کانسپت چیست و جایگاه آن در معماری کجاست؟

مفهوم کانسپت در معماری

شاید پرداختن به یک دور باطل باشد . اما ملاکهای ارزش گذاری در ذهن انسان معیارهای معناگر و مفهوم ساز هستند ." (1) موسیقی با نت ها نواخته می شود ، شعر با کلمات سروده می شود ، معماری نیز برای نواخته شدن و یا حتی سروده شدن احتیاج به ایده و کانسپ دارد تا به فضا فرم ببخشد و احساسات انسانی را بیدار کند . ایده و یا مفاهیم شکل دهنده معماری در بطن انتزاع واقعیت های پیرامون مانند طبیعت ، شیوه زندگی یا حتی تاریخ نهفته است . هنر مفهومی و یا حتی معماری مفهوم گرا را می توان ، شکل انتزاعی از اندیشه هایی دانست که در ذهن هنرمند از معنا و اثر هنری پدید می آید و سرانجام در ساختاری پیشنهادی و به صورت های بسیار متنوع به نمایش گذاشته شود. به نظر من معماری بدون پشتوانه مفهومی مناسب مانند صدایی است گوش خراش که تنها از قرارگیری چند نت در کنار هم ایجاد شده است و نمی توان آن را موسیقی خواند . معماری تنها تمرین هنرمندانه سرهم بندی کردن یک پلان از پیش تعیین شده نیست ، بلکه معماری هنر معنا دادن به فضا است که یکی از ابزار آن ایده یا مفاهیم انتزاعی است که به صورت تصاویر و طرح ها نمایانگر می شود . خطی که به منظوری دقیق و حساب شده توسط هنرمند مفهوم گرا ترسیم می شود ، بعضا می تواند دنیای ما را دگرگون کند . البته منظور دنیایی با ابعاد معنوی است که در آن برانگیختن ذهن مد نظر است . ترسیم آگاهانه خط تنها هنگامی حادث می شود که منطق بنا شده بر اساس خواست معمار در روند طراحی نفوذ کرده باشد . در این صورت نظم فضایی ، نه تنها به شکلی نا آگاهانه که با دلایل منطقی ادراک خواهد شد . به بیان دیگر کانسپت ، سناریویی است که شکل گیری فرم معماری را کارگردانی می کند . یک معماری مفهومی با جرقه های یک ایده در ذهن معمار آغاز می گردد . کم کم به صورت طرح ها و تصاویر ، شکل می گیرد و در نهایت به صورت فضایی نظم یافته در راستای منطق معمار ، عرض اندام می کند . معماری بدون هیچ یک از اصول گفته شده نمی تواند مفهوم چندانی داشته باشد و تاثیری عمیق بر بینندهبگذارد و چند لحظه ای او را به فکر وادارد . زیبایی هنر مفهومی در ایجاد اندیشه و در کثرت برداشت های متفاوت از آن است ، زیرا که به تعداد بینندگان آن می تواند فکر و احساس وجود داشته باشد . در اینجا ست که رابطه هنرمند ، اثر هنری و مخاطب دگرگون می شود و گاهی در این رابطه مخاطب و حتی هنرمند بخشی از کلیت و شکل اثر هنری و مفهوم آن به شمار می آید . در آخر می توان " معماری را تجسم همزمان پیچیدگی و انتزاع دانست . معماری اصلی ترین وسیله رویکردهایی است که باعث ترکیب متنافر پیچیدگی و انتزاع در یک کل یگانه است .

