مقاله در مورد روز طبيعت

امكان شناخت طبيعت

در قرآن آيات زيادى داريم كه بشر را به مطالعه طبيعت دعوت مى كنند:

«قل انظروا ماذا فى السموات والارض...» (يونس، 101)

(بگو بنگريد كه در آسمان و زمين چه چيزهايى است...)

«و فى الارض آيات للموقنين و فى انفسكم ا فلا تبصرون » (ذاريات، 21-20)

(و در زمين براى اهل يقين نشانه هايى است، و همينطور درنفوس خود شما، آيا به چشم بصيرت نمى نگريد؟)

«قل سيروا فى الارض فانظروا كيف بداالخلق...» (عنكبوت،20)

(بگو در زمين سير كنيد و ببينيد كه خداوند چگونه خلقت راآغاز كرد...)

اين آيات حاكى از اين هستند كه شناخت طبيعت امكان پذير است والا امر به مطالعه آن نمى شد. همچنين از آيات:

«و علم آدم الاسماء كلها» (بقره، 31)

(و به آدم هم اسماء را تعليم داد.)

«علم الانسان ما لم يعلم » (علق، 5)

(و به آدمى آنچه را كه نمى دانست آموخت.)

«والله اخرجكم من بطون امهاتكم لاتعلمون شيئا و جعل لكم السمع و الابصار والافئدة لعلكم تشكرون » (نحل، 78)

(خداوند شما را از شكم مادرانتان بيرون آورد در حاليكه چيزى نمى دانستيد، و براى شما چشم و گوش و دل [عقل] قرارداد. باشد كه شكر نعمت او را بجاى آوريد.)

استفاده مى شود كه خداوند استعداد شناخت را در بشر به وديعه نهاده است و انسانها بايد اين استعداد را به نحو مناسب شكوفا سازند. بعلاوه، آياتى نظير:

«سنريهم آياتنا فى الافاق و فى انفسهم حتى يتبين لهم انه الحق...» (فصلت، 53)

(ما آيات خود را در آفاق جهان و در جانهاى خودشان به آنان نشان مى دهيم تا آشكار شود كه او بر حق است...)

«و قل الحمدلله سيريكم آياته فتعرفونها و ما ربك بغافل عما تعملون » (نمل، 93)

(و بگو ستايش مخصوص خداست كه بزودى آياتش را به شماارائه خواهد داد تا آن را بشناسيد، و خداوند هرگز از كردار شماغافل نيست.)

«خلق الانسان من عجل ساوريكم آياتى فلاتستعجلون » (انبياء، 37)

(انسان [گويى] از عجله آفريده شده است; ولى عجله نكنيد، من آيات خود را به زودى به شما ارائه مى دهم.)

نشان مى دهند كه بشر به بسيارى از حقايق عالم پى خواهد برد.

|+| نوشته شده توسط سعيد اکبری زاده در شنبه ۰۸ بهمن ۱۳۸۴ | نظرات (0)

هدف طبيعت شناسى

منظور از طبيعت عالم مادى است، يعنى عالمى كه با حواس خود با آن در ارتباط هستيم. در قرآن كريم متجاوز از 750 آيه وجود دارد كه در آنها به پديده هاى طبيعى اشاره شده است. در غالب اين آيات مطالعه كتاب آفرينش و تدبر در آن توصيه شده است.

از نظر قرآن موجودات طبيعى آيات (نشانه هاى) حق تعالى هستند و طبيعت شناسى بايد به منزله آيت شناسى تلقى شود و ما را از آيات به صاحب آيات برساند:

«و من آياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليهاو جعل بينكم مودة و رحمة ان فى ذلك لآيات لقوم يتفكرون » (روم، 21)

(و از آيات الهى آن است كه براى شما از جنس خودتان جفتى بيافريد كه در بر او آرامش يافته و با هم انس بگيريد، و ميان شما مودت و رحمت برقرار نمود. بى گمان در اين امرنشانه هايى است براى كسانى كه فكر مى كنند.)

«و من آياته يريكم البرق خوفا و طمعا و ينزل من السماءماء فيحيى به الارض بعد موتها ان فى ذلك لآيات لقوم يعقلون »
(روم، 4-92)

(و از آيات الهى نشان دادن برق است كه ايجاد ترس وطمع مى كند و از آسمان آب نازل مى گرداند و زمين را پس ازمرگش زنده مى سازد، همانا در اين امر نشانه هايى است براى كسانى كه تعقل مى كنند.)

«و من آياته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتكم والوانكم ان فى ذلك لآيات للعالمين » (روم، 22)

(و از آيات الهى خلقت آسمانها و زمين و اختلاف زبانها و رنگهاى شما آدميان است كه در اين امرنشانه هايى براى دانشمندان موجود است.)

طبيعت شناسى مى تواند معرفت انسانها نسبت به خداوند را فزونى بخشد و نيز مى تواند آنها را قادر سازد كه از امكاناتى كه خداوند براى خير و سعادت ابدى شان فراهم كرده است استفاده كنند.

