گلخانه در كشاورزي

گلخانه

گلخانه در كشاورزي

مساحت زمين هاي بهره برداري كشاورزي وقتي بين فرزندان كشاورز تقسيم مي شود به تدريج كوچكتر و كوچكتر مي شود. درآمد كشاورز در زمين هاي كوچك هم براي گذران زندگي كافي نيست و مقدارمحصولي كه از يك زمين كوچك به دست مي آيد به اندازه اي نيست كه كشاورز خرده پا را در آبادي ماندگار كند. پس كشاورز ناچار مي شود براي امرارمعاش به شهرها مهاجرت كند. امروزه با استفاده از گلخانه و توليد محصول در يك زمين كوچك مي توانيم هم محصول بيشتري به دست بياوريم و هم چند بار در سال مي توانيم كشت و كار كنيم. اهميت كشت گلخانه اي به قرار زير است:

درگلخانه با استفاده از روش هاي جديد حتي كشاورزاني كه زمين هاي كوچكي دارند مي توانند محصول بيشتري توليد كنند به شرط اينكه آب لازم در اختيار داشته باشند و از يك قطعه زمين كوچك درآمد كافي به دست بياورند.

چون توليدمحصول زودرس و رساندن محصولات نوبرانه به بازار قيمت و درآمد بيشتري دارد اگر كشاورز حتي به كمك كشت گلخانه اي يك ماه زودتر محصول به بازار برساند، درآمد قابل توجهي به دست مي آورد. در بعضي مناطق مي توانيم در تمام مدت سال در گلخانه محصول توليد كنيم.

چون بذري كه دركشت گلخانه اي استفاده مي شود محصول با كيفيت بالائي توليد مي كند، قيمت محصول آن خود به خود بيشتر از محصولات هواي آزاد است. نشاء ها و نهال هاي گلخانه اي هم قيمت بالاتري دارند.

چون در گلخانه از سيستم آبياري تحت فشار و آبياري قطره اي استفاده مي شود در مصرف آب صرفه جوئي مي گردد. در اين سيستم، آب دقيقاً در محل پخش ريشه گياه توزيع مي شود.

تعداد كاركنان لازم براي كار در گلخانه مثلاً براي توليد 20 تن محصول حدوداً يك سوم تعداد كاركنان لازم براي كار در هواي آزاد براي توليد همين مقدار محصول است. پس توليد در گلخانه هزينه كارگري را براي يك مقدار معين محصول پائين مي آورد.

امروزه صادرات محصولات كشاورزي گلخانه اي به خارج رواج پيدا كرده كه براي كشور توليد ارز مي كند.

رساندن محصولات تازه و شاداب به بازار شهرهاي بزرگ به كمك توليد درگلخانه نزديك اين شهرها، درآمدي خوبي را نصيب اين توليد كنندگان مي كند.

مساحت اراضي قابل كشاورزي دنيا محدود است و به ناچار بايد كاري كنيم كه در يك قطعه زمين كوچك بااستفاده از گلخانه هم محصول بيشتر توليد كنيم و هم در سال چند بار بتوانيم كشت و كار كنيم.

انواع گلخانه ها و محاسن و معايب آنها

هدف اصلي ساختن گلخانه به وجود آوردن يك محيط مناسب براي رشد گياه و توليد هرچه بيشتر و بهتر محصول است. به اين منظور حرارت، رطوبت و نور و ساير موارد در گلخانه به مقدار لازم آماده مي شود و بيماري ها و آفات هم مهار مي شوند.

مي دانيم كه گياهان با استفاده از نور در برگ ها مواد لازم گياه را توليد مي كنند به اين عمل فتوسنتز مي گويند. در مناطق سردسير مقدار تابش نور خورشيد بر روي گياه بسيار اهميت دارد و چون هواي گلخانه با تابش نور گرم مي شود گياه با استفاده از نور و حرارت كافي رشد خوبي پيدا مي كند. در مناطقي كه خورشيد به صورت خيلي مايل و به مدت كم مي تابد شيب سقف گلخانه و جهت گلخانه بسيار اهميت دارد. چون اين موضوع تا اندازه اي شامل ايران هم مي شود پس بايد در ساختن گلخانه به آن توجه داشته باشيم. گلخانه ها به صورت هاي مختلف ساخته مي شوند و مورد استفاده هاي مختلفي هم دارند.

گلخانه آموزشي

هدف از ساختن اين نوع گلخانه ها آموزشي است پس بايد گلخانه داراي سكو و بستر كاشت زميني باشد. اين گلخانه مثل يك گلخانه تجاري يا توليدي است و همه امكانات آن مثل اين گلخانه ها است تا كار آموز با وظايفي كه بايد در گلخانه توليدي انجام بدهد كاملاً آشنا بشود. البته راهروها بايد وسيع تر باشد و همه تأسيسات گرم كننده،‌سردكننده هوا، آبياري و دستگاههاي خودكار هم بايد داشته باشد دستگاهها بايد خيلي كم صدا باشند. و محيط گلخانه و كلاس هاي آموزشي بايد بسيار زيبا و تميز و جذاب باشد. گلخانه هاي آموزشي بايد در تمام طول سال قابل استفاده باشد. پس پوشش هاي آن بايد دائمي باشد. چون گلخانه آموزشي است پس نبايد انتظار داشته باشيم كه درآمد آن از محصولي كه توليد مي كند هزينه ها را بپوشاند.

