راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

نیتروگلیسرین NITROGLYCERIN

نام تجاری:TNG, NITROCANTIN

طبقه‌بندی درمانی: ضدآنژین، وازودیلاتور (نیتراته)

طبقه‌بندی مصرف در حاملگی: C

فرآورده ژنریک ایران

Injection: 5 mg/ml, 1 mg/ml

Ointment: 2%

Retard Tablet: 2.6 mg, 6.4 mg

Sublingual pearl: 0.4 mg

Spray: 0.4 mg/Dose

مکانیسم اثر

نیتروگلیسرین از داروهای وازودیلاتور نیتراته می‌باشد به‌طور اولیه باعث اتساع وریدها و تجمع خون در تمام سیاهرگ‌های بدن می‌شود خون کم‌تری به قلب می‌رسد، در نتیجه باعث کاهش پره‌لود می‌شود. با مصرف بالاتر بستر شریان‌های سیستمیک را نیز شل می‌کند و منجر به کاهش فشارخون می‌شود و در نتیجه افترلود کاهش می‌یابد و هم‌چنین ممکن است جریان خون عروق کرونر و شریان‌های جانبی کرونر را افزایش دهد و در کل باعث کاهش نیازهای میوکارد شده و نهایتاً تعادلی میان عرضه و تقاضا برقرار می‌شود.

موارد مصرف

پیشگیری بر علیه حملات مزمن آنژین (قرص آهسته رهش، پماد، patch).

بهبود آنژین صدری، پیشگیری برای جلوگیری یا به حداقل رساندن حملات آنژین با مصرف فوری قبل از حوادث استرس‌زا (قرص زیرزبانی، اسپری).

بهبود آنژین صدری در وضعیت‌های حاد (وریدی).

درمان نارسایی احتقانی قلب همراه با انفارکتوس حاد میوکارد (وریدی).

افزایش فشارخون در زمینۀ انفارکتوس میوکارد (وریدی).

کنترل فشارخون حین بعضی از اعمال جراحی، کریز فشارخون (وریدی).

ادم حاد ریوی (وریدی).

توجه: تجویز نیتروگلیسرین داخل وریدی در یک بیمار مبتلا به انفارکتوس میوکارد (همراه با صعود قطعه ST) به‌منظور تسکین درد قفسه سینه مداوم و پیش‌رونده، کنترل هیپرتانسیون، و یا درمان احتقان ریوی یک اقدام کلاس I می‌باشد.

مقدار مصرف

پیشگیری یا کنترل حملات آنژین (دقیقاً قبل از مواجه شدن با استرس)

در این موارد می‌توان از قرص زیر زبانی و یا اسپری استفاده نمود.

بالغین: به بیمار آموزش داده می‌شود که در زمان قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا و یا 10 – 5 دقیقه قبل از ورزش یا محرک دیگر که می‌تواند سبب درد آنژینی شود (مانند بالا رفتن از پله، تماس جنسی و ...) از قرص‌های زیرزبانی و اسپری مصرف کند.

پیشگیری از حملات مزمن آنژین پایدار

در این موراد از قرص آهسته رهش یا فرم پوستی و پد[1] پوستی، دارو می‌توان استفاده کرد.

بالغین: یک عدد از قرص پیوسته رهش 6/2 تا 4/6 میلی‌گرمی هر 12 ساعت و درصورت نیاز و تحمل بیمار هر 8 ساعت تجویز می‌شود.

پماد 2% دوز اولیه 1/25 cm (5% اینچ) از پماد دو تا سه بار در ورز می‌باشد. در صورتی‌که هیپوتانسیون علامت‌دار ایجاد نشود می‌توان هر بار به اندازۀ 1/25 cm (5% اینچ) به دوز دارو اضافه نمود تا حدی که پاسخ مطلوب به‌دست آید. دوز معمول 5 – 5/2 سانتی‌متری از پماد هر 8 ساعت است و تا حداکثر دوز 12/5 cm هر 4 ساعت می‌باشد.

پد پوستی روزانه یک‌بار و در نواحی بدون مو استفاده می‌شود.

توجه: پماد را در محدوده‌ای به وسعت حداقل سانتی‌متر پخش نمائید. هرگز محل را ماساژ ندهید. قسمتی از پوست بدن که بدون مو باشد (جلو و پشت قفسه سینه، ناحیه معده و یا جلوی ران) را انتخاب کنید و توجه داشته باشید که پوست باید خشک و تمیز باشد. به‌کار بردن پماد در محل درد از نظر روانی اثر مثبتی برای بیمار دارد.

