مروری بر علل ناباروری
آشنایی با دستگاه تناسلی
دستگاه تناسلی از دو قسمت اصلی ، یکی دستگاه تناسلی خارجی و دیگری تناسلی داخلی تشکیل شده است .
دستگاه تناسلی خارجی ، شامل فرج و مهبل است . و دستگاه تناسلی داخلی ، شامل رحم ، لوله های رحمی و تخمدانها است .
کار دستگاه تناسلی ، تولید مثل و فراهم آوردن موجبات قاعدگی است . این اعمال تحت تأثیر ترشح موادی از بعضی غدد ، از جمله هیپوفیز و تیروئید و هم چنین تخمدانها انجام می شود .
نکات زیر در بررسی ناباروری زنان اهمیت دارند .
سن
مدت ازدواج
مدت نازائی
سابقه ازدواج های قبلی
سابقه بیماریها در خود و خانواده ، ابتلا به بیماریهای غدد داخلی مانند تیروئید و یا دیابت
سابقه سقط
وضعیت قاعدگی ( کیفیت و کمیت خون قاعدگی ، درد در موقع قاعدگی )
تعداد مقاربت در هفته
نحوه مقاربت
وجود نازائی در بستگان .
عوامل یاد شده در بالا می توانند در ناباروری زن نقش داشته باشند .
« قاعدگی مرتب » نشان دهنده وضعیت سلامت هورمونهای داخلی و بخصوص انجام تخمک گذاری است . این علامت از هر آزمایش گران قیمت دیگری بهتر است .
بالا بودن سن بیمار و طول مدت نازائی ، احتمال درمان موفقیت آمیز را کمتر می کند . زیرا پیر شدن دستگاه تولید مثل ، بخصوص تخمدانها ، نقش عمده ای در ناباروری دارد . به علاوه افزایش سن خطر سقط را هم افزایش می دهد . اکثریت سقط های اولیه خودبخودی ، پس از ۳۵ سالگی و به علت اختلال ژنتیکی اتفاق می افتند . بطوری که خطر سقط های خودبخودی در سنین کمتر از ۳۰ ، کمتر از ۱۰ درصد است ، ولی این رقم در سنین بالای ۴۰ ، به ۳۴ درصد می رسد . مطالعات نشان داده است که تخمک های زنان مسن قدرت باروری کمتری دارند و با افزایش سن ، احتمال افزایش بعضی از بیماریها که سبب ناباروری می شوند هم بیشتر است . همچنین احتمال ابتلا دستگاه تناسلی به عفونت های تناسلی و احتمال صدمه خوردن تخمدانها و ولوله های رحمی در زنانی که در محیط شغلی با مواد سمی سروکار دارند ، بیشتر است .
سیگار کشیدن روی حاملگی تأثیر سوء دارد و قدرت باروری را هم در زن و هم در مرد کاهش می دهد . خطرات مصرف دخانیات با افزایش سن بیشتر می شود . بین تعداد سیگار مصرفی و نازائی رابطه مستقیم وجود دارد .
حشیش سبب مهار هورمونهای تولید مثل می شود و تولید مثل را هم در زن و هم در مرد کاهش می دهد . کافئین – که در قهوه و چای وجود دارد – اثرات سوء روی باروری دارد و مصرف زیاد آن حاملگی را به تعویق می اندازد .
زوجها باید بدانند که وقوع حاملگی نیاز به زمان دارد و در هر دوره تخمک گذاری ۳۰ درصد شانس حاملگی وجود دارد .
رابطه « مدت زمان مقاربت مکرر » و « شانس وقوع حاملگی » در زوج ها به شرح زیر است :
اگر زمان تماس ۳ ماه باشد ، شانس حاملگی ۵۷ درصد است .
اگر زمان تماس ۵ ماه باشد ، شانس حاملگی ۷۲ درصد است .
اگر زمان تماس ۱ سال باشد ، شانس حاملگی ۸۵ درصد است .
اگر زمان تماس ۲ سال باشد ، شانس حاملگی ۹۳ درصد است .
همانطور که گفته شد دستگاه تناسلی داخلی زن چهار قسمت اصلی به شرح زیر دارد که نازائی در زنها عمدتاً ممکن است مربوط به اختلال کار یک یا چند تا از آنها باشد .
تخمدانها
لوله های رحمی
جسم رحم
دهانه رحم
تخمدانها :
نیمی از موارد نازائی به علت اختلال در کار تخمک گذاری تخمدانها است . اگر زن به طور منظم قاعده شود ، دلیل بر تخمک گذاری مناسب است و اگر قاعدگی او نامرتب باشد ، تخمک گذاری مناسبی وجود ندارد که باید علت آن بررسی شود . فقط حاملگی نشان قطعیت تخمک گذاری است ، اما علائم دیگر به شرح زیر است :
بالا رفتن درجه حرارت بدن : بعد از تخمک گذاری درجه حرارت بدن حدود نیم درجه بالا می رود . برای اندازه گیری ، بیمار هر روز صبح از روز اول قاعدگی تا شروع قاعدگی بعدی ، بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از هر گونه فعالیت بدنی ، درجه حرارت بدن خود را از راه دهان می گیرد و ثبت می کند . بالا رفتن درجه حرارت از روز پانزدهم قاعدگی به مقدار نیم درجه و بالا ماندن آن تا موقع قاعدگی بعدی ، علامت تخمک گذاری است .
بررسی ترشحات گردن رحم : ترشحات گردن رحم در موقع تخمک گذاری فوق العاده زیاد است ، ولی پس از تخمک گذاری کاهش می یابد .
نمونه برداری : نمونه برداری از لایه داخلی رحم و بعضی آزمایشهای تخصصی هم به تشخیص تخمک گذاری کمک می کنند .
در مواردی که نازائی مربوط به توقف تخمک گذاری است ، از داروهای تحریک کننده تخمک گذاری از جمله هورمونهای زنانه ( استروژن و پروژسترون بصورت تنها و یا ترکیبی ) استفاده می شود . تحریک تخمک گذاری با این روش حداقل به مدت ۶-۴ ماه طول می کشد .
