت. محمدبن حسن آملی مشهور به اولیا الله صاحب کتاب تاریخ رویان ، امیرپازواری با مجموعه اشعار طبری و کتاب کنزالاسرار ، طالب آملی ملک الشعرای دربار جهانگیرامپراتور هندوستان ، میرزا محمد تقی نوایی شاعر ، میرزا علی قلی چلاوی آملی متخلص به اقبال شاعر ، حکیم ملاعلی نوری مازندرانی فیلسوف وشاعر ، سید نعمت الله لاریجانی متخلص به فکرت شاعر ، میرزا مهدی ساروی متخلص به داوری شاعر ، میرزا جعفر ارطه ای متخلص به غیبی ، مولانا اسمعیل مازندرانی خواجوی صاحب شرح دعا الصباح ، شیخ محمدسعید العلماء فقیه عالم ، حاج میرزا حسین بن محمد تقی نوری مولف کتاب البدر المشعشع ، سلامت المرصاد ، طوفان مازندرانی (شاعر،عارف و فقیه ) از فرزندان وی شیخ عبدالله حایری و از نوادگان وی دکتر زین العابدین رهنما ، سید محمد علی معروف به داعی السلام اهل لاریجان ادیب و شاعر که وندیداد را از اوستا به فارسی ترجمه کرد ، ابراهیم خواجه نوری اهل نور صاحب کتابهای تجدید عظمت ایران ، دکتر پرویز ناتل خان لری اهل نور ادیب و شاعر ومترجم ، شیخ زین العابدین ولویی چهاردانگه ای ساروی از علما و فقها ، ابراهیم سعیدالعلماء لاریجانی اهل آمل عالم و فقیه ، عباس شایان صاحب کتابهای تاریخ و جغرافیای مازندران و رجال مازندران ، محمدتقی صاحب اهل قائمشهر ادیب و شاعر ، جواد فاضل اهل آمل عالم و فاضل دارای بیش از هفتاد جلد ترجمه و تالیف از جمله خطبه های پیغمبر ، زین العابدین فروزش ادیب، مرحوم شیخ فضل الله نوری مجتهد و مشروطه مشروعه خواه ، شیخ عبدالله مازندرانی مجتهد مشروطه خواه ، دکترمنوچهر ستوده محقق نویسنده و مترجم ، دکترمحمدصادق کیا ادیب و دانشمند ، ابوالفضل لسانی نویسنده ، حشمت شاعر ، محمدیوسف متخلص به حکیم پسر محمدحسین نوری شاعر ، خرم کجوری شاعر ، مهدی داوری ساروی شاعر ، محمدرضا رضایی شاعر ، سیدمحمد طاهری شهاب دانشمند و شاعر ، اسماعیل مهجوری صاحب کتاب تاریخ مازندران، فتح الله صفاری نویسنده کتاب شکوفه هایی از ادب مازندران ، فخرالدین سورتی چی شاعر و محقق ، غلامرضا کبیری شاعر، علی بابا عسکری نویسنده کتاب اشرف البلاد;نیما یوشیج ، و سایر مشاهیر معاصر را بطور جداگانه آورده ایم

آتشکده ها ومکان ها مبنی بر وجود آیین مهر(زرتشت)در مازندران

آتشکده و چهارتاقی های ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی:

۱-آتشکده آمل استان مازندران، در خرابه های شهر قدیم آمل(چاکسر) ،قرن 9 ه ق، 1060
۲-آتشکده کوسان استان مازندران، شهرستان بهشهر، شمال غرب روستای آسیابسر ،اوایل اسلامی، 5410 همچنین بقایای آتشکده در ناحیه کوسان (طوسان) در 4 کیلومتری غرب بهشهر قابل رویت است.ابن اسفندیار از این محل نام می برد و طبق گفته او مورد بازدید فیروز شاه ، احتمالا فیروز ساسانی ، قرار گرفته است.ظهیر الدین از آن به صورت کوسان یاد می کند و می گوید:پسر قباد آتشکده ای در آنجا بساخت.
همچنین طبق نوشته ابن اسفندیار، در این محل پادگان نظامی توسط اعراب ایجاد گردید.بهر حال ، کشف آثار باستانی و همچنین مجموعه ای از سکه های عهد ساسانی در این محل همه حاکی از اهمیت محل در عهد ساسانی است.
۳-چهارتاقی سیمین دشت، شهرستان فیروزکوه، 3کیلومتری شمال غرب سیمین دشت، نزدیک روستای حصاربن ،قرن3و4ه.ق. ،4404

زیارتگاه میترایی قلعه کنگلو:

این بنا که به نخستین نیایشگاه ساسانی معروف است در مازندران واقع شده است . دیواره های آن از جنس گچ و ساروج می باشد و زیر بنای آن 50 متر مربع است . بنای اصلی آن در سه طبقه بوده است که امروزه فرو ریخته است . شمال این بنا به کوهی بزرگ و صخره ای به نام خورنرو راه دارد.

نشانه هایی از زرتشتیان در تنکابن:

با توجه به اینکه شهرستان تنکابن پیشینه تاریخی دیرینه ای دارد،آثار باستانی و تاریخی بسیاری در آن وجود دارد،از جمله،قبرهای زرتشتیان در نقاطی مانند دو هراز و سه هراز

نشانه هایی در شهر بابل:

در بخشهایی از مازندران مردم پیرو آیین مهرپرستی (میترائیسم) بودند. بزرگترین آتشکده مهر در شهر بابل قرار داشت و به همین خاطر این شهر باستانی تا چند قرن پیش "ما میتر" و به گویش بومیها "مه میترا" یعنی جایگاه میترای بزرگ نامیده میشد. اعراب آنرا مامطیر می نامیدند.