گلخانه تحقيقاتي

مشخصات گلخانه تحقيقاتي مثل گلخانه آموزشي است اما به خاطر كار تحقيقاتي مراقبت محيط گلخانه درآن دقيق تر است چون جلوگيري از بروز آفات و بيماريهاي گياهي در اين گلخانه ها اهميت زيادي دارد و بايد مانع از ورود اين عوامل بشويم اين گلخانه ها پنجره تهويه ندارند و براي تهويه از سيستم مخصوص گلخانه تحقيقاتي استفاده مي شود.

گلخانه خانگي يا تفريحي

از اين گلخانه ها بيشتر براي نگهداري گلدان هاي خانگي استفاده مي شود. اين گلخانه ها معمولاً بايد زيبا ساخته شوند. چون اين گلخانه ها در فضاي باز خانه و يا با غچه ها ساخته مي شوند. اين گلخانه ها كوچك هستند اما اگر از آنها براي پذيرائي يا استراحت استفاده مي شود بزرگتر ساخته مي شوند.معمولاً اسكلت اين گلخانه ها آلومينيمي و يا چوبي است و پوشش آن بيشتر از شيشه است.

گلخانه تجاري يا توليدي

اين گلخانه ها به منظور نگهداري و يا توليد گياهان ساخته مي شوند. اين گلخانه ها بيشترين مساحت گلخانه اي را در كشور دارند. در واقع وقتي از گلخانه در كشاورزي صحبت مي شود منظور همين گلخانه هاي تجاري يا توليدي است. در اين گلخانه ها كوشش مي شود قيمت تمام شده محصول تا آنجا كه ممكن است پائين تر باشد تا بتواند در بازار با قيمت محصولات توليدكنندگان ديگر رقابت كند و توليد با خطر افزايش هزينه روبرو نشود. گلخانه هاي كوجك حداقل 750 مترمربع مساحت دارند اين گلخانه هاي براي خرده فروشي مناسب هستند. اماگلخانه هاي عمده فروشي تا 1500 مترمربع مساحت دارند. شــــــكل گلخانه تجاري به محصولي كه مي خواهيم توليد كنيم بستگي دارد. در گلخانه هاي بزرگ، فضاي داخل گلخانه يكنواخت است و چون تغييرات حرارت و رطوبت ونور در آن ها كمتر است محصول در آن به خوبي رشد مي كند يا نگهداري مي شود. اما اگر گلخانه بسيار بزرگ باشد مهاركردن آفات در آن مشكل مي شود . گلخانه ها بـــــه شكل هاي مختلف ساخته مي شوند كه در اينجا انواع آنها را براي شما توضيح مي دهيم. شكل گلخانه مي تواند يكطرفه، سقف شيرواني، سقف كماني، سقف گنبدي يا سقف دندان اره اي باشد.

گلخانه يك طرفه

اين گلخانه ها كنار ساختمان ياديوار ساخته مي شوند و قسمت شرقي و غربي آن معمولاً، تا نصفه يا تا سقف با ديوار آجري پوشيده شده و قسمت جنوبي آن كوتاه تر از ديوار شمالي است وسقف آن به طرف جنوب شيب دارد. در جنوب ايران شيب سقف كمتر ودر قسمت شمال كشور شيب آن را بيشتر در نظر مي گيرند تا در زمستان آفتاب عمودي برسقف بتابد سقف و قسمتي از بدنه اين گلخانه شيشه اي است.

گلخانه سقف شيرواني

معمولاً پوشش اين نوع گلخانه ها شيشه است. استفاده از شيشه به خاطر استفاده هرچه كامل تر از نور خورشيد است كه بيشتر دركشورهاي اروپائي و كانادا از اين نوع گلخانه ساخته مي شود. از اين گلخانه ها براي توليد در تمام فصل هاي سال استفاده مي شود. ازهمين نوع گلخانه براي رستوران غذاخوري هم استفاده مي كنند. شيب سقف اين گلخانه طوري است كه برف وباران از سقف به طرف پائين حركت مي كند و بوسيله ناودان ها به زمين مي رسد همين طور قطرات عرق سقف از داخل هم روي گياه نمي چكد و روي شيشه به طرف ديواره ها حركت مي كند. پهناي دو سقف اين گلخانه مساوي است و مقدار شيب آن بين 35 تا 55 درجه است. ارتفاع گلخانه 5/2 تا 5/3 متر است. اين گلخانه به دليل سنگين بودن شيشه و عرض كم گلخانه و اتصالات زيادي كه دارد خيلي سنگين است، بهمين دليل ساختن اين گلخانه ها خيلي گران تمام مي شود. بيشترين عرض اين گلخانه ها 12 متر است. اما امروزه عرض آنها كمتر در نظر گرفته مي شود. چون شيشه قسمتي از نوري را كه از خود عبور مي دهد تبديل به گرما مي كند، معمولاً از اين گلخانه ها به عنوان گرمخانه استفاده مي شود. استفاده از پوشـــش دولايه از جنس پلي كربنات به جاي شيشه باعث مي شود كه گرماي كمتري توليد شود اما هزينه آن از شيشه بيشتر است. اسكلت اين گلخانه ها معمولاً آهني است.

محاسن اين گلخانه ها

درمقابل با دو طوفان مقاومت زيادي دارند. حداكثر نور به داخل گلخانه وارد مي شود. برف و عرق سقف به راحتي به پائين هدايت مي شود.بـــراي تهويه و عوض كردن هواي داخل گلخانه به راحتي از پنجره ها استفاده مي شود. كنترل و مهار گرما، سرما رطوبت را با بازو بسته كردن پنجره ها به صورت خودكاري توان انجام داد اين گلخانه ها را مي توان در اندازه هاي بزرگ ايجاد كرد.

