تاريخچه پدافندهوايي ارتش
تاريخچه پدافندهوايي ارتش
بسم الله الرحمن الرحيم
تاريخچه پدافند هوايي در ايران از بدو تشكيل
اگر چه دورترين يا قديمي‌ترين نشانه‌ي پدافند هوايي در ايران، وجود آتشبارهاي ضد طياره در نيروي زميني ارتش و مجهز به توپهاي 57 ميليمتري ساخت كارخانه بوفرس سوئد ميباشد. اما در واقع در سال 1297 خورشيدي پس از ظهور هواپيما با قدرت آتش و احساس خطر از سوي آسمان در جنگ اول جهاني فكر دفاع هوايي در ايران نيز به وجود آمده است. حكم عمومي قشوني (فرمان همگاني ارتش) نمره 1825 ماده يك، نخستين دليل و نشانگر اين است كه در سال 1312 حداقل دو آتشبار بنام " آتشبار ضد طياره " در نيروي زميني ارتش ايران، مجهز به توپ 75 ميليمتري ساخت كارخانه بوفرس سوئد وجود داشته است.
بررسي نمودار ساختار سازماني يگانهاي زميني ارتش مستقر در تهران در سال 1312 خورشيدي نشان مي‌‌دهد كه تيپ مستقل توپخانه صحرايي، در كنار لشگرهاي 1 و 2 مركز سازماندهي گرديده و اين تيپ علاوه بر 2 هنگ توپخانه 105 م.م، داراي آتشبارهاي شماره 1 و 2 ضد طياره بوده است. آتشبارهاي ضد طياره بعدي به ترتيب در سال 1315 در لشكر 6 خوزستان، در اوايل بهار سال 1316 در لشكر 4 شمال غرب و در تابستان سال 1316 در لشكر 9 شرق تشكيل گرديدند و تعداد آتشبارهاي تهران نيز به 4 آتشبار افزايش يافته و عنوان «آتشبار ضد هواپيما»
جايگزينِ «آتشبار ضد طياره«گرديد. در بعد آموزشهاي يگانهاي ضد طياره در آن زمان، نخستين دانشجوي خارج از كشور تقي خان رياحي است، كه پس از دوره سه ساله رياضيات عالي و دوره دو ساله مدرسه دارالفنون فرانسه و ديدن دوره عملي دو ساله در يگانهاي ضد طياره فرانسه، در تاريخ 6 مهر ماه 1313 با درجه ستوان دومي به خدمت آتشبارهاي مزبور درآمده است. در تاريخ 7/2/1314 چهار نفر محصل نيز براي آموزش توپ ضد طياره به كشور آلمان اعزام گرديدند، لذا آموزش خارج از كشور براي اين رسته كم‌كم رواج پيدا كرد . نخستين فرمانده آتشبار ضد طياره ياور (سرگرد) ابراهيم خان ارفع (بعدها با درجه سرتيپي و فرمانده لشگر 2 مركز، در بازديد از جبهه متفقين در مصر در سانحه هوايي‌كشته شد( 28/10/1321) بوده است . نخستين آتشبار ضدطياره در تهران و بعد به ترتيب در لشگر 6 خوزستان در مورخه 19/12/1315 و در مورخه 1/1/1316 در لشگر 4 شمال غرب تشكيل‌گرديد.
در سال 1317 به هر يك از لشكر‌هاي 1 و 2 مركز يك گروهان ضد هوايي اختصاص يافته و توسعه آتشبارهاي ضد هواپيما ادامه يافت. در سال 1320 سازمان ضد هوايي در قالب هنگ و متشكل از گردان ها ي ضد هوايي شكل گرفته كه يكي از گردآن ها ، گردان نورافكن ضد هوايي و يك گردان مستقل شامل 4 گردان مسلسل ضد هوايي بوده است .
«با سرايت آتش جنگ جهاني به ايران ( سوم شهريور 1320 )، بمباران شهر تهران و چند شهر ديگر آغاز گرديد. بر مبناي اعلاميه شماره يك ستاد ارتش، يك فروند هواپيماي مهاجم شوروي در ناحيه تبريز بر اثر تيراندازي توپخانه ضدهوايي سرنگون گرديد .در همين ايام در جهت پدافند غيرعامل نيز تلاشهائي براي آموزش مردم صورت گرفت« .
پس از ورود متفقين به ايران، يگان هاي ضد هوايي رو به ضعف نهادند و توپهاي ضد هوايي بوفرس در سال 1322 از رده عملياتي خارج شدند . در سال 1333 يگان هاي ضد هوايي از نيروي زميني ارتش منتزع و به نيروي هوايي ملحق گرديده و به توپهاي 40 م.م ضد هوايي مجهز شدند ولي پس از حدود 2 سال اين يگان ها مجدداً به تابعيت نيروي زميني در آمدند و پس از مدتي با انجام تغييراتي در سازمان، توپخانه ضد هوايي ارتش متشكل از 3 گردان ضد هوايي تأسيس گرديد.
در سال 1336 تعدادي از افسران جمعي توپخانه ضد هوايي ارتش كه به تيپ مستقل توپخانه ضد هوايي تغيير نام داده بود جهت آموزش به كشور آمريكا اعزام گرديدند و در همين زمان آموزشگاه توپخانه ضد هوايي در نيروي زميني و كميته ضد هوايي در مركز توپخانه وجود داشت.
