بررسی عوامل مرتبط بر انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در بین مبتلایان به پرفشاری خون

مقدمه

پرفشاری خون يكي از مه مترین عوامل خطر بروز آترواسكلروزيس،نارسايي قلبي، سكته مغزي و نارسايي كليوي در بسياري از كشورها است ) 1(. پرفشاري خون دومين عامل خطري است كه بيشترين بار بيماري به آن منتسب م یشود. در سال 2000 بار قابل انتساب به پرفشاري خون 4/4 درصد )معادل 64 ميليون

DALY 1 ( برآورد شده است كه اين ميزان براي سا لهای 2010 و 2020 به ترتيب 7/ 1 درصد )معادل 25 ميليون DALY ( و 9/ 1 درصد )معادل 27 ميليون DALY ( گزارش شده است

) 2(. شيوع بالاي پرفشاري خون در سراسر جهان و ايجاد عوارض جدي بر ارگا نهای بدن، اين بيماري را به مشكل عمده بهداشتي كليه جوامع تبديل كرده است ) 3(. اين ميزان شيوع از 6 تا 25 درصد در جمعيت بزر گسال تخمين زده م یشود ) 4 و 5(. در طرح كشوري بررسي عوامل خطر بیمار یهای غير واگير در سال 1383 ميزان شيوع خام پرفشاري خون در جوامع شهري و روستايي به ترتيب 5/ 30 درصد و 2/ 29 درصد برآورد گرديد ) 6(. همچنين ميزان شيوع فشارخون بالا در يك نمونه از جمعيت روستايي گلستان 2/ 18 درصد گزارش شده است ) 7(. به دنبال ايجاد فشارخون، كنترل فشارخون بالا از اهميت خاصي

برخوردار م یباشد تا شانس ايجاد عوارض به واسطه فشارخون به حداقل مقدار خود برسد؛ عليرغم اين كه پيشگيري و درمان پرفشاري خون مورد توجه قرار گرفته و راهكارهاي مشخص براي درمان آن ارائه گرديده ) 8 و 9( كه م یتوان به در دسترس بودن بيش از صد نوع داروي متفاوت فشار خون كه كارايي همگي به اثبات رسيده اشاره كرد، اما همچنان میزا نهای گزارش شده براي كنترل فشار خون نااميد كننده است ) 10 (. ميزان موفقيت براي كنترل فشار خون در آمريكا تنها 27 درصد بوده كه در انگلستان، فرانسه و آلمان حتي از اين هم كمتر است ) 11 (. گزارشات پزشكي نشان م یدهد كه شكست در كنترل فشار خون ريشه در عدم تمكين دارويي دارد ) 12 (. متأسفانه بيشتر تحقيقات به پرس و جو در

* نويسنده مسئول:

گروه آموزش بهداشت، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي همدان،

همدان، ایران. تلفن: 8380026

Email: Barati@umsha.ac.ir 0811

1- Disability Adjusted Life Years

تمكين دارويي محدود شد هاند و یافت هها در مورد فرآيند تصمي مگيري در زمينه خودتنظيمي فشار خون توسط بيمار بسيار ناچيز است واضح است كه كنترل فشار خون به درجه معيني از خودتنظيمي نياز دارد ) 11 (. خودتنظيمي شامل كنترل منظم فشار خون، كاهش نمك مصرفي، عدم مصرف سيگار، انجام ورزش، اجتناب از فشا رهاي روحي رواني، تغذيه سالم، كاهش وزن و مصرف مرتب دارو طبق تجويز پزشك م یباشد. زيرا مطالعات فراوان نشان دادند پرفشار خون، حاصل عملكرد متغيرهايي نظير

كشيدن سيگار، مصرف بالاي نمك، عدم تحرك جسماني به ميزان كافي، تنش، چاقي و مصرف بالاي چرب یهای اشباع شده م یباشد ) 13 (. در همين راستا داد ههای حاصل از آناليزهاي پيشرفته آماري با بهر هگيري از نتايج 87 بررسي قبلي نشان داد كه مداخلات خودتنظيمي بيماري پر فشاري خون بسيار سودمند بوده، به طوري كه در نتيجه خودتنظيمي، فشار خون سيستوليكي 5 میل یمتر جيوه و فشار خون دياستوليكي به ميزان 4/3 میل یمتر جيوه كاهش يافت ) 14 (. با اين وجود مطالعات جامعي در

خصوص وضعيت انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در مبتلايان به پرفشاري خون با در نظر گرفتن عوامل تأثير گذار بر اين مسئله در كشور انجام نشده است.

در اين بين، جوامع روستایی همواره به عنوان جوامعی که در دس تیابی به سیست مهای بهداشتی مشکلاتی داشت هاند، مطرح شده و محدودی تها در دسترسی به سیست مها و مراقب تهای بهداشتی منجر به برخورداری از حداقل بهره سلامتی در این جوامع شده است. در مطالعه دلاوري و همكاران نيز عليرغم يكسان بودن شيوع تطبيق شده سني فشار خون بالا در جامعه شهري و روستايي، ميزان آگاهي، درمان و كنترل بيماري در جوامع روستايي نسبت به جوامع شهري پایی نتر گزارش شده بود ) 6(. لذا، با توجه بها همیت شناخت وضعیتا نجام رفتارهای خودتنظیمی فشارخون جهت طراحی مداخلات آموزشی مؤثر در جوامع روستايي، اين مطالعه با هدف بررسی عوامل مرتبط بر انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در بین مبتلایان به پر فشاري خون در بخش روستايي شهرستان بهار از توابع

استان همدان انجام شده است.