معايب اين گلخانه ها

نمي توان از پوشش نايلوني استفاده كرد يا حداقل اين كار مشكل است. ششتن شيشه ضروري است و به سختي انجام مي شود. ضدعفوني خاك با استفاده از نور خورشيد در اين نوع گلخانه ممكن نيست.

گلخانه نيمه دو طرفه

در اين نوع گلخانه سقف آن به دو طرف شيب دارد اما اندازه شيب هاي آن مساوي نيست، شيب قسمت شمالي سقف 50 درجه و شيب سقف جنوبي 35 درجه است. با اين وضع نور خورشيد به خــــوبي وارد گلخانه مي شود و گلخانه راگرم مي كند. اگر ديواره شمالي اين گلخانه با موادي عايق كاري مي شود كه نور را برگرداند گرماي داخل گلخانه بيشتر خواهد شد. به اين ترتيب در مصرف انرژي و سوخت صرفه جوئي مي شود و گياه سريع تر رشد مي كند محاسن و معايب اين نوع گلخانه تقريباً مثل گلخانه سقف شيرواني است.

گلخانه كماني

ساختمان اين گلخانه به شكل نيم دايره يانيم استوانه است. معمولاً اسكلت اين گلخانه ها با استفاده از لوله هاي آب از جنس آهن گالوانيزه ساخته مي شود. فاصله هاي لوله هاي اصلي از هم تا 5/4 متر است و فاصله تيرهاي فرعي حدود يك متر از هم قرار دارند. قطر لوله ها بسته به بزرگي گلخانه و عرض دهنه گلخانه متفاوت است. اين گلخانه ها به صورت جدا از هم و يا چسبيده به هم ساخته مي شوند اگر گلخانه ها به هم چسبيــــــده باشند به آنها گلخانه جوي پشته اي هم مي گويند دليل استفاده از سقف كماني ايجاد حداكثر فضاي داخل گلخانه با كمترين مصالح و پوشش است وقتي سطح وپوشش كم باشد جابجائي حرارت از داخل به خارج كمتر مي شود و سوخت كمتري هم مصرف مي شود البته در تابستان مي توان با راههاي مختلف مانع از ورود گرما از بيرون به داخل گلخانه شد به همين دليل استفاده از تورها، سايه، پاشيدن مواد مناسب روي نايلون سقف وبدنه در تابستان معمول شده است. پوشش اين گلخانه ها با نايلون به راحتي انجام مي شود و به سادگي به اسكلت گلخانه محكم مي شود. چون بدنه گلخانه نيم دايره اي است هردو طرف گلخانه در برابر باد دوام خود را حفظ مي كنند گلخانه هاي تونل مانند باد را از روي خود عبور مي دهند و در برابر فشار باد كمتر صدمه مي بينند. وزن كم پوشش و اسكلت گلخانه كماني، باعث مي شود كه گلخانه هاي تونلي ارزان تمام بشود وبه راحتي هم نصب بشود و نور هم طور يكنواخت در اين گلخانه ها مي تابد. پوشش پلاستيكي خاصيت ضدعرق كردن دارد. مصرف انرژي در گلخانه هاي تونلي كمتر است. به همين دليل از اين گلخانه در تمام دنيا به ميزان زيادي استفاده مي شود. چون مي توان هواي فشرده به داخل اين گلخانه ها فرستاد تا 30 درصد در مصرف انرژي هم صرفه جوئي مي شود. نوع ديگري از گلخانه هاي كماني به صورت نيــــم بيضي است كه به آن گلخانه ديوار پهلو هم مي گويند اما عيب اين گلخانه اينست كه اولاً برف نمي تواند به راحتي از سقف آن پائين بيايد وعرق و رطوبت هم به راحتي از سقف جدا نمي شود. و به جاي حركت چكه مي كند براي رفع اين مشكل در اين گلخانه ها از پوشش دولايه استفاده مي شود. و يا سقف گلخانه به صورت گنبدي ساخته مي شود. درگلخانه هاي تونلي چون تهويه به خوبي صورت نمي گيرد بايد پنجره ها به خوبي كار كنند. پنجره اين گلخانه ها را در سقف و در بدنه آن كار مي گذارند.

محاسن گلخانه كماني

- ارزاني و سبك بودن گلخانه

- ايجاد فضاي بيشتر با كمترين مصالح

- راحتي استفاده از پلاستيك پوششي

- مصرف كم سوخت و انرژي

- دوام در برابر با دو طوفان

- سرعت زياد نصب و راه اندازي

- قابل استفاده براي توليد هر محصول

معايب گلخانه كماني

- مشكل زياد شدن رطوبت

- مشكل تهويه كم گلخانه

گلخانه سقف گنبدي

اصولاً، اين گلخانه ها براي رفع نقص گلخانه كماني ساخته شده اند. معمولاً از اين گلخانه ها براي ساختن گلخانه هاي با عرض زياد استفاده مي شــــود.البته مي توان با قرار دادن الوار در سقف گلخانه هاي كماني اين نقص را رفع كرد. محاسن ومعايب گلخانه هاي سقف گنبدي مثل گلخانه هاي كماني است فقط برف وعرق سقف راحت تر برطرف مي شود . در محـــل تاج اين گلخانه مي توان پنجره نصب كرد. روكش اين پنجره مي تواند از شيشه باشد.