از بعضی داروها و آمپولها هم برای تحریک تخمک گذاری استفاده می شود . با مصرف آمپولها ممکن است چند قلوزائی پیش بیاید .
لوله های رحمی
اختلال در کار و شکل لوله های رحمی هم سبب ناباروری می شود . باید بدانیم که باز بودن لوله شرط لازم برای حاملگی است ولی شرط کافی نیست . زیرا لوله های رحمی دارای چندین عمل به شرح زیر هستند :
باعث انتقال اسپرم از رحم به سمت تخمک آزاد شده از تخمدان ، ( در ظرف چند ثانیه ) می شوند .
تخم بارور شده را به داخل رحم منتقل می کنند .
بسته بودن لوله ها در هر نقطه از طول لوله و خوب عمل نکردن آن در هر یک از موارد یاد شده در بالا سبب نازائی می شود که باید درمان شود .
حفره و جسم رحم
با آزمایشات تخصصی حفره و جسم رحم مورد بررسی قرار می گیرد و موانع موجود برای بارداری مشخص می شوند . از جمله این موانع فیبروم ( نوعی تومور خوش خیم ) رحم و یا زائده های داخل رحم است .
شکلهای غیرعادی رحم اصولاً باعث نازائی نمی شوند ، ولی باعث سقط های مکرر می شوند که این مطلب هم جزء ناباروری محسوب می شود ، به هر حال این موارد باید توسط پزشک تشخیص داده شده ، درمان شوند .
دهانه رحم
دهانه رحم علاوه بر اینکه محل عبور اسپرم است ، مانند لوله های رحمی دارای چند فعالیت دیگر هم هست . با این تفاوت که کارش چندین برابر لوله های رحمی است .
وقتی سلولهای متحرک اسپرم از محیط خود ، یعنی مایع منی ، وارد محیط مهبل – که حالت اسیدی دارد – می شوند ، ترشحات دهانه رحم همچون مادری از آنها موظبت کرده ، سپس آنها را راهی رحم و لوله های رحمی می کند .
بنابراین دهانه رحم یک عامل مهم در باروری است و مشکلات ساختمانی و تغییرات فیزیکی و شیمیایی محیط آن در نازائی نقش بسیار عمده دارند . دهانه رحم از طریق معاینه ارزیابی می شود . در معاینه پزشک ، وجود عفونت و ترشحات غیرعادی و وجود کیست های چرکی معلوم می شود . وجود مواد ضد اسپرم در ترشحات دهانه یکی از علل نازائی است که باعث بی حرکت شدن اسپرم ها و جلوگیری از انتقال آنها به قسمت بالایی رحم می شود . به هر حال در هر مورد با نظر پزشک متخصص ، تشخیص ودرمان لازم انجام می گیرد .
علاوه بر عواملی که در بالا در مورد علل نازائی زنان بیان شد ، ابتلا به بیماریهای زیر نیز در ناباروری زنان نقش مهم و اساسی دارد :
بیماریهای التهابی لگن و بیماریهای مقاربتی
اندومتریوز ( وجود نسج دیواره داخلی رحم در خارج از رحم )
تخمدان پلی کیستیک ( وجود کیست های ریز فراوان در تخمدانها ) .
تشخیص ودرمان همه این موارد بر عهده پزشک است .
چه عواملی، احتمال باروری زنان را کم و زیاد می‌کنند؟
یکی از اوقات و زمان‌های شادی بخش در یک ازدواج، زمان تصمیم گیری برای داشتن یک بچه است. اگر مرد و زن هر دو سالم باشند، بارداری به راحتی و بدون هیچ مشکلی صورت می‌گیرد.یک بار درماه، هورمونهای زنانه ای که ازغده هیپوفیز ترشح می‌شود تخمدانها را تحریک می‌کند وباعث آزاد سازی یک یا دو تخمک می‌شود که در صورت آزاد شدن دو تخمک، دو قلوهای غیر مشابه به وجود می‌آیند. در صورت نامرتب بودن پریودها، شانس بارداری کاهش می‌یابد. افزایش سن نیز شانس باروری و زایایی را کاهش می‌دهد. بنا بر تحقیقات، زنان زیر ۲۵ سال، ۹۶ درصد شانس بارداری دارند. از ۲۵ تا ۳۴ سالگی ۸۷درصد و ۴۴-۳۵ سالگی ۷۸درصد.
● پیشنهاداتی برای افزایش شانس بارداری
فاصله بین دو پریود، فاصله ایست که بارداری در آن اتفاق می‌افتد. به سادگی میتوانید این روزها را محاسبه کنید یعنی از شروع یک پریود تا پریود بعدی.
اولین روز یعنی لکه بینی را هم یک روز حساب کنید. هر خانمی‌ممکن است یک عدد را ذکر کند. برای مثال یک نفر عدد۲۲ و دیگری عدد ۳۰ ولی معمولا طول این دوره ۲۱ تا ۳۵ روز است. هر عددی که به دست آمد، عدد ۱۴ را از آن کم کنید، عددی که به دست می‌آید روز تخمک گذاری است، چهار روز قبل و دو روز بعدش را در نظر بگیرید. این دوره یک هفته ای بهترین زمان برای بارداری است.
اسپرم می‌تواند در دستگاه تناسلی خانم‌ها حداکثر تا ۷۲ ساعت زنده بماند، بنابراین شروع تماس اگر در روزهای اول و در آن فرصت یک هفته ای باشد، شانس بارداری افزایش پیدا می‌کند.اگر همسران مشکلی به لحاظ پزشکی نداشته باشند و از نظر تماس زناشویی فعال باشند( حدود دو تا سه مرتبه در هفته)، در طول شش ماه اول با احتمال ۶۰ درصد بارداری اتفاق می‌افتد و با احتمال ۸۰ درصد در طی یک سال اول و ۹۰ درصد درطی ۱۸ ماه اول است.