این یک سری از ضرب المثل های اصیل مازرونی

اگر داروک بخونده گنه وارش انه

اگر قورباغه سبز روی درخت بخواند می گویند باران می آید.

- پنج شنبه نون و خرما در کامبی تا امه مرده جه برسه

پنجشنبه نان و خرما بیرون می دهیم تا ثوابش به مرده ما برسد.

- چایی دله دار دره مهمان قد بلند انه

روی چایی ساقه اش قرار گرفته مهمان قد بلند می آید.

- خوی بد بدی صدقه درها کن تا بدی اون خو بر طرف بوشه

خواب بد دیدی صدقه بده تا بدی آن خواب بر طرف شود.

- سگ سر انشند ته دست گند موک زنده

روی سگ آب نریز دستت زگیل می زند

- شو بی وقتی نونه جارو بزوئن فرشته ملائکه ره از شه سره بیرون کاندی

شب بی موقع نباید جارو بزنی چون فرشته و ملائکه را از خانه خود بیرون می کنی

- گرم تندیر سره دپوشی ته وشته حادثه پیش انه

سر تنور گرم را بپوشانی برای تو حادثه پیش می آید.

- نمک ره نشند بنه به خاطر این که آب چشم حضرت زهرا هسته

نمک را زمین نریز به خاطر این که آب چشم حضرت زهرا (س ) است

دام دارهای منطقه عقیده دارند افراد ناپاک نباید وارد گله گوسفند بز شوند زیرا گوسفند از رمه حضرت موسی ( ص ) است. به همین دلیل نیز زن ها حق دوشیدن شیر گوسفندان را ندارند زیرا ممکن ناپاک باشند از این رو دوشیدن شیر گوسفند و بز وظیفه مردان و دوشیدن شیر گاو بر عهده زن ها است. عقیده بر این است که باید وقت خشکسالی و یا روزی که گوسفند به طور رایگان بین اهالی محل توزیع شود. این شیر در منطقه « بلده» نور به « حلوی شیر» معروف است. در گذشته که دام دارها پس از پایان فصل سرما به طرف کوه می آمدند در روستای « هفت تن » لاریجان آمل عقیده بر این بود که گوسفند را باید داخل امامزاده « هفت تن» بدوشند و شیر تولیدی را به متولی امامزاده بدهند.

و این هم نام های زیبا و اصیل مازندرانی

اسم های پسرانه مازندرانی

* پیشداد ( نیای بزرگ پیشدادیان)
* خورشید ( اسپهبد خورشید در ناحیه جنوبی سواد کوه)
* دادمهر ( محبت ایزدی، فرزندی که از روی محبت پروردگار داده شده است)
* دامون ( یاری دهنده انسان ها)
* دیاکو ( اولین پادشاه ماد)
* زرمهر ( از نوادگان کاوه آهنگر؛ اسپهبد تبرستان)
* شروین ( اسپهبد شروین در کوههای قومس و درناحیه دهستان چاشم در شمال سمنان که از خاندان روحانی بودند)
* شوپه ( پرنده‌ای زیبا)
* فرورتیش
* کارن ( اسپهبد کارن درجنوب ساری درفریم وشمال قومس فرمانروا بودند
* کارو ( اسپهبد کارو در سوادکوه)
* کایر ( یار و یاور، همدم)
* مازیار ( اسپهبد مازیار، مقر حکومت در شهریارکوه درشمال سمنان وجنوب ساری)
* مرداویج ( حاکم طبرستان و ری)
* ونداد ( اسپهبد ونداد هرمز در جنوب ساری، پدربزرگ مازیار)
* هورموند
* روماک (صادق، منظم، صاف و تمیز، محکم)
* جویا (جوینده - پهلوان مازندرانی بود که بدست رستم کشته شد.)
* نیما (کمان)

اسم های دخترانه مازندرانی

* بدری
* به مونی ( تشابه به زیبایی)
* تِرنه ( شادابی، جذابیت؛ کاربرد در روستاهای مازندران)
* تساپه ( "تسا" یا "تیسا" یعنی برهنه،خالی و"په" یعنی لنگه، و "تیساپه" یعنی بی لنگه)
* دلوسه ( دلخواه)
* دوکا
* راشر
* روجا (درخشان ترین ستاره شب، آخرین ستاره که تا سپیده صبح می‌درخشد.)
* سرگل
* شبره ( شبنم)
* شوکا ( نام آهوی وحشی)
* شهربانو ( شمشاد خانم)
* گیلان )
* ماهتو ( مهتاب)
* مسل
* نجمه ( نام نوعی سبک ساز در مازندرانی)
* نیشا ( غنچه)
* وندای
* ونوشه ( گل بنفشه)
* ناتکا ( یک نوع گلابی ، تا = مانند )

مازندران در گذر زمان

مطالب مشابه :

عکسهای بن تن

16بازی انلاین

دانلود Cut the Rope - بازی موبایل طناب را ببر برای سیمبیان

معروف ترین غول های بازی های کامپیوتری

مازندران در گذر زمان