گلخانه دندان اره اي

گلخانه هاي دندان اره اي براي رفع عيب گلخانه هاي تونلي طراحي شده است. از اين نوع گلخانه براي مساحت هاي بزرگ استفاده مي شود. شيب سقف گلخانه طوري است كه در تابستان نور خورشيد را منعكس مي كند و داخل گلخانه نمي شود اما در زمستان كه خورشيد به صورت مايل مي تابد، نور از شيشه گذشته و وارد گلخانه مي شود به همين دليل از اين گلخانه در مناطق گرمسير استفاده مي شود. پنجره سقفي بوسيله چرخ و دنده باز و بسته مي شود پنجره اين نوع گلخانه ها پشت به باد قرار داده ميشود، نوعي از اين پنجره ها كشوئي است.

محاسن گلخانه دندان اره اي

· مزاياي گلخانه تونلي به طور كامل دارد

· تهويه از طريق سقف به ارزاني انجام مي شود

· تهويه از ورود نور به داخل گلخانه به حداكثر مي رسد

معايب گلخانه دندان اره اي

اين گلخانه معمولاً براي مناطق گرمسير مناسب است و بايد به صورت شرقي غربي ساخته شود.

گلخانه جوي و پشته اي

وقتي گلخانه ها چسبيده به هم ساخته شوند به طوريكه از قسمت سقف به هم چسبيده باشند و بين آنها ديواره اي وجود نداشته باشد، به اين گلخانه ها جوي و پشته اي مي گويند دراين گلخانه ها هزينه تأسيسات كمتر از گلخانه تكي است اين گلخانه ها به كارگر كمتري احتياج دارند و سرپرستي بركاركنان در آن بهتر انجام مي شود وعلاوه برآن هزينه گرم كردن گلخانه هم كمتر است البته در مناطقي كه برف مي بارد برف بين دو سقف باقي مي ماند و براي آب كــــــردن برف لازمست لوله هاي حرارتي زيرناودان ها نصب شود و ناودان ها هم شيب داشته باشند. اين گلخانه ها بايد به وسيله يك راهرو وسط به هم وصل شوند تا جابجائي گياهان از يك گلخانه به گلخانه ديگر بدون صدمه به آنها انجام شود.

ارتفاع و عرض گلخانه

عرض گلخانه معمولاً سه برابر ارتفاع گلخانه است. مثلاً گلخانه اي كه ارتفاع آن 2 متر است عرض آن بايد 6 متر باشد. اگر گلخانه خيلي بلند ساخته شود هم شكل گلخانه ناموزون مي شود و هم هزينه گلخانه زياد مي شود چون مقداري از گرماي توليد شده در ارتفاع بالائي سقف يعني در محلي كه براي گياه قابل استفاده نيست جمع مي شود. مقدار حرارت گلخانه به تدريج از كف تا سقف زياد مي شود به طوريكه با افزايش هر متر ارتفاع يك درجه به حرارت محيط اضافه مي شود. ارتفاع گلخانه هاي فلزي بين 3 تا 5 متر انتخاب مي شود ولي ارتفاع داربست كه بوته ها به آن بسته مي شود حدوداً 2 متر است درگلخانه هائي كه سقف بلندتر دارند هزينه گرم نگاه داشتن بيشتر است اما در اين گلخانه ها آفات و امراض كمتر وجود دارد. درگلخانه هاي بلند در زمستان مي توان يك لايه پلاستيكي در قسمت پائين تر سقف نصب كرد تا احتياج به انرژي و توليد حرارت كمتري باشد. امروزه گلخانه هائي وجود دارند كه در زمستان سقف آنها به طور خودكار پائين و بالا برده مي شود.

اندازه گلخانه

درگلخانه هاي تك واحدي عرض گلخانه حدوداً 8 تا 11 متر و طول گلخانه بين 40 تا 60 متر در نظر گرفته مي شود اما در گلخانه هاي چسبيده به هم و چند واحدي پهناي هر واحد 8 متر و طول آنها 30 تا 40 متر است. حسن گلخانه هاي بــــزرگ اين است كه تهويه در آن به راحتي انجام مي شود و مشكلات مربوط به بيماري ها در آن كمتراست. البته هزينه گرم كردن گلخانه بزرگ بيشتر از گلخانه كوچك است. از طرف ديگر استحكام و استقامت گلخانه هاي كوچك بيشتر است. اگر با كاشتن درخت در مسير بادهاي اصلي بادشكن ايجاد شود. گلخانه دوام بيشتري پيدا مي كند.

جهت گلخانه

در ساختن گلخانه جهت آن اهميت زيادي دارد اگر منطقه مورد نظر باد خيز باشد جهت مهمترين بادها براي تعيين گلخانه اهميت بيشتري خواهد داشت. باد در زمستان باعث از دست رفتن گرماي گلخانه مي شود و در تابستان سبب از بين رفتن مقداري از سردي هواي گلخانه مي شود براي حفظ گرما در زمستان بايد ديواره كوچكتر و انتهايي گلخانه رو به باد باشد تا باد به راحتي از روي گلخانه عبور كند اگر به ناچار گلخانه در جهت مهمترين بادها ساخته شود مي توان براي تأمين نور كافي از چند لامپ فلورسنت استفاده كرد. در شر ايط ايران در گلخا نه هاي تك واحدي اگر مشگل باد نباشد با يد جهت شر قي –غربي باشد ،چنا نچه گلخانه ها دو قلو با شند جهت گلخانه بايد شمالي –جنوبي باشد.