در طول دوره تخمک گذاری درجه حرارت بدن خانم‌ها افزایش پیدا می‌کند. اگر درجه حرارت پایه بین۵/۳۵ تا ۵/۳۶ باشد، دراین صورت درجه حرارت بین ۱/۳۶ تا ۲/۳۷ زمان تخمک گذاری را نشان می‌دهد. البته این روش همیشه هم دقیق نیست.
بعضی از فروشگاه‌ها و سایت‌های اینترنتی، درجه دماسنج پایه و نیز کیت‌هایی برای بررسی قدرت باروری مردان را به فروش می‌رسانند. این کیت‌ها غلظت ومیزان حجم اسپرم را اندازه می‌گیرند البته اینآزمایش هم به صورت مطلق و دقیق نیست و برای پی بردن به وجود یا نبود نازایی در مردان، بهترین راه مشورت با پزشک برای بررسی و آزمایش مایع منی است.
مصرف سیگارتوسط خانم‌ها، باعث تغییر در ترشحات محیط دهانه رحم می‌شود و ممکن است از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کند و نیز احتمال سقط و نقایص مادرزادی را افزایش می‌دهد. خانم‌هایی که تصمیم می‌گیرند بچه دار شوند در صورتی که از قرص‌های هورمونی استفاده می‌کنند نیمی‌از آنها طی سه ماه اول پس از قطع قرص‌ها، باردار خواهند شد و نیمی‌دیگر طی یک سال.
در خانم‌هایی که از روشهای ایجاد مانع مثل حلقه استفاده می‌کنند(و یا از روش طبیعی)، این دسته هم زمانی مثل گروه قبل و شاید کمی‌هم کمتر ممکن است تا ایجاد بارداریشان طول بکشد. در افرادی که از آمپول دپوپروورا که فقط حاوی هورمون پروژسترون است استفاده می‌کنند، پس از قطع مصرف این آمپول حدود شش ماه طول می‌کشد تا بارداری اتفاق بیفتد. در مورد دستگاه داخل رحمی( آ ی- یو – دی )، معمولا یک یا دو ماه پس از خروجش از بدن است که بارداری اتفاق می‌افتد.
ناباروری فقط مشکل زنان نیست.
بر اساس آمارهای موجود, ۳۵% موارد نا باروری زوجین مربوط به مردان است. یک مرد سالم در هر نوبت انزال ۱۲۰ تا ۶۰۰ میلیون اسپرم خارج می کند و در طول زندگی خویش حدود ۴۰۰ میلیارد اسپرم تولید می کند. شایعترین علت ناباروری مردان, عدم توانایی آنان در تولید تعداد کافی اسپرم های سالم است. همچنین مردان ممکن است در رساندن اسپرم به واژن زن مشکل داشته باشند. این مشکل مربوط به سیستم تناسلی مردان است. در این موارد ممکن است اختلال مربوط به آلت تناسلی و بیضه ها باشد. (عدم تخلیه اسپرم). در بعضی از مردان ناهنجاری وجود دارد که در آن، بیضه ها در جای مناسب خود قرار نمی گیرد. همچنین ممکن است بیماری هایی سبب آسیب رساندن به سیستم تولید اسپرم در مردان شوند.
مشخصات اسپرم های طبیعی در مردان کدامند؟
- حجم کافی باید داشته باشند.
- باید فعال باشند.
- نباید به هم بچسبند.
- دارای اندازه و شکل مناسب باشند.
- قادر به نفوذ در تخمک باشند و بتوانند به آسانی در درون واژن و رحم حرکت کنند و خود شان را به تخمک برسانند.
اگر زوجین نتوانند پس از آمیزش مکرر صاحب فرزند شوند باید یک آزمایش تست منی مرد انچام شود.
مایع منی از چه ساخته شده است؟
منی سالم دارای ۱۲۰ تا ۶۰۰ میلیون اسپرم در هر نوبت انزال است. مایع منی علاوه بر اسپرم دارای آب, قند های ساده, مواد قلیایی (برای محافظت در مقابل محیط اسیدی میزراه مرد و محیط اسیدی واژن زن است. همچنین در مایع منی موادی به نام پروستاگلندین ها هستند که سبب انقباض رحم ولوله های تخمدانی می شوند. علاوه بر این موادی از قبیل ویتامین C, روی و کلسترول نیز در مایع منی وجود دارند.
بطور کلی مایع منی سالم, فاقد مواد میکروبی, و آلوده کننده است.
در آزمایش چه مواردی اندازه گیری می شوند؟
× حجم مایع منی
× تعداد اسپرم (مقدار اسپرم در حجم معینی از مایع منی).
× اندازه وشکل اسپرم
× تحرک اسپرم (در صد اسپرم های فعال)
اکنون با استفاده از کامپیوتر تمام موارد فوق ارزیابی می شوند.
مایع منی سالم چه مشخصاتی دارد؟
حجم: ۳ میلی لیتر (بین ۲ تا ۶ میلی لیتر)
غلظت: ۲۰ میلیون یا بیشتر در هر میلی لیتر
تحرک/ ۵۰% فعال پس از ۲ ساعت
شکل طبیعی: ۶۰%
مایع منی معمولاً در عرض ۱ ساعت به صورت مایع در می آید.
PH: بین ۷ تا ۸.
برای افزایش سلامتی برای تولید مثل چکار باید کرد؟
سیگار نکشید:
کشیدن سیگار معمولاً سبب کاهش تعداد اسپرم و تحرک ضعیف می شود. تحقیقات اخیر نشان دادند زمانی که هم مرد و هم زن سیگار می کشند, احتمال ناباروری تا ۶۴% بالا می رود.
مصرف حشیش :
استفاده درازمدت از حشیش توسط مردان سبب کاهش اسپرم و سالم افزایش اسپرم و افزایش اسپرم ناقص می شود.
مصرف الکل:
مصرف زیاد الکل سبب کاهش تولید اسپرم سالم توسط مردان می شود.