توپهاي 40 م.م نيز بعدها از رده عملياتي خارج گرديده و كليه يگان هاي ضد هوايي منحل شده و كاركنان آن ها به‌يگان‌هاي توپخانه صحرايي منتقل‌گرديدند و همزمان با جنگ ويتنام، تشكيل مجدد يگانهاي ضد هوايي در ارتش مدّنظر قرار گرفته و با بكارگيري توپهاي 23 م‌م و 57 م.م روسي عنصر ضد هوايي مجدداً در نيروي زميني به وجود آمد و بعداً توپهاي كنترل با رادار شليكا نيز به تعداد كمي به خدمت گرفته شدند و تغيير عمده‌اي بجز افزايش تعداد آتشبارهاي ضد هوايي در نيروي زميني صورت نگرفت.
در سال 1336 تعدادي از افسران فني هوايي جهت طي دوره آموزشي رادار به انگلستان اعزام گرديده و زمينه ايجاد سازمان دفاع هوايي در نيروي هوايي ارتش فراهم گرديد.
در سال 1337 آموزشگاه رادار در تيپ تعليمات نيروي هوايي تشكيل گرديد و افسران اعزامي به خارج از كشور پس از مراجعت، به آموزش كاركناني كه جديد استخدام ميشدند، پرداختند.در
سال 1337 يك سامانه راداري متحرك در فرودگاه دوشان‌تپه مستقر گرديد كه ضمن بهره‌برداري از آن در امر آموزش، به عنوان اولين سامانه راداري كشور، عهده‌دار مراقبت هوايي گرديده و پوشش راداري تهران را در ساعات روشنايي روز تأمين نموده و در بقيه ساعات شبانه روز به صورت خاموش نگهداري مي‌‌گرديد.
در شهريور ماه سال 1338 تيپ آموزش و پشتيباني دفاع هوايي با تركيب آموزشگاه رادار و تجهيزات راداري موجود و در تابعيت تيپ تعليمات نيروي هوايي تشكيل گرديده و پس از مدتي به عنوان تيپ مستقلِ آموزش و پشتيباني دفاع هوايي از تابعيت تيپ تعليمات نيروي هوايي خارج و در تابعيت مستقيم فرمانده نيروي هوايي قرار گرفت. در سال 1339 سازمان موردبحث، توسعه يافته و به تيپ هفتادم مستقل دفاع هوايي تغيير نام داد. اين تيپ شامل يك ستاد، آموزشگاه رادار، سلاح هاي ضد هوايي و دو ايستگاه رادار در حال احداث در تبريز و بابلسر بود كه اين دو ايستگاه بين سالهاي 1340 تا 1342 تكميل و راه‌اندازي گرديدند.
در شهريور ماه سال 1343 «تيپ هفتادم مستقل دفاع هوايي« به «فرماندهي دفاع هوايي« تغيير نام داد و زمينه توسعه بيشتر آن با برخورداري از محل‌هاي سازماني سپهبدي و سرلشكري فراهم گرديد .
در سال 1345 فرماندهي دفاع هوايي به موشكهاي زمين به هواي سي كت و تايگر كت و توپ 23 م‌م ضد هوايي روسي مجهز گرديده و كليه جنگافزارهاي دفاع هوايي در سازماني تحت عنوان گروه توپخانه دفاع زمين به هوا منسجم گرديدند. در همين سال خريد سامانه موشكي هاگ از آمريكا مدّ نظر قرار گرفت كه توافقات به عمل آمده بعداً ملغي گرديد. با شروع حركتي
جهت جايگزين نمودن واژه هاي فارسي به جاي كلمات بيگانه به ويژه در ارتش، در اوايل فروردين ماه سال 1348 فرماندهي دفاع هوايي به فرماندهي پدافند هوايي تغيير نام داد.
فرماندهي پدافند هوايي داراي يك ستاد و دو قسمت عمده بود. يك قسمت، ايستگاه هاي رادار، كه از نظر تابعيت به طور مستقيم زير نظر فرمانده پدافند هوايي بودند و يك قسمت يگان هاي پدافند زمين به هوا كه خود تشكيل يگاني تحت عنوان گروه جنگافزارهاي پدافند زمين به هوا را ميدادند و اين گروه داراي يك ستاد بود و در تابعيت فرماندهي پدافند هوايي قرار داشت.
در سال 1350 گردان هاي تابعه گروه جنگافزارهاي پدافند زمين به هوا به 14 گردان و ايستگاه هاي رادار به 20 ايستگاه رسيده بودند كه تعدادي از آن ها داراي مصوبه سازماني بوده ولي تشكيل نشده بودند.
ماموريت گردان هاي پدافند زمين به هواي متشكله، تأمين پدافند ارتفاع كم پايگاه هاي هوايي و ايستگاه هاي رادار بود. درهمان سال 1350 شبكه فرماندهي و كنترل پدافند هوايي نيز تشكيل شده بود كه شامل يك مركز عمليات پدافند هوايي، دو مركز عمليات منطقه‌اي و شش مركز كنترل و گزارش بود. در آذر ماه سال 1350 سامانه جنگ افزار پدافند زمين به هواي اورليكن كه آتش آن ها توسط سامانه راداري - هدايت و كنترل رايانه‌اي مي‌‌گرديد به خدمت گرفته شد. توپ‌ها ساخت كارخانه اورليكن و رادار ساخت كارخانه كنتراوس سوييس و در نوع خود از پيشرفته‌ترين سامانه هاي پدافند زمين به هواي ارتفاع كم محسوب ميشدند.
در همان سال1350 (سال 1974) راه اندازي فرماندهي اطلاعات وشناسايي الكترونيكي (فاشا) با هسته اوليه پروژه آيبكس(به معني مارال يا بز كوهي) تحت نام "خفاش" زير نظر اطلاعات عمليات سابق نيروي هوايي و با امكانات بسيار محدود فعاليت خود را آغاز نمود.
