موضوع:طرح        <?xml:namespace prefix = o />

عنوان: بررسي ميزان ارائه محتواي كتابهاي علوم تجربي پايه اول ،دوم و سوم ابتدايي با استفاده از روش ويليام رومي در سال 76 -1375

محقق:سعيد صداقت

چكيده

بيان مساله :

كتاب درسي در ايران يكي از مهمترين نقش ها را در آموزش و پرورش ايفا مي كند .وجود نظام آموزشي متمركز  كه در آن براي تمام كشور يك برنامه ،يك كتاب درسي و يك نظام ارزشيابي در نظر گرفته شده مي شود،مسائل فراواني را مطرح كرده است كه از جمله آنها افزايش بيش از حد نقش كتابهاي درسي در ايران بوده است.

اگر برنامه درسي را شامل كليه مفاهيم ،فرآيندها و نگرشها بدانيم كه مدرسه طي اوقات تحصيلي دانش آموزان ارائه مي كند ،بنابراين هر قطعه برنامه درسي برآيندي از سه بردار محتوي ،انتظار عملكرد و ديدگاه است.محتوي اصلي ترين جز برنامه درسي است كه در كتاب درسي ارائه مي شود.مفاهيم ارائه شده در محتوا مي تواند به شيوه هاي مختلفي مانند مصور ،پرسشي يا غير پرسشي ، واقعيات صريح يا غير صريح و فعال يا غير فعال رائه شود.؟؟؟؟؟ ادعا كرد زمانيكه كتاب درسي محور اصلي مطالب يادگيري را تشكيل مي دهد ارائه غير فعال نمي تواند زمينه يادگيري فعال دانش آموز را فراهم آورد.بنابراين بررسي نحوه ارائه محتواي كتاب درسي مي تواند بسيار ي از مشكلات موجود در ياددهي _يادگيري ،ارزشيابي و تحقق اهداف آموزشي را روشن نمايد.

محتوي كتابها شامل سه قسمت تساوير ،پرسشها و متن نوشتاري درس مي باشد.در تحقيق حاضر ميزان ارائه فعال محتواي كتابهاي علوم تجربي پايه اول ،دوم و سوم با استفاده از روش ويليام رومي مورد تحليل و ارزشيابي قرار مي گيرد.براساس روش ويليام رومي مي توان متن را به اجزايي تقسيم كرده و با تجزيه و تحليل اجزاي هر متن ميزان ارائه فعال آن را محاسبه كرد.

اهداف پژوهش:

فرض پژوهشگر در اين پژوهش بر اين است كه روش يادگيري فعال نسبت   به روش غير فعال كار آيي بيشتري دارد و منجر به يادگيري توام با درك پايدار مي شود وباتوجه به روش پيشنهادي "رومي" مي توان محتواي كتابها را به نحو فعالي ارائه داد. با توجه به اين پيشفرض اهداف كلي پژوهش عبارتند از :

الف ) برسي ميزان استفاده از روش فعال در ارائه محتواي كتابهاي علوم تجربي پايه اول تا سوم ابتدايي.

ب) ارائه پيشنهادهاي بدست آمده از نتايج پژوهش به سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي وزارت آموزش وپرورش به منظور اصلاح وبهبودكتابهاي علوم ابتدايي .

سوالات پژوهش:

1- ميزان بكارگيري روش فعال در ارائه كل پرسشهاي كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تا چه حد مي باشد ؟

2- ميزان بكارگيري روش فعال درارائه پرسشهاي هر فصل كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تا چه حد مي باشد؟

3- يزان بكارگيري روش فعال در ارائه تصاوير هر فصل كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تاچه حد مي باشد ؟

4- ميزان بكارگيري روش فعال در ارائه كل تصاوير هر فصل كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تاچه حد مي باشد؟

5-  ميزان بكارگيري روش فعال در ارائه متن  هر فصل كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تاچه حد مي باشد؟

6- ميزان بكارگيري روش فعال دركل متن كتاب علوم (پايه اول تا سوم ) تاچه حد مي باشد؟

7- در ارائه كداميك از قسمتهاي هر متن , تصاوير و برشهاي كتاب علوم ( پايه اول تا سوم ) به نحو بهتري از روش ارائه فعال استفاده شده است ؟

روش پژوهش:    

پژوهش حاضر از اين حيث كه در صدد است تا آنچه كه هست را بدون هيچگونه دخالت و با استناج ذهني گزارش دهد از نوع پژوهش هاي توصيفي به شمار مي رود .

