اقلیم شمال ایران

تعریف هوا واقلیم :

تعریف هوا یاوضعیت جوی شرایط موقت وضعیتی كه برای مدتی كوتاه دریك مكان معین غالب میگرددكه میانگین این وضعیت جوی دردراز مدت رایك اقلیم مینماید ،طبق تعریف فرهنگ بین المللی هواشناسی تعریف اقلیم عبارت است از تغیر مجموعه شرایط جوی كه بوسیله كیفیت وتكامل وضع هوامنطقه معینی مشخص میگردد . به هرحال اقلیم یك منطقه مرتب دستخوش حوادث غیر متعرقبه ازقبیل سیل، زلزله،انفجاریا یك جنگ فرسایشی می باشد.

تعریف عناصر اقلیمی: هریك از شرایط جوی كه بتهم حالت فیزیكی وضع جوی ویا اقلیم منطقه معین رابرای لحظه بخصوصی یادوره ای اززمان معین مشخص می كند .
اقلیم شمال ایران در حقیقت یک اقلیم مدیترانه ای است که دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است. میزان بارش سالانه بطور متوسط ‌١٠٠٠ میلی متر است که بیشترین آن در قسمت های غربی و کمترین آن د ر نواحی شرقی است. درجه حرارت متوسط سالانه بین ‌١٥ تا ‌١٨ درجه سانتی گراد است.
شمال ایران
به طور كلی جلگه مازندران در شمال ایران دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است ، كه معروف به آب و هوای معتدل خزری است . عوامل مؤثر در آب و هوای این استان عبارتند از : وجود كوه های البرز ، جهت قرار گرفتن آنها ، ارتفع مكان ، نزدیكی به دریا ، پوشش گیاهی ، بادهای محلی ، عرض جغرافیایی و پیش آمدن توده هوای شمالی و غربی ، كه در بین عوامل فوق نقش كوه ها و دریای خزر و بادها بیش از سایر عوامل است .
به طور كلی دو جریان هوا در این منطقه تأثیر می گذارد :
جریان اول ، هوائی كه از شمال و شمال شرقی از سیبری به طرف مازندران می آید و این توده در زمستان باعث سردی هوا و ریزش برف و باران شده و در تابستان بندرت مزیده و سبب خنكی هوا می گردد .
جریان دوم ، بادهای غربی كه از طرف اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه وزیده ، كه در زمستان باعث ریزش باران شده و در تابستان بر رطوبت هوا می افزاید و همچنین باعث شرجی شدن آن می گردد .
البته بادهای محلی معروفی نیز از جمله باد سورتوك (sortock) ( از سیبری در زمستان ) باد خوش آباد دره نور ، (اوزروا) گیل وا ، باد سام به این استان می وزند . با توجه به عوامل مختلفی كه در آب و هوای این استان اثر دارند ، سه نوع آی و هوا در این منطقه وجود دارد كه عبارتند از : معتدل جلگه ای ، كوهستانی (معتدل سرد)
آب و هوای معتدل جلگه ای
جلگه های مركزی و غربی مازندران دارای این نوع آب و هوا هستند . در این مناطق به علت نزدیكی به دریا و رطوبت زیاد ، ریزش باران فراوان حدود 1200 تا 1300 میلیمتر می باشد . وجود رطوبت ، اثر آلودگی مداوم هوا و محصور بودن بین كوه و دریا ، دمای هوا را معتدل نموده كه اختلاف حداكثر و حداقل دما بسیار كم می باشد .
آب و هوای كوهستانی
این آب و هوا بر دامنه های شمالی و نواحی مرتفع البرز مسلط می باشد كه در ارتفاعات بسیار بلند از نوع كوهستانی سرد است ، و در سایر نقاط از نوع معتدل كوهستانی بوده ، به علت فاصله از دریا نسبت به ناحیه جلگه ای رطوبت كمتری داشته و در نتیجه میزان بارندگی آنهم كمتر است ولی به لحاظ افزایش ارتفاع ، میزان دما كاهش یافته و در نتیجه بخش عمده ای از ریزشهای جوی به صورت برف می باشد و زمستانهای ناحیه كوهستانی بسیار سرد همراه با یخبندان بوده و تابستان هوای معتدلی دارد كه سبب ییلاق ( مهاجرت تابستانی ) می شود .