سعيد اکبری زاده

پيام قرآن براى دانش پژوهان مسلمان
در قرآن بيش از 750 آيه وجود دارد كه در آنها به پديده هاى طبيعى اشاره شده است. اين آيات پيامهاى مهمى براى علماى مسلمان در بردارند. به عقيده ما نكات مهم اين پيامها به قرار زير است:
الف) در اين قبيل آيات مطالعه تمامى ابعاد طبيعت و كشف اسرار خلقت مورد تاكيد قرار گرفته است:
«قل انظروا ماذا فى السموات والارض...» (يونس، 101)
(بگو بنگريد كه چه چيزهايى در آسمانها و زمين است...)
«قل سيروا فى الارض فانظروا كيف بداالخلق...» (عنكبوت،20)
(بگو در زمين سير كنيد و بنگريد كه [خداوند] چگونه آفرينش را آغاز كرد...)بقول علامه طباطبائى (قدس سره):
قرآن مجيد در آيات بسيارى... به تفكر در آيات آسمان و ستارگان درخشان و اختلافات عجيبى كه در وضاع آنها پديد مى آيد و نظام متقنى كه بر آنها حكومت مى كند دعوت مى كند.
به تفكر در آفرينش زمين و درياها و كوهها و بيابانها و آنچه از عجائب در شكم زمين قرار گرفته و اختلافات شب و روز و تبديلات فصول تحريض و ترغيب مى نمايد.
به تفكر در آفرينش شگفت آور نبات و نظامى كه در زندگى آن جريان دارد و در آفرينش گوناگون حيوان وآثار و احوالى كه در محيط وجود از خود بروز مى دهد تشويق مى فرمايد.
به تفكر در خلقت خود انسان و اسرار و رموزى كه در ساختمان وجودش نهفته و بالاتر از آن در نفس و عوالم باطنى آن و ارتباطاتى كه با ملكوت اعلا دارد و به سير در اقطار زمين و مشاهده در آثار گذشتگان و كنجكاوى اوضاع و احوال ملل و جوامع بشرى و قصص و تواريخ ايشان اصرار تمام دارد.
و بدين ترتيب به تعلم علوم طبيعى و رياضى وفلسفى و فنون ادبى و بالاخره همه علومى كه در دسترس فكر انسانى است و تعلم آنها به نفع جهان بشرى و سعادت بخش جامعه انسانى مى باشد دعوت مى كند.
آرى قرآن مجيد به اين علوم دعوت مى كند به اين شرط كه به حق و حقيقت رهنما قرار گيرند و جهان بينى حقيقى را كه سرلوحه آن خداشناسى مى باشد در برداشته باشند و گرنه علمى كه انسان را از شناختن حق و حقيقت باز دارد در قاموس قرآن مجيد با جهل مرادف است...» (1)
وقتى قرآن از ما مى خواهد كه در زمين گردش كنيم و مبدا خلقت را بيابيم معنى اش اين است كه ما بايد ازطريق كوششهاى علمى اين مهم را به انجام رسانيم. اين برخلاف آموزشهاى قرآن است كه مسلمانان بنشينند و ديگران به كشف اسرار طبيعت بپردازند و از نتايج آن بهره مند شوند و مسلمانان را به خود وابسته سازند. آرى مطالعه «آيات علمى » بايد انگيزه اى براى روى آوردن مسلمان به علوم بيعت باشد، نه اينكه صرفا به قرائت اين كتاب مقدس بسنده كنند.
ب) در قرآن آمده كه هر چيزى در اين جهان قانونمند و با هدف است و خللى در خلقت وجود ندارد:
«و خلق كل شى ء فقدره تقديرا» (كافرون، 2)
و همه چيز را آفريد و آن را به اندازه كرد، اندازه دقيق.)
«و ما خلقنا السماء و الارض و ما بينهما لاعبين »(انبياء، 16)
(و ما اين آسمان و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است به بازيچه نيافريديم.)
«ما ترى فى خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل ترى من فطور» (ملك 4-3)
(در آفرينش خداى رحمان هيچ خللى نمى بينى، پس بارديگر نظر كن آيا خللى مى بينى؟)
ج) قرآن از ما دعوت مى كند كه به شناخت قوانين طبيعت و بهره بردارى از آنها در جهت رفاه انسانه ابپردازيم و از حدود الهى تجاوز نكنيم:

«و سخرلكم ما فى السموات و ما فى الارض جميعامنه » (جاثيه، 13)

(و همه آنچه را كه در آسمانها و زمين است مسخر شما قرارداده.)

«والسماء رفعها و وضع الميزان الا تطغوا فى الميزان » (رحمن 8-7)

(آسمان را برافروخت و ترازو را برنهاد. در ترازو طغيان نكنيد.)

البته بهره گيرى از ماديات بايد در جهت رشد معنوى انسان باشد و نه تباه كردن اين بعد.

د) از نظر قرآن علوم مختلف تجليات گوناگون جهانى هستند كه بوسيله يك خدا خلق شده و اداره مى شود. بنابراين تركيب آنها بايد به يك تصوير واحد از جهان منتهى شود.

ه) يكى از مهمترين چيزهايى كه ما از قرآن در مورد علم مى آموزيم جهان بينى و معرفت شناسى است. قرآن به ما ابزار شناخت طبيعت را مى آموزد و ما را ازموانع و آفات شناخت آگاه مى سازد.

به طور خلاصه مهمترين درسهائى كه ما از «آيات علمى » قرآن مى آموزيم عبارتند از:

1) ما بايد با استفاده از حواس و عقل خود به شناخت طبيعت بپردازيم و اين را براى سعادت و اعتلاى امت اسلامى يك اولويت بدانيم.
2) قرآن مجيد اصول جهان بينى و معرفت شناسى رابه ما مى آموزد.

منابع: 1) سيدمحمدحسين طباطبائى، قرآن در اسلام، ص 94.

مقاله در مورد روز طبيعت

مطالب مشابه :

تحقیق درباره بهار و طبیعت تحقیق اینترنتی آماده پرینت (یاهو)

مقاله در مورد روز طبيعت

مقاله درباره روز طبیعت

طبیعت

آب شناسی

بهار

چرخه طبیعی آب

تحقیق: تاثیر ادیان بر هنر