امكانات اوليه فاشا ، شامل17 نفركاركنان و دستگاههايي ازقبيل228ALQ جهت رهگيري سيگنالهاي راداري و RACAL و COLLINS جهت رهگيري سيگنالهاي ارتباطي در يك اتاقك سيار ( MOBILE VAN ) واقع در آشيانه فعلي پرستو بود . اين سيستم با همان كيفيت نيز در هواپيماي شناسايي مستقر و در نوار مرزي كشور شروع به جمع آوري اطلاعات نمود و اولين ايستگاه زميني جمع آوري اطلاعات سيگنالي نيز در اواخر سال 1350در قله كوه نخجير ( غرب ايلام)تاسيس و عملياتي گرديد.
در فاصله سالهاي1351تا 1354اقداماتي در جهت توسعه و تكميل پروژههاي شامل كه شامل دو فروند هواپيماي شناسايي و پنج اتاقك متحرك مجهز به دستگاههاي اطلاعات الكترونيكي بود انجام و درهمين رابطه قراردادهائي باكمپانيهاي مختلف آمريكائي جهت اجراي پروژه گسـتـرده اي با بهـره گيـري از سـيستمهاي پيشرفته الكترونيكي تحت نام پروژه آيبكس " IBEX "منعقد گرديد.
طي سالهاي 1350الي 1387 با در نظر گرفتن ملاحظات ژئوپليتيكي و آمايش سرزميني ايستگاههاي جمع آوري اطلاعات در قسمتهاي غرب ،جنوب ،شمال وشرق كشور، ايستگاههاي جمع آوري هوايي همچنين مراكز پردازش همدان ، شيراز و مركز جمع آوري و پردازش اطلاعات هوايي به تناوب ايجاد ، سازماندهي و راه اندازي گريدند. و با بهره مندي از كاركنان زبده و با دانش و مخلص به ايفاي ماموريت پرداختند.
با توجه به شرايط حال حاضر و پيشرفت صنايع و با نگرش به توانمندي و تكنولوژي داخلي همچنين خودباوري و توانمندي داخل يگان اقدامات مهمي جهت ساخت و خريد سيستمهاي مورد نياز صورت گرفته و تعدادي از اين سامانه در مكانهاي جديدالتاسيس راه اندازي و عملياتي گرديده است.البته عملكرد فاشا در دفاع مقدس بيانگر ارزشهاي وجودي سازماني با اهداف متعالي و كاركنان زبده در امور هم راستا با اهداف كلان كشور در ابعاد امنيتي و حفاظت از دستاوردها مي باشد كه تا سالها در اذهان هر ايراني مسلمان ويا هر مسلمان ايراني به عنوان نقطه قوت هويت وي باقي خواهد ماند.
در ادامه بررسي تاريخچه هويتي پدافندهوايي ، در سال 1353سامانه موشكي راپير انگليسي به تجهيزات پدافند زمين به هواي فرماندهي پدافند هوايي اضافه گرديد و قابل توجه اين كه اين سامانه توسط كشور آمريكا نيز كه خود از سازندگانِ انبوهِ سامانه هاي موشكي و غيره ميباشد، به خدمت گرفته شد. در اين سال سامانه موشكي سي كت از سازمان حذف ولي آتشبارهاي موشكي تايگركت كماكان در سازمان وجود داشتند. با توسعه سازمان فرماندهي پدافند هوايي، گروه هاي پدافند زمين به هوا در 8 منطقه شامل تهران، اصفهان، اهواز، دزفول، اميديه، بوشهر، بندرعباس و چاه‌بهار سازماندهي گرديده و در تبريز، همدان، شيراز، شرق كشور، مشهد و شهرآباد در سطح گردان حفظ شدند. اين گروه ها و گردآن ها، تحتِ فرماندهيِ «فرمانده پدافند زمين به هوا» قرار داشتند كه خود تابع فرماندهي پدافند هوايي بود.
در تجديد نظر‌هاي بعدي، كشور به 4 منطقه پدافند هوايي تقسيم گرديد و فرماندهان مناطق چهارگانه به طور مستقيم زير نظر فرماندهي پدافند هوايي قرار گرفتند. گروه هاي پدافند هوايي؛ متشكله از يك ايستگاه رادار (بجز در موارد استثنايي كه گروه فاقد ايستگاه رادار بود)، گردان هاي موشكي هاگ، راپير و جنگافزارهاي پدافند زمين بهواي اورليكن و توپ 23 م‌م؛ با تركيب‌‌هاي متفاوت تحت تابعيت فرماندهي مناطق پدافندي قرار گرفتند. در اين زمان تعداد گروه هاي پدافند هوايي به رقم 21 رسيد.
پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي فرماندهي‌‌هاي مناطق پدافند هوايي از سازمان ف. پ. هـ حذف گرديده و گروه هاي پدافند هوايي به صورت انبوه، به طور مستقيم در تابعيت ف. پ. هـ قرار گرفتند. در اين زمان رادار‌هاي متعدد و متنوع در نقاط مرتفع در سراسر كشور مستقر گرديده و پوشش راداري نسبي سراسر كشور فراهم گرديده و تعداد قابل توجهي رادار متحرك هم در «گروه رادار‌هاي تاكتيكي» جهت اعزام به مناطق درگيري احتمالي و حضور در صحنه نبرد سازماندهي شده بود.با پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي به خدمت گرفتن رادار‌هاي پرنده (آواكس) و تشكيل شبكه فرماندهي و كنترل پيشرفته مجهز به سامانه هاي رايانه‌اي متوقف گرديد و ف. پ. هـ با آخرين سازمان مصوبه وارد جنگ گرديد و تعدادي از يگان هاي سازماندهي شده در طول جنگ عملياتي گرديدند. تشكيل شبكه فرماندهي و كنترل وتشكيل گردان هاي ديده‌باني و موشك هاي دوش پرتابي و اضافه شدن سامانه هاي راداري ،موشكي وتوپخانه اي جديد وپوشش راداري نسبي سراسر كشور در ارتفاعات مختلف از جمله اقداماتي بود كه در طول جنگ و پس از خاتمه آن با بهر ه گيري از تجربيات هشت سال دفاع مقدس بعمل آمد ساما نه هاي پدافند هوايي اس-200،اف ام80، و...در دهه هاي 70 الي 90 شمسي به تدريج به ساختارجنگ افزاري پدافند هوايي جمهوري اسلامي ايران افزوده شد.در بعد آموزش نيز به منظور تامين نيازهاي كاركنان تحصيلكرده و متبحر نيروي هوايي و پدافندهوايي در تخصصهاي مختلف پس از تهيه طرح ايجاد دانشگاه هوايي وتصويب فرماندهي كل قوا و شوراي عالي انقلاب فرهنگي و تلاشهاي شهيد ستاري ،دانشگاه هوايي در تاريخ 15/8/1367 به طور رسمي توسط مقام معظم رهبري (رئيس جمهور وقت) افتتاح گرديد. دانشكده مهندسي فرماندهي وكنترل هوايي اين دانشگاه در رشته هاي تحصيلي مورد نياز نياز پدافند هوايي (كارشناسي مهندسي فرماندهي وكنترل هوايي مشتمل بر رشته هاي كنترل شكاري ،عمليات موشك واطلاعات عمليات ) وساير رشته هاي تحصيلي مورد نياز به تربيت دانشجو مي پردازد.
با توجه به تغئير استراتژي نبرد در سالهاي پاياني دهه نود ميلادي واهميت يافتن نبردهاي هوايي و همچنين افزايش حجم تهديدات عليه نظام مقدس ج .ا.ا و در اولويت قرارگرفتن پدافند هوائي برابر تدابير فرماندهي معظم كل قوا طي فرماني قرارگاه پدافند هوائي با ماموريت دفاع از هوا و فضاي كشوردر مقابل هر گونه تهديد هوائي وبا بهره گيري از تمامي ظرفيت هاي پدافند هوائي نيرو هاي مسلح كشور در دهم شهريور ماه 1387با ساختاري متفاوت سازماندهي و تقويت گرديد بعدها اين روز به عنوان روز پدافند هوايي شناخته شد.البته بايد دانست كه پيش از اين براساس تدابير واوامر فرماندهي كل قوا مقام معظم رهبري در سال 1371 قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) مسئوليت هماهنگي فعاليتهاي پدافند هوايي ارتش وسپاه را عهده دار شده بود. قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) كه در ساختار سازماني قبلي هدايت وكنترل عملياتي يگانهاي پدافند هوايي نيروهاي مسلح را بعهده داشت ،در ساختار تشكيلاتي جديد با تحويل گرفتن كامل يگانهاي پدافند هوايي نيروي هوايي واعمال فرماندهي كامل بر يگانهاي مذكور ،با در اختيار گرفتن فرماندهي اطلاعات وشناسايي ،شبكه راداري ،موشكي وتوپخانه اي وديده باني وسامانه هاي پشتيباني رزمي و عمومي يگانهاي مذكور ،از طريق سامانه فرماندهي وكنترل پدافند هوايي (ADOC -SOC -CRC -CP ) مسئوليت كنترل عمليات هوايي كشور را بعهده داشته وكليه جنگ افزارها و يگانهاي پدافند هوايي سپاه وارتش نيز كمافي سابق تحت فرامين عملياتي قرارگاه پدافند هوايي پدافند هوايي عمل خواهند نمود.
نخستين هاي پدافند هوايي تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي
«نخستين افسر پدافند به عنوان وابسته نظامي خارج از كشور :
در تاريخ 1319 سروان تقي رياحي فرمانده آتشبار دوم هنگ ضدهوايي تيپ مستقل مكانيزه نخستين افسري بود كه به عنوان معاون وابسته نظامي ايران به سوئد اعزام شد. اعزام يك افسر هنگ ضدهوايي به اين مأموريت بيانگر دو واقعيت زير است:
اولاً، افسران هنگ ضدهوايي آموزشها و توانايي‌هاي لازم را داشته و ثانياً، چون جنگافزارهاي ضدهوايي از سوئد خريداري ميشدند، لذا از وجود افسران اين رسته استفاده گرديده‌است، به عبارت ديگر، اين رسته اهميت واقعي خود را يافته است.
پيشرفت آموزش به تدريج و بطوري چشمگير رونق پيدا كرد، كه فرمانده هنگ ضد هوايي تهران و فرمانده آتشبارهاي 1 و 3 و 4 آن برابر حكم عمومي شماره 1312 ماده ( 2 ) ارتش، در تاريخ 29 مهر ماه 1319 به علت جديت در آموزش هر كدام به دريافت يك قطعه نشان افتخار نايل گرديدند.
جالب توجه اينكه، كفيل آتشبار 3 ، ستوانيكم نصرت ا... خليل ناجي حدود بيست سال بعد با درجه سرتيپي "تيپ هفتادم مستقل دفاع هوايي" را براي نخستين بار در نيروي هوايي تشكيل‌داد و بعدها با درجه سرلشگري بازنشسته گرديد.