آب و هوای نیمه بیابانی
این نوع آب و هوا بر قسمتی از جلگه گرگان ( شمال گرگان رود تا مرز شوروی سابق ) مسلط می باشد و علل ایجاد آن دوری از دریا ، كاهش ارتفاعات البرز شرقی ، مجاورت با صحرای تركمنستان شوروی سابق در سمال این نطقه است . بارندگی در این منطقه نسبت به استان مازندران كمتر می باشد تا جائیكه در نواحی گنبد كاووس به حدود 500 میلی متر می رسد و كاهش رطوبت باعث افزایش دامنه گرما می شود به طوریكه در تابستان نسبت به سایر نقاط استان ، دمای بیشتری دارد و در زمستان نیز تعداد روزهای یخبندان بیشتر است .
آب و هوای استان مازندران
استان مازندران را بر اساس خصوصیات دما و بارش و توپوگرافی منطقه می توان به دو نوع آب و هوای معتدل خزری و آب و هوای كوهستانی تقسیم كرد . آب و هوای كوهستانی خود بر دو نوع معتدل كوهستانی و سرد كوهستانی می باشد .
1- آب و هوای معتدل خزری :
این نوع اقلیم جلگه های غربی و مركزی استان تا كوهپایه های شمالی البرز را شامل می شود . در این نواحی به دلیل كمی فاصله كوهستان و دریا رطوبت تجمع می یابد كه بعنوان پیامد آن می توان بارش های قابل ملاحظه و دمای معتدل را ذكر كرد .
میانگین بارندگی سالیانه در نوار ساحلی استان برابر با 977 میلیمتر است. توزیع مكانی آن از غرب به شرق با كاهش همراه است در حالیكه توزیع زمانی آن وضعیتی كمابیش منظم دارد ( حداكثر بارندگی در پائیز و حداقل آن در بهار اتفاق می افتد)
در بررسی پارامتر درجه حرارت نیز مشاهده می شود كه به دلیل رطوبت نسبی بالا و زیاد بودن تعداد روزهای پوشیده از ابر ، دمای هوا معتدل و دامنه دمایی محدود می باشد كه این وضعیت منجر به تابستانهای گرم و مرطوب و زمستانهای معتدل با یخبندانهای اتفاقی می گردد .
2- الف) آب و هوای معتدل كوهستانی :
با افزایش تدریجی ارتفاع از اراضی جلگه ای به سوی دامنه های شمالی ارتفاعات البرز و فاصله از دریا ، تغییرات خاصی در آب و هوای استان پدیدار می گردد. در نوار ارتفاعی 1500 تا 3000 متر ، شرایط آب و هوایی كوهستانی حاكم است كه از ویژگیهای آن می توان كاهش میزان بارندگی سالیانه وهمچنین كاهش متوسط درجه حرارت ماهانه را ذكر كرد . علاوه بر آن زمستانهای سرد همراه با یخبندانهای طولانی و تابستانهای كوتاه نیز از دیگر مشخصات این اقلیم است .
2- ب) آب و هوای سرد كوهستانی :
در نوار ارتفاعی بالاتر از 3000 متر كه شامل قلل كوهستانهای دامنه شمالی البرز می شود ، دمای هوا به شدت كاهش یافته و یخبندانهای طولانی ایجاد می شود . در این مناطق ریزش ها غالبا به صورت برف است كه در دوره طولانی سرد سال روی هم انباشته شده و تا اواسط دوره كوتاه گرم سال نیز دوام دارند . در همین مناطق و در قله كوههای دماوند ، علم كوه و تخته سلیمان شرایط ایجاد یخچالهای كوهستانی و انباشت دائمی برف فراهم شده است .
توده هواهای موثر بر آب و هوای مازندران
موقعیت جغرافیایی ویژه استان مازندران بعنوان یكی از استانهای ساحلی دریای خزرسبب شده است كه در طول سال از اثرات آب و هوایی همسایگانی چون سرزمین پهناور سیبری ، دریای مدیترانه و دریای خزر و فلات مركزی ایران بهره مند شود . در طول فصول مختلف سال توده های هوای متعددی وارد استان میشوند كه عمده ترین آنها به قرار زیر میباشد :