فعالیت شدید بدنی:
فعالیت شدید بدنی سبب کاهش تولید اسپرم می شود.
ویتامین C:
کمبود ویتامین C سبب می شود که اسپرم ها به هم بچسبند و این حالت سبب ۱۶% موارد ناباروری در مردان می شود.
مصرف آنتی بیوتیک ها:
بعضی از آنتی بیوتیک ها به طور موقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم ها در مردان می شوند. بعضی از این آنتی بیوتیک ها شامل اریترومایسین, نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین هستند.
تماس با سموم در محیط:
تماس با حشره کش ها, سموم آفت کش, حلال های آلی, سرب, تشعشعات یونیزه, فلزات سنگین و مواد شیمیایی سمی سبب کاهش قدرت باروری در مردان می شود. مردانی که در محیط شغلی خود با این مواد سرو کار دارند, (چاپخانه ها, سرب, سموم کشاورزی, دستگاههای رادیولوژی و … ) باید از پوشش ها و ماسک های محافظ استفاده نمایند.
تغذیه:
سوء تغذیه و مصرف ناکافی غذاهای ضروری سبب اختلال در تولید و کار اسپرم ها می شود.
خنک نگه داشتن بیضه ها:
بیضه ها نباید زیاد گرم شوند. سعی کنید شورت ها ی تنگ نپوشید. مردانی که مشکل ناباروری دارند, نباید از دوش آب گرم, سونا استفاده کنند و همچنین کار در محیط گرم برای آنها مفید نمی باشد.
فعالیت جنسی:
فاصله گذاری در فعالیت جنسی (۳ تا ۶ روز در هفته), سبب افزایش حجم و قدرت باروری می شود. ولی اگر وقفه زیادی در فعالیت جنسی ایجاد شود, سبب می شود که اسپرم ها تخلیه شده و پیر و نا توان و کم تحرک شوند.
چه مواردی سبب اختلال در باروری مردان می شود؟
× کشیدن سیگار
× مصرف حشیش و مشتقات آن
× مصرف زیاد و دراز مدت الکل
× استفاده از داروهای استروئیدی آنابولیک (این داروها توسط افرادی که می خواهند دارای اندام های عضلانی حجیم شوند استفاده می شود, این داروها سبب می شوند که بدن نتواند هورمون تستوسترون را به طور طبیعی بسازد که سرانجام سبب کاهش تولید اسپرم خواهد شد. (بسیاری از ورزشکارانی که به عنوان دوپینگ از این داروها استفاده مکرر می کنند, دچار این مشکل خواهند شد).
× برخی آنتی بیوتیک ها (اریترومایسین, نیتروفورانتوئین و …)
× داروی سولفاسالازین (این دارو برای درمان اختلالات گوارشی به کار می رود.)
× داروی کتوکونازول (ضد قارچ)
× داروی آزولفیدین (Azulfidine) – این دارو برای درمان بیماری گوارشی کولیت اولسروبه کار می رود.
× واریکوسل (کلافی از وریدهای اضافی دور لوله منی بر را می گیرند و سبب گرمی بیش از حد آن، می شوند که این حالت سبب آسیب رسانی به اسپرم ها و کشتن آنها خواهد شد.
× عفونت دستگاه تناسلی (مثل التهاب پروستات, التهاب لوله های اپیدیدیم در بیضه, التهاب بیضه (ارکیت).
× بیماری اوریون, (که سبب آلوده شدن بیضه ها می شود).
× ضربات وارده به بیضه
× مصرف داروی دی اتیل استیل استرول (DES) توسط مادر در دوران بارداری (سبب کاهش اسپرم و ناهنجاری اسپرم می شود)
× تب
× شورت های سفت
× سونا, آب گرم, کار در محیط گرم
× تماس با آفت کش ها, حشره کش ها, اشعه ها, مواد رادیواکتیو, جیوه, بنزن, و فلزات سنگین.
× داروهای ضد سرطان (شیمی درمانی)
× نقص انسدادی در لوله منی بر
× صدمات وارده به کانال های اسپرماتیک در بیضه (به علت بیماری های سوزاک و عفونت کلامیدیا)
× سوء تغذیه و کم خونی, سل
× استرس شدید در زندگی
توصیه های خوب برای زوج های علاقه مند به بارداری:
× ترک سیگار, الکل, داروهای مضر و …
نکته ای که زوجین باید بدانند این است که بر اساس تحقیقات کنونی, حتی اسپرم های آسیب دیده هم قادر به بارداری تخم هستند.
بنابراین نا امیدی در باروری معنی ندارد.
از قول پزشکان متخصص, قبل از هر گونه عمل لقاح مصنوعی بهتر است به مدت ۳ ماه توصیه های فوق را اجرا کنید.
چون ممکن است بدون نیاز به روش های مصنوعی توانایی باروری خود را بازیابید.
انتخاب جنسیت فرزند:
از دیر باز تا کنون دانشمندان در اندیشه انتخاب جنسیت فرزندان بودند. در حال حاضراز روش موفقی (با موفقیت ۸۰%) که توسط دکتر دونالد اریکسون ابداع شده است, استفاده می کنند. در این روش اسپرم های x و y را از هم جدا نموده و اسپرم های دارای جنسیت مورد نظر را وارد رحم می کنند.
طول مدت این عمل حدود ۴ ساعت است و میزان موفقیت آن (۸۰%) می باشد.
در حال حاضر هزاران نوزاد با این روش در دنیا متولد شده اند .
IVF چیست؟
IVF مخفف لغت های انگلیسی “باروری در درون بدن انسان” است. اولین بار با این روش در سال ۱۹۷۸ نوزادی را در یک زوج نابارور به دنیا بیاورند.
چه کسانی برای انجام این روش انتخاب می شوند؟
در ابتدا این روش برای زنانی به کار می رفت که لوله های تخمدانی شان دارای کارآیی لازم برای انتقال تخمک نبود. ولی امروزه از این روش برای موارد زیادی استفاده می شود. به طور مثال مردانی که دارای اسپرم های کافی برای باروری هستندبا این روش دارای فرزند می شوند.