تشكيل گردان مستقل مسلسل ضدهوايي در تيپ مستقل مكانيزه كه در ششم آذر ماه 1319 صورت گرفت، به اين يگان صورت عملياتي‌تري بخشيد. البته تشكيل گردان ياد شده به علت خريد مسلسلهاي 15 ميليمتري ضدهوايي برنو بود.
نخستين اعلاميه دفاع غيرعامل در ايران :
نمونه‌اي از اين تلاش كه در روزنامه اطلاعات مورخ چهارشنبه پنجم شهريور ماه 1320 بصورت آگهي براي حفاظت در مقابل بمباران هوايي درج شده بود، بشرح زير ميباشد :
در تعقيب تذكرات سابق به عموم اهالي اعلان ميگردد، آگهي خطر هوايي در شب بوسيله خاموش شدن چراغهاي برق و در روز بوسيله سوت داده‌مي‌شود. به اين ترتيب كه مدت پنج دقيقه دو سوت با صداي كشيده "متوالي" زده مي‌شود. هنگامي كه خطر هوايي آگهي مي‌شود، اهالي بايد دستور زير را به‌دقت رعايت نمايند. تخلف‌كنندگان از اين دستور به شدت تعقيب خواهندشد.
الف - كساني كه در خانه هستند از خانه بيرون نيامده، در زيرزمين يا پناهگاه ويا مانند آن بمانند.
ب - اگر در كوچه يا خيابان هستند، دور يكديگر جمع نشوند و هر كدام خود را با سرعت و با خونسردي به خانه برسانند.
پ - كليه وسايط نقليه بايد فوراً به طرف راست جاده يا خيابان رفته، توقف نمايند. اگر شب باشد، چراغهاي خود را خاموش نموده و مسافرين را بايد به پناهگاه يا محل سرپوشيده هدايت نمايند.
ت - اهالي بايد فوراً تمام چراغها را خواه چراغ برق و خواه چراغ نفتي و حتي اتاقك‌هاي كوره‌ها را خاموش كنند، بطوري كه كمترين نوري ديده نشود.
ث - در هر خانه يكي از اتاقها را با پرده سياه يا پارچه ضخيم بپوشانند كه اگر هنگام شب موقع آگهي خطر هوايي اهل خانه محتاج به نور شدند، در آن اتاق چراغ روشن كنند و پرده‌هاي سياه را جلو پنجره‌ها بكشند تا روشنايي به هيچ وجه از بيرون معلوم نباشد.
ج - كساني كه در مغازه‌ها و بنگاه‌ها هستند، تا پايان آگهي خطر در همانجا بايد بمانند.
چ - اگر آتش‌سوزي رخ داد، فوراً آن را با تلفن 8887 - 8888 به اداره آتش‌نشاني اطلاع دهيد.
ح - اگر بمبي در نزديكي كسي فرود آمد، فوراً روي زمين به سينه دراز بكشيد و پس از تركيدن بمب فوراً از زمين بلند شده، از آن محل دور شويد، پس از آن لباس خود را كنده، دست و صورت خود را با دستمال پاك‌كنيد.
خ - رانندگان بايد خودروي خود را به سمت راست هدايت نموده و متوقف شوند و چراغهاي خودرو را خاموش نمايند.
د - آگهي رفع خطر هوايي در شب بوسيله روشن شدن چراغ برق و در روز بوسيله سوت داده مي‌شود، به اين ترتيب كه چند سوت مكرر و كوتاه به مدت سه دقيقه كشيده مي‌شود.
ذ - در هر خانه يك بيل پهن و يك كلنگ بايد باشد، كه در موقع رفتن به زير زمينها همراه خود برده، تا اگر آوار جلو درب زيرزمين را سد كرد، راه را باز نمايند. همچنين تعدادي لوازم زخم‌بندي ( چند نوار زخم‌بندي تعدادي هيدروفيل، مقداري الكل و تنتور يد و چند تكه تخته نازك كوتاه و تميز و پهن ) و مقداري شن و ماسه براي خاموش‌كردن آتش بايد در هر خانه باشد.
اولين توپخانه ضدهوايي ارتش :
در تاريخ 18 مهر 1335 دو گردان ضدهوايي برگشتي از نيروي هوايي با فرماندهي و ستاد مربوطه از سازمان سپاه يكم مركز منتزع و با اضافه شدن يك گردان نظير آن دو گردان بنام توپخانه ضدهوايي ارتش ناميده شدند و تعداد زيادي افسر به اين يگان جديدالتأسيس منتقل گرديدند. در تاريخ 23 ديماه 1336 تعدادي از افسران هوايي جهت طي دوره آموزشي رادار به انگلستان اعزام گرديدند. در سال 1336 يگانهاي مسلسل ضدهوايي نيروي زميني با يگانهاي ضدهوايي ( در حد ارتفاع كم ) تقويت گرديدند. در ششم بهمن 1336 توپخانه ضدهوايي ارتش به تيپ توپخانه ضدهوايي تبديل گرديده‌است.
الف - تيپ مستقل توپخانه ضدهوايي :
در راستاي تشكيل يگانهاي ضدهوايي در سپاه‌هاي يكم، سوم و چهارم تعداد زيادي كاركنان به تركيب سازماني اين سپاهها منتقل و به تيپ توپخانه ضدهوايي مأمور شده‌اند و از شهريور 1335 تا اواخر 1337 بدين منوال بوده‌است. از خرداد 1337 تيپ توپخانه ضدهوايي در نيروي زميني به تيپ مستقل توپخانه ضدهوايي تغيير نام داده‌است.
ب - اولين آموزشگاه توپخانه ضدهوايي :
در سالهاي 1336 و 1337 آموزشگاه توپخانه ضدهوايي در نيروي زميني و كميته ضدهوايي در مركز توپخانه اصفهان وجود داشته است.