مواد و رو شها

این پژوهش یک مطالعه توصيفي و از نوع مقطعی بود که بر روي بيماران فشار خوني بالاي 30 سال روستاهاي شهرستان بهار به عنوان جامعه آماری انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل داشتن

پرونده بهداشتي در خانه های بهداشت و حداقل یک سال سابقه ابتلا به بيماري پرفشاري خون بود. نحوه نمونه گيري مطالعه از نوع چند مرحله ای بود كه با توجه حجم نمونه 328 نفري پژوهش، در فاز اول

به صورت خوش های تعداد 33 روستا در قالب خوشه های 10 تايي از بين روستاهاي شهرستان بهار براي انجام مطالعه در نظر گرفته شد. در مرحله بعد جهت شروع مطالعه، يك بيمار در هر روستا به صورت

تصادفي ساده انتخاب و 9 بيمار ديگر از خانوارهاي نزديك به بيمار اول انتخاب و وارد مطالعه شدند. لازم به ذکر است كه اگر در يك روستا تعداد 10 نمونه به حد نصاب نمی رسید از نزدی کترین روستاي

انتخاب شده مجاور، كسري نمونه جبران م یگردید. روش گردآوري داد هها بر اساس پرسشنامه های بدون نام بود كه جهت تكميل آ نها از 2 نفر پرسشگر كه در اين زمينه دور ههای لازم را ديده بودند، استفاده شد. اين پرسشگران پس از شركت در جلسه توجیهی، راهنمای یهای لازم برای

تکمیل یکسان پرسشنامه را دریافت كردند. پرسشگران ضمن معرفي خود به بيماران، هدف از اجراي پژوهش را بيان نموده و اطمينان داده م یشد كه تمام پرسشنام هها ضمن حفظ محرمانه بودن، براي تحليل آماري يك جا گردآوري م یشوند. گفتنی است که آزمودن یهای پژوهش با تمایل و كسب رضایت نامه كتبي وارد مطالعه شدند.

ابزار پژوهش:

اطلاعات با استفاده از پرسشنامه كتبي و به صورت مصاحبه گردآوري شده بود. پرسشنامه در دو بخش كلي شامل مشخصات دموگرافيك افراد مورد مطالعه در بخش اول و همچنين پرسشنامه رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در بخش دوم طراحي شده بود كه در اين زمينه به پرسشنام ههای موجود در رابطه با رفتارهاي خود مراقبتي بيماران در بیمار یهای مزمن مراجعه شده بود ) 15 (. اين سؤا لها به افراد مورد مطالعه اجازه م یدهد كه كيفيت فعالی تهای خودتنظيمي

مربوط به فشار خون بالاي خود را در يك هفته گذشته گزارش كنند. رفتارهاي خودتنظيمي شامل: عدم استعمال دخانيات، ورزش روزانه، اقدام به انداز هگيري فشارخون، كنترل مرتب وزن، پرهیز از خوردن غذاهای پرچرب، استفاده از روغن مایع براي پخت و پز، مصرف مرتب دارو و انجام تمرينات آرا مسازی بدني در قالب 8 سوال بود كه با گزین ههای «خير ،» «بلي، گاهي » و «بلي، هميشه » پاسخ داده م یشدند. به گزينه بلي هميشه امتياز 2، به گزينه بلي گاهي امتياز 1 و به گزينه خير امتياز صفر داده

م یشد. نمرات پرسشنامه رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون از صفر تا 16متغير بود. پس از نمره گذاري به سوالات پرسشنامه، نمره كل از جمع نمرات مربوط به سؤالات محاسبه گرديد و بر اساس امتيازات كسب شده به سه دسته خوب، متوسط و ضعيف تقسيم بندي شد، به طوري كه امتياز بالا نشان دهنده وضعيت بهتر فرد در انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون بود. روايي محتوي پرسشنامه با استفاده از نظرات 10 نفر از متخصصين آموزش وا رتقاء سلامت تأييد گرديد. همچنين به دليلا ستفاده از تكنيك مصاحبه اعتبار معادل نيز با استفاده از تكنيك دو مصاحبه گر، بر روي 10 آزمودني سنجيده شده كه حاكي از اعتبار معادل قابل قبول ابزار بود ) 82 /

r=0 (. به منظور سنجش ثبات دروني )پایایی( پرسشنامه،

مطالعه پايلوتی بر روی 30 نفر از بيماران فشارخوني مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهرستان بهار كه از نظر مشخصات دموگرافيك شبيه جمعيت هدف بودند، انجام شد. بر اساس نتايج حاصله از اين مطالعه مقدماتي ميزان ضريب همبستگي دروني سؤالات )آلفاكرونباخ( برابر با 0/75 بدست آمد.

روش تجزیه و تحلیل آماری:

پس از جمع آوري اطلاعات، تجزيه و تحليل داد هها با استفاده از نرم افزار SPSS-13 و با ب هکارگیری آزمون های پارامتريك تي مستقل در رابطه با مقايسه میانگی نها در دو جامعه مستقل از هم براي متغيري مثل جنس، همچنين آناليز واريانس يك طرفه براي مقايسه میانگین ها در بيش از دو جامعه مستقل از هم م نجمله سطح تحصيلات و سن استفاده شد.

بررسی عوامل مرتبط بر انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در بین مبتلایان به پرفشاری خون

مطالب مشابه :

تحقیق پزشکی - بیماری فشارخون

دانلود پایان نامه بررسی تأثیر مکمل یاری کلسیم بر پروفایل لیپیدی زنان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی

دانلود پايان نامه (گروه 16)

درمان دارویی پرفشاری خون در بیماران دیابتی

خواص دارویی سدر (کنار)

بررسی عوامل مرتبط بر انجام رفتارهاي خودتنظيمي فشارخون در بین مبتلایان به پرفشاری خون

چای ترش