بهبود آنژین صدری

بالغین: بلافاصله پس از شروع درد آنژینی یک عدد قرص زیرزبانی مصرف شده و درصورت نیاز تا 3 نوبت و به فاصلۀ هر 5 دقیقه تکرار شود.

یا:

اسپری نیتروگلیسرین 1 یا 2 پاف داخل دهان (ترجیحاً رو یا زیر زبان) مصرف شده و درصورت نیاز تا 3 نوبت و به فاصلۀ هر 5 دقیقه تکرار شود.

نکته: مصرف بی از حد مقرر (بیش از 3 نوبت) می‌تواند باعث افت فشارخون و کاهش جریان خون کرونر گردد و باید توجه داشت، دردی که پس از 15 دقیقه برطرف نشود نشان‌‌دهندۀ سکته قلبی و یا نارسایی شدید کرونر می‌باشد. بیمار باید سریعاً به اورژانس رسانده شود.

انفارکتوس حاد میوکارد، آنژین ناپایدار، درمان نارسایی احتقانی حاد قلب همراه با انفارکتوس حاد میوکارد، بحران فشارخون (خوصاً در زمان جراحی)، ادم حاد ریوی

بالغین: انفوزیون وریدی با مقدار 5 – 10 mg/min آغاز می‌شود. درصورت نیاز می‌توان با کنترل فشارخون هر 5 – 3 دقیقه 5 mg/min به آن اضافه نمود. در صورتی‌که با 20 mg/min پاسخ مناسبی ایجاد نشود، پس از آن هر 5 – 3 دقیقه می‌توان 10 – 20 mg/min به دوز دارو اضافه نمود. افزایش دوز تا زمانی انجام می‌شود که پاسخ بالینی مناسب ایجاد شود و یا این‌که فشار سیستولی بیمار افت نماید. حداکثر دوز انفوزیون 20 mg/min می‌باشد. دوزهای بالاتر با خطر افت فشارخون همراه می‌باشد.

اطفال: دوز اولیه %25 - %5 mg/minاست و می‌توان درصورت نیاز به فواصل 5 – 3 دقیقه مقدار %5 - %1 mg/kg/min به دوز اضافه نمود. به‌طور معمول دوز انفوزیون دارو در اطفال 1 – 5 mg/kg/min می‌باشد. حداکثر دوز 20 mg/kg/min می‌باشد.

توجه: واحد دوز در اطفال mg/kg/min و رد بالغین mg/min می‌باشد.

نکته: استفادۀ سریع از نیتروگلیسرین در بیماران مشکوک به انفارکتوس حاد میوکارد مهم است. در بسیاری از مطالعات بالینی دیده شده است که تأثیر نیتروگلیسرین بر اندازۀ انفارکتوس و مرگ و میر ناشی از آن به اندازۀ ترومبولیتیک‌هاست و تجویز زودرس نیتروگلیسیرین، میزان گستردگی آسیب میوکارد را محدود کرده و احتمال زنده ماندن را بهبود می‌بخشد.

نکته: در ادم حاد ریه در صورتی‌که فشارخون سیستولیک بالاتر از 100 میلی‌متر باشد، می‌توان نیتروگلیسیرین را شروع کرد. اغلب پزشکان در این شرایط نیتروگلیسرین را یکی از مؤثرترین داروها برای ادم حاد ریوی می‌دانند. نیتروگلیسرین باعث کاهش پره‌لود و افترلود می‌شود.فارماکوکینتیک

پیوند این دارو به پروتئین حدود 60 درصد است. نیمه عمر نیتروگلیسرین 4 – 1 دقیقه است. نیتروگلیسرین، پس از آن‌که تقریباً به‌طور کامل متابولیزه شد، از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. موارد منع مصرف

حساسیت مفرط به فرم IV، تامپوناد قلبی، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی، پریکاردیت محدودکننده، هیپوتانسیون، هیپوولمی تصحیح نشده (فرم IV)، کم‌خونی بارز، گلوکوم با زاویه بسته، ضربه اخیر به سر و خون‌ریزی مغزی و افزایش فشار داخل جمجمه (فرم پیوسته رهش) و حساسیت به چسب (فرم ترانس درمال). حساسیت مفرط به نیترات و انفارکتوس اولیه میوکارد (فرم SL).

