پروفسور سرکار آرانی : “چرا” شروع یادگیری است

ر روز چهارشنبه ۱۳/۶/۹۲ نشست نیم روزه علمی پیرامون “مدرسه؛ دغدغه های دیرین، دیدگاههای نوین، چشم انداز آینده” توسط «انجمن مطالعات برنامه درسی ایران» و با همکاری و میزبانی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار گردید.

این نشست که با حضور، جناب استاد پروفسور محمدرضا سرکار آرانی و مهندس مهدی نوید ادهم رئیس شورای عالی آموزش پرورش برگزار گردید شامل ۲ میزگرد با موضوعات “مدرسه، محور تحول” با حضور پروفسور محمدرضا سرکار آرانی (سخنران جلسه)، دکتر محمود مهرمحمدی، دکتر محمود امانی تهرانی و «هنر استدلال به عنوان کارویژه فرهنگی آموزش» با حضور پروفسور محمدرضا سرکار آرانی (سخنران جلسه)، دکتر نعمت الله فاضلی و مهندس مهدی نوید ادهم و خانم دکتر نیکنام برگزار گردید. دکتر علیرضا صادقی نیز مسئولیت این میزگرد را برعهده داشتند.

51 پروفسور سرکار آرانی : چرا شروع یادگیری است

پروفسور محمدرضا سرکار آرانی

جا دارد از انجمن مطالعات برنامه درسی ایران نیز تشکر کنم، چرا که فارغ از افزایش آگاهی ها ی علمی، یک نشاط روحی و فکری در میان حاضران نشست و نیز کسانی که گزارشات این نشست را می خوانند به وجود آمده و می آید که بدون شک در اثر هم افزایی جامعه تعلیم و تربیت در اینگونه نشست ها و روشنگری درباره ی آینده ای است که باید به درستی طی شود. همچنین از شخصیت علمی و اخلاقی اساتیدی که در این نشست حضور یافتند و از جمله پروفسور آرانی تشکر می کنم که با تعلق و تعهد و به دور از هرگونه نگاه منفی، با دیدی مثبت و روشنگرانه این نشست را برگزار نمودند، باشد که اینگونه حرکات پیوسته و همیشگی باشد.

آقای پروفسور محمدرضا سرکار آرانی در آغاز این نشست بیان کردند: انتظار ما از مدرسه به انتظارمان از جامعه مربوط می گردد، ما باید ببینیم چه جامعه ای می خواهیم “building society” سپس مدرسه همان جامعه را برای ما می سازد.

ایشان خاطر نشان کردند: ما نیازمند کشش “Tension” دانش آموزان، خانواده و جامعه به آموزش و تربیت هستیم، مکررا از بنده سؤال می شود که “کدام مدرسه خوب است؟ ” یعنی ما می خواهیم مسئولیت آموزش و پرورش فرزندانمان را به معلم و مدرسه بسپاریم و مبلغی بپردازیم و موضوع را تمام شده بدانیم درحالیکه اینچنین نیست و باید یک علاقه، حوصله و تعهد به آموزش در میان خانواده، مدرسه و جامعه وجود داشته باشد و آنها کاملا به هم متصل باشند.

پروفسور سرکار آرانی با بیان اینکه تعلق اجتماعی پیش نیاز تعلیم و تربیت است، سازه های فرهنگی، فکری، اجتماعی، سیاسی و … را پیش نیاز این تعلق دانستند و تأکید کردند که این عامل محور مدارس فردا است.

وی با بیان اینکه پیشرفت نیازمند “بازار اندیشه” است خاطر نشان کرد: تئوری از تئاتر می آید، وقتی صحبت از تئوری می کنیم مانند صحنه تئاتر نقش ها و اندیشه های مختلف و مخالفی حضور دارند که “بازار اندیشه” را می سازند و آنچه که ما بیشتر بدان نیازمندیم، رویکرد است یعنی وارد عمل شدن.