فواید روش IVF: این روش توانسته نوزادان زیادی را چه از زنان نابارور و چه از مردان نابارور به دنیا آورد.
مراحل انجام IVF:
۱- مرحله جلوگیری از تخمک گذاری:
۲- زن در روز دوم یا سوم پریود خود مصرف قرص ضد بارداری را شروع می کند. بعد از ۲ تا ۳ هفته, پزشک متخصص یک سونوگرافی از تخمدان های زن به عمل آورد. در صورتی که تخمدان ها حالت طبیعی داشته باشند, دارویی (Lupron) به زن تجویز می شود. این دارو از آزاد سازی تخمک توسط تخمدان ها جلوگیری می کند.
داروی Luopron به صورت زیر جلدی هر روز تزریق می شود. شایعترین عوارض این دارو سر درد, حالت برافروختگی چهره و خشکی واژن است. در برخی موارد از داروهای Antagon (آنتاگون) و یا Cetrotide (ستروتاید) به جای Lupron استفاده می کنند.
۲- مرحله تحریک فولیکول:
۳- یک هفته پس از شروع مصرف داروی Lupron یک سونوگرافی دیگر انجام می شود. اگر کیست تخمدانی مشاهده نشد (از عوارض داروی Lupron, داروی دیگری به نام گونال- اف (Gonal- F یا Follistim (فولیستیم) تجویز شده و کم کم از میزان مصرف داروی Lupron کاسته خواهد شد.
۴- دارو های گونال- اف و یا فولیستیم می تواند تخمدان ها را برای تولید تخمک های زیادی تحریک نمایند. این موضوع خیلی مهم است چون که ما برای افزایش میزان موفقیت نیاز به این دارو داریم که به جای یک تخمک بارور شده چندین تخمک بارور شده را در رحم زن قرار دهیم ( به همین دلیل است که در بعضی موارد ممکن است بیشتر از یک نوزاد در یک نوبت به دنیا بیاید) و ما به این حالت چند قلویی می گوییم.
در روز پنجم یا ششم مصرف گونال اف یا فولیستیم, در ساعات ۷ الی ۹ صبح آزمایشات اندازه گیری هورمون های استروژن انجام می شوند و یک سونوگرافی دیگر از طریق واژن انجام خواهد شد. بر اساس این نتایج, پزشک میزان داروهای فوق را تنظیم می کند. این کار تا زمان بالغ شدن فولیکول های تخمدانی ادامه خواهد یافت.
۳- مرحله بالغ کردن فولیکول ها:
در این مرحله داروی hCG برای بلوغ نهایی تخمک ها تزریق می شود.
۴- مرحله جمع آوری تخمک ها:
در این زمان زن را وارد اتاق عمل می کنند. یک متخصص بیهوشی داروی بیهوشی را به صورت آرامش بخش وریدی تزریق می کند. سپس متخصص مربوطه یک لوله متصل به دستگاه سونوگرافی را همراه با یک سوزن به نزدیکی محل تخمدان ها می رساند و با کمک سونوگرافی محل دقیق فولیکول ها را در تخمدان ها پیدا می کند. سپس توسط سوزن مخصوص مایع فولیکول را همراه با تخمک های درون آن را به درون سوزن می کشد. این کار حدوداً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد.
۵- مرحله باروری:
در این مرحله اسپرم مرد تهیه می شود و این مقدار اسپرم را همراه با مایع فولیکول تخمدانی زن به آزمایشگاه IVF می برند.
برخی از مردان نمی توانند اسپرم کافی را از خود تخلیه نمایند. بنابراین با استفاده از روش های خاصی مقدار اسپرم مورد نظر را از داخل بیضه مرد توسط سوزن تخلیه می کنند.
اگر اسپرم مرد کافی بوده و مشکل ناباروری مربوط به زن باشد , مایع اسپرم مرد را با مایع فولیکول زن مخلوط می کنند و پدیده لقاح خود به خود رخ می دهد. یعنی اسپرم ها در تخمک ها نفوذ کرده و تخمک ها را بارور می کنند. ولی اگر اسپرم مرد ضعیف بوده و یا ناقص باشد, باید اسپرم های سالم را با سوزن های بسیار ریز زیر میکروسکوپ در درون تخمک تزریق نمود.
یک روز پس از انجام این کار, می توانیم بگوییم که چند تخمک را توانسته ایم بارور کنیم.
۶- مرحله ریکاوری:
پس از آنکه تخمک های زن را در مرحله جمع آوری تخمک در اتاق عمل جمع آوری کردیم, زن مرخص می شود و برای استراحت به خانه می رود. زن ممکن است دچار درد خفیف شکم و یا خونریزی خفیفی نیز بشود. برای تسکین درد از استامینوفن استفاده می کنند.
۷- مرحله تزریق پروژسترون:
در این مرحله پروژسترون (۱ سی سی در روز) به زن تزریق می شود. البته ژل واژینال Crinone نیز همین خاصیت پروژسترون را دارد. در هر صورت پروژسترون سبب می شود که در جدار داخل رحم سطح مناسب برای چسبیدن و لانه گزینی جنینها ایجاد شود .
۸- مرحله انتقال جنین:
حالا ما دارای جنین هایی هستیم که در محیط آزمایشگاهی با لقاح مصنوعی تولید کرده ایم. ما عموماً ۲ تا ۴ تا جنین را زیر میکروسکوپ انتخاب کرده و آنرا در درون رحم زن منتقل می کنیم.
پس از انجام این کار زن را به خانه منتقل نموده و پس از ۳۶ ساعت استراحت او می تواند فعالیت روزمره خود را ادامه دهد.
۹- مرحله تست بارداری:
دو هفته پس از انجام عمل یک تست بارداری قبل از ساعت ۹ صبح انجام می شود. و نتیجه موفق یا ناموفق به زوجین اعلام خواهد شد.