حكم عمومي قشوني نمره 1825 بيانگر اين است كه در تاريخ 16 اسفند 1312 دو نفر صاحب منصبان مفصلت‌الاسلامي تيپ مستقل توپخانه صحرايي به آتشبارهاي ضدطياره منتقل و به مشاغل مصرحه زير منصوب شدند :
(1) - نايب دوم احمدخان نهضتي صاحب منصب مأمور اكتشاف و ارتباط و دفتر آتشبار 1 فوج نمره1 كفيل فرماندهي دسته 2 آتشبار 1 ضدطياره.
(2) - نايب دوم رحيم‌خان شيخ عليخاني، صاحب منصب مأمور اكتشاف و ارتباط و دفتر آتشبار 2 فوج نمره 2 كفيل فرماندهي دسته 2 آتشبار 2 ضدطياره.
پ - اعزام به آلمان جهت طي دوره ضدهوايي :
در تاريخ 7 ارديبهشت ماه 1314 تعدادي محصل جهت طي دوره ضدطياره به آلمان اعزام گرديدند.
ت - خريد جنگافزارهاي ضدهوايي خارج از كشور :
حكم عمومي قشوني نمره 2479 ماده 10 نشانگر اين است كه در سالهاي 1314 و 1315 جنگافزارهاي مورد نياز اين آتشبارها از خارج خريداري و تهيه گرديده‌است. همچنين به منظور تكميل كادر سازماني اين يگانها كاركنان را از ساير سازمانهاي نظامي منتقل و به آنها اختصاص داده‌اند.
ث - تشكيل تخستين يگان بعد از يگان تهران :
نخستين يگاني كه بعد از يگانهاي تهران تشكيل گرديد، آتشبار ضدطياره در لشگر نمره 6 خوزستان بوده كه مراتب در 19/12/1315 در حكم عمومي 2596 درج گرديد. يگان بعدي آتشبار ضدطياره لشگر نمره 4 شمال‌غرب است.
ج - افسران پدافند دوره ديده خارج از كشور :
در مورخه 1/1/1316 تعدادي از افسران آموزش ديده خارج از كشور وارد ايران شدند و از تاريخ 17/4/1316 به آتشبارهاي ضدطياره منتقل و مشغول خدمت شده‌اند.
در حكم شماره 2624 ارتش عنوان شده كه از 15/2/1316 بايد به جاي " آتشبارهاي ضدطياره "، اصطلاح " آتشبارهاي ضدهواپيما " را بكار برند و آتشبار ضدهواپيماي لشگر نمره 9 در تابستان 1316 در حكم عمومي ارتش 2628 درج گرديده‌است.
در جهت تكميل و تقويت آتشبارهاي ضدهوايي در مورخه 1/7/1316 آتشبار چهارم در يگان آتشبارهاي ضدهوايي تهران تشكيل‌گرديده‌است.
چ - اعزام جمعي از افسران توپخانه ضدهوايي به آمريكا :
در دي ماه 1336 جمعي از افسران جمعي توپخانه ضدهوايي ارتش با نام جديد تيپ مستقل توپخانه ضدهوايي براي تحصيل به آمريكا اعزام گرديدند.
ح - اولين آموزشگاه رادار :
در سال 1337 آموزشگاه رادار در دوشان تپه فرماندهي آموزشهاي هوايي تأسيس و افسراني كه قبل از تاريخ جهت فراگيري تخصصي‌هاي فني و عملياتي رادار به انگلستان اعزام شده بودند، به آموزش كاركنان جديدالاستخدام پرداختند.
خ - تشكيل تيپ آموزش و پشتيباني دفاع هوايي :
جهت تأسيس يگان دفاع هوايي در شهريور 1338 تيپ آموزش و پشتيباني دفاع هوايي تشكيل و نسبت به اجراي برنامه سريع آموزشي ادامه داد.
د - اولين تجهيزات ضدهوايي در فرماندهي دفاع هوايي :
در سال 1345 فرماندهي دفاع هوايي براي نخستين بار به موشكهاي زمين به هواي سي كت‌و تايگركت انگليسي و توپهاي ضدهوايي 23 ميليمتري روسي مجهز گرديد.
ذ - تشكيل كميته ضدهوايي :
به‌منظور آموزش كاركنان مورد نياز يگان هاي پدافند در نيروي زميني، " كميته ضد هوايي " در مركز توپخانه اصفهان تشكيل شد. در سال 1328، مسلسل ضدهوايي روي ناوهاي نيروي دريايي نصب گرديد.
ر- آتشبار ضد هوايي در نيروي دريايي :
برابر فرمان همگاني شماره 7712، آتشبار ضد هوايي در هنگ تفنگداران پياده منطقه يكم دريايي خليج‌فارس در سال 1331 وجودداشته‌است.
ز - تشكيل دسته مسلسل ضدهوايي :
در سال 1331 دسته مسلسل ضدهوايي در تيپ جهرم جمعي لشگر 6 فارس هنگ 7 پياده جمعي لشگر تبريز و هنگ 13 پياده جمعي لشگر خرم آباد وجودداشت.
ژ - اعزام فرمانده آتشبار ضدهوايي جهت طي دوره ستاد به دانشگاه جنگ سوئد :
از تاريخ 19/4/1317 سروان توپخانه حاج علي‌كيا كفيل فرمانده آتشبار يكم آتشبارهاي ضدهواپيما براي ديدن دوره ستاد عازم دانشگاه جنگ سوئد ميگردد.