بادشكن

درگلخانه هائي كه داراي بادشكن هستند سوخت مصرفي كمتر است براي ايجاد بادشكن از درختاني كه رشد سريعي دارند استفاده مي شود اما بايد توجه داشته باشيم كه فاصله كاشت درختان ازگلخانه طوري باشد كه در زمستان سايه درخت روي گلخانه قرار نگيرد. فاصله درختان ازگلخانه در بدنه هاي شرقي، غربي و جنوبي بايد 5/2 برابر ارتفاع درخت باشد. استفاده از بادشكن مصرف سوخت را 5 تا 10 درصد كم ميكند. در جائي كه باد شديد باشد قبل از سوخت، ديوارسوراخ دار آجري يا بتوني ساخته مي شود تا نيروي باد را به مقدار زيادي كم كند.

قسمت هاي مختلف اسكلت گلخانه

پايه: همين طور كه ساختمان احتياج به پي و فونداسيون دارد. براي پايه هاي گلخانه هم بايد پي يا فونداسيون در نظر گرفته شود ، پايه هاي سيماني در زير خاك قرار داده مي شود جنس ستون ها ممكن است فلزي يا چوبي باشد. اگر ستون ها يعني پايه ها چوبي باشد چوب را بايد در مواد شيميائي مناسب قرار بدهيم تا مدت بيشتري دوام بياورد.

شاسي افقي: اين قسمت به صورت افقي روي پايه ها قرار داده مي شود.شاسي افقي محافظي براي سقف گلخانه است.

محافظ پائين پنجره: اين قطع در قسمت پائين پنجره ها قرار مي گيرد و جنس آن ممكن است چوبي يا فلزي باشد.

ناودان اصلي : ناودان براي جمع آوري و انتقال آب به بيرون اسكلت در گلخانه درنظر گرفته مي شود. در گلخانه جوي و پشته اي ناودان كار شاسي افقي را انجام مي دهد. ناودان ها بايد در هر 5/30 متر طول حدود 10 سانتيمتر شيب داشته باشد لازمست مراقبت شود كه برگ و ساير مواد داخل ناودان ريخته نشده باشد. قبل از اينكه هوا سرد شود و هوا يخبندان شود بايد برگها و مواد ديگر در داخل ناودان ها تميز شود. البته گلخانه هاي تك واحدي احتياجي به ناودان خارجي ندارند.

ناودان قطره : اين ناودان داخل گلخانه قرار داده مي شود و ارتفاع آن، هم سطح ناودان خارجي يا ناودان اصلي است و قطرات جمع شده آب را به زمين هدايت مي كند.

قاب گلخانه :‌ قاب گلخانه كه در واقع چارچوب اصلي گلخانه است از مهمترين قسمت هاي ساختمان گلخانه است. البته شكل قاب و اندازه آن بايد طوري باشد كه سايه كمتري به داخل گلخانه انداخته شود. قاب بايد تحمل وزن پوشش ، برف و باد را داشته باشد. قاب گلخانه بايد كانالي داشته باشد كه قطره هاي جمع شده آب داخل گلخانه را به داخل ناودان ببرد.

كشو: اين قطعه به قسمت بيروني قاب متصل مي شود تا شيشه و مواد پوشش دهنده گلخانه را در جاي خود نگهدارد، كشوها بوسيله دو يا چند پيچ به قاب گلخانه محكم مي شود.

بازوئي : از اين قطعه براي حمايت و استحكام گلخانه استفاده مي شود.

پشته : اين قطعه در قسمت برآمده گلــــخانه قرار دارد. قسمت بالائي هر قاب به پشته محكم مي شود.

كلاهك : اين قسمت در انتهاي پشته نصب مي شود و براي راه رفتن روي گلخانه براي رسيدگي به قسمت هاي گلخانه و تعميرات جزئي به كار مي رود. دستگاههاي تهويه سقفي به اين قسمت وصل مي شود.

پنجره تهويه: پنجره تهويه در تمام طول گلـــخانه و يا در بعضي از قسمت هاي گلخانه قرار مي گيرد.

پنجره تهويه كناري: پنجره تهويه كناري، گردش هواي داخل گلخانه را زيادتر مي كند وقتي اين پنجره ها باز باشد هواي گرم از پنجره هاي سقفي با سرعت بيشتر خارج مي شود. اين پنجره ها مي تواند سراسري باشد و با يك محور چرخان نايلون پنجره جمع شود.

نگهدارنده دستگاه تهويه : اين قسمت هم براي نگهدذاري دستگاه تهويه در گلخانه نصب مي وشد گلخانه بايد طوري طراحي شود كه فشارهاي سنگين را تحمل كند اما بادهاي شديد ممكن است قوي ترين گلخانه را هم خراب كند. نيروي برف در گلخانه هائي كه سيستم گرم كننده دارند مشكل ساز نيست البته اگر برف سنگين ببارد مي توانيد از بخاري قابل حمل استفاده كنيد تا برف از روي سقف آب بشود.

جنس اسكلت گلخانه : جنس اسكلت گلخانه بستگي به قيمت مصالح، و دسترسي به مصالح، شرايط آب و هوا و بالاخره شكل گلخانه دارد. آنچه مسلم است گلخانه بايد سبك و محكم باشد وهزينه اوليه و هزينه نگهداري آن كم باشد و سايه اندازي آن هم زياد نباشد التبه گلخانه بايد در مقابل باد با سرعت 100 كيلومتر بر ساعت مقاومت كند.

انواع اسكلت گلخانه : جنس اسكلت گلخانه مي تواند از چوب، آهن، آلومينيم و بخشي از آن ديوار ساختماني باشد.