توجه: از آن‌جه که نیتروگلیسرین بر کاهش پره‌لود نسبت به افترلود تأثیر بیشتری دارد، لذا در زمینۀ انفارکتوس تحتانی و بطن راست باید با احتیاط مصرف شود. زیرا خطر افت فشارخون وجود دارد، به همین علت باید فشارخون به دقت کنترل شود.

نکته: تجویز نیتروگلیسرین داخل وریدی در بیمار مبتلا به هیپوتانسیون (فشارخون سیستولیک زیر 90 میلی‌متر جیوه و یا 30 میلی‌متر زیر فشارخون پایه)، برادیکاردی شدید (زیر 50 ضربه در دقیقه) و یا تاکیکاردی شدید (بیشتر از 100 ضربه در دقیقه) یک اقدام کلاس III می‌باشد. (نباید انجام شود).

عوارض جانبی

عوارض شایع: سردرد گاهی اوقات به‌صورت ضربانی، هیپوتانسیون وضعیتی، گر گرفتگی. عوارض مهم: آریتمی، هیپوتانسیون.

سایر عوارض: گیجی، تاکیکاردی، تپش قلب، اتساع عروق جلدی همراه با برافروختگی، سرگیجه، کلاپس قلبی و عروقی، واکنش‌های آلرژیک موضعی با مصرف پماد، درماتیت تماسی با پد پوستی.

نکته: مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عارضۀ نیتروگلیسیرین تزریقی کاهش فشارخون است.

نکته: تاکیکاردی رفلکسی ممکن است به‌علت کاهش فشارخون ایجاد شود.

نکته: واکنش ایدیوسنکراتیک به نیترات‌ها به‌صورت افت ناگهانی و شدید فشارخون است که به تزریق سریع وریدی آتروپین پاسخ می‌دهد.

تداخلات دارویی

مصرف همزمان نیتروگلیسیرین با فرآورده‌های حاوی الکل، داروهای پایین‌آورنده فشارخون یا داروهای گشادکننده عروقی ممکن است کاهش فشارخون ناشی از اثرات نیتروگلیسرین را تشدید کند.

توجهات پرستاری

بررسی قبل از تجویز

قبل از تجویز باید فشارخون و نبض بیمار کنترل گردد.

درصورت وجود هیپوتانسیون (فشارخون سیستولیک زیر 90 میلی‌لیتر جیوه و یا 30 میلی‌لیتر کم‌تر از فشارخون پایه)، برادیکاردی شدید (زیر 50 ضربه در دقیقه) و یا تاکیکاردی شدید (بیشتر از 100 ضربه در دقیقه) نباید نیتروگلیسرین تجویز شود.

به‌دلیل این‌که احتمالاً انفارکتوس تحتانی و خلفی با انفارکتوس بطن راست همراه است، باید مصرف نیتروگلیسرین وریدی در دو مورد فوق با احتیاط صورت گیرد.

تجویز دارو

شکل تزریقی فقط به‌صورت انفوزیون تجویز می‌شود.

پماد را می‌توان بر روی سینه، جلوی ران یا هر قسمتی از پوست که بدون مو و تمیز و خشک است استفاده نمود. معمولاً مصرف پماد بر روی سینه ترجیح داده می‌شود زیرا به‌کار بردن دارو بر روی ناحیه‌ای که درد از آن‌جا منشأ می‌گیرد موجب آرامش روحی بیمار گردیده و بیمار به‌طور روانی نیز از اثر دارو بهره‌مند می‌گردد.

شکل ترانس درمال دارو معمولاً بر روی پوست تمیز، خشک و بدون موی قسمت فوقانی بازو به‌کار می‌رود. از استعمال نیتروگلیسرین ترانس درمال در زیر زانو یا آرنج خودداری نمایید.

بررسی عوارض و اثرات دارو

انفوزیون دارو باید با کنترل فشارخون انجام شود.

محدودۀ ادامۀ تجویز نیتروگلیسرین به شرح زیر است:

در صورتی‌که فشارخون بیمار طبیعی است، فشارخون بیشتر از 10% افت کند.

اگر فشار خون بیمار بالاست، بیشتر از 30% افت کند.