پرسش و پاسخ درباره ناباروری زنان
۱- کار اصلی یک متخصص باروری چیست؟
متخصص باروری یک پزشک متخصص زنان و زایمان است که دارای تحصیلات عالی درباره عملکرد غدد داخلی مربوط به تولید مثل در انسان است. این متخصصان یک دوره ۲ تا ۳ ساله را در مقطع فوق تخصص در رشته باروری طی می کند و دارای صلاحیت های لازم برای درمان اختلالات مربوط تولید مثل در اطفال , زنان و مردان هستند. برای درمان ناباروری بهتر است به این متخصصان مراجعه شود.
برای اجرای روش های درمانی ناباروری زنان چه عواملی باید موجود باشند؟
۱- وجود پزشک و پرستاران مجرب در کلینیک درمان ناباروری.
۲- وجود یک دستگاه سونوگرافی واژینال:
متخصصان از داروی کلومیفن (نام تجاری clomid) برای تحریک باروری استفاده می کنند. داروی کلومیفن سبب تحریک عمل تخمک گذاری در زنان می شود. در تمامی موارد استفاده از این دارو پزشک متخصص باید از تغییرات ایجاد شده در دستگاه تناسلی زنان با اطلاع شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی واژینال به متخصص در تشخیص زمان تمک گذاری کمک خواهد کرد و آنها با این دستگاه می توانند تغییرات ایجاد شده را مورد مشاهده قرار دهد.
۳- وجود آزمایشگاههای مجهز برای انجام آزمایشات تخصصی
چه زمانی باید از برنامه اولین ویزیت با پزشک متخصص باروری را تنظیم نمود؟
معمولاً در اولین هفته دوره قاعدگی این برنامه تنظیم می شود. آزمایشات اصلی شامل تست (FSH ) و (LH) هستند که در روز سوم پس از قاعدگی انجام می شوند.
در اولین ویزیت, پزشک متخصص کارهای زیر را انجام می دهد.
۱- دستور انجام تست FSH و LH را برای زنان در روز سوم پس از قاعدگی صادر می شود.
۲- برای هر دو طرف (زن و مرد) آزمایشات خونی (ایدز, هپاتیت و …) انجام می شود.
۳- برنامه سیکل قاعدگی زن را در چند ماه گذشته یادداشت می کنند.
۴- اندازه گیری نحوه افزایش دمای بدن و تنظیم جدول زمانی (برای تعیین زمان تخمک گذاری).
زمان ویزیت دوم چه وقت است؟
ویزیت دوم زمانی انجام می شود که هورمون LH به حداکثر می رسد. این زمان معمولاً قبل از مرحله تخمک گذاری زن است.
در این زمان معمولاً از روش های زیر کمک می گیرند.
الف: انجام تست های پس از آمیزش (برای بررسی آمادگی اسپرم برای نفوذ در تخمک.
ب: ارزیابی میزان ترکیبات مخاط گردن رحم
ج: انجام تست از لحاظ عفونت باکتریایی
د: انجام سونوگرافی در زمان حداکثر ترشح LH. (جهت بررسی وضعیت رحم و تخمدان ها. اگر سلول های مفروش شده در رحم نازک باشند نشانه آن است که یک مشکل هورمونی وجود دارد.
ناهنجاری هایی از قبیل فیبروئیدها و کیست های تخمدانی را می توان از طریق سونوگرافی تشخیص داد. همچنین ناهنجاری در شکل رحم هر دو سونوگرافی قابل تشخیص است.
بسیاری از پزشکان پس از سونوگرافی اولیه یک مرحله دیگر سونوگرافی نیز انجام می دهند. در این سونوگرافی مشخص می شود که فولیکول آیا تخمک را آزاد کرده است یا خیر.
در همین مواقع تخمک ها رسیده می شوند ولی از فولیکول آزاد نمی شوند.
این حالت را می توان در سونوگرافی تشخیص داد
تست های هورمونی: اگر در تست های خونی وجود نسبت بالای LH به FSH مشاهده شد, (نشانه بیماری کیست های متعدد تخمدانی) پزشک دستورآزمایش تستوسترون آزاد و (DHEAS) دی هیدرواپیاندروسترون را می دهد. میزان پرولاکتین و پروژسترون باید هفت روز پس از حداکثر ترشح LH (LH Suvge) اندازه گیری می شود.
تست هایی را می توان در هر زمان انجام داد: از قبیل تست پرولاکتین, TSH, Free T۳, (T۴) تیروکسین آزاد, Total Testrome, Free Testostrome, DHEAS و آندروستندیون,
مقادیر طبیعی هر کدام از تست های فوق باید به شرح زیر باشند (نکات مهم تستی)
* LH
- فازفولیکار (روز دوم تا سوم پس از قاعدگی): <۷mIu/ml
- روز LH Suvge= > ۱۵mIu/ml
* FSH
- فازفولیکولار = < ۱۳mIu/ml
- روز LH Suvge= > ۱۵mIu/ml
× استرادیول
- روز LH Suvge = > ۱۰۰ pg/ml
- اواسط فاز لوتئال (۷ روز پس از تخمک گذاری)= > ۶۰ pg/ml
× پروژسترون
- روز LH Suvge = < ۱.۵ ng/ ml
- اواسط فاز لوتئال = >۱۵ ng/ml
ناباروری
Prolactin: <۲۵ ng/ml
Free T۳: ۱.۴ to ۴.۴ pg/ml
Free Thyroxine (T۴): ۰.۸ to ۲.۰ ng/dl
Total Testostrene: ۶.۰ to ۸۹ ng/ dl
Free Testostrene: ۰.۷ to ۳.۶ pg/ dl
DHAS: ۳۵ to ۴۳۰ ng/dl
Anderstendion: o.۷ to ۳.۱ ng/ dl
منبع:
The Coupels Guido to Fertility, Berger, Gildstein and Fuerst,
آیا تست های دیگری نیز برای ناباروری در زنان انجام می دهند؟
بلی, برخی از آنها شامل موارد زیر می باشد:
× هیستوگرام سالپنژوگرام
در این تست برای ارزیابی رحم و لوله های فالوپ زنان انجام می شود.