پيشينه تحقيق:  

بررسي مسائل اموزش علوم تجربي دوره راهنمايي تحصيلي در سال 55-54 يكي از تحقيقاتي است كه مرتبط با موضوع پژوهش حاضر است .

يافته هاي پژوهش مزبور نشان مي دهد كه :

1-  صفحات آزمايش دار كه منجر به پرورش مفاهيم از راه محسوس مي شوند , به ترتيب از پايه اول به سوم كاهش ميابند .

2- مجموع واقعبات علمي در طي سه سال راهنمايي به 7800 واحد مي رسد كه اين مساله نشانگر عدم تاكيد بر تفكر و استدلال علمي است .

3-  انبوه واقعيات علمي كه مستقيما هدف آموزش علوم نيستند و وسيله اي براي رسيدن به مفاهيم علمي هستند تمام حجم كتابها را پر كرده اند.

4- ضريب در گيري حاصله در هر سه كتاب بسيار كوچك بوده و نشانگر ارائه غير فعال محتواي كتابهاي علوم مي باشد.

5- آزمايشها در كليه بخشها جالب , ساده و قابل اجرا در شرايط غير مجهز مي باشند و تمرينات و خود آزمايي ها در وضع خوبي مي باشند .

قابل ذكر است كه در پژوهش فوق قضاوت دقيقي درباره كيفيت هر يك از بخش هاي كتاب ارائه نشده است .

در پژوهش حاضر به تحقيقات انجام شده ديگري كه مربوط به تحليل محتواي كتابهاي تعليمات اجتماعي , جغرافي و تعليمات ديني و نيز علوم تجربي بوده است نيز اشاره شده و مورد تحليل ونقد و بررسي قرار گرفته است .

جامعه آماري و شيوه نمونه گيري:  

جامعه آماري پژوهش حاضر محتواي كتاب علوم تجربي پايه هاي اول تا سوم دبستان مي باشد .لازم به ذكر است كه در تحقيق حاضر از نمونه گيري استفاده نشده است , بلكه از شيوه تمام شماري كمك گرفته شد .

ابزار گرد آوري اطلاعات:

ابزار گرد آوري اطلاعات در پژوهش حاضر فرم هاي ويژه اي بوده است كه تحليلگران محتوااز طريق آنها اقدام به استخراج شاخص ها از "متن " , "پرسشها " , "تصاوير " مي نمودند .

خلاصه نتايج بدست آمده از بررسي كتابهاي علوم اول تا سوم در تحقيق حاضر بصورتي فشرده و گويا در جدول زير نشان داده شده است . 

            دوم             اول             پايه

متن       تصاوير             پرسشها             متن             تصاوير             پرسشها             تصاوير             پرسشها                               مقوله                 

فصل

غيرفعال              غيرفعال             غيرفعال             فعال             فعال             غيرفعال             غير فعال             غير فعال

            فصل  اول

جدول فوق نشان مي دهدكه :

1-  پرسشهاي كتابهاي علوم اول وسوم به طريقه غيرفعال ارائه شده و پرسشهاي فصل اول و سوم كتاب علوم دوم به شيوه فعال ارائه شده است .

2- تصاوير كتاب علوم پايه اول و تصاوير فصلهاي دوم و چهارم كتاب دوم و تصاوير فصلهاي اول و سوم و چهارم كتاب سوم به طريقه غير فعال ارائه شده است .و تصاوير فصلهاي اول وسوم كتاب دوم وتصاوير فصل دوم كتاب سوم به شيوه فعال ارائه شده است .

3 - متن فصلهاي دوم و چهارم كتاب دوم ومتن فصلهاي سوم وچهارم كتاب سوم به طريقه غير فعال ارائه شده است . ومتن فصلهاي اول وسوم كتاب دوم و متن فصل اول و دوم كتاب سوم به شيوه فعال ارائه شده است .

پيشنهادها:   

1-  پيشنهاد مي گردد كه پرسشهاي كتاب اول , دوم , سوم به نحوي تهيه شوند كه دانش آموزدر فرصت زماني كه تا جلسه بعد دارد , بتواند با استفاده از مفروضات ارائه شده به نتايج مورد انتظار برسد. 

2-  در تهيه و تنظيم تصاوير از تعداد آنها كاسته و به ميزان ارائه فعال آنها توجه شود. لذابازبيني تصاوير هر سه كتاب توصيه مي شود .

3-  متن مباحث علوم بهداشت پايه دوم وسوم و متن فصل علوم زمين كتاب سوم مورد تجديدنظر و بازبيني قرار گيرد.

4-  استفاده از تصاوير كاريكاتوري و مضحك در كتاب بيشتر شود , زيرا ضريب درگيري آنهادر حد مناسبتري است .