پژوهشگر برگزیده “انجمن توسعه علم ژاپن” در بخش دیگری از سخنانش گفت: سطح، نوع، جنس، دیالوگ و سبک گفتگو در نزاعهای جوامع مشخص کننده ی موقعیت و سطح پیشرفت آن جوامع است، با توجه به این نشانه ها می توان موقعیت و ایستگاهی که هر جامعه در آن است را ارزیابی نمود. مثلا در ژاپن نزاعی درگرفته است به نام “Hybrid Train” یعنی قطار هیبریدی، قطاری که هر واگنش یک موتور دارد و تنها لوکوموتیو، کشنده ی دیگر واگن ها نیست، چندگانه سوز، پاک، کم مصرف، هوشمند و محافظ مسافرین است، این قطار تمثیلی از جامعه پیشرفته است جامعه ای که همه در آن فکر و نقد می کنند، همه در حال یادگیری و اصلاح و پیشرفت هستند و مسئولیت پذیرند. مفهوم “تاب آوری” به این مفهوم تأکید دارد که پیشرفت و توسعه مفهومی همگانی و تلاشی جمعی است و همه باید در حال حرکت و “شدن” باشند.

استاد مدعو دانشگاه ناگویا بیان کرد: در ژاپن بیش از تعداد مقالات ISI، اینکه چند روز به مدرسه می روید و چگونه مسائلتان را از جامعه می گیرید اهمیت دارد. دکتری گرفتن مانند گرفتن گواهینامه رانندگی است، فقط شروعی برای اندیشه در عمل و بازاندیشی در آن است و بعد از گرفتن دکتری، تازه کار شروع می شود.

پروفسور سرکار آرانی بیان کردند: وقتی فراگیر به چرا، چگونه، چه زمان و چه کسی برسد، یادگیری شروع شده است و این جوانه با آموزش مشارکتی شکوفا خواهد شد، مثلا وقتی در آموزش ضرب دانش آموزی بپرسد که ” آیا پاسخ ۲×۵ با ۵×۲ فرق دارد؟ “، این سؤال با مشارکت فراگیران ادامه می یابد و توسط خودشان و به تدریج به تفاوت و نتیجه این دو حالت پی می برند، اینجاست که آموزش اثر بخش بوده و یادگیری در حال جوانه زدن است و دانش ساخته می گردد و این یعنی آموزش.

دکتر مهر محمدی، یکی از اساتید حاضر در میزگرد اول، در زمان بیان پرسش ها، این پرسش را طرح کردند که: برخی نقطه شروع تحول را حل مشکلات اقتصادی آموزش و پرورش و برخی دیگر این شروع را نیازمند تحول فکری جامعه و تغییر نگاهها به آموزش و پرورش می دانند، حال این پرسش مطرح می گردد که واقعا نقطه شروع پیشرفت در آموزش و پرورش کجاست و چگونه می توان به نقطه اوج رسید؟ دکتر سرکار آرانی در پاسخ به این پرسش فراگیر بیان کردند: پیشرفت فرآیندی شدنی است نه اتفاق افتادنی، اینکه امروز سندی برای پیشرفت آموزش و پرورش ایجاد شده است، اینکه شما امروز در این نشست شرکت کرده اید، اینکه ما امروز “کاسه ی چه کنم چه کنم” به دست گرفته ایم، اینکه معلمان برای بهتر شدن فرآیند آموزش و یادگیری تلاش می کنند، یعنی درحال پیشرفت هستیم و این همان “شدن” است. وقتی تمنای یادگیری در ما شروع شود و “زیرکی بفروشیم و حیرانی بخریم” حرکت به سمت توسعه را شروع کرده ایم. ما (معلمان و دانش آموزان) به جرأت طرح سؤال، چرا گفتن و فرار از ترس از یادگیری و پذیرش مسئولیت ناشی از دانستن نیازمندیم.

آقای دکتر سبحانی نیز که یکی دیگر از اساتید حاضر در میزگرد اول بودند بیان کردند: یکی از موضوعات جدید در آموزش و پرورش، بحث مدارس خانگی ‘Home Schooling’ است، امروز این پرسش مطرح می شود که آیا می توان مدرسه را به عنوان نهادی بیرونی حذف و خانه و خانواده را جایگزین آن نمود؟

ایشان همچنین به ذکر خاطره خود از حضور در مدرسه ای ژاپنی پرداختند و بیان کردند: کشورهای پیشرفته برنامه های درسی خود را پی در پی اصلاح، ارزیابی و بازنویسی می کنند. در این بین ژاپنی ها دارای ۲ نوع برنامه درسی آشکار و پنهان هستند. برنامه درسی آشکار که طیفی از فعالیت ها را در بر می گیرد و برنامه درسی پنهان مشخصا در دو موقعیت “زنگ ناهار” و “زنگ نظافت” با اهداف کاملا پی ریزی شده دنبال می شوند.