یک ماده رنگی را از طریق گردن رحم در درون رحم و لوله های فالوپ تزریق می کنند. این ماده رنگی در رادیولوژی به رنگ سفید است و می تواند شکل رحم, وجود تومور, بافت های انسدادی لوله فالوپ را نشان می دهد.
× هیستروسکوپی: اگر پزشک به وجود ناهنجاری در رحم زن مشکوک شود, این کار را انجام می دهد. یک لوله ظریف را که نوک آن دارای عدسی های مناسب است را وارد رحم زن می کند و ازهر گونه ناهنجاری احتمالی عکس می گیرد.
عمل هیستروسکوپی معمولاً در نیمه اول قاعدگی انجام می شود. در این زمان ضخامت رحم زیاد نبوده و پزشک می تواند به راحتی ناهنجاری ها را تشخیص می دهد.
بعضی و قتها پزشک برای تشخیص نوع ناهنجاری در داخل رحم یک تکه از رحم را برای آزمایش بر می دارد. این کار معمولاً در اواخر سیکل قاعدگی انجام می شود.
لاپاروسکوپی:
در بعضی موارد پزشک لازم است از طریق جدار شکم توسط لوله ای وارد داخلی شکم شده و وجود آندومتریوز و یا چسبندگی های ناحیه لگن را تشخیص دهد. این روش به عنوان بهترین روش برای ارزیابی تخمدان ها به شمار می آید و اغلب ۲ تا ۳ روز قبل از قاعدگی و پس از مسجل شدن عدم حاملگی توسط آزمایش بتا HCG انجام می شود.
بیوپسی آندومتر:
در این روش مقدار کمی از بافت آندومتر در مدت کوتاهی قبل از قاعدگی (۱۱ و ۱۳ روز پس از LH Surge انجام می شود.
این تست زمانی انجام می شود که تست بتا HCG منفی باشد. با این تست وضعیت ناهنجاری در فاز لوتئال مشخص می شود. ناهنجاری در فاز لوتئال سبب جلوگیری از بارداری در زن می شود.
طبقه بندی ناباروری
ناباروری یعنی اینکه یک زن زیر ۳۵ سال پس از گذشت یکسال از زندگی زناشویی وبدون جلو گیری از حاملگی حامله نشده باشد .( برای بیماران بالای ۳۵ سال این زمان به شش ماه تقلیل پیدا می کند .)
این طبقه بندی ها اغلب به زیر مجموعه هائی مثل ناباروری اولیه (بیماران بدون سابقه حاملگی )وناباروری ثانویه )زوج هایی که ناباروری را پس از حاملگی های قبلی تجربه می نمایند( ، تقسیم می شود .
یک بررسی جدید نشان می دهد که ۱۴ % زوج های آمریکایی ( ۲۸ میلیون نفر ) دچار ناباروری هستند .تقریبا نصف این بیماران به دنبال درمان می گردند ومهم تر اینکه ۸۵% از آنها بااستفاده از روشهای دارودرمانی آبستن می شوند .
ناباروری علل مختلفی دارد ودر بسیاری از بیماران, ناباروری ممکن است بیش از یک علت داشته باشد .لذا نیاز به ارزیابی کامل دارند . علل شایع ناباروری عبارتند از غیر طبیعی بودن اسپرم) ۳۵% موارد (، نارسایی تخمک وتخمک گذاری (۲۵% موارد)،چسبندگی های لگن ،آ ندومتریوز ، نارسایی لوله های فالوپ ومشکلات رحمی ( ۲۵% موارد )ودر ۵% تا ۱۰% زوجین عامل بخصوصی را نمی توان بعنوان علت ناباروری تشخیص داد.
اغلب آزمایشات مورد نیاز برای ارزیابی ناباروری را باید در زمان های معینی در طول سیکل قاعد گی انجام داد وتا آزمایشات مورد بررسی قرار نگیرند ,درمان بندرت موثر واقع می گردد . نکته مهم تر اینکه لازمه موفقیت در انجام حاملگی همکاری نزدیک بین زوجین وتیم پزشکی است .
شرایط لازم برای باروری طبیعی چیست ؟
۱- مرد باید به اندازه کافی اسپرم های طبیعی ومتحرک تولید نماید که بتوانند در مسیر های باز حرکت نموده واز آلت تناسلی فرد در زمان انزال خارج شوند .
۲- اسپرم باید در واژن زن ذخیره شود تا در زمان مناسب درطی سیکل قاعد گی یعنی وقتی که اسپرم هاقادر هستند در مخاط رحم نفوذ کرده ، به درون رحم ولوله های فالوپ صعود نموده وتخمک را بارور نمایند .
۳- زن باید تخمک سالم ورسیده را تولید نموده واز تخمدان ها آزاد نماید پس از رها سازی تخمک از تخمدان ، تخمک باید از لوله های فالوپ به سمت داخل رحم حرکت نماید ، بطوری که بتواند با اسپرم مواجه شده وبارور گردد .
۴- تخمک بارور شده باید به درون رحم حرکت نموده ودر درون آندومتر آماده قرار گیرد ( در درون لایه های رحم ) تا اینکه بتواند برای رشد بیشتر ، تغذ یه نماید .
ناباروری مردان
امروزه می دانیم که ناباروری مردانه درحدود ۵۰% زوج های نابارور وجود دارد .در نتیجه باید از مردان یک شرح حال ومعاینه فیزیکی کامل گرفته شود . وقتی که مردی بخواهد از لحاظ ناباروری درمان شود ، تجزیه وتحلیل اسپرم اساس کار در ارزیابی ناباروری مردان محسوب می شود .در صورت لزوم ارزیابی کاملتری نیز باید انجام گیرد ، شامل معاینات اورولوژی واندوکرینولوژی.