س - فرمانده گروهان مسلسل ضدهوايي :
از مورخه 1/7/1317 ستواندوم حسين موحد فارغ‌التحصيل مهرماه 1317 دانشكده افسري به كفالت فرماندهي دسته يكم گروهان مسلسل ضدهوايي هنگ پياده آهنين لشگر نمره 1 ساخلو مركز شد.
ش - اولين فرمانده تيپ آموزشي و پشتيباني دفاع هوايي در نيروي هوايي :
سرهنگ نصرا... خليل ناجي در يكم آذر 1338 تيپ آموزشي و پشتيباني دفاع هوايي را در نيروي هوايي تحويل گرفت و تا 1340 فرمانده آن بود، كه در سال 1343 به فرماندهي دفاع هوايي تبديل و در سال 1348 به فرماندهي پدافند هوايي تغيير نام داد.
ص - تشكيل تيپ مختلط مستقل توپخانه مكانيزه : اوايل سال 1317 آتشبارهاي ضدهوايي تهران به هنگ ضدهوايي توسعه يافت ( آن زمان گردان وجود نداشت ) و اين هنگ ضد هوايي با هنگ مستقل توپخانه 105 بلند از تاريخ 2/8/1317 تشكيل يك تيپ مستقل مختلط بنام " تيپ مختلط مستقل توپخانه مكانيزه " در حوالي جي بريانك ( پادگان جي فعلي، شرق فرودگاه مهرآباد) را تشكيل دادند. از اول مهر ماه 1317 به لشگرهاي نمره 1 و 2 ساخلوي مركز نيز هر كدام يك گروهان مسلسل ضدهوايي واگذار گرديده‌است.»
ماموريت و نقش پدافند هوايي قبل از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي :
گرچه ماموريت و نقش نيروي هوايي قبل و بعد از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي تغيير ننموده است ولي نقش پدافند هوايي به طور شديدي دچار دگرگوني شده است. قبل از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي، نقش سامانه هاي موشكي ارتفاع كم و جنگافزارهاي پدافند زمين به هوا عبارت از تأمين پدافند زمين به هواي پايگاه ها شامل باند‌هاي پروازي، مخازن سوخت، مهمات و توقفگاه هاي هواپيما بود و سامانه هاي موشكي ارتفاع متوسط نيز طوري گسترش داده ميشدند تا بتوانند پدافند زمين به هواي ارتفاع متوسط پايگاه ها و سايتهاي راداري را تأمين نمايند. باتوجه به برد و ارتفاع درگيري موشكهايي كه نام برده شد، تأمين پدافند هوايي شهرهاي نزديك و اطراف پايگاه ها نيز مدّنظر قرار مي‌‌گرفت.
در مورد شهرهاي بزرگي نظير تهران، اصفهان و . . . گسترش سايتهاي موشكي (با ملحوظ داشتن امر پدافند از پايگاه هوايي) به گونه‌اي صورت مي‌‌گرفت تا ضمن حصول اطمينان از تأمين پدافند دورادور و ارتفاع متوسط اين شهرها، پوشش موشكي لازم براي كليه يا اكثر نقاط حياتي و حساس نظامي و غيرنظامي منطقه نيز فراهم گردد.
باتوجه به احداث سايتهاي موشكي در اطراف اين شهرها با ايجاد تپه هاي مرتفع براي استقرار سامانه هاي راداري و سكوي پرتاب موشك‌ها و ساخت محل‌هايي نظير انبار، كارگاه تعميراتي آسايشگاه و غيره؛ به نظر مي‌‌رسيد برنامه‌اي براي استفاده از توان جابجايي (تحرك) اين سامانه موشكي و انتقال آن به منطقه نبرد (در صورت نياز) وجود نداشت.
نقش كاركنان پدافند هوايي در پيروزي انقلاب اسلامي
كاركنان پدافند هوايي در به ثمر رساندن پيروزي انقلاب اسلامي نقشي بي بديل ايفا نمودند.با توجه به اينكه در آن مقطع پدافند هوايي به عنوان زيرمجموعه اي از نيروي هوايي شناخته مي شد لذا اقدامات كاركنان پدافند هوايي نيز پيش از اين به عنوان بخشي از اقدامات نيروي هوايي ارتش مد نظر قرار مي گرفت.اما با تفكيك پدافند هوايي از نيروي هوايي و تشكيل قرارگاه پدافند هوايي خاتم الانبياء(ص) آجا ،فعاليت انقلابي كاركنان پدافند هوايي متمايز تر از پيش مشخص شد.فعاليت هاي انقلابي كاركنان پدافند هوايي درتهران ، بهبهان و... در تاريخ اين مرز وبوم به ثبت رسيده است.در بدو ورود هواپيماي حضرت امام (ره) به آسمان ايران ،كاركنان سايتهاي راداري پدافند هوايي جهت تامين امنيت پروازي هواپيماي حضرت امام (ره) در محل خدمت حاضر شده وبه انجام وظايف پرداختند.
از جمله فعاليتهاي انقلابي كاركنان پدافند هوايي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
در 12 بهمن ماه سال 1357 اين افتخار نصيب پدافند هوايي گرديد كه اولين خوش آمد و تبريك به مناسبت بازگشت امام به وطن را به ايشان اعلام نمايند. سرهنگ بازنشسته افروز(ستوان افروز سال 57) اولين نفري بودند كه در رادار تبريز به نيابت از كليه كاركنان انقلابي پدافند هوايي توانستند كه اين پيام را از طريق خلبان فرانسوي به عرض امام رسانده و پاسخ تبريك را نيز دريافت نمايند. كاركنان پدافند هوايي در اين روز تلاش بسيار زيادي نمودند كه خداي ناكرده اتفاقي براي هواپيماي امام نيفتد و به سلامت به زمين بنشيند.