مدیر میزگرد اول، جناب آقای دکتر امانی بودند، ایشان نیز یکی از مشکلات پیش روی پیشرفت آموزش و پرورش کشورمان را بسته بودن درهای کلاس درس و در نتیجه عدم نقد شدن معلم دانستند و بیان کردند: چون درهای کلاس های ما بسته هستند، سیستم ما یک سیستم ایزوله است، کلاس و معلم نقد نمی شوند و نمی توان به طور مناسب و پیوسته فرآیند آموزش را بهینه سازی کرد و بصیرت معلمان به خودشان، کارشان و کلاسشان به وجود نمی آید. برای نگاه خرد و نقد شدن معلم، نیازمند مستندسازی فعالیت های معلم و کلاس هستیم و باید دسترسی به اطلاعات مدرسه آسان گردد، یکی از کارهایی که در این زمینه صورت گرفته است “جشنواره فیلم کلاس” است که باعث می شود ما به اطلاعات کلاس دسترسی پیدا کنیم. نهایتا آنکه معلم باید نگاه خرد و بصیرت داشته باشد و بتوانیم مشکلات را از درون کلاس ببینیم.

در میزگزد دوم این نشست هم کتاب “هنر استدلال” پروفسور سرکار آرانی نقد شد، در این میزگرد مهندس نوید ادهم، دکتر نعمت الله فاضلی و سرکار خانم دکتر نیکنام حضور داشتند و نقش مهم انشا در برنامه درسی مورد تأکید قرار گرفت.

آقای ادهم نیز با توجه به تجربیات خود بیان کردند: کشور ما جزو ۱۱ کشوری است که دارای خرده فرهنگ است و امروزه برخلاف گذشته، وجود خرده فرهنگ ها یک مزیت به حساب می آید نه خطر، چون موجب شناخت فرهنگ ها از هم خواهد شد.

ایشان همچنین به ناهماهنگی فرهنگ مدرسه و خانواده و در نتیجه دوگانگی رفتار و فرهنگ و ایجاد تعارض فرهنگی، فرهنگ مدرسه و فرهنگ محیط مدرسه به عنوان موضوعات مهم در راه پیشرفت آموزش و پرورش کشورمان اشاره کردند.

در بخشی دیگر از پرسش و پاسخ ها که موجب بیان برخی مواضع سیاسی شد، پروفسور سرکار آرانی همگان را به تمرکز بر روی چشم اندازها “Landscapes” و گفتگوی همراه با صلح که پیش نیازهای بازار اندیشه هستند دعوت کردند و ضعف در این موارد را از مشکلات مهم پیش روی جامعه دانستند. ایشان تفکر و سبک بیان پژوهشگر را به دور از نظر شخصی و کینه ورزی دانستند و خاطر نشان کردند: ادبیات پژوهشگر باید تفکر انتقادی “Critical Thinking” را ترویج کند، نقد با ناله کردن متفاوت است و تاکید داشتند که آموزش مدرسه ای به ما می آموزد در برابر چالش ها از گفتن “نمی دانم” بپرهیزیم. که البته این عین زیرکی است و البته ما در جهان امروز سخت به بصیرت نیازمندیم.

زیرکی بفروش و حیرانی بخر زیرکی ظن است و حیرانی نظر

پروفسور سرکار آرانی : “چرا” شروع یادگیری است

مطالب مشابه :

پروفسور سرکار آرانی : “چرا” شروع یادگیری است

برگ برنده اروپا

مقاله : دانشگاه فرهنگیان و پذیرش دانشجو با کدامین الگو، مدل و رویکرد

مطالب وبلاگ قبلی-4

رشته علوم قرآن و حدیث؛ تاریخچه، آسیبها و ضرورت های اصلاح