فشارخون سیستولیک به کم‌تر از 90 میلی‌متر جیوه برسد.

درصورت بروز هیپوتانسیون، دوز دارو را کاهش داده و پاهای بیمار را بلند نمایید، اغلب با این اقدامات هیپوتانسیون برطرف می‌شود.

مصرف طولانی‌مدت نیترات‌ها، ممکن است موجب تحمل داروئی گردد، در این‌صورت لازم است مقدار دارو افزایش یابد. برای اطمینان از حفظ اثر مطلوب دارو، پیگیری دقیق وضع بیمار توصیه می‌شود.

درصورت لزوم قطع مصرف دارو، به‌دنبال مصرف مقادیر زیاد یا طولانی‌مدت، به‌منظور جلوگیری از بروز حمله واجهشی آنژین ناشی از قطع مصرف دارو، مقدار مصرف باید به‌تدریج کاهش داده شود.

درصورت بروز تاری دید، خشکی دهان و یا مؤثر نبودن، مصرف دارو باید قطع شود.

سردرد، عارضه معمولی نیترات‌هاست که با ضد دردها (نظیر استامینوفن) کنترل می‌شود، البته با ادامه این عارضه کاهش می‌یابد.

آموزش به بیمار

قرص نیتروگلیسرین (نیتروکانتین) باید با یک لیوان آب و با معده خالی مصرف شود.

قرص جویدنی باید به‌خوبی جویده شده و تقریباً به‌مدت 2 دقیقه در دهان باقی بماند.

هنگام استفاده از قرص زیرزبانی، تا زمانی‌که قرص حل نشده باشد، از خوردن یا نوشیدن باید خودداری شود.

پیش از مصرف پماد نیتروگلیسیرین، پوست باید تمیز شود. پماد باید بر روی سطح بدون مو مالیده و گسترده شود. پس از گسترده شدن، دارو را نباید روی پوست ماساژ داد.

از جویدن و خرد کردن قرص پیوسته رهش باید خودداری کرد.

با بروز اولین علائم حمله آنژین، باید استراحت کرد و از قرص زیرزبانی استفاده نمود و درصورت بروز سرگیجه یا از حال رفتن باید احتیاط کرد. اثر قرص‌ها معمولاً طی 3 – 2 دقیقه ظاهر می‌شود.

قرص پیوسته رهش (نیتروکانتین) و هم‌چنین فرآورده‌های موضعی نیتروگلیسرین از بروز حمله آنژین صدری جلوگیری می‌نمایند و سبب رفع درد ناشی از حمله نمی‌شوند.

قرص‌های زیرزبانی نیتروگلیسیرین نباید در معرض هوا، رطوبت و نور خورشید قرار گیرند، زیرا ممکن است اثر آن‌ها کاهش یابد.

نداشتن احساس سوزش در زیر زبان (پس از مصرف قرص زیرزبانی) به معنای بی‌خاصیت بودن دارو نیست.

در هنگام برخاستن از حالت خوابیده یا نشسته، باید احتیاط نمود.

در هنگام ایستادن به مدت طولانی یا فعالیت بدنی و هم‌چنین در آب و هوای گرم باید احتیاط نمود.

اگر یک نوبت مصرف دارو فراموش شود، به‌محض بیاد آوردن، آن نوبت باید مصرف شود، ولی اگر تا نوبت بعدی 2 ساعت (قرص معمولی، زیرزبانی و پماد) یا 6 ساعت (قرص پیوسته رهش) فاصله باشد، از مصرف آن باید خودداری نمود.

قرص زیرزبانی را همیشه همراه داشته باشید و موقع درد مصرف کنید.

شرایط نگهداری

شکل تزریقی دارو را در دمای 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری نمایید.

پس از رقیق کردن آن با محلول دکستروز 5 درصد تا 48 ساعت در دمای اتاق پایدار می‌باشد.

[1]- patch

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

مطالب مشابه :

نیتروگلیسیرین زیر زبانی استفاده به موقع و خطر حمله قلبی کمتر

نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin)

همه چیز در مورد شقاق

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

فیسور چیست؟

اجابت مزاج با درد و خونریزی

شقاق

فرق بین بیماری مقعدی فیستول با بواسیریا هموروئید در چیست؟

شقاق و هموروئید

آخرین تفاوت قیمت داروها