كاركنان جوان پدافند از بدو ورود امام در كنار ايشان قرارگرفتند و در تاييد همين بحث ميتوان به 53 نفر دانشجوي افسري پدافند هوايي اشاره كرد كه مسئول انتظامات بهشت زهرا در سال 57 شده اند(لازم به توضيح است كه شهيد نامجو فرمانده اين افراد بوده است)
در 19 بهمن تركيبي از كاركنان پدافند هوايي و نيروي هوايي جهت بيعت خدمت امام (ره) ميرسند. همزمان با اين اقدام انقلابي كاركنان پدافندي تبريز جهت حمايت، هماهنگي و همگامي با انقلابيون با لباس وارد دانشگاه تبريز ميشوند كه در اين دانشگاه توسط اين افراد قرآن با صداي بلند تلاوت ميگردد و دانشجويان آنها را گلباران مي نمايند.
در اين ايام مبارك و پيش از آن يكي از فعاليتهاي بسيار مهم تبادل اخبار وفرمايشات و سخنرانيهاي امام (ره) در شبكه فرماندهي و كنترل پدافند هوايي و اطلاع رساني متن پيامهاي حضرت امام به كليه كاركنان و در اقصي نقاط كشور از طريق اين شبكه بوده است.
كاركنان انقلابي پدافند هوايي علي رغم فشار و تهديدات و اقدامات سازمان ضد اطلاعات وقت رژيم شاه در شهرهاي تهران، تبريز، بوشهر،دزفول، همدان و... همگام با ساير انقلابيون به فعاليت هاي خود ادامه ميدادند. كه ميتوان به بخش كوچكي از آنها بشرح زيل اشاره نمود:
ترك محل خدمت كاركنان پدافند در اجراي فرمان امام (ره) علي رغم فشارها و تهديدات ضد اطلاعات رژيم كه حداقل مجازات در صورت گرفتاري اعدام بوده است
كساني كه به دليل بسته بودن درب پايگاهها نتوانسته بودند ترك محل نمايند شروع به اعتصاب غذا مي نمايند.
فرار فرمانده پايگاه تبريز(تيمسارماكويي) و افسر ضد اطلاعات (ستوانيكم ميلاني) همان پايگاه به دليل هجوم انقلابيون پدافندي پيش از 22 بهمن
وضعيت پدافند هوايي پس از پيروزي انقلاب اسلامي
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ،پدافند هوايي همچون ساير نيروهاي انقلابي در معرض آسيب نيروهاي ضدانقلاب قرار گرفت.از جمله اينكه سايت راداري كرج در معرض حمله ضدانقلاب قرار گرفته و تعدادي اسلحه نيز از حمله ناكام آنها برجاي ماند . چندماه بعد ودر آذر ماه 1358 در منطقه مرزي ايلام يك يك گروه مسلح ضدانقلاب به سايت راداري-مخابراتي «نخجير» واقع در غرب ايلام حمله كرده و خساراتي را به آن مركز حساس پدافند هوايي كشور وارد كردند...» هدف اصلي اين در گيريها آسيب رساندن به توان پدافند هوايي كشور ودر نهايت كاهش امنيت كشور قلمداد مي شود.
عملكرد پدافند هوايي قبل از آغاز جنگ
برابر اسناد ومدارك موجود تا هيجدهم شهريور 1359 درگيريهاي پراكنده وگاه غير موثري بين واحدهاي پدافند هوايي ايران وهواپيماهاي عراقي رخ داد اما هجدهم شهريور 1359 را بايد آغازي خوب براي حضور پدافند هوايي در دفاع مقدس دانست، زيرا دراين روز 3فروند بالگرد و 2فروند هواپيماي عراقي براثر آتش پدافند هوايي سرنگون شدند.روز بعدنيز يك فروند بالگرد عراقي در حوالي( آق داغ ) قصرشيرين سرنگون شد.در بيست وسوم شهريور نيز لشكر 81 زرهي از اصابت قرار گرفتن 2 فروند هواپيماي عراقي توسط آتش ضدهوايي خبر داد .
مطالب مشابه :
قانون شکار و صید
زنده‌گيري، شكار،خريد، فروش، حمل، نگهداري و صدور پرندگان شكاري نورافكن
همه چيز درباره اهو
وبلاگ تخصصي شكار و تيراندازي شاهين دژ مطالبي جامع ازشكار و تيراندازي به اهداف پروازي ( تراپ )
قوانین شکاروصید به تائید شوای نگهبان
به زنده‌گيري، شكار، خريد، فروش، حمل، نگهداري و صدور پرندگان شكاري از نورافكن ، دوربين
تورکجه اینسان آدلاری 9-نجی بؤلوم
یئکاناتا بیر باخیش - تورکجه اینسان آدلاری 9-نجی بؤلوم - یئکانات ماحالي نين ادبی،اجتماعی
اطلاعات و مشخصات باشگاهها و زمین های تنیس ایران
انتهاي نخريسي پادگان 14 شكاري: 1 زمين خاك داراي 5 زمين خاك رس با نورافكن
قانون شکار و صید و تصویب آئین نامه اجرایی آن (شامل 5 فصل و 36 ماده)
به تاسيس باغات وحش و ابگير ها و حوضچه ها جهت پرورش ماهي و پرندگان شكاري از طريق راهنمايي
تاريخچه پدافندهوايي ارتش
گردان ها ي ضد هوايي شكل گرفته كه يكي از گردآن ها ، گردان نورافكن شكاري ،عمليات
برچسب :
نورافكن شكاري