یک نگاره، یک الگو یا ایده همین است که در طول طراحی پروژه تکرار می‌شود. در سطح پایین می‌تواند یک نقش هندسی به خصوص باشد که در سرتاسر یک طرح مشاهده شود. همچنین این نگاره می‌تواند سطوح بالاتری هم داشته باشد. در کتابی به نام نگاره نور(light id theme) که درباره گالری هنری کیمبل است، لویی کان تغییرات آفتاب را در فصول مختلف و همچنین در طول یک روز واحد را عاملی بسیار با اهمیت در راستای تکمیل یک اثر شایسته می‌داند. در طراحی این گالری کان تلاش کرده تا این کیفیت متغیر آفتاب را به درون بنا بکشاند. وی تصمیم می‌گیرد اشیای گالری را با نور طبیعی به نمایش بگذارد، بنابراین از دو طریق نور را به داخل هدایت می‌کند، یکی نور نقره‌ای رنگ آسمان که از شبکه‌های آلومینیومی گذشته و انعکاس آن از صفحات منحنی شکل به فضا می‌رسد و دیگر نوری سبزرنگ که از انعکاس نور خورشید روی درختان و گیاهان باغچه بر روی صفحات منحنی، به داخل گالری می‌رسد. ایده‌های فراسازمانده مربوط به ترکیب‌بندی هندسی و سلسله مراتب کلی بخش‌های مختلف پروژه می‌باشد. طراحی شهری و طراحی محیط‌های دانشگاهی مثالهای شفاف و واضحی هستند که در آنها ابتدا یک الگو کلی نظم دهنده ایجاد شده و به تدریج تکمیل می‌شود.یک ایده فراسازمانده به قسمت‌های مختلف تا جایی که تابع نظام کلی باشند، اجازه تنوع و تغییر خواهد داد. طرح تامس جفرسون برای دانشگاه ویرجینیا یک نمونه خوب برای این مطلب است. هدف ایده فراسازمانده در اینجا این بوده که با ایجاد سازه‌ای کافی امکانی به وجود آید که در آن هر یک از بخش‌ها ضمن آنکه خصوصیات شخصی دارند همانطور هم تابع کل باشند. در طرح جفرسون این مساله کاملا به اجرا در آمده به صورتی که اگر چه یک نظام کلی مشهود است اما هر یک از بناها هویت مخصوص خود را دارا هستند. در پروژه‌های بزرگ گاهی طراحی مسیرهای عبور (سیرکولاسیون) در جای ایده فراسازمانده قرار می‌گیرند. برای مثال در پروژه موزه هوا و فضای واشنگتن – اثر هلموت، اوباتا کاسابوم- ایجاد و توسعه فضاها در اطراف مسیرهای عبور انتخاب هوشمندانه طراحان بوده و چرا که این کار آنها باعث شده تعداد بازدیدکنندگان از حداکثر پیش‌بینی شده هم فراتر رود.
در قرن نوزدهم میلادی در مدرسه آرت نوو فرانسه روش آموزش متفاوتی شکل گرفت که اسکیس (Esquisse) و طرح خام (Parti) از فرآورده‌های مفهومی و گرافیکی آن هستند در این روش دانشجویان باید توانایی ارائه مفهومی (Conceptual) خود را به سطوح بالا ارتقاء می‌دادند. از آنها خواسته می‌شد تا ابتدا کانسپت و طرح اولیه را در چند ساعت ابتدایی پروژه مشخص کنند و تا انتها به این طرح وفادار بمانند. ادوارد لاربی بارنز برای توصیف رابطه کانسپت و دیاگرام اولیه با پروژه کامل شده و این که این کانسپت و دیاگرام باید ساده شده آن پروژه باشند از اصطلاح برگردان مترجمان بی‌واسطه (Literal translation) بهره گرفت. به عقیده بارنز کانسپت یک پروژه باید حتی با یک طراحی ساده روی یک دستمال کاغذی هم قابل بیان و ارائه باشد به شکلی که این دیاگرام اولیه به وضوح شفافیت ساختمان تمام شده روی همان دستمال کاغذی مشاهده کرد. به گفته او: «یک بنا می‌بایست دارای طرحی قوی و معمارانه – نه مجسمه شکل یا نقاشی‌وار- باشد طرحی که مرتبط با فعالیت درون ساختمان باشد». هر وقتی از یک معمار سوال می‌شود که روی چگونه ساختمانی کار می‌کنی؟ او باید بتواند به سرعت طرحی ذهنی یا دیاگرامی از ایده معمارانه خود ارائه کند.کانسپتها و طراحی معماری شکلگیری کانسپت پدیدهای خود به خودی نیست بلکه نیازمند تلاشی متمرکز برای گردآوری و ترکیب مسائل مختلف است. گردآوری این مسایل کاری هوشمندانه است، کاری به عقیده بسیاری از طراحان، معماران، منتقدان، نویسندگان و هنرمندان متشکل از ۱۰ درصد الهام و استعداد و ۹۰ درصد پشتکار و سخت‌کوشی است. شکل‌دهی کانسپت برای بسیاری کاری ناآشنا است. همچنین دانشجویان در فراگیری و درک سایر مباحث طراحی در این مورد با سختی مواجه‌اند.

منابع: ahooramazdaa.mihanblog.com www.naghsh-negar.ir

کانسپت چیست و جایگاه آن در معماری کجاست؟

مطالب مشابه :

کانسپت چیست؟

کانسپت چیست؟ چگونی طراحی معماری را شروع کنم؟

کانسپت چیست؟

کانسپت چیست؟

کانسپت چیست؟

کانسپت چیست و جایگاه آن در معماری کجاست؟

کانسپت چیست؟

کانسپت در معماری...