الف) دوره سرد سال :
- توده هوای قطبی قاره ای (cP) كه ورود آن به استان از طریق گسترش زبانه سیستم پرفشار سیبری بر روی شمال شرق كشور می باشد . این توده هوا سرد و خشك بوده و با عبور از روی دریای خزر ضمن جذب رطوبت و گرما ناپایدار گشته و سبب بارشهای قابل توجه بویژه در فصل پاییز ( بدلیل اختلاف زیاد دمای آب با دمای هوا ) در استان می شود . شدت این بارندگی بدلیل طولانی بودن مسیر حركت توده هوا بر روی دریا در غرب استان بیشتر از سایر قسمتهای استان میباشد .
- توده هوای قطبی دریایی تعدیل یافته (mP ) با منشا اقیانوس اطلس كه بعد عبور از روی جنوب اروپای شرقی از طریق دریای سیاه به شرق دریای مدیترانه وارد و سپس از طریق تركیه از سمت شمال غرب وارد ایران می شود .
- توده هوای آركتیكی قاره ای (cA ) با منشا اسكاندیناوی كه بعد از عبور از روی اروپا و از دست دادن رطوبت مجددا از دریای سیاه كسب رطوبت كرده واز طریق تركیه وارد نوار شمالی كشور می شود .
ب) دوره گرم سال :
- توده هوای حاره ای دریایی تعدیل یافته (mT ) با منشا آزورس (جزیره آزورس در اقیانوس اطلس ) كه بعد از عبور از روی دریای مدیترانه و جنوب اروپا ، به شمال كشور وارد میشود و گاهی نیز از طریق شمال آفریقا و عربستان ، نواحی جنوب و مركز ایران را مورد تهاجم قرار میدهد و به شمال نیز نفوذمی كند جبهه های حاصل از این توده هوا هنگام رسیدن به دریای خزر از این دریا رطوبت كسب كرده و سبب بارندگی در سواحل جنوبی آن میشوند . بعلاوه در اوج روزهای گرم هنگامی كه جت استریم جنب حاره به شمال دریای خزر نقل مكان می كند توده هوای حاره ای قاره ای (cT ) كه در مركز ایران تشكیل می شود و بسیار گرم و خشك می باشد شمال كشور را نیز تحت تاثیر قرار می دهد .
اقلیم استان مازندران
1- بر اساس طبقه بندی هانسن ( Hansen ) این استان در مدار معتدله گرم قرار گرفته است .
2- به روش ضریب اعتدال ( Temoenatenus Index ) این استان بسیار معتدل و فوق معتدل است .(منظور از ضریب اعتدال بدست آوردن دوری یا نزدیكی یك منطقه به منطقه معتدله است )
3- بر اساس طبقه بندی دومارتن ( De Martounne ) نواحی غربی مازندران بسیار مرطوب ، نواحی مركزی مازندران مرطوب و نواحی شرقی مازندران مدیترانه ای و نواحی كوهستانی مازندران نیمه مرطوب می باشد .
4- بر اساس طبقه بندی دكتر كریمی ، نواحی غربی و مركزی دارای اقلیمی مرطوب با تابستان گرم و زمستان كمی سرد ، نواحی شرقی نیمه مرطوب با تابستان گرم و زمستان نسبتا سرد و نواحی كوهستانی مازندران دارای اقلیم مرطوب با تابستان معتدل و زمستان بسیار سرد می باشد .

اندازه ی اين عكس تغيير داده شده است. برای ديدن كامل عكس اينجا را كليك كنيد. اندازه ی عكس اصلی 1600x1200 و حجم آن 167KB است.

__________________

اقلیم شمال ایران

مطالب مشابه :

معماری پایدار در مازندران .

اقلیم شمال ایران

جغرافياي استان مازندران

شهرستانهای مازندران

تاثیر اقلیم مناطق معتدل و مرطوب بر معماری ایران

جغرافیای مازندران جمعيت ، اقليم و سرزمين

اقلیم معتدل ومرطوب