در مرکز منتصریه مردان هم مثل زنان وبصورت همزمان از لحاظ ناباروری تحت بررسی قرار می گیرند . این مرکز یک تیم کلینیکی منحصر به فرد ، از اندوکرینو لوژیست ها و ارولوژیست ها دارد که تلاش های خودرا درجهت تشخیص ودرمان اختلالات اسپرم با همد یگر وبطور چند جانبه انجام می دهند .
علاوه بر این ، هم تیم پزشکی وهم تیم آزمایشگاهی خدمات درمانی را درطول هفته ارائه می نمایند .به جز در دوهفته اول سال در تمامی ایام سال ما به طور مستمر خدمات درمانی را برای زوجین توسط تیم پزشکی ، پرستاری و پرسنل آزمایشگاه ، ارائه می نمائیم.
به هر فرد نابارور روشهای درمانی مختلفی پیشنهاد می گردد . توانایی های مختلفی از لحاظ تعداد روش های درمانی برای درمان اختلالات مردانه وجود دارد .بااین وجود ، چنانچه روشهای ساده وابتدایی درمانی موثر واقع نشد ند یا اگر اختلالات اسپرم از لحاظ شد ت متوسط تا شد ید باشد ، به زوجین توصیه می شود یا از روش تلقیح اسپرم درداخل رحم ((IUI )) یا از تکنولوژی پیشرفته درمان نا باروری مثل روش لقاح خارج از رحمی (( IVF )) و یا تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک ICSI استفاده نمایند .
((IUI )) با استفاده از اسپرم همسر به زوج هایی که عامل ناباروری مردانه باشد، پیشنهاد می گردد، البته در صورتی که نارسایی اسپرم مرد از نوع خفیف یا متوسط باشد . در برخی شرایط ،روش های پیشرفته برای بسیاری از انواع ناباروری های مردان ، اثر بخش ترند . این روش ها عبارتند از روش لقاح خارج از رحمی ( IVF ) وروش تزریق اسپرم به درون تخمک ( ICSI ) .روش تزریق اسپرم به درون سیتوپلاسم تخمک انقلابی در درمان ناباروری مردان ایجاد نموده است .
امروزه ما همه انواع نارسایی اسپرم مثل تعداد ناکافی ، عدم تحرک اسپرم ، مشکل مورفولوژی اسپرم ، وجود آنتی بادی های ضد اسپرم ، وحتی عدم وجود اسپرم مردان در موقع انزال ( آزو اسپرمی ) را بصورت کاملا اثر بخش درمان می کنیم . در این موارد ، اسپرم را می توان از طریق جراحی سرپایی از اپیدید یم یا بیضه استخراج نموده و همراه تزریق اسپرم به داخل سیتو پلاسم تخمک درمان نمود .
ارزیابی فاکتور مردانه
تجز یه وتحلیل اسپرم یکی از اولین مراحل ارزیابی زوج های نابارور ، تجزیه وتحلیل اسپرم می باشد . نمونه اسپرم ۴ – ۲ روز پس از آخرین فعالیت جنسی جمع آوری می شود . پس از جمع آوری اسپرم ، حجم، تعداد اسپرم موجود ، تعداد اسپرم متحرک ، ودرصد اسپرم طبیعی تعیین می گردند . ملا ک طبیعی بودن اسپرمو گرام در تجزیه وتحلیل آن شامل حجم ۵ – ۳ میلی لیتر اسپرم , تعداد بیشتر از ۲۰ میلیون اسپرم در میلی لیتر , تحرک بیشتر از ۵۰% وبا استفاده از ملاکهای بسیار دقیق ساختاری بیشتر از ۶%اسپرم ها ساختار طبیعی داشته باشند .
ارزیابی تخمک ها وتخمک گذاری
برای ارزیابی تخمک گذاری و ” کیفیت” تخمک ها ، روشهای مختلفی وجود دارند ، که اغلب به ((ذخیره سازی تخمک )) مربوط می شود . این موضوع ثابت شده است که باافزایش سن زنان ، هم تعداد وهم کیفیت تخمک آنها روند نزولی را آغاز می نماید . به این کا
مطالب مشابه :
دختر می خواید یا بسر ؟
يکی از مهمترين نکات در تعيين جنسيت ، تعيين زمان تخمک گذاری ۴-استفاده از کیت های تخمک گذاری
کیت تخمک گذاری(8)
در آرزوی مامان شدن - کیت تخمک گذاری(8) - خاطرات تنهایی و بدون بچه
اقدامات مفیدی که در بارور شدن زنان و مردان مؤثرند
تخمک گذاری در برخی از زنان یا می توان از کیت های تست تخمک گذاری که بدون نسخه به
10 نکته برای افزایش احتمال بارداری!
کیت های پیش بینی زمان در عمل تخمک گذاری صورت گرفته است .شما از این بابت می توانید سیکل
چگونه زمان تخمک گذاری تان را تشخیص دهید؟
Hi Midwife - چگونه زمان تخمک گذاری تان را تشخیص دهید؟ - - ! Hi Midwife
تعیین روز تخمک گذاری
برای اندازه‌گیری LH Surge می‌توان از کیت‌های تعیین روز تخمک گذاری عفونت زمان تخمک گذاری.
کیت تعیین روز تخمک گذاری -----------برای پزشکان
آزمايشگاه شفاءالرضا (ع) - shafanews - کیت تعیین روز تخمک گذاری -----برای پزشکان - هدف از تارنما
بررسی تست تخمک گذاری (LH) مدی اسمارت
تولد - بررسی تست تخمک گذاری (lh) مدی اسمارت - "تولد" بزرگترین، با شکوه‌ترین و بحرانی‌ترین لحظه
تشخیص زمان تخمک گذاری در زنان
و تخمک گذاری هم همیشه 14 روز برای تشخیص اوولاسیون، کیت هایی به طور تجاری در بازار وجود
علايم و زمان تخمك گذاري
-در بهار و تابستان بین ساعات 12 شب تا 8 صبح تخمک گذاری ۴- میتوانید از کیت های تخمک گذاری
برچسب :
کیت تخمک گذاری