اسكلت چوبي: چوب نسبت به آهن و آلومينيم استحكام كمتري دارد ونور كمتري هم در گلخانه جوبي وارد گلخانه مي شود چوب بايد با مواد مخصوصي مثل نفتنات مس 2 درصد يا نفتنات روي خيس و آغشته بشود. از چوب درخت كاج و سرو براي اسكلت گلخانه استفاده مي شود. چوب كاج عمر كمي دارد و رنگ كردن آن با رنگ سفيد مانع پوسيدگي آن مي شود عيب چوب اينست كه هزينه زيادي دارد و احتياج به نقاشي مداوم دارد.

اسكلت آهني : اسكلت آهني از چوبي محكم تر است اما هزينه آن بيشتر است البته به دليل سرد شدن و گرم شدن هوا و تغيير اندازه ، اسكلت آهني، شيشه گلخانه شكسته مي شود. در اين گلخانه ها بايد شيشه از لبه قاب ها فاصله داشته باشد. در گلخانه هاي كماني از لوله آهني استفاده مي شود معمولاً براي اينكه آهن مقاومت بيشتر ي داشته باشد آهن را با فلز روي گالوانيزه مي كنند در گلخانه با اسكلت لوله ، قسمت هاي مختلف به وسيله پيج و مهره به هم وصل مي شوند و جوشكاري نمي شود.

اسكلت آلومينيمي : از آلومينيوم بيشتر در گلخانه هاي كوچك و گلخانه هائي كه براي زيبائي ساخته مي شوند استفاده مي شود. البته هزينه آن از آهن بيشتر است. امروزه گلخانه هاي آماده يا سفارشي با جوش و يا بدون جوش ساخته مي شوند گلخانه هائي كه پيج و مهره اي هستند قيمت بيشتري دارند اما به راحتي مي توان آنها را پياده و جابجا كرد.

ديوار حاجب : در قسمت سر و ته گلخانه، ديواري از جنس بتون يا بلوك سيماني ساخته مي شود بلندي اين ديوار از زمين 60 سانتيمتر تا يك متر است و حداقل پي آن بايد 15 سانتيمتر باشد البته براي جلوگيري از هدر رفتن حرارت بايد از داخل گلخانه يك پوشش عايق به صخامت 5 سانتيمتر و به بلندي ديوار حاجب از جنس پلي اورتان قرار داده شود. پوشش پلاستيك به اين ديوار محكم مي شود.

فاصله بين تيرهاي اصلي : فاصله بين تيرها بسيار مهم است بطوريكه هم گلخانه كاملاً محكم باشد و هم نور به قدركافي وارد گلخانه بشود. اسكلت گلخانه هائي كه پوشش پلاستيكي دارند چون پوشش آنها نسبت به شيشه بسيار سبك تر است. ساده تر است و فاصـــله تيرها و ستون ها زيادتر است. البته اگر فاصله تيرهاي فرعي از هم زياد باشد عمر گلخانه كم خواهد شد و پلاستيك شكم مي دهد و فضاي داخل گلخانه كم مي شود. بر اي رفع اين مشكل روي گلخانه را تورفلزي قرار مي دهند و بعد پوشش پلاستيكي نصب مي شود البته اگر فاصله تيرها كم باشد نوركمتري وارد گلخانه مي شود و و براي گرم كردن گلخانه بايد هزينه بيشتري بپردازيم. فاصله تيرهاي فرعي حداقل بايد 75 سانتيمتر باشد. معمولاً فاصله تيرهاي فرعي 90 تا 120 سانتيمتر و فاصله بين ستون هاي اصلي 5/4 متر در نظر مي گيرند.

زوايه شيب سقف گلخانه: زاويه شيب سقف گلخانه در گلخانه ها بستگي به شكل آنها و منطقه موردنظر دارد در گلخانه هاي پلاستيكي با سقف شيرواني اين زوايه حدود 40 درجه و درگلخانه هاي با پوشش شيشه اي 33 درجه است هرچه زاويه سقف گلخانه ،‌بيشتر باشد قطره هاي آب كه به دليل بخار آب در سقف جمع مي شود به پائين حركت مي كند تا به ناودان برسد از سقف روي گياه نمي چكد.

پوشش گلخانه : پوششي خوب است كه بيشترين نور از خودش عبور بدهد البته هيچ كدام از انواع پوشش نمي توانند همه نور را از خودشان عبور بدهند. در اين مورد شيشه بهتر از ساير پوشش هاي گلخانه است ونور بيشتري عبور مي دهد.

شيشه : هزينه استفاده از شيشه براي پوشش گلخانه زياد است اما البته نور را بيشتر از پلاستيك عبور مي دهد چون شيشه نور گرمائي را از خود رد نمي كند پس هزينه گرم كردن گلخانه شيشه اي بيشتر از گلخانه پلاستيكي است. شيشه مشجر نور را به طور مساوي در همه جاي گجلخانه پخش مي كند و باعث رشد بهتر گياه مي شود اما در موقع جابجائي ضايعات آن بدليل شكستن بيشتر از شيشه صاف و مسطح است شيشه درجه aaو a از شيشه b كيفيت بهتري دارند اما گران تر هستند. البته شيشه درجه b از نظر عبور نور قابل قبول است و زياد هم گران نيست. نصب شيشه سخت تر از پوشش هاي ديگر است و اندازه شيشه سقف بهتر است 25 سانتيمتر در 35 سانتيمتر در نظر گرفته شود شيشه سقف مي تواند 2 تا 3 ميليمتر باشد.

پلاستيك : پلاستيك نرم در اثر حرارت به شكل دلخواه در مي آيد كه يك نوع آن پلي اتيلن است. پلاستيك سخت در برابر حرارت مقاومت دارد. فايبرگلاس و فيبر شيشه از نوع پلاستيك سخت مي باشند . گياهان در طول روز انرژي نور خورشيد را جذب مي كنند و شب از خود حرارت پس مي دهند به همين دليل مقدار زيادي گرما از گلخانه هدر مي رود گرما از پوشش پلاسيتك عبور مي كند اما عبور گرما از شيشه انجام نمي شود.

پوشاندن گلخانه شيشه اي با پلاستيك 28 درصد مصر ف سوخت را كم مي كند اما شدت نور را هم 4 تا 15 درصد كم مي كند. عمر پلاستيك سه تابستان و دو زمستان است چون پلاستيك در اثر سرما جمع مي شود و در اثر گرما منبسط و شل مي شود پس بهتر است نصب پلاستيك در زمان مناسب انجام بشود.

يك گلخانه به چه چيزهائي احتياج دارد

زمين : زمين گلخانه بايد در محلي كه نزديك جاده اصلي باشد انتخاب بشود كه بتوان لوازم را به راحتي به آنجا ببريم و محصولات هم به راحتي به بازار برسانيم. محل گلخانه بايد دور از آلودگي هوا باشد و در آن جا باد شديد نوزد، شبكه برق و لوله كشي گاز هم بهتر است در نزديكي گلخانه عبور كرده باشد اگر كارگران بومي در منطقه وجود داشته باشند هزينه ها هم پائين مي آيد البته گلخانه هم به كارگر دائمي و هم كارگر فصلي و هم كارگر ماهر احتياج دارد. زميني كه براي ساختن گلخانه در نظر گرفته مي شود بايد جائي باشد كه در صورت لازم بتوانيم گلخانه راتوسعه بدهيم پس بايد زمين اضافي در نظر گرفته شود. زمين گلخانه بهتر است پستي و بلندي نداشته باشد تا به هزينه تسطيح زمين احتياجي پيدا نشود . محل گلخانه بايد در جائي باشد كه زه آب گلخانه و آب باران و برف را بتوانيم از محل گلخانه خارج كنيم. ساختن گلخانه در محلي كه يك رديف درخت در آنجا كاشته شده براي جلوگيري از صدمه باد مناسب مي باشد. ساختن گلخانه در محلي كه مه دائمي يا آب و هواي نامساعد دارد درست نيست همين طور ساختن گلخانه در محل سايه انداز كوه هم مناسب نمي باشد وجود فروشگاه ها و ساير امكانات رفاهي در حوالي محل گلخانه اهميت دارد در گلخانه هاي تجاري و جود آب كافي و مناسب كاملاً ضروري است. قبل از خريد زمين بايد حتماً آب موجود در محل آزمايش بشود تا اطمينان پيدا كنيم كه آب مناسب توليد گلخانه اي است البته در مورد زمين بايد به همة موارد فني و اقتصادي توجه كافي بشود در اين مورد قبلاً با كارشناسان مربوط حتماً گفتگو كنيد و بعد از مطالعه كامل در صورت مناسب بودن زمين براي ساختن گلخانه اقدام كنيد.

چاه: اگر آب لازم براي فعاليت گلخانه بايد از چاه تأمين بشود در مورد كيفيت آب، وجود ذخيره كافي آب در طول سال و طي سالهاي بعدي بايد اطلاعات لازم بدست بياوريد هزينه حفر چاه و الكتروپمپ و هزينه برق آن را هم بايد در نظر بگيريد هزينه ترانس برق و خط انتقال وحق انشعاب وغيره هم در نظر بگيريد در بعضي مناطق سطح آب زيرزميني مرتباً پائين مي رود و دسترسي به آب روز به روز سخت ترمي شود.

براي ايجاد يك گلخانه نيم هكتاري چه چيزهائي لازمست؟

سازه گلخانه : عرض گلخانه 8 متر و طول گلخانه 45 متر در نظر بگيريد براي اين منظور به 14 دهنه گلخانه نياز داريد. ستون ها از لوله گالوانيزه 2 ، كمان ها لوله 5/1، زيركمان ها لوله 5/1، داخل كمان ها لوله1 و لوله طولي 2 را انتخاب كنيد. شالوده يا فونداسيون بتوني يك مكعب 40 در 40 در 40 سانتيمتر است، پوشش گلخانه پلاستيكي تا سه لايه و پنجره سقفي داراي گيربكس خودكار بايد باشد. پنجره هاي پهلوئي بايد قابل جمع شدن باشند جنس درهاي ورودي بايد از آلومينيم از نوع محكم ( دابل ) انتخاب شود. ارتفاع ناودان طولي 4 متر از زمين و ارتفاع كامل گلخانه 80/5 متر بايد باشد فاصله دو كمان 5/2 متر و جنس ناودان بايد ورق گالوانيزه 5/2 باشد، قطعات نگهدارنده پلاستيك هم بايد از ورق گالوانيزه باشد. سيم هاي گالوانيزه طولي بايد فولادي و 3 ميليمتري باشد.

كوره هواي گرم : در اين گلخانه به تعداد 10 كوره هواي گرم به قدرت 170 هزار كيلوكالري احتياج است كه هر كدام از آنها مي تواند 500 متر از مساحت گلخانه را گرم نمايد.

سيستم خنك كننده : سيستم سرما ساز بايد از نوع پريا پوشال سلولزي به ارتفاع 2 متر و عرض 8 متر با قفس نگهدارنده پوشال سلولزي و با كليه ملزومات با فن يا پنكه 35000 مترمكعب در ساعت انتخاب بشود كه قطر پروانه استيل آن 1200 سانتيمتر باشد. قدرت پنكه يا فن بايد 5/1 اسب باشد. شما به 5 عدد از اين دستگاه خنك كننده احتياج داريد.

سيستم آبياري : آبياري اين گلخانه قطره اي است و به لوله هاي پلي اتيلن اصلي و فرعي به همراه اتصالات انژكتور ، تزريق كود، نوارهاي آبياري شيرهاي گازي، فيلتر ديسكي آب و فشار سنج و تانك كود احتياج داريد.

سيستم گردش هوا يا سيركوله : براي گردش هوا بايد هر 15 متر يك عدد فن 60 در 60 سانتيمتر نصب كنيد كه هوادهي آن 3500 مترمكعب در ساعت باشد.

ژنراتور برق اضطراري : براي برق اضطراري در هر 184 مترمربع كف گلخانه به يك كيلوات برق احتياج داريد پس بايد دستگاه ژنراتور شما بين 25 تا35 كيلووات آمپر باشد. مثلاً ژنراتور برق پركينز3 سيلندر ‌تبريز با اين قدرت كه در ايران سرهم كوپله شده باشد و لوازم نصب و تابلو برق ساده 28 كيلووات براي اين گلخانه مناسب است.

لوازم كار : براي كار در گلخانه به انواع وسايل احتياج داريد شما به دستكش ، چكمه، بيل، بيلجه، سرند، گلدان، قيچي ، سطل ، لباس كار، ترازو و هر وسيله ديگر نياز داريد كه بايد قبلاً ريز (فهرست ) آنها تهيه كنيد و خريداري نمائيد.

سمپاش : براي سمپاشي گلخانه به يك دستگاه سمپاش فرقوني و به عنوان نمونه موتور هوندا و پمپ ژاپني يا مشابه آن احتياج داريد.

كامپيوترو پرينتر: شما به يك سري كامپيوتر پنتيوم با چاپگر ( مانيتور 17 وغيره ) هم برا ي كارهاي گلخانه احتياج خواهيد داشت.

لوازم اداري : يك سري لوازم اداري مثل ميز، صندلي ، كمد وغيره هم مورد احتياج است.

ماشين آلات، ساختمان ديوار و ساير لوازم

علاوه بر اينها شما حداقل به يك دستگاه وانت مثل وانت نيسان و يك تراكتور باغي گلدوني كمرشكن 15 اسب هم براي انجام كارهاي گلخانه احتياج داريد. همچنين به ساختمان كارگري به مساحت 100 مترمربع با ديوار آجري، سقف تيرآهن، درب و پنجره آهني، لوله كشي آب و برق نازك كاري و سرويس و انبار و محل كار اداري و هم احتياج خواهيد داشت. در اين گلخانه به 400 متر ديوار كشي آجري به ارتفاع 2 متر هم نيازاست .

قبل از شروع كار بايد در مورد تأمين لوازم بسته بندي محصول، كود وسم و نيازهاي غذائي گياه هزينه سوخت، هزينه برق، هزينه آب هم اطلاعات لازم جمع آوري و از مواد مصرفي به مقدار لازم هم تهيه كرده باشيد.

كاركنان: اين گلخانه به يك نفر مدير، 4 نفر كارگر ساده يك نفر راننده يك نفر نگهبان هم نياز دارد كه بايد در مورد حقوق و مهارت آنها اطلاع لازم را داشته باشيد. بازديد از ساير گلخانه ها و جمع آوري اطلاعات فني، قوانين و مقررات دولتي و محيط زيست و تسهيلات بانكي و وضعيت بازار و نوع محصول مناسب بساير مهم است استفاده از كاركنان متخصص، ماهر و كارآزموده و خدمات حسابداري دقيق و مطالعه دائمي براي بهبود فعاليت و اصلاح اشكالات و توجه كامل به ايمني، نظير مسائل مربوط به دستگاه ههاي فني با برق ، سم وغيره بسيار مهم است در اينجا مناسب است در مورد پيشرفت فعاليت گلخانه اي هم گفته شود كه امروزه گلخانه ها براي تمام مدت 24 ساعت شبانه روز و 365 روز سال شرايط مناسب رشد را براي گياه آماده مي كنند و در شرايط مختلف آب هوائي مناطق و كشورهاي جهان قابل استفاده هستند. امروزه باتكنولوژي هاي پيشرفته و سيستم هاي كاميپيوتري و اتوماتيك، آ ب و كود و نور وحرارت و رطوبت را هر وقت كه گياه لازم داشته باشد در اختيار گياه قرار مي دهند. درگلخانه مي توان گياهان را در گلدان به صورت زميني يا روي سكوها پرورش داد. خيار وگوجه فرنگي ، فلفل و بادمجان ، توت فرنگي و كاهو و ساير سبزيجات را به صورت زميني مي توان درگلخانه پرورش دارد. البته روش هاي جديدتري به نام هيدروپونيك هم توسعه پيدا كرده است در اين روش بدون استفاده از خاك ، گياه را در ظرف هائي كه در آن آب همراه با كود و موادغذائي گياه قراردارد رشد داده مي شود. به اين ترتيب كه ريشه گياه در مايع قر

گلخانه در كشاورزي

مطالب مشابه :

ساختار گلخانه

انواع گلخانه ها

راهنمای انواع گلخانه

تعريف گلخانه و تقسيم بندي گلخانه ها

راهنمای انواع گلخانه

انواع گلخانه ها

گلخانه

ليست قيمت بخش سازه و انواع سيستمهاي گلخانه اي

گلخانه در كشاورزي

طرح توجيهي انواع گلخانه ها و آشنايي با راه اندازي يك واحد گلخانه